Zapalenie spojówek to jedna z najczęstszych chorób oczu, która dotyka osoby w każdym wieku, niezależnie od pory roku. Jest to stan zapalny obejmujący spojówkę – cienką, przezroczystą błonę pokrywającą powierzchnię oka i wewnętrzną stronę powiek. Choroba może mieć różne przyczyny, objawy oraz stopnie nasilenia. Dowiedz się, jak wygląda zapalenie spojówek, czy jest groźne i jakie są sposoby leczenia.
Spis treści:
- Zapalenie spojówek – co to za choroba?
- Zapalenie spojówek – objawy
- Zapalenie spojówek – przyczyny
- Jakie badania wykonać przy zapaleniu spojówek?
- Jak leczyć zapalenie spojówek?
- Zapalenie spojówek – najczęściej zadawane pytania
Zapalenie spojówek – co to za choroba?
Zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej, która pokrywa przednią część gałki ocznej oraz wewnętrzną powierzchnię powiek. Schorzenie występuje dość często – szacuje się, że każda osoba dorosła zmagała się z nim przynajmniej raz w życiu. Badania epidemiologiczne wskazują, że 15-44% pacjentów zgłaszających się na konsultację okulistyczną cierpi na zapalenie spojówek.
Ze względu na przyczynę zapalenie spojówek dzieli się na:
- infekcyjne,
- nieinfekcyjne.
Zapalenie spojówek może mieć ostry, podostry lub przewlekły przebieg.
>> Zobacz: Zapalenie spojówek u dzieci. Objawy, przyczyny, diagnostyka, leczenie
Zapalenie spojówek – objawy
Objawy zapalenia spojówek mogą różnić się w zależności od jego przyczyny. Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości należą:
- zaczerwienienie oczu (przekrwienie),
- świąd i pieczenie,
- nadmierne łzawienie,
- uczucie piasku pod powiekami,
- wydzielina z oka (wodnista, ropna, śluzowa, śluzowo-ropna),
- obrzęk powiek,
- nadwrażliwość na światło.
Niekiedy w spojówce obecny jest również odczyn grudkowy lub brodawkowy. Pierwszy z nich to grudki zbudowane z przerośniętej tkanki limfatycznej. Objaw spotykany jest w chlamydiowym lub wirusowym zapaleniu spojówek. Natomiast odczyn brodawkowy to brodawki zbudowane z przerośniętego nabłonka spojówki. Może pojawić się w przebiegu infekcji bakteryjnej.
Objawy zapalenia spojówek mogą być jednostronne lub obustronne oraz mieć różne nasilenie. Pojawienie się jakiejkolwiek z powyższych dolegliwości jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.
>> To może Cię zainteresować: Zespół Sjögrena – objawy, powikłania, diagnostyka
Zapalenie spojówek – przyczyny
Najczęstsze przyczyny zapalenia spojówek to:
- infekcje bakteryjne,
- infekcje wirusowe,
- czynniki alergiczne.
Przyczyną zapalenia spojówek mogą być również infekcje grzybicze, zaburzenia filmu łzowego, podrażnienie czy niektóre choroby skóry.
Bakteryjne zapalenie spojówek
U dorosłych bakteryjne zapalenie spojówek jest najczęściej wywoływane przez Staphylococcus aureus, a u dzieci przez Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae. Do zakażenia dochodzi zwykle przez bezpośredni kontakt z patogenem przeniesionym na rękach w okolicę oka. Charakterystycznym objawem bakteryjnego zapalenia spojówek jest obecność gęstej, ropnej wydzieliny, która może sklejać powieki – szczególnie rano po przebudzeniu.
Chlamydiowe zapalenie spojówek
Chlamydiowe zapalenie spojówek jest wywołane przez infekcję bakterią wewnątrzkomórkową Chlamydia trachomatis. Do zakażenia dochodzi poprzez przeniesienie patogenu na rękach w okolicę oka z narządów płciowych. Charakterystycznym objawem jest śluzowo-ropna wydzielina i odczyn grudkowy. Najczęściej dotyczy jednego oka, ale nieleczone może przejść również na drugie oko. Zwykle współwystępuje z infekcją cewki moczowej lub szyjki macicy.
>> Przeczytaj także: Jak zapobiec groźnym powikłaniom infekcji intymnych – testy w kierunku Chlamydia trachomatis
Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek jest reakcją organizmu na alergeny – np. pyłki, kurz, sierść zwierząt, składnik kosmetyku, leki. Objawia się świądem, łzawieniem i obrzękiem powiek. Może być ostre, sezonowe lub przewlekłe. Zwykle alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszy alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa.
