Sklep
Strona główna Blog Strona 60

Metaliczny posmak w ustach – skąd się bierze i co oznacza?

Angelika Janowicz
-
0
Metaliczny posmak w ustach – skąd się bierze i co oznacza?

Metaliczny posmak w ustach to specyficzne doznanie, które może mieć różnorodne przyczyny. W wielu przypadkach to całkowicie niegroźny i przejściowy objaw. Jednak zdarza się, że jest zwiastunem poważniejszych problemów zdrowotnych. Dowiedz się, o czym świadczy metaliczny posmak w ustach i jak można sobie z nim poradzić.

Spis treści:

  1. Co oznacza metaliczny posmak w ustach?
  2. Metaliczny posmak w ustach: przyczyny
  3. Metaliczny posmak w ustach w ciąży
  4. Posmak metalu w ustach: o jakiej chorobie może świadczyć?
  5. Jak pozbyć się metalicznego smaku w ustach?
  6. Kiedy posmak metalu w ustach powinien być powodem do niepokoju?

Co oznacza metaliczny posmak w ustach?

Metaliczny posmak w ustach jest specyficznym wrażeniem smakowym, często uznawanym za nieprzyjemny. Zwykle opisywany jest jako smak żelaza lub miedzi. W zależności od przyczyny pojawia się sporadycznie i mija samoistnie lub utrzymuje się przez dłuższy czas. W drugim przypadku posmak metalu w ustach nigdy nie powinien być bagatelizowany, ponieważ może wskazywać na problemy zdrowotne wymagające interwencji lekarskiej.

pakiet anemii rozszerzony baner

Metaliczny posmak w ustach: przyczyny

Przyczyny metalicznego posmaku w buzi mogą być różne. Jest to objaw niezwiązany z żadną konkretną jednostką chorobową. W wielu przypadkach nie świadczy o żadnych problemach zdrowotnych, a jest wynikiem m.in. nieprawidłowej higieny jamy ustnej, palenia papierosów czy skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków (np. chemioterapeutyków, antybiotyków, preparatów żelaza lub cynku).

Inne możliwe przyczyny posmaku metalu w ustach to:

  • infekcje wirusowe lub grzybicze,
  • zaburzenia w odczuwaniu bodźców smakowych (halucynacje smakowe mimo braku bodźca smakowego),
  • zespół pieczenia jamy ustnej (schorzenie dotyczące osób w średnim i starszym wieku),
  • odwodnienie,
  • ciąża,
  • nadmiar potasu lub wapnia,
  • choroby jamy ustnej,
  • kwasica ketonowa,
  • przewlekła choroba nerek,
  • choroby wątroby,
  • krwawienie w jamie ustnej,
  • choroby dziąseł.

Metaliczny posmak w ustach może być objawem zatrucia rtęcią lub ołowiem. Natomiast smak metaliczno-słodki występuje przy zatruciu miedzią.

>> Sprawdź też: Pierwiastki śmierci – kadm, rtęć, ołów

Higiena jamy ustnej a metaliczny posmak w buzi

Z powodu braku lub nieodpowiedniej higieny jamy ustnej dochodzi do zalegania resztek pokarmowych. Są one pożywką dla bakterii, które odpowiadają za rozwój próchnicy, ale też innych problemów stomatologicznych (np. chorób przyzębia, krwawienia z dziąseł). Jednym z ich objawów może być smak metalu w ustach.

Metaliczny posmak a odwodnienie

Metaliczny posmak w buzi może być jedną z oznak odwodnienia hipotonicznego. Dochodzi do niego najczęściej w sytuacji, gdy utrata wody jest uzupełniana płynami bezelektrolitowymi. Dodatkowymi objawami są: bóle głowy, nudności, zawroty głowy, kurcze mięśni, zaburzenia świadomości, tachykardia, zmniejszona elastyczność skóry, stan podgorączkowy.

Pakiet elektrolity (4 badania)

Posmak metalu w ustach a niedobory mikro- i makroelementów

Posmak metalu w ustach może pojawić się u osób z niedoborami cynku lub żelaza, jako skutek uboczny stosowanego leczenia. Ponadto zaburzenia smaku obserwuje się u osób z niedoborami witaminy B12.

Metaliczny posmak w ustach w ciąży

Metaliczny posmak w ustach towarzyszy wielu ciężarnym – szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Objaw ten jest związany ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety po zapłodnieniu. Wpływają one na całe ciało – również zmysł smaku i węchu. Metaliczny posmak w ciąży często pojawia się po spożyciu pokarmów lub współwystępuje w nudnościami i wymiotami. W większości przypadków mija samoistnie w kolejnych tygodniach ciąży. Jeżeli jednak utrzymuje się przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem.

