Zielony lub zielonkawy to nietypowy kolor moczu. Zmiana jego zabarwienia może wiązać się z dietą, lekami lub być oznaką zakażenia układu moczowego. Czy stanowi powód do obaw? Z artykułu dowiesz się też, jakie są przyczyny zielonego moczu i jakie badania warto wykonać w przypadku jego pojawienia się.
Spis treści:
- Czy fizjologiczny mocz ma zielony kolor?
- Co zmienia kolor moczu na zielony?
- Diagnostyka zielonego moczu
- Zielony odcień moczu – kiedy jest powodem do niepokoju?
Czy fizjologiczny mocz ma zielony kolor?
Mocz zdrowego człowieka jest przezroczysty i klarowny. Ma odcień słomkowy, a niekiedy ciemnożółty (bursztynowy), co zależy od jego zagęszczenia i zawartości barwników żółciowych oraz wody. Jest zatem wolny od zielonego, zielonkawego, jasnozielonego czy żółto-zielonego zabarwienia.
Odcień, a także gęstość i ciężar ocenia się w tzw. badaniu ogólnym moczu.
| Warto wiedzieć: Kolor moczu, obok pH i gęstości, to jedna z jego cech fizycznych, które mogą ulec zmianie w przebiegu chorób infekcyjnych układu moczowego lub schorzeń ogólnoustrojowych. |
>> Przeczytaj również: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie, jak się przygotować?
Co zmienia kolor moczu na zielony?
Podstawowe czynniki, które decydują o zmianie koloru moczu na jasnozielony, zielony, zielonkawy lub żółto-zielony to niektóre barwniki spożywcze, leki, a także bakterie z rodzaju Pseudomonas.
Zielony kolor moczu a leki
Leki to czynnik, który może zmienić kolor moczu i nadać mu zielonkawy lub zielononiebieski odcień. To jednak mało istotny skutek uboczny o małym znaczeniu klinicznym. Jednym z leków, który może zmienić odcień moczu to propofol – zmianę tę odnotowuje się u mniej niż 1% pacjentów. Jej wystąpieniu sprzyja długotrwałe podawanie leku. W Charakterystyce Produktu Leczniczego z propofolem częstość występowania tego objawu mieści się w przedziale <1/10 000, czyli bardzo rzadko wg klasyfikacji MedDRA. Zabarwienie to jest związane z metabolizmem propofolu, w wyniku którego powstają 1-chinon i 4-chinon.
Inne leki, które mogą zmienić kolor moczu na zielony – zielonkawy to:
- cymetydyna,
- amitryptylina,
- triamteren,
- prometazyna,
- niektóre NLPZ (indometacyna i fenylbutazon),
- flutamid,
- flupitryna,
- metokarbamol,
- błękit metylenowy (inaczej chlorek metylotioniniowy stosowany w leczeniu objawowym methemoglobinemii),
- ryboflawina (witamina B2).
Za zielony lub ciemnobrązowy odcień mogą odpowiadać również metabolity (powstające z substancji czynnej – fenolu) w tradycyjnym leku na skórę Pigmentum Castellani. To pochodne chinolu ulegające utlenianiu do chinonu, które ulegają wydalaniu z moczem.
Czy wiesz, że możesz oznaczyć w moczu metabolity witamin z grupy B, w tym ryboflawinę, która może przyczynić się do zabarwienia moczu na zielono?
| Warto wiedzieć: Arbutyna – aktywny składnik w liściach mącznicy lekarskiej – stosowana w niepowikłanych zakażeniach układu moczowego (ZUM) może zmienić zabarwienie moczu na kolor zielony. |
Co jeszcze barwi mocz na zielono?
Zielony mocz może mieć związek z dużym spożyciem chlorofilu – to jeden ze składników suplementów diety i naturalny barwnik pochodzenia roślinnego obecny w „zielonych warzywach”. Za zmianę koloru mogą odpowiadać dwa inne pigmenty spożywcze. Są to:
• indygotyna = indygokarmin (E132),
• błękit brylantowy FCF (E133).
