Zatrucie alkoholowe jest poważnym stanem medycznym, który może prowadzić do powikłań zagrażających życiu. Dlatego zawsze musi być odpowiednio rozpoznane i leczone. Bardzo ważna jest świadomość jego przebiegu oraz wiedza, jak udzielić pierwszej pomocy. Dowiedz się, jakie są objawy zatrucia alkoholem i jak wygląda leczenie.
Spis treści:
- Czym jest zatrucie alkoholowe?
- Zatrucie alkoholowe: objawy
- Zatrucie alkoholowe: ile trwa i co na nie pomaga?
- Przewlekłe zatrucie alkoholem: jakie skutki może mieć dla zdrowia?
- Jak uniknąć zatrucia alkoholowego?
Czym jest zatrucie alkoholowe?
Zatrucie alkoholowe to stan spowodowany nadmiernym spożyciem alkoholu etylowego, które przekracza zdolność organizmu do jego metabolizowania. Gdy jego stężenie we krwi rośnie, dochodzi do uszkodzenia różnych układów w organizmie – w szczególności ośrodkowego układu nerwowego – co prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń.
| Pamiętaj: Szkodliwe skutki alkoholu pojawiają się po jednorazowym spożyciu 6 standardowych porcji alkoholu (60 g czystego alkoholu etylowego: 1,5 l piwa, 180 ml wódki, 0,6 l wina) w przypadku mężczyzn oraz 4 porcji standardowych (40 g czystego alkoholu etylowego: 1 l piwa, 120 ml wódki, 0,4 l wina) w przypadku kobiet. |
Alkohol etylowy jest toksyczną substancją psychoaktywną. Jego wchłanianie następuje już w jamie ustnej, ale głównym miejscem jest jelito cienkie. Za jego metabolizm odpowiedzialna jest głównie wątroba.
Alkohol etylowy po wchłonięciu w krótkim czasie jest rozprowadzany po całym organizmie. Jego stężenie jest największe w płynach fizjologicznych i dobrze ukrwionych narządach. Bardzo szybko przenika barierę krew-mózg, dostając się do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie powoduje niedotlenienie i zakłócenie funkcji neuronów.
>> Przeczytaj o: Środki psychoaktywne – definicja, rodzaje, wykrywanie w organizmie
Czy zatrucie alkoholowe jest tym samym, co upojenie alkoholowe i kac?
Upojenie alkoholowe (nietrzeźwość) to stan, w którym organizm reaguje na obecność alkoholu we krwi, wywołując różnorodne efekty psychofizyczne. Narastające upojenie alkoholowe prowadzi do zatrucia alkoholowego, które jest poważnym stanem.
Natomiast kac to złe samopoczucie, które pojawia się kilka godzin po spożyciu alkoholu. Jest spowodowany m.in. odwodnieniem, hipoglikemią oraz zatruciem aldehydem octowym (produkt metabolizmu alkoholu etylowego w wątrobie).
>> To może Cię zainteresować: Badania wspierające leczenie alkoholizmu
Zatrucie alkoholowe: objawy
Reakcja organizmu na alkohol jest różna dla każdej osoby. Ma na to wpływ wiele czynników – m.in. płeć, wiek, masa ciała, stopień wypełnienia żołądka, tolerancja organizmu, ogólny stan zdrowia. Co ważne, najczęściej objawy zatrucia alkoholowego są bardziej nasilone u kobiet.
Ogólnie przebieg zatrucia alkoholowego można podzielić na 4 etapy:
- Etap I – występują głównie zaburzenia mowy i koordynacji ruchów, zmiany w zachowaniu, osłabiony czas reakcji, podniecenie, zwiększenie pewności siebie i osłabienie samokontroli;
- Etap II – pojawiają się zaburzenia równowagi i kontroli ruchów, senność, zaburzenia świadomości (łącznie z utratą świadomości), utrata samokontroli, obniżenie napięcia mięśni;
- Etap III – pojawiają się objawy ciężkiego zatrucia alkoholowego, takie jak niezborność ruchów, stępienie reakcji zmysłowej, znacznie zaburzenia równowagi, zaburzenia krążeniowo-oddechowe, obniżenie temperatury ciała, upośledzenie czucia, pogłębiające się zaburzenia świadomości (łącznie ze śpiączką);
- Etap IV – jest to bardzo ciężkie zatrucie, które przebiega z zaburzeniami oddychania i rytmu serca oraz śpiączką.
Ciężkie zatrucie alkoholem może prowadzić do zgonu, który jest spowodowany porażeniem ośrodka oddechowego.
| Warto wiedzieć: Przyjmuje się, że śmiertelna dawka alkoholu etylowego dla osoby dorosłej wynosi 5 g na kilogram masy ciała. |
Ostre zatrucie alkoholowe: kiedy można podejrzewać?