Posmak metalu w ustach: o jakiej chorobie może świadczyć?

Metaliczny posmak w ustach może świadczyć również o chorobach. Objaw ten zgłasza część osób, która zmaga się z infekcją górnych dróg oddechowych, zapaleniem zatok, gardła lub grzybicą (kandydozą) jamy ustnej. Występuje on także przy problemach z wątrobą, takich jak zapalenie czy marskość wątroby. Ponadto zaburzenia smaku dotyczą większości chorych z niewydolnością nerek.

pakiet nerkowy

Jak pozbyć się metalicznego smaku w ustach?

Aby zredukować metaliczny posmak w ustach, należy:

  • dokładnie szczotkować zęby rano i wieczorem (a w miarę możliwości również po każdym posiłku),
  • czyścić przestrzenie międzyzębowe przy pomocy nici dentystycznej lub irygatora,
  • regularnie czyścić język specjalną szczoteczką,
  • stosować płyn do płukania jamy ustnej,
  • jeść kwaśne owoce lub pić soki z kwaśnych owoców.

Jeżeli metaliczny posmak w ustach ma przyczynę chorobową, smak zwykle wraca do normy po rozpoczęciu leczenia.

Kiedy posmak metalu w ustach powinien być powodem do niepokoju?

Sporadyczna lub krótkotrwała zmiana smaku nie powinna stanowić powodu do niepokoju. Konsultacja z lekarzem jest niezbędna, jeżeli metaliczny posmak w ustach utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu dodatkowe objawy, takie jak m.in.:

  • nudności i wymioty,
  • bóle brzucha,
  • bóle zębów,
  • nalot na języku lub błonach śluzowych jamy ustnej (pomimo odpowiedniej higieny),
  • uczucie pieczenia w jamie ustnej,
  • powiększenie węzłów chłonnych,
  • niezamierzona utrata masy ciała.

Powyższe objawy wskazują na poważniejsze problemy zdrowotne, które wymagają dokładnej diagnostyki i leczenia.

Metaliczny posmak w ustach może mieć różne przyczyny – od przejściowych stanów związanych z nieprawidłową higieną jamy ustnej lub przyjmowaniem leków po poważniejsze schorzenia. Dlatego ważne jest obserwowanie swojego organizmu i skonsultowanie się z lekarzem, gdy dolegliwość utrzymuje się lub towarzyszą jej jeszcze inne objawy.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

M. Abendrot i in., Opieka farmaceutyczna – witaminy i minerały, informacje niezbędne farmaceucie  w prawidłowej opiece nad pacjentem, Farmacja Polska 2019, 75 (9), s. 510–518

R. Marciniak-Firadza, Istota zmysłu smaku w diagnozie i terapii logopedycznej osób dorosłych, Logopedia 2021, 50/1, s. 121–142

A. Tokajuk i in., Zespół pieczenia jamy ustnej jako problem interdyscyplinarny – przegląd piśmiennictwa, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Wydział Nauk o Zdrowiu, 2014

W.Z. Pawlak, M. Wawrocka-Pawlak, Hiperkalcemia w chorobie nowotworowej, Współczesna Onkologia 2003, t. 7, nr 7, s. 482–496

M. Trojanowska-Grigoriew, L. Majkowska, Cukrzycowa kwasica ketonowa bez hiperglikemii jako powikłanie stosowania inhibitorów SGLT2, Diabetologia Praktyczna 2016, t. 2, nr 2, s. 77–83

R. Danielewicz i in., Choroba nerek a leczenie nerkozastępcze. Poradnik dla pacjentów i ich rodzin, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

K. Herman i in., Wpływ metali toksycznych na tkanki jamy ustnej, Journal of Education, Health and Sport 2017, 7(1), s. 209–220

I. Idasiak-Piechocka, Odwodnienie – patofizjologia i klinika, Forum Nefrologiczne 2012, t. 5, nr 1, s. 73–78

S. Younes, The impact of micronutrients on the sense of taste, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666149723000488 (dostęp 05.07.2024)

Jasny stolec – kiedy może być objawem choroby?

Angelika Janowicz
-
0
Jasny stolec – kiedy może być objawem choroby?

