Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) – więcej informacji na temat badania
Badanie lipidogramu jest kluczowe w profilaktyce i diagnostyce dyslipidemii, czyli zaburzeń poziomu tłuszczów we krwi. Nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów często nie daje żadnych objawów, a przez lata może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak miażdżyca, zawał serca czy udar mózgu. Regularna kontrola profilu lipidowego pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych lub leczniczych, mających na celu obniżenie ryzyka chorób układu krążenia.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) – jakie badania zawiera pakiet?
W skład pakietu Lipidogram wchodzą następujące badania, które kompleksowo oceniają profil lipidowy:
- CHOL – cholesterol całkowity - suma wszystkich rodzajów cholesterolu obecnych we krwi. Jest to ogólny wskaźnik, jednak do pełnej oceny ryzyka potrzebne jest badanie poszczególnych frakcji.
- TG – triglicerydy - główny rodzaj tłuszczu magazynowanego w organizmie, służący jako źródło energii. Wysokie stężenie trójglicerydów jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i może świadczyć o nieprawidłowościach metabolicznych.
- HDL – HDL cholesterol (tzw. dobry cholesterol) - frakcja cholesterolu, która transportuje nadmiar cholesterolu z tkanek obwodowych z powrotem do wątroby, skąd jest usuwany z organizmu. Wysoki poziom HDL-C działa ochronnie na układ krążenia.
- LDL-WYL – LDL wyliczany (tzw. zły cholesterol) - frakcja cholesterolu, która transportuje cholesterol z wątroby do komórek. Nadmiar LDL-C może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych, tworząc blaszki miażdżycowe i prowadząc do zwężenia tętnic.
- nie-HDL cholesterol - wskaźnik obrazujący poziom wszystkich aterogennych lipoprotein (czyli tych, które przyczyniają się do powstawania blaszki miażdżycowej), w tym LDL, VLDL i IDL. Jest to coraz częściej stosowany wskaźnik ryzyka sercowo-naczyniowego, szczególnie u osób z podwyższonym poziomem trójglicerydów.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) – kto i kiedy powinien wykonać pakiet badań?
Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego, badanie lipidogramu powinny wykonywać:
- Osoby zdrowe: od 20. roku życia co 5 lat. Badania wskazują, że znaczny odsetek młodych dorosłych ma podwyższony poziom cholesterolu, co podkreśla znaczenie wczesnej profilaktyki.
- Osoby z podwyższonej grupy ryzyka: raz do roku (chyba że lekarz zleci inaczej). Do tej grupy należą:
- Pacjenci otyli (z BMI ≥ 30 kg/m² i/lub obwodem w talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn).
- Pacjenci z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym (≥140/90 mm Hg).
- Osoby obciążone rodzinnie występowaniem zaburzeń lipidowych lub przedwczesnym zachorowaniem na choroby sercowo-naczyniowe.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – możliwe przyczyny odchyleń od normy
Nieprawidłowe wyniki lipidogramu mogą być spowodowane różnymi czynnikami.
Podwyższony cholesterol całkowity, LDL-C i trójglicerydy:
- niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i trans, cukry proste, wysokoprzetworzone produkty,
- brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia,
- nadwaga i otyłość,
- czynniki genetyczne (np.rodzinna hipercholesterolemia),
- niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca, choroby nerek i wątroby,
- przyjmowanie niektórych leków (np. sterydy, diuretyki),
- nadmierne spożycie alkoholu.
Niski poziom HDL-C:
- brak aktywności fizycznej,
- nadwaga i otyłość,
- palenie tytoniu,
- cukrzyca typu 2, insulinooporność,
- wysoki poziom trójglicerydów.
Lipidogram – przygotowanie do badania
Prawidłowe przygotowanie do badania lipidogramu ma kluczowe znaczenie dla wiarygodności wyników:
- Post - konieczne jest bycie na czczo przez 12-14 godzin przed pobraniem krwi. Oznacza to, że po ostatnim posiłku należy jedynie pić wodę.
- Dieta - przez kilka dni przed badaniem (minimum 3 dni) nie należy zmieniać swoich nawyków żywieniowych, ale unikać pokarmów wysokotłuszczowych i alkoholu.
- Odpoczynek - przed pobraniem krwi zaleca się odpoczynek przez około 15 minut.
- Woda - na około 30 minut przed pobraniem warto wypić szklankę wody (ok. 250 ml).
- Godzina pobrania - udaj się na pobranie w godzinach porannych.
- Aktywność fizyczna - unikaj intensywnego wysiłku fizycznego na 2-3 dni przed badaniem.
Sprawdź więcej informacji na temat lipidogramu i przygotowania do badania. W artykule w Centrum Wiedzy przeczytasz, co to jest profil lipidowy, o czym świadczą wyniki i jak je poprawić.
Lipidogram – co może wpłynąć na wynik badania?
Na wynik lipidogramu mogą wpływać różne czynniki, zarówno związane z przygotowaniem do badania, jak i stanem zdrowia:
- Niestosowanie się do zaleceń dotyczących postu - spożycie posiłku przed badaniem, szczególnie bogatego w tłuszcze, znacząco zawyży poziom trójglicerydów i cholesterolu całkowitego.
- Spożycie alkoholu - nawet niewielka ilość alkoholu spożyta w ciągu kilku dni przed badaniem może zawyżyć poziom trójglicerydów.
- Intensywny wysiłek fizyczny - krótko przed badaniem może wpływać na poziom lipidów.
- Ostre stany chorobowe - infekcje, stany zapalne, zawał serca czy udar mózgu w ciągu ostatnich 3 miesięcy mogą tymczasowo zaburzyć profil lipidowy.
- Ciąża - w okresie ciąży naturalnie wzrasta poziom cholesterolu i trójglicerydów.
- Niektóre leki - przyjmowanie sterydów, beta-blokerów, diuretyków tiazydowych czy doustnych środków antykoncepcyjnych może wpływać na stężenie lipidów.
- Stres - długotrwały stres może prowadzić do wzrostu poziomu cholesterolu.
Dodatkowe przygotowanie
Kilka dni przed pobraniem nie zmieniaj diety, ale staraj się unikać pokarmów wysokotłuszczowych i alkoholu.