Test Roma (ryzyko raka jajnika)

Test ROMA (Risk of Ovarian Malignancy Algorithm) jest algorytmem składającym się z dwóch badań: CA 125 oraz HE4. Wykazano, że oznaczanie HE4 w połączeniu z CA 125 jest dokładniejszym wskaźnikiem złośliwych procesów nowotworowych niż każdy marker z osobna, o czułości wynoszącej 76% przy 95% swoistości. Do oceny ryzyka bierze się również pod uwagę statystyczne ryzyko zachorowanie na złośliwego raka jajnika. Wynik zależny jest od statusu hormonalnego kobiety i dzieli populację kobiet na dwie grupy: przed menopauzalną oraz pomenopauzalną. Objawy raka jajnika są związane z obecnością guzów przydatków i często są mało charakterystyczne i niespecyficzne. Głównym celem oceny diagnostycznej guza przydatków jest ustalenie, czy jest to forma łagodna, czy złośliwa nowotworu. Jako że większość przypadków guza przydatków ma formę łagodną, ważne jest, aby ustalić jeszcze przedoperacyjnie, czy istnieje wysokie ryzyko wystąpienia złośliwej formy raka jajnika w celu zapewnienia właściwego leczenia. Algorytm ryzyka zachorowania na złośliwy nowotwór jajnika - algorytm ROMA stosowany jest również jako pomoc w ocenie ryzyka zachorowania na nabłonkowego raka jajnika u kobiet z guzem przydatków, skierowanych do interwencji chirurgicznej.

Badanie ROMA nie jest zalecane przed 18 rokiem życia, po przebytej chorobie nowotworowej oraz podczas chemioterapii.

Wyniki ROMA dla poszczególnych grup:

• Pacjentki przed menopauzą

Wartość ROMA ≥ 7.4% = wysokie ryzyko wykrycia nabłonkowego raka jajnika Wartość ROMA < 7.4% = niskie ryzyko wykrycia nabłonkowego raka jajnika

• Pacjentki po menopauzie

Wartość ROMA ≥ 25.3% = wysokie ryzyko wykrycia nabłonkowego raka jajnika Wartość ROMA < 25.3% = niskie ryzyko wykrycia nabłonkowego raka jajnika

Wartości oznaczeń CA 125 II w surowicy są pomocne w monitorowaniu przebiegu choroby u pacjentek z inwazyjnym rakiem nabłonkowym jajnika. Powtarzalnie rosnące wartości oznaczeń CA 125 mogą być związane z obecnością choroby nowotworowej i słabą odpowiedzią na stosowane leczenie, podczas gdy obniżające się wartości oznaczeń CA 125 mogą wskazywać na korzystny efekt leczenia.

Podwyższone wartości oznaczeń CA 125 obserwuje się u około 1-2% osób zdrowych oraz u osób chorych na choroby nienowotworowe, takie jak marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, endometrioza, u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży, w przypadkach torbieli jajników, a także w stanach zapalnych narządów miednicy. Wykazano także podwyższenie wartości CA 125 w trakcie cyklu miesiączkowego.

Do innych niż rak jajnika nowotworów złośliwych, w przebiegu których obserwuje się wartości oznaczeń CA 125, należą: rak szyjki macicy, rak wątroby, rak trzustki, rak płuca, rak jelita grubego, rak żołądka, rak dróg żółciowych, rak trzonu macicy, rak jajowodu, rak sutka oraz rak endometrium. Nie zaleca się wykonywania oznaczeń CA 125 jako badania przesiewowego w kierunku wykrycia nowotworu w populacji ogólnej. Uzasadnione jest jednak stosowanie wartości oznaczeń CA 125 jako badania pomocniczego w ustalaniu postępowania z chorymi na raka jajnika.

HE4 jest przeznaczony do stosowania jako badanie pomocnicze w monitorowaniu wznowy lub progresji choroby u pacjentek z nabłonkowym rakiem jajnika. Wartości seryjnych oznaczeń HE4 powinny być rozpatrywane w połączeniu z wynikami uzyskanymi przy użyciu innych metod klinicznych stosowanych do monitorowania raka jajnika. HE4 jest również przeznaczony do użytku w połączeniu z CA 125 II jako pomoc w szacowaniu ryzyka zachorowania na nabłonkowego raka jajnika u kobiet w okresie przedmenopauzalnym i pomenopauzalnym z guzem przydatków, skierowanych do interwencji chirurgicznej (Test ROMA). Wyniki muszą być rozpatrywane w połączeniu z wynikami uzyskanymi przy użyciu innych metod, zgodnie z wytycznymi standardowego postępowania.

Wykazano, że oznaczanie HE4 w połączeniu z CA 125 jest dokładniejszym wskaźnikiem złośliwych procesów nowotworowych niż każdy marker z osobna, o czułości wynoszącej 76% przy 95% swoistości.

W celu dalszej poprawy oceny stanu pacjentek z guzem przydatków opracowano algorytm ryzyka zachorowania na złośliwy nowotwór jajnika (ang. risk of ovarian malignancy algorithm, ROMA) przy użyciu testu HE4 wraz z CA 125, służący jako pomoc przy ocenie ryzyka wystąpienia nabłonkowego raka jajnika u tych pacjentek. Wyniki muszą być rozpatrywane w połączeniu z wynikami uzyskanymi przy użyciu innych metod, zgodnie z wytycznymi standardowego postępowania klinicznego.

TEST ROMA - kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie ROMA powinny wykonać kobiety po 18 r.ż. u których wykryto (np. w badaniu USG) zmiany guzowate w obrębie miednicy mniejszej (w jamie brzusznej).

Test ROMA jest również wykorzystywany w diagnostyce różnicowej nowotworów złośliwych i nowotworów łagodnych jajnika.

Może być także podstawą do doboru odpowiedniej metody leczenia.

Badanie ROMA może być wykonywane w celach profilaktycznych przez kobiety, które mają w bliskiej rodzinie (matka, siostra) przypadki zachorowania na raka jelita.