Stolec może przybierać różne kolory i konsystencje w zależności od diety, stylu życia i stanu zdrowia. Zmiany w zabarwieniu kału mogą być alarmującym sygnałem, który sugeruje problemy zdrowotne. Jasny stolec najczęściej wskazuje na zaburzenia pracy wątroby, woreczka żółciowego lub trzustki. Ale nie tylko. Dowiedz się, co oznacza jasny stolec, kiedy warto zgłosić się do lekarza i jakie badania wykonać.

Spis treści:

  1. Jak wygląda jasny stolec?
  2. Jasnobrązowy stolec – jakie mogą być przyczyny?
  3. Kiedy jasny stolec może być objawem choroby?
  4. Jasny kolor stolca – diagnostyka i leczenie

Jak wygląda jasny stolec?

Zmieniony kolor kału jest łatwo zauważalny. Jako jasny stolec definiowana jest masa kałowa, której barwa waha się od jasnobrązowego, żółtawego, jasnobeżowego – aż do białego. Zabarwienie zależy głównie od przyczyny oraz stopnia nasilenia problemu. Często zdarza się, że poza kolorem zmienia się również konsystencja. Jasny stolec może być miękki, luźny, lśniący, trudny do spłukania, mieć widoczne niestrawione resztki pokarmowe. Niekiedy ma cuchnący zapach.

Warto wiedzieć:
Prawidłowy stolec powinien mieć kolor brązowy, który wynika z obecności bilirubiny. Ponadto ma półmiękką konsystencję i zazwyczaj nie są w nim widoczne niestrawione resztki pokarmowe.

Jasnobrązowy stolec – jakie mogą być przyczyny?

Przyczyny jasnego stolca są różnorodne – od zmian w diecie po poważne choroby wymagające niezwłocznej interwencji medycznej. Zmianę zabarwienia kału obserwuje się m.in. przy zaburzeniach pracy wątroby, dróg żółciowych, trzustki i jelit, chorobach metabolicznych, infekcjach lub zaburzeniach trawienia i wchłaniania. Na kolor stolca mogą wpływać także niektóre leki oraz środki kontrastowe stosowane w diagnostyce radiologicznej.

Przeczytaj też: Czarny stolec, smolisty stolec – przyczyny, diagnostyka, postępowanie

Jasny stolec u dziecka

Jasny stolec u dziecka nie zawsze musi poważnym sygnałem ostrzegawczym – szczególnie u niemowląt karmionych piersią. W ich przypadku kał przyjmuje jasnożółty kolor i jest papkowaty. Niepokój powinny wzbudzić inne barwy stolca, zmiana konsystencji oraz objawy towarzyszące.

Zmiana zabarwienia kału na jasnoszarą może wskazywać na atrezję dróg żółciowych. Jest to wada wrodzona polegająca na zarośnięciu dróg żółciowych, co utrudnia przepływ żółci.

Jasny stolec u dziecka obserwuje się także przy mukowiscydozie. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, w przebiegu której dochodzi do zaburzeń wydzielania śluzu przez komórki wydzielnicze – szczególnie układu oddechowego i pokarmowego. Stolce są jasne, lśniące, półpłynne, obfite i cuchnące.

Jasny kał u dzieci może być także wynikiem celiakii – choroby autoimmunologicznej, w której spożycie glutenu uszkadza jelito cienkie. Zmianę zabarwienia stolca obserwuje się czasami także przy zakażeniu Helicobakter pylori czy infekcjach wirusowych.

Jasny stolec u dorosłego

Jasny stolec u osoby dorosłej najczęściej wskazuje na choroby wątroby i dróg żółciowych. Do odbarwienia dochodzi, gdy żółć wytwarzana w wątrobie nie przedostaje się do światła przewodu pokarmowego. Wówczas w kale nie są obecne produkty przemiany bilirubiny, które nadają mu prawidłowy kolor.

Stan, w którym przepływ żółci z wątroby jest zablokowany określa się mianem cholestazy. Jej przyczyny to m.in.:

  • niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby,
  • przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C,
  • zapalenie dróg żółciowych,
  • toksyczne uszkodzenie wątroby,
  • kamica żółciowa i ostre zapalenie dróg żółciowych.

Jasny stolec u osoby dorosłej może być niekiedy objawem m.in. zaburzeń wchłaniania tłuszczów, zespołu jelita drażliwego, zapalenia lub raka trzustki.

To może Cię zainteresować: Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wygląda stolec tłuszczowy?

Kiedy jasny stolec może być objawem choroby?

