Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG)

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – więcej informacji o badaniu

Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) to sialoglikoproteina, składająca się z dwóch podjednostek: alfa (α) i beta (β). Podjednostka alfa jest strukturalnie podobna do podjednostek innych hormonów, takich jak lutropina (LH), folikulotropina (FSH) czy tyreotropina (TSH). Kluczową rolę w diagnostyce odgrywa podjednostka beta (βhCG), ponieważ to ona nadaje hormonom specyficzne właściwości biologiczne i immunochemiczne, co pozwala na precyzyjne oznaczenie stężenia wyłącznie hCG.

W fizjologicznie przebiegającej ciąży, hCG odpowiada za podtrzymanie ciałka żółtego, które produkuje progesteron i estrogeny – hormony niezbędne do utrzymania i prawidłowego rozwoju błony śluzowej macicy (endometrium).W miarę rozwoju ciąży funkcję produkcji tych hormonów przejmuje łożysko. Gwałtowny wzrost stężenia βhCG w surowicy po zapłodnieniu sprawia, że jest ona idealnym, wczesnym markerem ciąży. Badanie polega na ilościowym oznaczeniu stężenia βhCG w próbce krwi, wykorzystując przeciwciała specyficzne dla tej podjednostki.

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie stężenia βhCG jest zalecane przede wszystkim kobietom podejrzewającym ciążę. Dzięki jego wysokiej czułości, można je wykonać już bardzo wcześnie, często nawet przed terminem spodziewanej miesiączki. Test jest szczególnie ważny w następujących sytuacjach:

• Potwierdzenie wczesnej ciąży - najwcześniejsze i najbardziej wiarygodne potwierdzenie ciąży.
• Monitorowanie przebiegu ciąży - seryjne pomiary pozwalają ocenić prawidłowość zagnieżdżenia zarodka w macicy oraz dynamikę rozwoju ciąży.
• Po procedurze in vitro - badanie βhCG jest standardowo wykonywane około 10. dnia po transferze zarodka, aby potwierdzić ciążę.
• Diagnostyka nieprawidłowości ciąży - oznaczenie poziomu βhCG jest pomocne w wykrywaniu:
  • Ciąży pozamacicznej (ektopowej) - niskie, niewłaściwie rosnące stężenie βhCG w połączeniu z brakiem pęcherzyka ciążowego w USG.
  • Poronień samoistnych - spadek stężenia βhCG lub jego zbyt wolny wzrost.
  • Ciąży mnogiej: Wyższe niż spodziewane stężenie βhCG.
• Diagnostyka innych schorzeń - zwiększone stężenie hCG może występować poza ciążą, stanowiąc marker dla niektórych typów nowotworów, takich jak:
  • choroba trofoblastyczna (np. zaśniad groniasty),
  • nowotwory jądra,
  • niektóre nowotwory zarodkowe.
• Badania prenatalne: HCG jest jednym z parametrów oznaczanych w testach prenatalnych (w połączeniu z AFP) w celu oceny ryzyka wystąpienia wad genetycznych płodu.

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – normy

Interpretacja wyników stężenia βhCG musi uwzględniać dynamikę zmian poziomu hormonu w czasie, a nie tylko pojedynczą wartość. Wartości referencyjne dla kobiet niebędących w ciąży są bardzo niskie lub niewykrywalne.

Dynamika wzrostu βhCG u kobiet w ciąży:

• Początkowe tygodnie - stężenie βhCG podwaja się mniej więcej co 48 godziny (około 1,5 do 2 dni), co świadczy o prawidłowym rozwoju ciąży.
• Maksymalne stężenie - osiągane jest zazwyczaj między 8. a 10. tygodniem ciąży.
• Spadek i stabilizacja - po osiągnięciu maksimum, stężenie hormonu stopniowo spada, by od około 14. tygodnia ciąży ustabilizować się na poziomie około 20-30% stężenia maksymalnego i utrzymywać się na tym poziomie do końca ciąży.

Należy pamiętać, że podane zakresy są orientacyjne, a precyzyjne wartości referencyjne są zawsze podawane przez laboratorium wykonujące badanie. Interpretacja wyników powinna być zawsze dokonana przez lekarza prowadzącego ciążę lub innego specjalistę, który uwzględni stan kliniczny pacjentki oraz inne wyniki badań (np. USG).

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Odchylenia od typowej dynamiki wzrostu i spadku stężenia βhCG mogą wskazywać na różne stany fizjologiczne lub patologiczne:

Podwyższone stężenie βhCG (w kontekście ciąży):

• Ciąża mnoga - poziom hCG jest proporcjonalnie wyższy do liczby rozwijających się płodów.
• Zaśniad groniasty (choroba trofoblastyczna) - patologiczna proliferacja tkanek trofoblastu, charakteryzująca się bardzo wysokimi poziomami hCG.

Nieprawidłowa dynamika wzrostu/spadku βhCG (w kontekście ciąży):

• Ciąża pozamaciczna (ektopowa)- stężenie βhCG rośnie zbyt wolno lub nieadekwatnie do wieku ciąży.
• Poronienie samoistne (zagrożone lub dokonane) - poziom βhCG rośnie zbyt wolno, spada lub nie wzrasta.
• Zagrożenie poronieniem - nieprawidłowy wzrost hCG może być wczesnym sygnałem.

Podwyższone stężenie βhCG (poza ciążą):

• Nowotwory jądra - u mężczyzn, podwyższone hCG może świadczyć o guzach germinalnych jądra.
• Inne nowotwory - niektóre nowotwory zarodkowe, choroby trofoblastyczne.

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – przygotowanie do badania

Badanie poziomu βhCG wykonywane jest z próbki krwi żylnej, zazwyczaj pobieranej z żyły w zgięciu łokciowym.

• Na czczo/nie na czczo - oznaczenie βhCG nie wymaga specjalnego przygotowania i zazwyczaj nie trzeba być na czczo.
• Picie wody - przed pobraniem krwi zaleca się wypicie szklanki wody (około 30 minut wcześniej), co ułatwia pobranie próbki.
• Inne badania - jeśli wraz z βhCG planowane są inne badania krwi (np. poziom glukozy, hormonów tarczycy), które wymagają bycia na czczo, należy zastosować się do zaleceń dotyczących tych badań.

Test ciążowy, gonadotropina kosmówkowa (B-HCG) – co może wpłynąć na wynik?

Test ciążowy z krwi jest wysoce wiarygodny i dokładny, znacznie bardziej niż domowe testy moczowe. Ryzyko fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych wyników jest bardzo niskie, co wynika z wysokiej czułości metod laboratoryjnych wykrywających podjednostkę beta-hCG.

Jednym z czynników, który może wpłynąć na porównywalność wyników, jest miejsce wykonania badania. Zaleca się, aby monitorowanie stężenia βhCG (szczególnie w seryjnych pomiarach) wykonywać zawsze w tym samym laboratorium. Wyniki uzyskane w różnych ośrodkach mogą być nieporównywalne ze względu na różnice w metodach analitycznych i zakresach referencyjnych stosowanych przez poszczególne laboratoria. Brak spójności w miejscu badania może utrudnić prawidłową interpretację dynamiki zmian poziomu hormonu.