Alergia na lateks to poważne schorzenie, które może dotknąć zarówno pracowników służby zdrowia, jak i osoby w innych grupach ryzyka takich jak rolnicy, ogrodnicy czy mechanicy. Ten artykuł ma na celu przedstawienie przyczyn występowania alergii na lateks, jej objawów, metod diagnostyki oraz dostępnych sposobów leczenia. Zachęcamy do lektury, aby dowiedzieć się, jak rozpoznać i radzić sobie z tym schorzeniem.
Spis treści:
- Czym jest uczulenie na lateks?
- Objawy uczulenia na lateks
- Diagnostyka uczulenia na lateks
- Leczenie w alergii na lateks
- Uczulenie na lateks a inne schorzenia
- Czego unikać w alergii na lateks?
- Zakończenie
Czym jest uczulenie na lateks?
Uczulenie na lateks to reakcja alergiczna wywołana przez białka zawarte w naturalnym lateksie pozyskiwanym z drzewa kauczukowego (Hevea brasiliensis). Kontakt z tymi białkami może wywoływać reakcje immunologiczne, zarówno natychmiastowe typu I (wywoływane przez przeciwciała IgE), jak i opóźnione typu IV (wyprysk kontaktowy).
>> Przeczytaj też: Alergeny, czyli co najczęściej uczula. Rodzaje i lista alergenów
Jakie są najważniejsze białka alergenowe lateksu?
Lateks zawiera liczne białka, z których kilka jest szczególnie istotnych w kontekście alergii. Najważniejsze alergeny to:
- Hev b 1: Jeden z głównych alergenów lateksu wywołujących reakcje alergiczne u dzieci z rozszczepem kręgosłupa.
- Hev b 3: Kolejny główny alergen lateksu również w dużej mierze odpowiedzialny za alergiczne reakcje u dzieci z rozszczepem kręgosłupa.
- Hev b 5: Jeden z głównych alergenów lateksu, najczęściej powodujący alergię u pracowników służby zdrowia, którzy są narażeni na częsty kontakt z lateksowymi wyrobami medycznymi.
- Hev b 6.01 i Hev b 6.02: Hev b 6.01 (proheweina) jest częstym alergenem wśród pracowników służby zdrowia i dzieci z rozszczepem kręgosłupa. W Polsce uczulenie na tę molekułę dotyka 2,7% dzieci atopowych. Hev b 6.02 (heweina) jest związana z zespołem lateks-owoce, gdzie osoby uczulone na lateks mogą reagować również na banany, awokado, kiwi czy kasztany.
- Hev b 8: Jest to mniejszy alergen lateksu związany z reakcjami krzyżowymi z niektórymi owocami, takimi jak banany, kiwi i awokado.
- Hev b 11: To białko jest jednym z nowszych alergenów zidentyfikowanych w lateksie i odgrywa rolę w reakcjach alergicznych u osób z intensywnym narażeniem na lateks.
W kolejnym artykule omówimy wszystkie opisane wyżej molekuły bardziej szczegółowo, przyjrzymy się również pokarmom, które mogą wywoływać reakcje krzyżowe u osób uczulonych na lateks.
Objawy uczulenia na lateks
Objawy alergii na lateks można podzielić zasadniczo na dwie grupy:
- Objawy skórne, do których zaliczyć można wysypkę, swędzenie i pokrzywkę. Skóra w miejscach kontaktu z lateksem może stać się zaczerwieniona i podrażniona.
- Objawy oddechowe takie jak kichanie, kaszel, duszność oraz astma. Objawy te są wynikiem wdychania cząsteczek lateksu unoszących się w powietrzu.
W przypadku reakcji alergicznej po użyciu prezerwatyw lateksowych mogą występować objawy takie jak podrażnienie, zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie, a nawet obrzęk i bolesność w okolicach intymnych, co prowadzi do znacznego dyskomfortu podczas stosunku.
Z kolei rękawiczki lateksowe często powodują kontaktowe zapalenie skóry, objawiające się zaczerwienieniem, wysypką, swędzeniem i suchością dłoni. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić pokrzywka i obrzęk, a także reakcje oddechowe, takie jak kichanie, kaszel czy atak astmy, wywołane wdychaniem cząsteczek lateksu z proszku pokrywającego rękawiczki.
W przypadku wystąpienia takich objawów należy unikać produktów lateksowych i skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka uczulenia na lateks
Diagnostyka alergii na lateks obejmuje następujące badania:
- punktowe testy skórne, które polegają na naniesieniu na skórę niewielkiej ilości alergenu i obserwacji reakcji.