Sporadycznie występujące zmiany zabarwienia stolca nie powinny stanowić podstaw do niepokoju. Konieczne jest obserwowanie organizmu pod kątem czasu trwania objawu i towarzyszących mu dolegliwości. Jasny kał może być objawem choroby, jeżeli:

  • utrzymuje się od dłuższego czasu,
  • często nawraca,
  • towarzyszą mu objawy dodatkowe (np. zaburzenia pracy układu pokarmowego, trudności z oddawaniem stolca, zmiana zabarwienia skóry, bóle brzucha),
  • poza kolorem zmieniły się także inne cechy stolca (np. konsystencja).

Nie należy zwlekać z konsultacją lekarską. Im szybciej zostanie rozpoznana przyczyna jasnego stolca i wdrożone leczenie, tym mniejsze ryzyko powikłań.

pakiet wątrobowy baner

To może Cię zainteresować: Biegunka podróżnych

Jasny kolor stolca – diagnostyka i leczenie

Każdy niepokojący wygląd stolca należy skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu lub gastroenterologiem. Wskazane jest rozpoczęcie diagnostyki, która pozwoli ustalić przyczyny jasnego koloru stolca, a w razie potrzeby rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

pakiet trzustkowy podstawowy

Jasnobrązowy stolec – jakie badania wykonać?

Diagnostyka przyczyny jasnego stolca rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego i badania fizykalnego (palpacja brzucha). Lekarz zbiera szczegółowe informacje o objawach, czasie ich trwania, historii chorób oraz stylu życia pacjenta. Następnie zleca dodatkowe testy. Badania zlecane przy jasnym kale to m.in.:

  • testy laboratoryjne krwi (głównie poziom bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, aminotransferaz, GGTP, kwasów żółciowych),
  • badanie kału,
  • badania obrazowe (np. USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny).

Wyniki badań zleconych w celu ustalenia przyczyny jasnego stolca zawsze powinien interpretować lekarz.

Badanie ogólne kału z oceną resztek pokarmowych

Przeczytaj także: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?  

Jasny kał – kiedy udać się do lekarza?

Jasny kolor stolca należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem, jeżeli towarzyszą mu inne niepokojące objawy. Szczególną uwagę powinny zwrócić:

  • ból brzucha,
  • żółtaczka (zażółcenie skóry i białkówek oczu),
  • nudności i wymioty,
  • biegunka,
  • brak apetytu,
  • niezamierzony spadek masy ciała,
  • ciemny kolor moczu.

Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym. Terapia zależy od przyczyny jasnego stolca.

Zobacz też: Zaparcie czynnościowe – problem współczesnych czasów

Jasny kolor stolca występujący sporadycznie nie powinien stanowić powodu do niepokoju. Konsultacji lekarskiej i wdrożenia szczegółowej diagnostyki wymaga zmiana zabarwienia kału, której towarzyszą objawy dodatkowe – np. bóle brzucha, brak apetytu, nudności, spadek masy ciała. Może to świadczyć o chorobach, które wymagają niezwłocznego rozpoczęcia leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. M. Wiercińska, Stolec – zmieniony wygląd: jasny, luźny, ołówkowaty i inne, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50658,stolec-zmieniony-wyglad (dostęp 04.07.2024)
  2. K. Prudlak i in., Badanie kału w diagnostyce klinicznej, Laboratorium Medyczne, 4/2018, s. 42–47
  3. B. Iwańczak, T. Pytrus, Wady wrodzone dróg żółciowych u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/50826,wady-wrodzone-drog-zolciowych-u-dzieci (dostęp 04.07.2024)
  4. J. Lange, H. Marczak, Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate), https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/genetyka/151740,mukowiscydoza-zwloknienie-torbielowate (dostęp 04.07.2024)
  5. M. Hartleb i in., Choroby cholestatyczne u dorosłych. Wytyczne postępowania Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG-E), Gastroenterologia Praktyczna 2/2018, s. 5–32

Tiki nerwowe i ich przyczyny. Co mogą oznaczać i jak się ich pozbyć?

Angelika Janowicz
-
0
Tiki nerwowe i ich przyczyny. Co mogą oznaczać i jak się ich pozbyć?

Tiki nerwowe mogą występować zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Są uważane za nieszkodliwe, ale bardzo często powodują znaczny dyskomfort, stres, lęk, wstyd. Niekiedy są przyczyną izolacji społecznej. Dowiedz się, skąd się biorą tiki nerwowe i czy można je wyleczyć.