Wirusowe zapalenie spojówek
Wirusowe zapalenie spojówek dzieli się na:
- adenowirusowe (epidemiczne),
- herpetyczne.
Adenowirusowe zapalenie spojówek wywołane jest przez adenowirusy i często towarzyszy mu zapalenie górnych dróg oddechowych. Obecna jest obfita wydzielina surowicza oraz odczyn grudkowy, a także silne łzawienie i światłowstręt. Wirusowe zapalenie spojówek jest wysoce zakaźne.
Herpetyczne zapalenie spojówek wywołane jest wirusem opryszczki zwykłej. Występuje rzadko – zwykle spotykane jest u małych dzieci. Dotyczy jednego oka i najczęściej współwystępuje z opryszczką warg. Charakteryzuje się wodnistą wydzieliną, odczynem grudkowym i podrażnieniem.
Inne przyczyny zapalenia spojówek
Innymi przyczynami zapalenia spojówek mogą być m.in.:
- infekcje grzybicze,
- czynniki mechaniczne lub fizykochemiczne (np. dym, kurz, klimatyzację),
- przesilenie wzroku,
- trądzik różowaty,
- choroby autoimmunologiczne.
>> Zobacz także: Nużeniec – przyczyna dokuczliwej choroby oczu i skóry
Jakie badania wykonać przy zapaleniu spojówek?
Diagnostyka zapalenia spojówek opiera się na wywiadzie lekarskim i badaniu okulistycznym. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie badania mikrobiologicznego wydzieliny z oka, testów alergicznych lub badań w kierunku chorób ogólnoustrojowych.
Jak leczyć zapalenie spojówek?
Leczenie zapalenia spojówek zależy w głównej mierze od przyczyny, która je wywołała. W przypadku zakażeń bakteryjnych konieczne jest podanie antybiotyku o działaniu miejscowym. Przy infekcjach wirusowych lekarz może zdecydować o wdrożeniu leku przeciwwirusowego. Oprócz tego działania terapeutyczne obejmują:
- higienę oczu przy pomocy specjalnych preparatów,
- chłodne okłady,
- stosowanie sztucznych łez,
- szczególne zachowanie higieny.
Alergiczne zapalenie spojówek wymaga stosowania leków przeciwalergicznych w postaci kropli do oczu i preparatów doustnych. Oprócz tego wskazane jest zachowanie szczególnej higieny rąk i okolicy oczu oraz unikanie ekspozycji na alergeny.
>> To może Cię zainteresować: Alergia: objawy, przyczyny, rodzaje, rozpoznanie
Zapalenie spojówek – najczęściej zadawane pytania
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące czasu trwania i powikłań zapalenia spojówek.
Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Bakteryjne i wirusowe zapalenie spojówek są zaraźliwe. Patogeny, które je wywołują, przenoszą się z osoby chorej na zdrową zwykle za pośrednictwem dłoni. Dlatego bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny – przede wszystkim mycie rąk i unikanie dotykania okolicy oczu.
Zapalenie spojówek: ile trwa?
Czas trwania zapalenia spojówek zależy od jego przyczyny. Bakteryjne zapalenie zwykle ustępuje w ciągu 5-7 dni po rozpoczęciu leczenia, wirusowe może trwać do 2-3 tygodni, a alergiczne – tak długo, jak trwa ekspozycja na alergen.
Czy zapalenie spojówek jest groźne?
W większości przypadków zapalenie spojówek nie jest groźne i ustępuje po odpowiednim leczeniu. Nieleczone lub przewlekłe stany zapalne mogą prowadzić do poważnych powikłań (np. uszkodzenia rogówki i utraty wzroku).
>> Przeczytaj także: Łzawienie oczu: przyczyny, leczenie nadmiernego łzawienia
Zapalenie spojówek to częsta dolegliwość, która może mieć rożne przyczyny – m.in. infekcje bakteryjne, infekcje wirusowe, reakcje alergiczne. Objawy, takie jak: zaczerwienienie, swędzenie, łzawienie, światłowstręt czy wydzielina z oka należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- J. Izdebska, Przychodzi pacjent do lekarza z… zapaleniem spojówek, Lekarz POZ 3/2017, s. 201–202
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/83224,zapalenie-spojowek-u-doroslych (dostęp 07.03.2025)
- J. Szaflik i in., Zapalenie spojówek – przyczyny, objawy, leczenie, Przewodnik Lekarza 2003, s. 62–68
- A. Zaleska-Żmijewska, Rola lekarza POZ w leczeniu najczęstszych schorzeń powierzchni oka, Lekarz POZ 4/2016, s. 349–355
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/83655,chlamydiowe-zapalenie-spojowek-wtretowe-zapalenie-spojowek (dostęp 07.03.2025)
