Zapalenie skórno-mięśniowe to rzadkie schorzenie autoimmunologiczne, w którym proces zapalny obejmuje między innymi mięśnie szkieletowe i skórę. Choroba powoduje znaczne upośledzenie funkcji ruchowych, a także powikłania związane z układem sercowo-naczyniowym i oddechowym. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie poprawiają rokowania. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy zapalenia skórno-mięśniowego oraz jak wygląda diagnostyka.
Spis treści:
- Co to jest zapalenie skórno-mięśniowe?
- Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego
- Zapalenie skórno-mięśniowe – objawy
- Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego
- Zapalenie skórno-mięśniowe – jak wygląda leczenie?
Co to jest zapalenie skórno-mięśniowe?
Zapalenie skórno-mięśniowe jest rzadką, układową chorobą należącą do idiopatycznych miopatii zapalnych. . Jest to zapalenie mięśni z towarzyszącym zapaleniem skóry. Charakteryzuje się:
- obecnością autoprzeciwciał,
- stan zapalnym dotykającym wiele układów i narządów ,
- uszkodzeniem naczyń krwionośnych,
- charakterystycznymi objawami dermatologicznymi. .
Zapalenie skórno-mięśniowe może wystąpić w każdym wieku. U dorosłych szczyt zachorowania przypada między 35. a 65. rokiem życia, a u dzieci między 10. a 15. rokiem życia (młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe). Choroba częściej występuje u kobiet.
Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego
Dokładne przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że choroba ma podłoże autoimmunologiczne. W przebiegu tego typu schorzeń układ odpornościowy nie działa prawidłowo i zaczyna atakować własne komórki i tkanki. W przypadku zapalenia skórno-mięśniowego celem ataku są przede wszystkim mięśnie oraz skóra.
Uważa się, że na rozwój choroby wpływają predyspozycje genetyczne, które są wyzwalane czynnikami środowiskowymi (np. zakażeniami wirusowymi). Zapalenie skórno-mięśniowe może być w niektórych przypadkach związane z chorobą nowotworową. Najczęstszymi nowotworami, które mu towarzyszą, są nowotwory jajnika, sutka, płuc, przewodu pokarmowego oraz chłoniaki nieziarnicze.
| Warto wiedzieć Choroba nowotworowa może być rozpoznana przed zachorowaniem na zapalenie skórno-mięśniowe, a także w jego trakcie lub po nim. Ryzyko jej wystąpienia jest nawet 6-krotnie wyższe niż u osób zdrowych. |
Zapalenie skórno-mięśniowe – objawy
Początek zapalenia skórno-mięśniowego może być:
- ostry (w ciągu kilku dni),
- podostry (w ciągu kilku tygodni),
- przewlekły (w ciągu kilku miesięcy lub lat).
W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego obecne są objawy mięśniowe, skórne oraz dolegliwości ogólne, będące skutkiem uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Ogólne objawy zapalenia skórno-mięśniowego to:
- wzrost temperatury ciała,
- ogólne osłabienie,
- utrata masy ciała.
Natomiast objawy związane z obecnością zmian zapalnych w innych układach to m.in. ból stawów, suchy kaszel, tachykardia lub bradykardia, problemy z połykaniem pokarmów, problemy z oddychaniem.
Objawy mięśniowe zapalenia skórno-mięśniowego
Głównym objawem zapalenia skórno-mięśniowego jest symetryczne osłabienie mięśni. Dotyczy to szczególnie obręczy barkowej, obręczy miednicznej, a także grzbietu i karku. Chorzy mają problemy z podnoszeniem ciężkich przedmiotów, zmianą pozycji z siedzącej na stojącą, podnoszeniem ramion oraz chodzeniem po schodach. Osłabieniu może towarzyszyć ból i tkliwość mięśni.
W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego może dojść również do osłabienia:
- mięśni oddechowych (niewydolność oddechowa),
- mięśni gardła i przełyku (trudności z przełykaniem i mówieniem),
- mięśni gałki ocznej (zaburzenia widzenia).