Spis treści:

  1. Co to są tiki nerwowe?
  2. Jakie są przyczyny powstawania tików nerwowych?
  3. Na czym polega rozpoznanie tików nerwowych?
  4. Jak wyleczyć tiki nerwowe u dorosłych?

Co to są tiki nerwowe?

Tiki nerwowe to nagłe, nawracające, szybkie, niemożliwe do opanowania, nierytmiczne ruchy lub wokalizacje. Najczęściej pojawiają się w seriach. Ich nasilenie i częstość są zmienne. Oznacza to, że ich ilość w ciągu każdego dnia może nie być taka sama. Zdarza się, że niektóre tiki nerwowe zanikają, a w ich miejsce pojawiają się nowe.

Zwykle wystąpienie tiku nerwowego jest poprzedzone uczuciem napięcia lub dyskomfortu. Może przybierać ono postać pieczenia, mrowienia czy swędzenia. Dzięki takiemu sygnałowi ostrzegawczemu możliwe jest chwilowe powstrzymanie się od wykonania tiku. Jednak skutkiem jest narastanie niepokoju. Powyższe objawy ustępują niezwłocznie po wykonaniu tiku.

Warto wiedzieć:
W nomenklaturze medycznej stosuje się określenie “tiki” bez przymiotnika “nerwowe”.

Rodzaje tików nerwowych

Istnieje kilka podziałów tików nerwowych. Najczęściej klasyfikuje się je ze względu na rodzaj, stopień złożoności i czas utrzymywania się.

Podział tików nerwowych ze względu na rodzaj obejmuje:

  • tiki ruchowe – mimowolne ruchy ciała; mogą być proste lub złożone,
  • tiki głosowe (wokalne) – mimowolnie wydawane dźwięki lub wypowiadane słowa,
  • tiki poznawcze – trudne do zignorowania myśli, słowa, wizualizacje pojawiające się w świadomości,
  • tiki blokujące –  nagłe zatrzymanie wykonywanej czynności,
  • tiki fantomowe – odczucia (np. łaskotanie lub mrowienie) pojawiające się w otaczających przedmiotach lub innych ludziach,
  • tiki wyzwalane bodźcem – pojawiają się w odpowiedzi na bodziec wzrokowy, słuchowy, dotykowy lub myśl,
  • tiki czuciowe – nagłe i krótkotrwałe odczucia zlokalizowane w różnych częściach ciała.

Podział tików ze względu na stopień złożoności wyróżnia:

  • tiki proste – proste tiki ruchowe to krótkie, szybkie ruchy, takie jak mruganie oczami, kręcenie głową czy szarpanie ramionami, zaś proste tiki głosowe to dźwięki nieartykułowane (np. chrząkanie, kaszel,piski),
  • tiki złożone – złożone tiki ruchowe obejmują bardziej skomplikowane sekwencje ruchów, takie jak podskakiwanie, dotykanie przedmiotów lub wykonywanie gestów, zaś złożone tiki głosowe to powtarzanie słów, sylab, całych zdań lub przeklinanie.

Natomiast ze względu na czas utrzymywania się tiki dzieli się na:

  • przemijające – tiki nerwowe utrzymujące się krócej niż rok,
  • przewlekłe – tiki nerwowe utrzymujące się powyżej roku,
  • zespół Tourette’a – utrzymujące się ponad rok liczne tiki nerwowe i przynajmniej jeden głosowy o zróżnicowanym i nasilonym przebiegu.

U jednej osoby mogą występować różne rodzaje tików jednocześnie.

Tiki nerwowe – przykłady

Tiki nerwowe u dorosłych mogą być różnorodne. Najbardziej powszechnym jest mrużenie oczu. Inne przykłady tików nerwowych to m.in.:

  • uderzanie dłonią o stół,
  • cmokanie,
  • mruczenie,
  • stękanie,
  • naśladowanie odgłosów zwierząt,
  • kiwanie głową,
  • potrząsanie głową,
  • wypychanie języka,
  • pociąganie nosem,
  • wzruszanie ramionami,
  • strzelanie palcami,
  • powtarzanie swoich słów,
  • bezwiedne przeklinanie lub wypowiadanie nieodpowiednich komentarzy,
  • powtarzanie w myślach konkretnego słowa lub zdania,
  • naśladowanie ruchów innych osób,
  • niemożność utrzymania kontaktu wzrokowego.

Zdarza się, że dana osoba ma tiki, które są specyficzne tylko dla niej.

Jakie są przyczyny powstawania tików nerwowych?