Dostępne są również opisy przypadków, gdzie zatrucie herbicydem – imazosulfuronem – było odpowiedzialne za zielone zabarwienie moczu.
Zielony mocz a problemy zdrowotne
Zielony, niekiedy seledynowy, odcień moczu może wiązać się z groźną infekcją wywołaną przez bakterie pałeczki ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa). Patogen ten wytwarza pigment – jest nim niebieskozielona piocyjanina (N-metylo-1-hydroksyfenazyna) oraz piowerdyna (niegdyś fluorosceina).
Pseudomonas aeruginosa odpowiada za ostre i powikłane zakażenia układu moczowego – zarówno pęcherza, cewki i odmiedniczkowego zapalenia nerek. Dotyka m.in. pacjentów cewnikowanych.
| Warto wiedzieć: Dodatkowo w ZUM dochodzi do podwyższenia pH moczu w kierunku bardziej zasadowego oraz mogą być obecne azotyny jak w przypadku bakterii z rodzaju Pseudomonas. |
Inną przyczyną zielonkawego moczu jest rzadkie schorzenie genetycznie – choroba Hartnupów, znana również jako zespół niebieskich pieluszek. Dochodzi w niej do upośledzonego wchłaniania tryptofanu, który ulega przemianie chemicznej do barwników indolowych. To one nadają moczu niebieski kolor, który w połączeniu z żółtymi barwnikami żółciowymi daje zielony odcień.
>> Zobacz również: Zakażenia układu moczowego u dzieci
Diagnostyka zielonego moczu
W diagnostyce zielonego moczu należy skupić się przede wszystkim na przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego. Może potwierdzić jedną z przyczyn, jaką są leki, suplementy i barwniki. Wiele z nich można wykryć w moczu w badaniu skriningowym.
Zielonkawy mocz i towarzysząca mu dyzuria (bolesna mikcja) może sugerować zakażenie pałeczką ropy błękitnej. Z tego powodu wykonuje się posiew moczu, którego celem jest identyfikacja źródła infekcji układu moczowego.
Zielony odcień moczu – kiedy jest powodem do niepokoju?
Zielony mocz to rzadkie zjawisko. Zasługuje na szczególną uwagę, jeśli towarzyszą mu inne objawy, np. świadczące o zakażeniu układu moczowego. Istotny jest również czas utrzymywania się tego niefizjologicznego koloru, a także choroby towarzyszące, np. cukrzyca, która zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych.
Zielony mocz to nietypowe i bardzo rzadkie działanie niepożądane które występuje w przypadku stosowania niektórych leków. Występuje częściej w przypadku zakażeń wywołanych przez pałeczkę ropy błękitnej, która odpowiada za powikłane infekcje układu moczowego. Zmiana koloru moczu, m.in. na zielony, powinna skłonić pacjenta do wizyty lekarskiej i wykonaniu odpowiedniego pakietu badań, na który składa się m.in. badanie ogólne i posiew moczu.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- Bulanda M, Pietrzyk A, Wróblewska M (2023) Mikrobiologia lekarska Tom 1, Warszawa:PZWL
- Kokot F, Hyla-Klekot L, Kokot S (2012) Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, Warszawa: PZWL
- Ostrowska L, Orywal K, Stefańska E (2023) Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce, Warszawa: PZWL
- https://link.springer.com/article/10.1007/s00120-002-0248-5, dostęp 12.07.2024
- https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(09)60309-3/fulltext, dostęp 12.07.2024
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5826709/, dostęp 12.07.2024
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6267518/, dostęp 12.07.2024
- https://academic.oup.com/clinchem/article/57/4/646/5621124?login=false, dostęp 12.07.2024
- https://www.ajkd.org/article/S0272-6386(10)01261-8/fulltext, dostęp 12.07.2024
- https://www.drugs.com/mtm/derifil.html, dostęp 12.07.2024
- https://www.drugs.com/cdi/bearberry.html, dostęp 12.07.2024
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8370930/, dostęp 12.07.2024
- https://www.ema.europa.eu/pl/documents/product-information/methylthioninium-chloride-proveblue-epar-product-information_pl.pdf, dostęp 12.07.2024