Alarmujące powinno być zaobserwowanie powyższych objawów zatrucia alkoholem. Szczególną uwagę należy zwrócić na wszelkiego rodzaju zaburzenia świadomości, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, problemy z oddychaniem, spadek ciśnienia tętniczego. W takich sytuacjach niezbędne jest udzielenie pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia ratunkowego.
| Wskazówka: Pierwsza pomoc przy zatruciu alkoholowym polega na ułożeniu chorego w pozycji bocznej bezpiecznej. Zapobiega to zadławieniu się wymiotami lub uduszeniu. Wskazane jest przykrycie poszkodowanego kocem termicznym. Należy pozostać przy chorym do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego. Jeżeli dojdzie do ustania oddechu, konieczne jest natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. |
Należy pamiętać, że pomocy potrzebuje każda osoba w stanie zatrucia alkoholowego. Pojawienie się pierwszych objawów powinno skłonić do zaprzestania dalszego spożywania alkoholu.
>> Sprawdź także: Dopalacze – wykrywanie w organizmie
Zatrucie alkoholowe: ile trwa i co na nie pomaga?
Czas powrotu do zdrowia po zatruciu alkoholowym jest kwestią bardzo indywidualną. Zależy w głównej mierze od ilości spożytego alkoholu, stopnia uszkodzenia układu nerwowego i narządów wewnętrznych oraz ogólnego stanu zdrowia.
Zatrucie alkoholowe jest leczone w warunkach szpitalnych. Działania terapeutyczne mają na celu złagodzenie objawów oraz zapobieganie groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom. Postępowanie dostosowywane jest do stanu pacjenta na podstawie objawów klinicznych i wyników badań laboratoryjnych z krwi (m.in. gazometrii krwi tętniczej, stężenia etanolu we krwi, stężenia elektrolitów, aktywności aminotransferaz).
Przewlekłe zatrucie alkoholem: jakie skutki może mieć dla zdrowia?
Nadużywanie alkoholu etylowego prowadzi do uzależnienia. Ponadto powoduje trwałe uszkodzenia układu nerwowego i narządów wewnętrznych – w szczególności wątroby. Skutki to m.in.:
- choroby wątroby (alkoholowe stłuszczenie wątroby, marskość wątroby),
- zaburzenia neurologiczne (m.in. encefalopatia Wernickego, psychoza Korsakowa, polineuropatia),
- zmiany w układzie pokarmowym,
- zmiany w układzie krążenia (m.in. kardiomiopatia alkoholowa),
- ostra niewydolność nerek,
- niedobory witamin i minerałów,
- zaburzenia odporności.
W diagnostyce i kontroli przebiegu procesu alkoholowego stosuje się różnego rodzaju testy laboratoryjne – tzw. markery spożycia etanolu. Są to m.in. transferyna desialowana (CDT), glukuronid etylu (EtG), fosfatydylo etanol (PEth).
Jak uniknąć zatrucia alkoholowego?
Najlepszym sposobem na uniknięcie zatrucia alkoholowego jest zaprzestanie spożywania alkoholu. Należy pamiętać, że nie ma bezpiecznej dawki.
Jeżeli już zdarzy się okazyjne sięgnięcie po alkohol, należy zawsze zachować umiar. Ważne jest dobre nawodnienie organizmu, spożycie posiłku przed konsumpcją alkoholu oraz niełączenie go z innymi substancjami (np. lekami).
Natomiast osoby uzależnione powinny rozpocząć leczenie pod okiem specjalisty. Indywidualnie dopasowana terapia może pomóc w uporaniu się z problemem, a tym samym ograniczyć skutki przewlekłego nadużywania alkoholu.
>> Przeczytaj również: Z czym nie łączyć witamin D, C i innych? Interakcje witamin z lekami
Zatrucie alkoholowe może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Ważna jest świadomość tego, jakie zagrożenia powoduje nadmierne picie alkoholu oraz umiejętność wczesnego rozpoznania objawów zatrucia alkoholowego i udzielenia pomocy osobie poszkodowanej.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- D. Klimaszyk, Zatrucie alkoholem – jak uniknąć błędów w diagnostyce i leczeniu?, Stany Nagłe po Dyplomie 03/2020.
- D. Wiechuła, R. Rochel, Toksyczne działanie alkoholi [w:] D. Wiechuła (red.), Materiały do zajęć z toksykologii. Część I, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 2013.
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/81259,ostre-zatrucie-alkoholem (dostęp 02.12.2024).
- M. Łukasik-Głębocka, Ocena alkoholemii w ostrych zatruciach etanolem i alkoholowych zespołach abstynencyjnych w zależności od stanu klinicznego i wartości wybranych parametrów biochemicznych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2014.
