Zakażenia układu moczowego u dzieci, w tym zapalenie pęcherza moczowego to częsta przyczyna wizyt w gabinecie lekarskim. Jakie są przyczyny zapalenia pęcherza u dzieci? Czy zapalenie pęcherza u niemowląt ma takie same symptomy kliniczne, jak zapalenie pęcherza u dzieci starszych i osób dorosłych? Dowiedz się więcej na temat zapalenia pęcherza u najmłodszych.
Spis treści:
- Przyczyny zapalenia pęcherza u dziecka
- Objawy zapalenia pęcherza u dzieci
- Jakie badania na zapalenie pęcherza?
- Leczenie zapalenia pęcherza u dziecka
- Co stosować na zapalenie pęcherza u dzieci?
Przyczyny zapalenia pęcherza u dziecka
Zapalenie pęcherza moczowego, podobnie, jak zapalenie cewki moczowej zaliczane jest do zakażeń dolnych dróg moczowych. Za zapalenie pęcherza moczowego u dzieci najczęściej odpowiadają bakterie, zdecydowanie rzadziej wirusy, czy grzyby. Wśród bakterii dominują bakterie gram ujemne, w tym gatunki takie jak E. coli, P. aeruginosa, Citrobacter spp, czy E. cloacae. U podłoża zapalenia pęcherza moczowego leży wnikanie drobnoustrojów drogą wstępującą przez cewkę moczową do pęcherza moczowego. Dalsze szerzenie się zakażenia drogą moczowodów może prowadzić z kolei do rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek.
>> Przeczytaj także: Zakażenia układu moczowego u dzieci
Wyróżniamy pewne czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju zakażenia układu moczowego, w tym zapalenia pęcherza moczowego u dzieci. Zalicza się do nich między innymi:
- zastój moczu,
- rzadkie oddawanie moczu,
- wady anatomiczne i czynnościowe w obrębie układu moczowego,
- spowolniona perystaltyka moczowodów,
- kamica układu moczowego,
- zaparcia,
- cewnikowanie pęcherza moczowego,
- nietrzymanie moczu i stolca,
- nieodpowiednie postępowanie higieniczne okolicy ujścia cewki moczowej,
- częste infekcje dotyczące układu moczowego u krewnych (rodzice, rodzeństwo).
>> Przeczytaj także: Zapalenie nerek – objawy, przyczyny, rodzaje, diagnostyka i leczenie
Objawy zapalenia pęcherza u dzieci
Objawy zapalenia pęcherza moczowego w grupie pediatrycznej zależą przede wszystkim od wieku dziecka. U dzieci powyżej 5 roku życia obserwuje się występowanie typowych objawów tego schorzenia, takich jak:
- częstomocz,
- pieczenie podczas oddawania moczu,
- występowanie parć naglących,
- nocne moczenie,
- ból w okolicy nadłonowej,
- nieprzyjemny zapach moczu,
- niekiedy krwiomocz.
Warto podkreślić, że objawy zapalenia pęcherza moczowego u niemowląt, a więc u dzieci poniżej 1 roku życia mogą być bardzo nietypowe. W tej grupie wiekowej zakażenia układu moczowego objawiają się niekiedy wyłącznie gorączką. Mogą się pojawić również takie symptomy jak:
- niepokój,
- nadmierna senność,
- biegunka, wymioty,
- żółtaczka,
- utrata apetytu,
- brak przyrostu masy ciała,
- płacz podczas mikcji.
Nieswoiste są również objawy zapalenia pęcherza u dzieci między 1. a 5. rokiem życia. W tej grupie wiekowej najczęściej stwierdza się obecność gorączki oraz objawów ze strony przewodu pokarmowego.
W związku z niecharakterystycznymi objawami zapalenia pęcherza u najmłodszych, uważa się, że u wszystkich dzieci do 5 roku życia, które ujawniają gorączkę bez uchwytnej przyczyny, należy podejrzewać zakażenie układu moczowego i wykonać badania w tym kierunku.
Jakie badania na zapalenie pęcherza?
Pierwszym krokiem jest dokładnie zebrany wywiad oraz badanie przedmiotowe, wraz z oceną okolicy moczowo-płciowej oraz badaniem palpacyjnym brzucha. Dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze zależy między innymi od obrazu klinicznego prezentowanego przez pacjenta oraz jego wieku. Objawy sugerujące zapalenie pęcherza u dziecka wymagają wykonania badań moczu.
