Zespół HELLP to poważne powikłanie ciąży, które może zagrażać życiu matki i dziecka. Skrót HELLP pochodzi od angielskich terminów: hemoliza (Hemolysis), podwyższone enzymy wątrobowe (Elevated Liver Enzymes) oraz małopłytkowość (Low Platelet Count). W tym artykule dowiesz się, czym jest zespół HELLP, jakie są jego przyczyny, objawy i metody leczenia oraz jak można zapobiegać jego wystąpieniu. Sprawdź, co warto wiedzieć, aby skutecznie chronić zdrowie swoje i swojego dziecka.
Spis treści:
- Czym jest zespół HELLP?
- Zespół HELLP w ciąży i po porodzie – objawy
- Diagnostyka zespołu HELLP
- Zespół HELLP: leczenie
- Jakie powikłania niesie za sobą zespół HELLP?
- Zespół HELLP w ciąży: profilaktyka i zapobieganie
Czym jest zespół HELLP?
Zespół HELLP to schorzenie o wieloczynnikowej etiologii, często związane z ciężką postacią stanu przedrzucawkowego. Jednak w niektórych przypadkach występuje bez wcześniejszych objawów białkomoczu czy nadciśnienia. Do najczęstszych objawów należą bóle w nadbrzuszu, nudności, wymioty oraz uczucie ogólnego zmęczenia. Charakterystyczne zmiany w badaniach laboratoryjnych obejmują obniżenie poziomu haptoglobiny, wzrost poziomu bilirubiny oraz podwyższone enzymy wątrobowe (AST i ALT).
>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne, które należy wykonać przy diagnostyce nadciśnienia tętniczego
Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu HELLP
Przyczyny zespołu HELLP nie są w pełni poznane, jednak najczęściej wymienia się mechanizmy związane z nieprawidłowym zagnieżdżeniem łożyska i aktywacją układu immunologicznego. Do czynników ryzyka należą:
- ciąża z nadciśnieniem tętniczym.
- przebycie zespołu HELLP w poprzedniej ciąży (ryzyko nawrotu wynosi około 4%).
- stan przedrzucawkowy w poprzedniej ciąży.
- wielorództwo (w przeciwieństwie do stanu przedrzucawkowego, HELLP częściej występuje u kobiet rodzących kolejne dzieci).
- ciąża bliźniacza lub wielopłodowa.
- obciążenia genetyczne.
- wiek matki powyżej 35 lat.
Dodatkowe badania sugerują, że w rzadszych przypadkach schorzenie może mieć związek z deficytem enzymu LCHAD, co prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych.
Zespół HELLP w ciąży i po porodzie – objawy
Objawy zespołu HELLP mogą być niespecyficzne, co utrudnia jego wczesne rozpoznanie. Do najczęstszych symptomów należą:
- ból w nadbrzuszu lub prawym podżebrzu: wynikający z uszkodzenia wątroby.
- nudności i wymioty: często mylone z objawami późnej toksykozy ciążowej.
- bóle głowy: mogą świadczyć o zwiększonym ciśnieniu śródczaszkowym.
- obrzęki i nadciśnienie: typowe dla stanu przedrzucawkowego.
- krwiomocz lub zmniejszona diureza: świadczące o problemach z nerkami.
- zasinienie skóry i krwawienia: spowodowane małopłytkowością.
| Warto wiedzieć: Objawy mogą wystąpić zarówno w ciąży, jak i po porodzie, szczególnie po cesarskim cięciu. |
Diagnostyka zespołu HELLP
Wczesne rozpoznanie zespołu HELLP jest kluczowe dla minimalizacji ryzyka powikłań. Diagnostyka obejmuje:
Badania fizykalne i obrazowe
Badania fizykalne pozwalają na wykrycie takich objawów jak nadciśnienie, obrzęki czy tkliwość w nadbrzuszu. W razie potrzeby wykonuje się:
- USG jamy brzusznej: w celu oceny wątroby i nerek.
- TK lub MRI: w przypadku podejrzenia poważnych powikłań, np. krwawienia wewnętrznego.
>> Sprawdź również: Opuchnięte nogi i kostki. Możliwe przyczyny opuchlizny nóg
Badania laboratoryjne przy zespole HELLP
W rozpoznaniu zespołu HELLP kluczową rolę odgrywają badania laboratoryjne:
- morfologia krwi – wykrycie niedokrwistości i małopłytkowości).
- poziom enzymów wątrobowych (AST i ALT).
- stężenie dehydrogenazy mleczanowej (LDH) – marker hemolizy.
- stężenie bilirubiny: podwyższone przy hemolizie.
- czas protrombinowy (PT) i czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) – pomocne w ocenie zaburzeń krzepnięcia.
Zespół HELLP: leczenie
Podstawą leczenia zespołu HELLP jest stabilizacja stanu matki oraz zakończenie ciąży, które umożliwia ustąpienie objawów. Pacjentki wymagają hospitalizacji w ośrodku o wysokim poziomie referencyjności, zapewniającym odpowiednią opiekę.
W przypadku stabilnego stanu matki przed 34. tygodniem ciąży możliwe jest odroczenie porodu o 24-48 godzin w celu podania sterydów dojrzewających płuca płodu. Po 34. tygodniu ciąży lub przy wystąpieniu powikłań, takich jak niewydolność narządów czy krwotok, poród musi być przeprowadzony natychmiast – zwykle drogą cesarskiego cięcia.
Leczenie objawowe obejmuje kontrolę ciśnienia tętniczego, zapobieganie drgawkom za pomocą siarczanu magnezu oraz przetaczanie płytek krwi w przypadku ciężkiej małopłytkowości.
>> Sprawdź też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Jakie powikłania niesie za sobą zespół HELLP?
Nieleczony zespół HELLP może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:
- rozległe krwotoki i uszkodzenie wątroby.
- ostra niewydolność nerek.
- przedwczesne odklejenie łożyska.
- zespół DIC (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe).
Powikłania dotyczą również noworodków, zwłaszcza tych urodzonych przedwcześnie.
Zespół HELLP w ciąży: profilaktyka i zapobieganie
Nie istnieje skuteczna metoda zapobiegania zespołowi HELLP, ale regularne badania prenatalne pozwalają na wczesne wykrycie stanu przedrzucawkowego i innych czynników ryzyka. W kolejnych ciążach zaleca się stosowanie niskich dawek aspiryny w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu schorzenia.
Zespół HELLP to jedno z najpoważniejszych powikłań ciąży, wymagające natychmiastowej diagnozy i specjalistycznej opieki. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu i odpowiedniemu leczeniu możliwe jest znaczne ograniczenie ryzyka powikłań u matki i dziecka. Regularne badania i stała kontrola lekarska są kluczowe dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.
Bibliografia
- Medycyna Praktyczna (2022). Zespół HELLP. Interna Szczeklika.
- Sibai BM. HELLP syndrome (hemolysis, elevated liver enzymes, and low platelets). UpToDate.
- Windyga, J. (2013). Zespół HELLP w praktyce ginekologiczno-położniczej. Ginekologia po Dyplomie.
