Spis treści
- Dlaczego latem dochodzi do zakażeń na basenie i kąpieliskach?
- Jak dochodzi do zakażenia na basenie i kąpieliskach?
- Kto jest najbardziej narażony na infekcję?
- Jakie drobnoustroje są najczęstszą przyczyną zakażeń?
- Jak zapobiegać zakażeniom na kąpieliskach i w basenach?
Letnie wakacje to radosny czas: słońce, woda, wypoczynek. Lubimy wędrówki, opalanie, pływanie lub „moczenie się” w wodzie. Niestety, woda w basenach i otwartych akwenach może być źródłem zarazków. Warto mieć tego świadomość, ponieważ wiedza i odpowiednie zachowanie może ustrzec nas przed chorobą lub jej groźnymi następstwami. Zadbajmy o to, żeby urlop przebiegał bez nieprzyjemnych niespodzianek i po powrocie do domu na długo pozostawał miłym wspomnieniem.
Dlaczego latem dochodzi do zakażeń na basenie i kąpieliskach?
Latem kąpieliska i baseny bywają przepełnione, co może być jedną z przyczyn ich zanieczyszczania drobnoustrojami, zwłaszcza kałowymi. Przekroczeniu parametrów mikrobiologicznych w otwartych akwenach, brodzikach czy jacuzzi sprzyja również podwyższona temperatura wody, która jest korzystna dla namnażania się bakterii.
Jak dochodzi do zakażenia na basenie i kąpieliskach?
Do zakażenia w trakcie korzystania z uroków kąpielisk i basenów dochodzi:
- drogą pokarmową – poprzez połknięcie nawet niewielkiej objętości wody w trakcie pływania lub zabawy w zbiorniku wodnym
- przez kontakt bezpośredni – poprzez skórę i/lub błony śluzowe. Najbardziej narażone na wtargnięcie drobnoustrojów są:
- zraniona skóra (skaleczenia, otarcia, rany),
- spojówki oczu,
- uszy,
- śluzówka dróg moczowo-płciowych.
Kto jest najbardziej narażony na infekcję?
Na infekcję związaną z przebywaniem w wodzie najbardziej narażone są dzieci (zwłaszcza dziewczynki), kobiety w ciąży, seniorzy oraz osoby z obniżoną odpornością. Zakażenie u osób z osłabionym układem immunologicznym może prowadzić do infekcji o ciężkim przebiegu.
Jakie drobnoustroje są najczęstszą przyczyną zakażeń?
Za infekcje spowodowane kontaktem z wodą w trakcie kąpieli odpowiedzialne są przede wszystkim bakterie, ale mogą być to również wirusy, pasożyty oraz grzyby.
Do najczęstszych „wodnych” patogenów odpowiedzialnych za wystąpienie choroby należą:
- Escherichia coli (E. coli)
Bakteria, która wchodzi w skład mikrobioty jelitowej ludzi i zwierząt, gdzie pełni pożyteczne funkcje przy rozkładzie pokarmu i produkcji witamin. Niestety, niektóre szczepy tego gatunku są groźne i stanowią realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet dla życia. Infekcje wywołane przez E. coli mogą przebiegać pod postacią zatrucia pokarmowego, biegunki, stanów zapalnych jelita, zapalenia dróg moczowych czy nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Źródłem zakażenia może być woda skażona ludzkimi fekaliami i odchodami zwierząt, dlatego kąpieliska muszą być poddawane regularnym badaniom w kierunku E.coli. Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa sposób klasyfikacji oraz oceny jakości wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli. Wartość dopuszczalna E.coli wynosi 1000 komórek bakterii w 100 ml wody. Na pływalniach, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach, wartość dopuszczalna E.coli wynosi 0 komórek bakterii w 100 ml wody.
- Enterokoki (paciorkowce kałowe)
Bakterie, podobnie jak pałeczki E.coli, wchodzą w skład mikrobioty jelitowej ludzi i zwierząt. Przyczyną skażenia enterokokami zbiorników wodnych są przedostające się do nich fekalia. Kąpiel w zanieczyszczonej wodzie może zakończyć się zatruciem pokarmowym lub wywołać znacznie cięższe objawy, takie jak zapalenie płuc, wsierdzia, opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsę. Zgodnie rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli, wartość dopuszczalna enterokoków wynosi 400 komórek bakterii w 100 ml wody. Wyższe wartości stwarzają zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, ponieważ paciorkowce kałowe mogą być przyczyną infekcji gardła, zatok, uszu, dróg moczowo-płciowych aż po.
- Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej)
Bakteria powszechnie obecna w środowisku, szczególnie wilgotnym, bytuje również w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Swoją nazwę zawdzięcza wytwarzaniu piocyjaniny – niebieskozielonego barwnika, który zabarwia wydzielinę w miejscach zakażenia. Często występuje w basenach, jacuzzi, otwartych akwenach. Jest mało wymagająca – potrafi przetrwać w warunkach niekorzystnych dla innych drobnoustrojów. Pseudomonas aeruginosa jest bakterią typowo oportunistyczną, czyli taką, która jest szczególnie niebezpieczna dla ludzi z obniżoną odpornością. Schorzenia związane z zakażeniem w wodzie to przede wszystkim zapalenie mieszków włosowych oraz ucha. Kolonizacja uszkodzonej skóry i błon śluzowych może prowadzić również do rozwoju choroby inwazyjnej, takiej jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsa. Cechą charakterystyczną drobnoustroju jest oporność na wiele antybiotyków, przez co leczenie infekcji może być trudne i długotrwałe. Na basenach, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach, wartość dopuszczalna Pseudomonas aeruginosa wynosi 0 komórek bakterii w 100 ml wody.
