CA 19-9 (marker nowotworowy) Kod ICD: I45

CA 19-9 występuje w tkankach jako monosialoganglozyd, a w surowicy - jako bogata w grupy węglowodanowe glikoproteina o wysokiej masie cząsteczkowej - mucyna. Wartości oznaczeń CA 19-9 są często podwyższone w surowicy pacjentów z różnego rodzaju nowotworami złośliwymi przewodu pokarmowego, takimi jak: rak trzustki, rak jelita grubego, rak żołądka czy rak wątroby. Brak jest danych na temat przydatności oznaczania CA 19-9 w badaniach przesiewowych w kierunku nowotworów złośliwych.

W warunkach fizjologicznych CA 19-9 jest wytwarzany przez komórki przewodu pokarmowego płodu, a w życiu dorosłym przez trzustkę, drogi żółciowe, gruczoły ślinowe i oskrzela. Wysokie stężenie tego białka znajdują się w wydzielinach i wydalinach: ślinie, mleku, smółce, wydzielinie oskrzeli, śluzie szyjki macicy i płynie nasiennym.

Oznaczanie CA 19-9 powinno być stosowane jako badanie pomocnicze w połączeniu z innymi badaniami diagnostycznymi w postępowaniu z chorymi na raka trzustki. Podwyższone wartości oznaczeń CA 19-9 w surowicy obserwuje się także u pacjentów z przerzutami oraz u chorych na choroby nienowotworowe, takie jak: wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby, zapalenie trzustki czy inne choroby przewodu pokarmowego. Podwyższone wartości występują również w przebiegu mukowiscydozy.

Kto i kiedy powinien wykonać badanie CA 19-9?

Badanie CA 19-9 może być przydatne w monitorowaniu chorych, u których rozpoznano nowotwory złośliwe przewodu pokarmowego: raka trzustki, wątroby, żołądka, jelita grubego, rak pęcherzyka żółciowego). Utrzymujący się wzrost w wartościach oznaczeń CA 19-9 po leczeniu może wskazywać na obecność bezobjawowych przerzutów i/lub choroby resztkowej. Stale wzrastające wartości oznaczeń CA 19-9 mogą być związane z progresją choroby nowotworowej i słabą odpowiedzią na stosowane leczenie. Z kolei obniżające się wartości oznaczeń CA 19-9 mogą wskazywać na dobre rokowanie i dobrą odpowiedź na leczenie.