Objawy skórne zapalenia skórno-mięśniowego
Zmiany skórne w przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego to:
- rumień heliotropowy – fioletowe lub czerwone zabarwienie skóry wokół oczu,
- rumień dekoltu – zaczerwienienie w kształcie litery V, nazywany również objawem szala,
- rumień ud i bioder (tzw. objaw kabury),
- grudki Gottrona – wykwity skórne, które pojawiają się w okolicy stawów międzypaliczkowych, łokciowych, kolanowych, skokowych oraz na nadgarstkach,
- łuszczenie i pękanie skóry na rękach,
- świąd skóry,
- wybroczyny i teleangiektazje,
- łysienie ogniskowe,
- owrzodzenia troficzne,
- zapalenie tkanki podskórnej.
Zmiany skórne mogą występować samodzielnie, wraz z zapaleniem mięśni lub wyprzedzać objawy mięśniowe.
Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego
Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego obejmuje:
- wywiad lekarski i badanie podmiotowe,
- badania laboratoryjne z krwi (m.in. kinaza kreatynowa, OB, CRP, mioglobina, próby wątrobowe),
- badania autoimmunologiczne (m.in. autoprzeciwciała ANA),
- elektromiografia (ujawnia uszkodzenie mięśni i),
- badania obrazowe (m.in. rezonans magnetyczny, RTG).
W diagnostyce zapalenia skórno-mięśniowego zastosowanie mają również badania histologiczne. Biopsja mięśnia polega na pobraniu próbki tkanki mięśniowej i pozwala potwierdzić obecność stanu zapalnego oraz innych charakterystycznych zmian w mięśniach.
Zapalenie skórno-mięśniowe – jak wygląda leczenie?
Leczenie zapalenia skórno-mięśniowego jest złożone i długotrwałe, często wymaga współpracy kilku specjalistów, takich jak reumatolog, dermatolog i neurolog. Celem leczenia jest złagodzenie objawów, zahamowanie postępu choroby oraz poprawa jakości życia pacjenta. Podstawowe metody leczenia obejmują:
- przyjmowanie glikokortykosteroidów (doustnie lub dożylnie),
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
- leczenie podtrzymujące.
Dodatkowo bardzo ważna jest rehabilitacja, która pomaga w zachowaniu sprawności i zapobiega przykurczom. Ćwiczenia powinny być dopasowane indywidualnie do okresu choroby (w fazie ostrej stosuje się ćwiczenia bierne, następnie izometryczne, izotoniczne i aerobowe).
Rokowania zapalenia skórno-mięśniowego są dobre, jeżeli zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Wówczas przeżywalność 10-letnia wynosi ponad 80%. Bez terapii u większości chorych dochodzi do stopniowego zaniku i przykurczu mięśni. W tej grupie śmiertelność 5-letnia wynosi około 50%.
Zapalenie skórno-mięśniowe to schorzenie autoimmunologiczne, w którym proces zapalny obejmuje mięśnie, skórę, a także inne narządy wewnętrzne. Chociaż choroba może prowadzić do licznych powikłań i znacząco wpłynąć na codzienne życie pacjenta, odpowiednio dobrane leczenie oraz wsparcie specjalistów mogą poprawić rokowania i jakość życia chorych. W przypadku zauważenia objawów, takich jak osłabienie mięśni i zmiany skórne, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego obejmuje m.in. badania laboratoryjne z krwi, badania immunologiczne, rezonans magnetyczny, a także biopsję tkanki mięśniowej.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- K. Bucka-Gierczak i in., Zapalenie skórno-mięśniowe na steroidy skutecznie leczone dożylnym preparatem immunoglobulin, Forum Reumatologiczne 2019, t. 5, nr 4, 209–213
- L. Kao i in., Patogeneza zapalenia skórno-mięśniowego: rola cytokin i interferonu, Dermatologia po Dyplomie 2011, t. 2, nr 5, s. 35–45
- Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.7. (dostęp 11.09.2024)
- K. Przekazińska-Boager, U. Brzezicka-Ciach, Zapalenie skórno-mięśniowe jako rewelator choroby nowotworowej, Przegląd Dermatologiczny 2014, 101, 40–45
