Estradiol (E2) Kod ICD: K99

Estradiol jest hormonem steroidowym należącym do grupy estrogenów syntetyzowanym i uwalnianym w 95% przez komórki ziarniste jajnika. W niewielkiej ilości powstaje także w tkankach docelowych oraz w wyniku przemian dehydroepiandrosteronu (DHEA) i testosteronu poza jajnikiem.

Estradiol transportowany jest we krwi w połączeniu z białkiem wiążącym steroidy płciowe – SHBG oraz z albuminą. W komórkach narządów docelowych estradiol działa za pośrednictwem swoistych receptorów, a głównymi narządami docelowymi są: narządy płciowe, gruczoł sutkowy, przysadka i podwzgórze. Na przysadkę i podwzgórze oddziałuje w mechanizmie sprzężenia zwrotnego, które reguluje funkcjonowanie układu rozrodczego (niskie stężenie estradiolu stymuluje podwzgórze do wytwarzania gonadoliberyny, stymulując przysadkę do wytworzenia hormonów FSH i LH (gonadotropin), które stymulują jajniki do wytworzenia estradiolu.

Estradiol wpływa na: rozwój narządów płciowych oraz drugorzędowych cech płciowych, proliferację funkcjonalnej warstwy błony śluzowej macicy (endometrium), wytwarzanie uwodnionej postaci śluzu szyjkowego umożliwiającego penetrację plemnikom, wytwarzanie glikogenu w błonie śluzowej macicy.

Stężenie estradiolu zmienia się w trakcie cyklu miesiączkowego:

• rośnie w I fazie wraz ze wzrostem pęcherzyków jajnikowych,
• zmniejsza się tuż przed jajeczkowaniem,
• rośnie w II fazie wraz z aktywnością ciałka żółtego produkującego estrogeny i progesteron,
• ponownie obniża się pod koniec II fazy, co wiąże się zanikiem funkcji ciałka żółtego.

W czasie miesiączki stężenie estradiolu wynosi kilkadziesiąt pg/ml, w drugiej połowie I fazy wzrasta do 100 pg/ml, a nawet 300 pg/ml. Po jajeczkowaniu stopniowo się zmniejsza – od 150, przez 100, do 40 pg/ml, nigdy jednak w żadnym dniu nie spada do zera.

Badanie stężenia estradiolu wraz ze stężeniem FSH służy do oceny wydolności jajników. Jeżeli stężenie FSH (IU/l) w pierwszych dniach cyklu jest większe od stężenia estradiolu (pg/l) to mamy do czynienia z niewydolnością hormonalną jajników. Ocena stężenia estradiolu jest bardzo ważnym elementem monitorowania stymulacji jajeczkowania. Ocena stężenia estradiolu w ii fazie cyklu nie ma większego znaczenia klinicznego.

Należy pamiętać, że estradiol ma również działanie ogólnoustrojowe. Prawidłowe stężenie warunkuje uzyskanie odpowiedniej szczytowej masy kostnej u kobiet. Niedobór u młodych kobiet czy po menopauzie jest przyczyną przyspieszonej utraty masy i gęstości kości.

Wpływa na biosyntezę tłuszczów, białek, zmniejsza stężenie glukozy na czczo; wpływa na profil lipidowy - zmniejsza stężenie frakcji LDL cholesterolu, zwiększa stężenie frakcji HDL, zwiększa również przepuszczalność błon komórkowych poprzez większe nawodnienie – poprawia elastyczność skóry i stan błon śluzowych. Wpływa na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej (ukształtowanie sylwetki kobiecej). Wpływa również na stan psychiczny i emocjonalny.

U mężczyzn głównym źródłem estradiolu jest tkanka tłuszczowa i mózg. Jest również wytwarzany w nadnerczach, wątrobie, gruczołach sutkowych i włosach oraz w jądrach. Dzienne wytwarzanie i stężenie estradiolu we krwi u mężczyzn są wyższe niż u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Odpowiada m.in. za ruchliwość plemników, a więc bezpośrednio wpływa na płodność mężczyzn. Jest niezbędny do utrzymania odpowiedniej przemiany kostnej. Zmiany gęstości mineralnej kości i proces przebudowy kości u mężczyzn w większym stopniu zależą od stężenia biologicznie czynnego estradiolu niż od testosteronu.

Właściwy poziom estradiolu zmniejsz ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Łagodzi również skutki andropauzy.

Badanie estradiolu - kto i kiedy powinien wykonać?

Badanie estradiolu powinno być wykonywane:

• w zaburzeniach miesiączkowania (zarówno w przypadku występowania zbyt skąpych, jak i obfitych miesiączek lub braku miesiączkowania),
• przy podejrzeniu zaburzeń płodności u kobiet i mężczyzn,
• w ocenie monitorowania stymulacji jajeczkowania,
• przy problemach z osteoporozą,
• przy problemach z nadmierną suchością skóry,
• gdy występuje zatrzymanie wody w organizmie, nadmierny przyrost wagi ciała,
• w przypadku złego samopoczucia i zmian nastroju,
• w przypadku ginekomastii u mężczyzn,
• w przypadku stosowania hormonalnej terapii zastępczej, jeśli ta nie przynosi spodziewanych efektów.

Dodatkowe przygotowanie