Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) Kod ICD: O09

ATPO są autoprzeciwciałami skierowanymi przeciwko własnej peroksydazie tarczycowej, enzymowi kluczowemu w syntezie hormonów tarczycy. Jest niezbędna do prawidłowego jej funkcjonowania (katalizuje utlenianie jodu, jodowanie reszt tyrozynowych i sprzęganie jodotyrozyn). ATPO należą do immunoglobulin klasy G, a ich stężenie koreluje z rozległością nacieków limfocytarnych w gruczole tarczowym. Badanie anty-TPO znalazło zastosowanie w diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy.

Udział aTPO w diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy jest znaczący. Przeciwciała te uruchamiają mechanizm cytotoksyczności zależnej od dopełniacza oraz cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał. Peroksydaza jest jednym z trzech głównych autoantygenów w chorobach tarczycy z autoagresji. Kompleks immunologiczny antygen – przeciwciało inicjuje proces zapalny i działa cytotoksycznie na komórki pęcherzykowe tarczycy.

Autoprzeciwciała skierowane przeciwko TPO wykrywane są u większości pacjentów z nadczynnością tarczycy w pierwotnym obrzęku śluzowatym – chorobie Gravesa-Basedowa (60-80%) i niedoczynnością tarczycy z przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy typu Hashimoto (ok. 95%), również w 10-20% przypadków nieautoimmunologicznych chorób tarczycy. Są najlepszym markerem serologicznym procesu autoimmunizacyjnego w tarczycy.

Obecność aTPO zwiększa ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy w ciągu 20 lat.

Częściej stwierdza się je u kobiet (najczęściej między 40. a 69. rokiem życia). Obecność przeciwciał aTPO wykazano w większości przypadków poporodowego zapalenia tarczycy, a obecność autoprzeciwciał we wczesnej ciąży była powiązana z wysokim ryzykiem wystąpienia bezobjawowej poporodowej niedoczynności tarczycy. Często stwierdza się obecność przeciwciał aTPO przy braku autoprzeciwciał przeciwko tyreoglobulinie, w szczególności u pacjentów z niewielkim wolem, ale w aż 64% przypadków niedoczynności tarczycy o podłożu autoimmunologicznym stwierdzono obecność wyłącznie przeciwciał aTPO. Ponadto przeciwciała te są często wykrywane u pacjentów z innymi chorobami autoimmunizacyjnymi np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, chorobie Addisona, cukrzycy typu I.

P/c przeciw peroksydazie tarczycowej - kto i kiedy powinien wykonać badanie aTPO?

Wskazaniem do oznaczenia poziomu przeciwciała aTPO jest:

• diagnostyka autoimmunologicznych chorób tarczycy, zarówno przy niedoczynności (choroba Hashimoto), jak i nadczynności tarczycy (choroba Gravesa- Basedowa)
• ocena autoimmunologicznych chorób tarczycy u osób z chorobami z autoagresji – m.in. z cukrzycą typu I, niedokrwistością Addisona – Biermera, RZS i innymi układowymi chorobami tkanki łącznej,
• ocena autoimmunologicznych chorób tarczycy u osób z zespołem Downa, Turnera i Klinefeltera,
• ocena ryzyka zaburzeń czynności tarczycy przed włączeniem leczenia: amiodaronem, solami litu, interferonem -α, inhibitorami immunologicznych punktów kontrolnych,
• w przypadku niepokojących wyników wcześniejszych badań TSH, fT3 i fT4.

Druga grupa wskazań dotyczy kobiet w ciąży lub planujących ciążę. Dodatnie aTPO w ciąży jest czynnikiem predykcyjnym dla obniżonego wskaźnika żywych urodzeń.

Badanie aTPO wykonuje się w celu:

• ocena ryzyka wystąpienia niedoczynności tarczycy u kobiet w ciąży - u kobiet w ciąży z podwyższonym aTPO poziom TSH powinien zostać oznaczony po potwierdzeniu ciąży, a następnie co 4 tygodnie w pierwszej połowie ciąży,
• ocena ryzyka wystąpienia niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę - kobiety z podwyższonym poziomem aTPO starające się o dziecko powinny mieć oznaczany poziom TSH co 6 miesięcy,
• diagnostyki poporodowego zapalenia tarczycy,
• diagnostyki przyczyn poronień samoistnych i porodów przedwczesnych.