Tiki nerwowe są uznawane za zaburzenie hiperkinetyczne, które jest wywołane nieprawidłowym funkcjonowaniem układu pozapiramidowego. Struktura ta odpowiada za automatyczne wykonywanie czynności. Współdziała także w regulowaniu napięcia mięśni szkieletowych i wyzwalaniu ruchów dowolnych.

Przyczyny tików nerwowych są złożone. Istotną rolę w ich powstawaniu mają czynniki genetyczne. Za ich rozwój odpowiada wiele genów jednocześnie. Ponadto w dużym stopniu tiki są dziedziczne.

W rozwoju zaburzeń tikowych rolę odgrywają także neuroprzekaźniki. Zaobserwowano, że sprzyja im zaburzona transmisja dopaminergiczna, glutaminergiczna czy serotoninergiczna.

Warto wiedzieć:
Najczęściej tiki pojawiają się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania. Zazwyczaj ustępują samoistnie, ale zdarza się, że utrwalają się i są obecne do końca życia.

Co wywołuje tiki nerwowe?

Niektóre czynniki mogą zwiększać nasilenie tików. Zalicza się do nich m.in.:

  • napięcie emocjonalne,
  • podekscytowanie,
  • stres,
  • zmęczenie,
  • choroby infekcyjne,
  • złe samopoczucie,
  • miesiączkę.

Ponadto tiki mogą się nasilać w czasie rozmowy, w której poruszany jest ich temat.

Na czym polega rozpoznanie tików nerwowych?

Pierwszym krokiem w diagnostyce tików jest szczegółowy wywiad medyczny, obejmujący historię objawów, ich nasilenie oraz czynniki wyzwalające. Ważne jest także przeprowadzenie badania neurologicznego. Zgodnie z klasyfikacją DSM-V rozpoznanie można postawić, gdy spełnione są określone warunki:

  • obecne są pojedyncze lub mnogie tiki,
  • pierwsze objawy wystąpiły przed 18. rokiem życia,
  • objawy nie są związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych lub chorobą.

Diagnostyką tików zajmuje się lekarz neurolog lub psychiatra.

Jak wyleczyć tiki nerwowe u dorosłych?

Leczenie tików nerwowych u dorosłych obejmuje:

  • psychoedukację,
  • naukę technik odwracających uwagę,
  • trening relaksacyjny,
  • terapię poznawczo-behawioralną,
  • terapię grupową,
  • leczenie behawioralne (np. odwracanie nawyku, ekspozycję z powstrzymywaniem reakcji),
  • leczenie farmakologiczne.

Decyzję o wdrożeniu leczenia tików zawsze podejmuje lekarz na podstawie nasilenia objawów i wpływu na jakość życia pacjenta. Sposób terapii jest dopasowywany indywidualnie do każdej osoby.

Tiki nerwowe to ruchy lub wokalizacje, które pojawiają się gwałtownie. Są nawracające, szybkie i trudne do opanowania. W większości przypadków są nieszkodliwe, ale mogą też znacząco wpływać na jakość życia. W takich przypadkach możliwe jest leczenie tików nerwowych np. poprzez terapię psychologiczną, terapię farmakologiczną, psychoedukację, treningi relaksacyjne i odwracające uwagę.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. P. Janik, Obraz kliniczny i leczenie tików, Neurologia po Dyplomie 2013, https://podyplomie.pl/neurologia/15098,obraz-kliniczny-i-leczenie-tikow (dostęp 03.07.2024)
  2. K. Wróbel, P. Chojna, Pytania o tiki, Polskie Stowarzyszenie Syndrom Tourette’a, Warszawa 2022
  3. P. Janik i in., Postępowanie w tikach i zespole Gillesa de la Tourette’a — rekomendacje grupy ekspertów, Varia Medica 2018, t. 2, nr 6, s. 527–545
  4. O. Malik, T. Hedderly, Diagnostyka i leczenie tików u dzieci, https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/208308,diagnostyka-i-leczenie-tikow-u-dzieci (dostęp 03.07.2024)

Zespół Cushinga – objawy, przyczyny, badania, leczenie 

Agata Strukow
-
0
Zespół Cushinga – <strong>objawy, przyczyny, badania, leczenie</strong> 

Zespół Cushinga to zestaw objawów klinicznych spowodowanych nadmiernym wydzielaniem przez organizm kortyzolu (hormonu stresu) lub glikokortykosteroidami podawanymi pacjentom w czasie leczenia różnych chorób. Co się dzieje, gdy organizm nie radzi sobie z nadmiarem kortyzolu? Jakie są objawy zespołu Cushinga, jak można chorobę zdiagnozować i jak leczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w artykule. 