- Legionella pneumophila
Bakteria występująca powszechnie w środowisku wilgotnym, obecna w naturalnych akwenach, basenach, fontannach, jacuzzi, wilgotnej glebie. Ma zdolność do rozwoju w szerokim zakresie temperatur (25-60°C). Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez wdychanie aerozolu powietrzno-wodnego. Legionella jest przyczyną chorób układu oddechowego: ciężkiego zapalenia płuc (choroba legionistów) oraz gorączki Pontiac z objawami grypopodobnymi. Zgodnie z przepisami prawa (Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi) w budynkach użyteczności publicznej, w których w trakcie ich użytkowania wytwarzany jest aerozol wartość dopuszczalna Legionella sp wynosi <100 komórek bakterii w 100 ml wody (baseny, SPA i inne).
- Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty)
Bakterie tego gatunku żyją praktycznie wszędzie dokoła nas: w wodzie, glebie, na powierzchniach przedmiotów, zasiedlają również skórę ludzi i zwierząt. Miejsca publiczne takie jak kąpieliska, czy baseny sprzyjają zakażeniom gronkowcami, na które narażone są głównie osoby z problemami skórnymi, skaleczeniami, otwartymi ranami oraz osoby z upośledzoną odpornością. Infekcja wynikająca z kontaktu ze skażoną wodą może objawiać się chorobami skóry (czyraki, ropnie liszajce), zapaleniem ucha, zatok, pochwy oraz oczu. Zachłyśnięcie wodą może być również przyczyną wymiotów i biegunki, czyli symptomów charakterystycznych dla zatrucia pokarmowego.
- Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy)
Pasożyt odpowiedzialny za rzęsistkowicę, chorobę pochwy i szyjki macicy u kobiet oraz cewki moczowej kobiet i mężczyzn. Mimo zakwalifikowania rzęsistkowicy do chorób przenoszonych drogą płciową przyczyną infekcji może być również kąpiel w basenie z zanieczyszczoną wodą. Zaobserwowanie po upływie 1- 4 tygodni od kąpieli takich objawów takie jak: świąd i pieczenie miejsc intymnych, częste i bolesne oddawanie moczu, pieniste upławy o nieprzyjemnym zapach powinno skłonić nas do wizyty u lekarza i diagnostyki w kierunku Trichomonas vaginalis.
- Chlamydia trachomatis
Bakteria wywołuje najczęściej choroby narządów płciowych. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą kontaktu seksualnego z osobą zakażoną, ale tak, jak w przypadku rzęsistka pochwowego, przyczyną infekcji może być również kąpiel w zanieczyszczonej wodzie basenowej. Objawy chorobowe pojawiają się u 50% zakażonych mężczyzn pod postacią nierzeżączkowego zapalenie cewki moczowej (wyciek z cewki moczowej, świąd, problemy z oddawaniem moczu). U kobiet dominuje zapalenie szyjki macicy, a zakażenie w 90% przypadków jest bezobjawowe. Zakażenie, niezależnie od objawów, powinno być leczone, ze względu na możliwość wystąpienia poważnych powikłań zdrowotnych. Badania diagnostyczne i leczenie powinno obejmować również partnerów osób zakażonych.
- Dermatofity
Grzyby, które lubią „atakować” na basenach nasze stopy. Ich rozwojowi sprzyja ciepłe i wilgotne środowisko. Na zakażenie najbardziej narażone są osoby z osłabioną odpornością, ale grzybica może dotknąć również zdrowych młodych ludzi. Zaniedbywanie higieny, poruszanie się gołymi stopami po posadzce po wyjściu z basenu, czy niedokładne ich osuszanie może być początkiem zmian chorobowych. Dermatofitozy wymagają długotrwałej terapii.
Jak zapobiegać zakażeniom na kąpieliskach i w basenach?
Wszystkiego nie jesteśmy w stanie przewidzieć, ale wiele możemy zrobić, aby beztroskich wakacji nie zakłóciła choroba zakaźna wynikająca z nieodpowiedzialnego zachowania.
O czym warto wiedzieć:
- z rozwagą wybierajmy kąpieliska – epidemiologiczne bezpieczeństwo kąpieliska możemy sprawdzić wchodząc na stronę Serwisu Kąpieliskowego Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Informacje takie są niedostępne dla kąpielisk niestrzeżonych
- przestrzegajmy zasad higieny:
- korzystajmy z prysznicy przed wejściem i po wyjściu z wody
- nośmy klapki po wyjściu z wody, szczególnie na basenach
- nie dzielmy się ręcznikami i innymi przedmiotami osobistego użytku
- nie korzystajmy z kąpieli w trakcie choroby
- unikajmy kąpieli w przypadku problemów skórnych (skaleczenia, otarcia, rany)
Piśmiennictwo
- OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 stycznia 2019 r. w sprawie nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
- https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/162560,legionellozy
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/73335,chlamydioza
