Zapalenie błony śluzowej żołądka – co jeść, aby złagodzić objawy?

Spis treści

1. Zapalenie błony śluzowej żołądka
2. Objawy i rozpoznanie zapalenia błony śluzowej żołądka
3. Zapalenie błony śluzowej żołądka – dieta. Co jeść, aby złagodzić objawy?
4. Podsumowanie

Zapalenie błony śluzowej żołądka to stan będący skutkiem uszkodzenia wewnętrznej warstwy ściany tego narządu – może mieć różne nasilenie i lokalizację. W perspektywie długoterminowej może prowadzić do częściowego lub całkowitego jej zaniku. Nieodłącznym elementem leczenia jest farmakoterapia. Ale tutaj pojawia się również pytanie: co jeść w przypadku pojawienia się i nasilenia objawów klinicznych?

Zapalenie błony śluzowej żołądka

W terminologii medycznej rozróżnia się zapalenie ostre lub przewlekłe. Możliwe postacie zapalenia błony śluzowej żołądka to:

• Zapalanie błony śluzowej żołądka wywołane przez H. pylori – następuje drogą pokarmową i wywołuje reakcję zapalną. W Polsce ta bakteria jest przyczyną ponad 90% zapaleń żołądka. W większości przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo (nosicielstwo), może jednak wywołać zapalenie ostre, a następnie przewlekłe – przebiegające z zanikiem błony śluzowej żołądka, co z kolei może skutkować chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy lub prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza.

>>> Przeczytaj też: Helicobacter pylori – bakteria, której niestraszny kwas żołądkowy

• Ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa) – uszkodzenie błony śluzowej żołądka spowodowane czynnikami drażniącymi, tj. niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), alkoholem, żółcią, toksynami, jak również stresem spowodowanym m.in. wstrząsem, sepsą lub ciężkim oparzeniem. Objawia się krwawieniem z licznych nadżerek błony śluzowej.

• Autoimmunologiczne metaplastyczne zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka (AMAG) – przewlekły proces zapalny błony śluzowej trzonu żołądka, który prowadzi do jej nieodwracalnego zaniku. U chorych występuje niedobór witaminy B12, dlatego konieczne jest zażywanie witaminy B12 do końca życia.
• Gastropatia żółciowa – spowodowana długotrwałą ekspozycją na żółć, najczęściej po zabiegach chirurgicznych (tj. operacja Billroth II, czy cholecystektomia) lub w wyniku refluksu dwunastniczo-żołądkowego.

Objawy i rozpoznanie zapalenia błony śluzowej żołądka

Zapalenie błony śluzowej żołądka wywołanego przez H. pyroli może przebiegać bezobjawowo lub objawiać się dolegliwościami dyspeptycznymi (niestrawnością), takimi jak uczucie pełności w nadbrzuszu, ból, wzdęcia, utrata łaknienia. Do najczęstszych objawów ostrej gastropatii krwotocznej należą: ból lub dyskomfort w nadbrzuszu, nudności, wymioty oraz krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Autoimmunologiczne zapalenie błony śluzowej żołądka przebiega bezobjawowo – objawy pojawiają się z chwilą wystąpienia niedokrwistości.

W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby należy zgłosić się do  gastroenterologa i przeprowadzić odpowiednią diagnostykę. Chorobę diagnozuje się na podstawie wywiadu lekarskiego (objawy, choroby przewlekłe, przyjmowanie leków itp.) oraz badań diagnostycznych, takich jak endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopii) z wycinkami pobranymi do badania histopatologicznego oraz testu ureazowego – oba w celu oceny rodzaju zapalenia i obecności zakażenia. Pacjenci wykonują również test wykrywający antygeny H. pylori w kale lub test serologiczny (na obecność przeciwciał w klasie IgG).

Zapalenie błony śluzowej żołądka – dieta. Co jeść, aby złagodzić objawy?

Potwierdzone klinicznie zapalenie błony śluzowej żołądka wymaga odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Celem diety jest złagodzenie występujących objawów poprzez unikanie drażnienia mechanicznego, chemicznego i termicznego chorobowo zmienionej błony śluzowej żołądka.

Najlepszym wyborem żywieniowym w przypadku nasilonych objawów ze strony przewodu pokarmowego będą zatem posiłki gotowane na parze lub w wodzie, podduszone lub pieczone np. w rękawie foliowym.