Spis treści:

  1. Jakie są przyczyny zespołu Cushinga?  
  2. Zespół Cushinga – objawy somatyczne
  3. Zespół Cushinga – obraz kliniczny 
  4. Jakie badania na zespół Cushinga? 
  5. Zespół Cushinga – leczenie i rokowanie  
  6. Zespół Cushinga – podsumowanie

Jakie są przyczyny zespołu Cushinga?  

Zespół Cushinga to zespół objawów klinicznych wynikających z nadmiaru hormonów glikokortykosteroidowych.  

Zespół Cushinga może być wywołany przez: 

  • nadmierną produkcję hormonów w organizmie człowieka – postać endogenna; 
  • podawanie syntetycznych hormonów w przebiegu leczenia różnych chorób, np. reumatoidalnego zapalenia stawów lub miastenii – postać egzogenna, nazywana również jatrogennym zespołem Cushinga. 

>> Sprawdź też: Miastenia – choroba zmęczonych mięśni oraz Czym jest RZS, jak często występuje, kogo dotyka?  

Endogenny zespół Cushinga spotykany jest rzadziej niż postać zespołu spowodowana podawaniem sterydów. Jego przyczynami mogą być: 

  • guz przysadki mózgowej (mikrogruczolak, makrogruczolak) powodujący nadmierne wydzielanie ACTH – hormonu stymulującego produkcję kortyzolu w nadnerczach; 
  • ektopowe wydzielanie ACTH – guz produkujący hormon umiejscowiony jest poza przysadką mózgową; 
  • guz nadnerczy (gruczolak, rak) wydzielający nadmierne ilości kortyzolu.  

Choroba Cushinga a zespół Cushinga – czym się różnią? 

Funkcjonujące w medycynie pojęcia zespół Cushinga i choroba Cushinga nie są określeniem tego samego stanu.  

Zespół Cushinga jest pojęciem szerszym i obejmuje cały zestaw objawów spowodowanych przez nadmierną podaż kortyzolu, niezależnie od tego jakie są jego przyczyny. Choroba Cushinga jest natomiast postacią zespołu Cushinga spowodowaną przez występowanie wydzielającego ACTH gruczolaka przysadki. Choroba Cushinga to ok. 80% wszystkich przypadków zespołu Cushinga.  

Badanie kortyzol - profil dzienny w ślinie (5 pomiarów) banerek

>>> Przeczytaj też: Kortyzol – hormon stresu

Zespół Cushinga – objawy somatyczne  

Klasyczne objawy somatyczne zespołu Cushinga to: 

  • otyłość centralna,  
  • zaokrąglenie i zaczerwienienie twarzy,  
  • zanik mięśni,  
  • czerwonosine rozstępy skóry.  

Zespół Cushinga – sylwetka   

Otyłość centralna i specyficzne rozłożenie tkanki tłuszczowej powoduje, iż sylwetka pacjenta z zespołem Cushinga jest charakterystyczna.  

Tkanka tłuszczowa zaczyna gromadzić się w dołach nadobojczykowych – jest to najwcześniejszy objaw zespołu. Ponadto odkłada się na karku (powodując tzw. bawoli kark lub byczy kark), na twarzy i na brzuchu (dając obraz zwisającego brzucha).  

Zespół Cushinga objawy
Rys. 1: Sylwetka pacjentów z zespołem Cushinga oraz najbardziej charakterystyczne objawy choroby.

U chorego z zespołem Cushinga tkanka tłuszczowa nie gromadzi się na kończynach górnych i dolnych oraz na pośladkach, szczupłość tych partii ciała kontrastuje z tkanką tłuszczową zgromadzoną w częściach centralnych.  

Zespół Cushinga – twarz księżycowata 

Zgromadzenie tkanki tłuszczowej na twarzy (skronie, boki twarzy, podbródek) powoduje jej zaokrąglenie, dając efekt twarzy księżycowatej. Inną charakterystyczną cechą jest zaczerwienienie twarzy występujące na policzkach, spowodowane rozszerzeniem naczyń krwionośnych skóry.  

Zespół Cushinga – zanik mięśni szkieletowych  

Zmiany w mięśniach szkieletowych spowodowane są nasileniem katabolizmu białek (efekt działania kortyzolu). Następuje zanik mięśni, który dotyczy obręczy barkowej i biodrowej, a pacjent odczuwa osłabienie tych mięśni. Zanik mięśni kończyn również przyczynia się do powstawania efektu charakterystycznej sylwetki.  