Wykonuje się przede wszystkim badanie ogólne moczu wraz z oceną jego osadu oraz posiew moczu. W celu pobrania próbki moczu konieczne jest dokładne umycie okolicy moczowo-płciowej. Taka próbka powinna być pobrana ze środkowego strumienia (nie na początku, ani nie na końcu mikcji). U dzieci młodszych można wspomagać się specjalnymi woreczkami do pobierania moczu. Należy jednak zaznaczyć, że nie powinny być one wykorzystywane do pobierania próbek moczu na jego posiew. W tym celu konieczne jest uzyskanie moczu ze środkowego strumienia pobranego metodą jałowej mikcji (bezpośrednio do jałowego pojemnika) lub uzyskanie próbki moczu drogą cewnikowania lub rzadziej nakłucia łonowego.
Trzeba zaznaczyć, że badania moczu powinny być wykonane przez włączeniem antybiotykoterapii, ponieważ zastosowanie antybiotyku może zafałszować wyniki badań. W niektórych przypadkach pomocne jest również oznaczenie parametrów stanu zapalnego, w tym stężenia białka CRP oraz stężenia prokalcytoniny, szczególnie przy podejrzeniu odmiedniczkowego zapalenia nerek i bakteriemii. Konieczne jest również wykonanie morfologii krwi obwodowej z rozmazem.
Czy zapalenie pęcherza wyjdzie w badaniu moczu?
W przypadku zapalenia pęcherza moczowego w badaniu ogólnym moczu obserwuje się takie odchylenia jak:
- leukocyturia – podwyższona liczba leukocytów (białych krwinek) w moczu
- bakteriuria – podwyższona liczba bakterii w moczu (w odpowiednim mianie),
- erytrocyturia – podwyższona liczba krwinek czerwonych w moczu,
- białkomocz – obecność białka w moczu w ilości powyżej wartości referencyjnych.
Badaniem pozwalającym na potwierdzenie zakażenia układu moczowego jest posiew moczu, w którym uzyskuje się odpowiednią liczbę kolonii danego drobnoustroju. Wartość progowa dla wyniku dodatniego zależy przede wszystkim od sposobu pobrania próbki moczu na posiew.
>> Przeczytaj także:
- Leukocyty w moczu – co oznaczają, jakie są normy i wskazania do badania?
- Białko w moczu – badanie, normy, przyczyny. Jak leczyć białkomocz?
Leczenie zapalenia pęcherza u dziecka
W leczeniu zapalenia pęcherza moczowego u dzieci stosuje się antybiotykoterapię. Czas leczenia oraz droga podania leku zależy od stanu klinicznego dziecka, jego wieku oraz decyzji lekarza prowadzącego. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej, wszystkie dzieci w wieku do ukończenia 3 miesiąca życia z zakażeniem układu moczowego powinny być hospitalizowane i leczone z wykorzystaniem antybiotykoterapii dożylnej. U dzieci starszych sposób leczenia zależy od obrazu klinicznego i ewentualnych chorób towarzyszących. U pacjentów z niskim ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby możliwe jest włączenie leczenia doustnego w warunkach ambulatoryjnych.
Co stosować na zapalenie pęcherza u dzieci?
Do momentu uzyskania wyniku posiewu moczu (w którym określona jest antybiotykowrażliwość wyhodowanych drobnoustrojów) stosuje się antybiotykoterapię empiryczną.
Po uzyskaniu wyniku posiewu moczu możliwe jest włączenie antybiotyku celowanego, a więc skierowanego przeciwko konkretnemu drobnoustrojowi, odpowiedzialnemu za zakażenia układu moczowego. Leczenie objawowe polega na stosowaniu leków przeciwgorączkowych. Konieczne jest również nawadnianie dziecka, w zależności od objawów – doustne, a czasami także dożylne.
Zapalenie pęcherza u dziecka to częste zjawisko pediatryczne. Każde dziecko z objawami mogącymi sugerować zakażenie układu moczowego powinno być zbadane przez lekarza pediatrę. Schorzenia te wymagają bowiem wykonania odpowiednich badań moczu oraz włączenia leczenia. Nieleczone stany zapalne w obrębie układu moczowego, w tym pęcherza mogą grozić rozwojem powikłań, w tym odmiedniczkowym zapaleniem nerek.
Bibliografia
- A. Wasilewska i inni, Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, Forum Medycyny Rodzinnej 2016;10(4):159–178,
- W. Hryniewicz i inni, Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, Warszawa 2015,
- A. Wachnicka-Bąk i inni, Zakażenie układu moczowego u dzieci w pierwszym roku życia w materiale Kliniki Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego, Pediatr Med. Rodz. 2016, 12(1), 54–68,
- A. Grzesiak i inni, Czynniki etiologiczne zakażeń układu moczowego u dzieci leczonych w Instytucie Matki i Dziecka, Med. Wieku Rozwoj, 2008;12:789–794.
