- Strona główna
- Badania mikrobiologiczne
- Zakażenia pokarmowe
Zakażenia
pokarmowe
Zakażenia pokarmowe występują na całym świecie i nie dotyczą wyłącznie krajów rozwijających się.
Związane są ze spożyciem pokarmów zawierających patogenne drobnoustroje lub wytwarzane przez nie toksyny. Dochodzi do nich w ciągu całego roku, chociaż w przypadku niektórych drobnoustrojów obserwuje się sezonowość.
Jednym z objawów zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego spowodowanego zakażeniem jest biegunka. Objawia się ona oddawaniem półpłynnego, płynnego lub wodnistego stolca częściej niż trzy razy dziennie. W stolcu mogą pojawiać się patologiczne składniki takie jak śluz, ropa, krew. Etiologia biegunki jest trudna do ustalenia wyłącznie na podstawie objawów klinicznych. Identyfikację czynnika zakaźnego umożliwiają badania mikrobiologiczne. Wskazaniem do wykonania takiego badania są: objawy utrzymujące się ponad 2 tygodnie, przypadki o ciężkim przebiegu, obecność krwi w kale, gorączka, objawy po powrocie z krajów o zwiększonym ryzyku zachorowania, wystąpienie ogniska epidemicznego.
Szybkość i prawidłowa identyfikacja czynnika zakaźnego ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej terapii pacjenta z biegunką. Niewłaściwe postępowanie z takim pacjentem może być przyczyną nie tylko przewlekłych objawów ze strony układu pokarmowego, ale może również prowadzić do rozwoju procesu chorobowego w innych narządach. Podawanie antybiotyków przy wystąpieniu biegunki jest zasadne tylko w niewielu sytuacjach. Antybiotyki nie działają na wirusy, prowadzą do selekcji wieloopornych drobnoustrojów, a zastosowanie antybiotyku przy infekcji enterokrwotocznymi szczepami Escherichia coli produkującymi toksynę Shiga może spowodować wystąpienie zespołu hemolityczno-mocznicowego.
Diagnostyka Clostridium Difficile
Wskazaniem do wykonania badania jest wodnista biegunka zwykle bez domieszki krwi, której towarzyszyć mogą wzdęcia, kurczowe bóle brzucha, gorączka, pojawiające się w trakcie lub po zakończeniu antybiotykoterapii.
Clostridium difficile to beztlenowa laseczka, występująca powszechnie w środowisku, a u człowieka w jelicie grubym. Szacuje się, że bezobjawowo skolonizowanych jest ok 60% niemowląt oraz 3% dorosłych. U osób zdrowych wzrost C. difficile hamowany jest przez drobnoustroje naturalnie występujące w jelitach. W przypadku zaburzenia równowagi flory jelitowej może dojść do nadmiernego namnażania się patogennych szczepów C. difficile, wytwarzających toksyny uszkadzające komórki ściany jelita grubego. Do zakażenia zwykle dochodzi w następstwie leczenia antybiotykami, zwłaszcza o szerokim spektrum lub cytostatykami, częściej u osób starszych, przebywających w szpitalach i domach opieki.
Zakażenie może wystąpić także u osób młodszych, które wcześniej nie chorowały i nie były leczone antybiotykami (tzw. zakażenia środowiskowe).
Zakażenia wywołane przez C. difficile mogą mieć różny przebieg, od łagodnej biegunki do ciężkiej postaci zapalenia jelit, prowadzącej do perforacji (przedziurawienia) jelita.
- Clostridium difficile – test przesiewowy GDH (S82) - badanie polega na wykrywaniu dehydrogenazy glutaminowej, enzymu wytwarzanego w dużej ilości zarówno przez szczepy toksynotwórcze jak i nietoksyczne. Ze względu na bardzo wysoką czułość (> 90%) jest on stosowany jako badanie przesiewowe w celu szybkiego wykluczenia zakażenia (wynik w ciągu kilku godzin). Uzyskanie wyniku dodatniego wymaga potwierdzenia toksynotwórczości szczepu, najlepiej z tej samej próbki kału.
- Clostridium Difficile - Toksyny A i B - test pozwala potwierdzić obecność toksyny A/B (wynik otrzymujemy w ciągu kilku godzin). Wynik należy skorelować z objawami klinicznymi pacjenta. W przypadku dodatniego testu GDH a ujemnego na obecność Toksyny A/B należy wykonać posiew kału w kierunku C. difficile (3) lub test genetyczny w kierunku Clostridium difficile (4).
- Posiew kału beztlenowo w kierunku Clostridium difficile (91.821/831) - badanie polega na przeprowadzeniu hodowli w warunkach beztlenowych. Czas oczekiwania na wynik (2-4 dni).
- Wykrywanie DNA Clostridium difficile metodą Real Time - PCR, jakościowo – Badanie umożliwia wykrycie materiał genetycznego (DNA) Clostridium difficile. Wykrywanie materiału genetycznego (wykrywamy toksynę B laseczki C. difficile – gen tcdB) metodą Real Time PCR umożliwia detekcję C. difficile z wyjątkowo wysokim poziomem czułości i swoistości. Metoda Real Time jest jedną z technik NAAT (Nucleic Acid Amplification Test) służących amplifikacji kwasów nukleinowych i jest zalecana m. in. przez ekspertów Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków do potwierdzania uzyskanego pozytywnego wyniku GDH. Wg powyższych zaleceń badanie to może być jedyną metodą stosowaną w laboratorium do wykrywania toksynotwórczych szczepów C. difficile. Materiałem jest kał przechowywany i transportowany w temperaturze 2-8°C.
Metody genetyczne
Klasyczne metody diagnostyki zakażeń obejmują hodowlę drobnoustrojów na pożywkach oraz identyfikację metodami biochemicznymi. Proces oznaczenia trwa zazwyczaj kilka dni, ale czas może wydłużyć się, jeżeli ustalenie przyczyny biegunki wymaga wykonania kilku badań. Wyhodowanie i identyfikacja niektórych mikroorganizmów wymaga ponadto specyficznych, niedostępnych w rutynowej diagnostyce metod.
Diagnostyka molekularna z zastosowaniem reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) umożliwia wykrywanie fragmentów materiału genetycznego charakterystycznych dla poszukiwanego drobnoustroju. Metodę cechuje wysoka czułość i specyficzność oraz krótki czas wykonania oznaczenia. Jest ona skuteczna również w diagnostyce mikroorganizmów trudnych w hodowli. Wynik oznaczenia genetycznego jest prosty w interpretacji.