W przypadku nasilenia dolegliwości zaleca się dobór lekkostrawnych produktów żywnościowych, niestymulujących nadmiernie perystaltyki tego narządu i wydzielania soku żołądkowego (lista produktów zalecanych w tabeli poniżej). Rekomenduje się ograniczenie konsumpcji produktów silnie pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Należą do nich mocna kawa i mocne napary z herbaty, napoje gazowane, potrawy ciężkostrawne, smażone, grillowane, wędzone, pikantne, kwaśne, mocno słone, niedojrzałe owoce i warzywa, jak również potrawy gorące.

Aby poprawić strawność produktów, zaleca się ich mechaniczne rozdrabnianie, czyli siekanie, blendowanie, miksowanie i przecieranie. Z warzyw można przygotowywać np. puree z dodatkiem masła lub zupy krem, natomiast z owoców musy lub koktajle.

Ważna jest dbałość o regularne spożywanie posiłków (4-6 posiłków dziennie) o niezbyt dużej objętości oraz w temperaturze pokojowej. Warto odczekać, aż obiad chwilę przestygnie, a w przypadku chęci spożycia jogurtu warto go wyłożyć nieco wcześniej z lodówki, aby nie był zbyt zimny. Istotną rolę odgrywa również higiena spożywania posiłków – bez pośpiechu i w spokojnej atmosferze.

Pacjenci z zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka narażeni są na wystąpienie niedoborów witamin B12, C i D, żelaza oraz wapnia. Należy zatem zadbać o ich odpowiednią podaż, zgodnie z zaleceniami lekarskimi.  

Pacjentom z zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka zaleca się ograniczone spożywanie produktów wysokotłuszczowych, takich jak wysokotłuszczowych wędliny i tłustych mięs, ponieważ przyczyniają się do opóźnionego opróżniania żołądka i tym samym do wystąpienia i/lub nasilenia objawów dyspeptycznych.

Dietę wzbogaca się dodatkowo w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) omega-3, ponieważ mają ochronny wpływ na błonę śluzową żołądka. Jednym z produktów, który zawiera dużą zawartość omega-3 jest olej lniany. W porównaniu do siemienia lnianego nie zawiera błonnika i z tego powodu będzie lepszym wyborem, ponieważ nie będzie dodatkowo drażnił błony. Warto zatem spożyć jedną łyżeczkę oleju lnianego codziennie – bezpośrednio lub skropić nim pieczywo.

W okresie ustąpienia objawów, kiedy nie występują dolegliwości chorobowe, pacjent może wrócić do diety normalnej, z wyłączeniem jedynie potraw wywołujących lub nasilających dolegliwości. Unikać należy jednak cały czas czynników ryzyka: palenia papierosów, picia mocnej kawy i alkoholu.

Podsumowanie

Zapalenie błony śluzowej żołądka może być spowodowane różnymi czynnikami (najczęściej wywołane przez H. pylori). W zależności od objawów klinicznych i ich nasilenia – oprócz leczenia farmakologicznego – zwrócenie uwagi na to, co i w jaki sposób się je, może złagodzić objawy kliniczne. Jadłospis powinien być indywidualny i brać pod uwagę aktualny stan chorobowy. W przypadku ustąpienia objawów można wrócić do diety normalnej, unikając czynników ryzyka i potraw wywołujących dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Piśmiennictwo

1. Zapalenie błony śluzowej żołądka (zapalenie żołądka) – przyczyny, objawy i leczenie | Gastrologia – mp.pl
2. Podręcznik Interna – Medycyna Praktyczna: Zapalenie błony śluzowej wywołane przez H. pylori (mp.pl)
3. WytyczneKLR-Zasadypostępowaniawdyspepsji2CchorobiewrzodowejiinfekcjiHelicobacterPylori-1-1.pdf (mlodzilekarzerodzinni.pl)
4. Dyspepsia: Management of dyspepsia in adults in primary care | Guidance | NICE
5. nl_2007_05.indd (ump.edu.pl)
6. Kompedium gastrologiczne (termedia.pl)
7. Nutrition and Helicobacter pylori: Host Diet and Nutritional Immunity Influence Bacterial Virulence and Disease Outcome – PubMed (nih.gov)
8. Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids Intake to Regulate Helicobacter pylori-Associated Gastric Diseases as Nonantimicrobial Dietary Approach – PubMed (nih.gov)