- testy z krwi, które pozwalają zmierzyć poziom specyficznych przeciwciał IgE względem alergenów lateksu.
W niektórych przypadkach, gdy wyniki testów skórnych i krwi nie dają jednoznacznych rezultatów, stosuje się próby prowokacyjne. Polegają one na kontrolowanym podaniu pacjentowi alergenu (np. poprzez kontakt z lateksowymi rękawiczkami) w warunkach szpitalnych, pod ścisłą kontrolą medyczną. Próby te pozwalają na ocenę reakcji organizmu na alergen i potwierdzenie diagnozy.
>> Zobacz też: Znajdź swój alergen – diagnostyka alergii w laboratorium
Leczenie w alergii na lateks
Leczenie farmakologiczne w alergii na lateks obejmuje stosowanie leków przeciwhistaminowych oraz kortykosteroidów, które pomagają łagodzić objawy alergii. Ponadto kluczowym elementem leczenia jest unikanie kontaktu z lateksem poprzez stosowanie zamienników wykonanych z innego materiału.
Uczulenie na lateks a inne schorzenia
- Uczulenie na lateks a atopowe zapalenie skóry: Atopowe zapalenie skóry (AZS) może być czynnikiem ryzyka rozwoju alergii na lateks. Wśród osób z AZS objawy alergii na lateks stwierdzono aż u 8,6%.
- Dzieci z rozszczepem kręgosłupa: Dzieci urodzone z rozszczepem kręgosłupa (spina bifida) są szczególnie narażone na rozwój alergii na lateks. Ze względu na częsty kontakt z produktami medycznymi zawierającymi lateks w grupie tej częstość występowania alergii sięga 60%
- Reakcje krzyżowe w alergii na lateks: Alergia na lateks często wiąże się z reakcjami krzyżowymi na niektóre owoce i warzywa, takie jak banany, awokado, kiwi czy kasztany.
Czego unikać w alergii na lateks?
Osoby uczulone na lateks powinny wybierać produkty wykonane z materiałów alternatywnych, takich jak rękawiczki nitrylowe czy prezerwatywy poliuretanowe.
Ważne jest, aby unikać produktów zawierających lateks oraz informować pracowników służby zdrowia o swojej alergii, aby mogli zastosować odpowiednie środki zapobiegawcze.
Zakończenie
Podsumowując, alergia na lateks jest poważnym problemem zdrowotnym, wymagającym odpowiedniej diagnostyki, leczenia oraz unikania ekspozycji. Dzięki zrozumieniu przyczyn występowania tej alergii, jej objawów i metod leczenia, można skutecznie zarządzać tym schorzeniem, co prowadzi do złagodzenia dolegliwości i poprawy ogólnej jakości życia. Zachęcamy do przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych w celu potwierdzenia lub wykluczenia uczulenia na lateks.
Bibliografia
1. Raulf-Heimsoth M, et al. Clin Exp Allergy 2007; 37: 1657-67.
2. Chen Z, et al. J Allergy Clin Immunol 1997; 100: 684-93.
3. Rihs HP, et al. Clin Exp Allergy 2000; 30: 1285-92.
4. Raulf-Heimsoth M, et al. J Allergy Clin Immunol 2002; 109:867.
5. Rozynek P, et al. Allergy 2006; 61: 508-9.
6. Oh SK, et al. J Biol Chem 1999; 274:17132-8.
7. Slater JE, et al. J Biol Chem 1996; 271: 25394-9.
8. Alenius H, et al. Clin Exp Allergy 1995; 25:659-65.
9. Alenius H, et al. J Immunol 1996; 156:1618-25.
10. Chen Z, et al. J Allergy Clin Immunol 1997; 99:402-9.
11. Yagami A, et al. Allergol Int 2009; 58: 347-55.
12. Vandenplas O, et al. Curr Allergy Asthma Rep 2017; 17(3): 14.
13. Wu M, et al. J Occup Health 2016; 58:138-144.
14. Vallier P, et al. Clin Exp Allergy 1995; 25: 332-9.
15. Ganglberger E, et al. Int Arch Allergy Immunol 2001; 125: 216-27.
16. Rihs HP, et al. Allergy 2000; 55: 712-717.
17. O’Riordain G, et al. Clin Exp Allergy 2002; 32: 455-462.
18. Rihs HP, et al. Allergy 2003; 58: 246-451.
19. Nettis E, et al. Int Arch Allergy Immunol 2012; 159: 147-148.
20. Błażowski Ł, Kurzawa R, ABC diagnostyki molekularnej w alergologii 2022, 98-101.