Zespół Cushinga – rozstępy 

Charakterystyczną cechą zespołu Cushinga są sinoczerwone rozstępy skórne, będące wynikiem pękania włókien sprężystych i powodujące powstawanie trwałych blizn. Rozstępy występują najczęściej na brzuchu i na biodrach. U osób młodych mogą pojawiać się na udach, w dołach podkolanowych, pachowych i łokciowych, na piersiach i na pośladkach.  

Rozstępy w zespole Cushinga w fazie aktywnej hiperkortyzolemii mają charakterystyczne sinoczerwone zabarwienie, ustępuje ono po wyrównaniu stężenia tego hormonu. Barwa rozstępów pomaga je różnicować z rozstępami powstającymi wskutek otyłości prostej (są wówczas białe) lub z rozstępami powstającymi wskutek szybkiego przyrostu masy ciała u dzieci (są barwy różowej).  

Badanie kortyzolu we krwi banerek

Zespół Cushinga – obraz kliniczny  

Klasyczne objawy kliniczne zespołu Cushinga obejmują wiele symptomów i dotykają wiele obszarów ciała. W efekcie pacjent szuka pomocy u wielu lekarzy specjalistów (jeśli pojawia się trądzik, odwiedza dermatologa, jeśli brak miesiączki, odwiedza ginekologa lub endokrynologa, jeśli tyje, odwiedza dietetyka), co opóźnia postawienie diagnozy i skuteczne (przyczynowe) leczenie.  

W zespole Cushinga występują cztery objawy kliniczne, których współwystępowanie uważa się za patognomiczne, czyli swoiste, dla zespołu Cushinga. Występowanie objawów patognomicznych w obrazie klinicznym często wystarcza do rozpoznania danej choroby. Są to: 

  • otyłość centralna,  
  • zaniki mięśni,  
  • nadciśnienie tętnicze,  
  • skłonność do powstawania siniaków.  

>>> Przeczytaj też: Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje – część 1

Pozostałe symptomy zespołu Cushinga to: 

  • objawy ogólne – osłabienie, zła tolerancja wysiłku;  
  • objawy z układu płciowego – skąpe miesiączki, zanik miesiączki, zaburzenia libido, zaburzenia erekcji;  
  • objawy skórne – oprócz rozstępów pacjent skarży się na ścieńczenie skóry, łatwe powstawanie urażeń i siniaków, trądzik, przetłuszczająca się skóra, nadmierne owłosienie;  
  • objawy ze strony układu krążenia – nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, skłonność do powstawania zakrzepów żylnych; 
  • objawy psychiczne – zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, depresja, euforia; 
  • objawy ze strony układu kostnego – osteoporoza (występuje u ok. 80% pacjentów); 
  • zaburzenia metaboliczne – upośledzenie tolerancji glukozy, cukrzyca;  
  • zaburzenia odporności – ciężkie zakażenia bakteryjne, zakażenia grzybicze skóry, paznokci i błon śluzowych. 

>>> Przeczytaj też: Cukrzyca epidemią XXI wieku

Jakie badania na zespół Cushinga? 

Badania w zespole Cushinga obejmują badania laboratoryjne, wśród nich badania hormonalne oraz badania obrazowe:  

  • ogólne badania analityczne – ponieważ zespół Cushinga powoduje szereg zaburzeń metabolicznych, wykonuje się następujące badania z krwi: poziom sodu i potasu, glukoza na czczo, krzywa cukrowa, hemoglobina glikowana, morfologia; 
  • test hamowania deksametazonem – pozwala odróżnić zespół Cushinga od otyłości prostej, PCOS – zespołu policystycznych jajników oraz zespołu metabolicznego spowodowanego innymi niż hiperkortyzolemia przyczynami. Test polega na doustnym podaniu 1 mg deksametazonu w późnych godzinach wieczornych (godz. 22.00 lub 23.00), i oznaczeniu stężenia kortyzolu w godzinach porannych (godz. 8.00 lub 9.00) dnia następnego. Na zespół Cushinga wskazuje podwyższony poziom kortyzolu w teście hamowania; 
  • badania obrazowe – rezonans magnetyczny głowy (przy podejrzeniu choroby Cushinga), tomografia komputerowa jamy brzusznej (przy podejrzeniu guzów nadnerczy), densytometria (diagnostyka osteoporozy).  

>> Przeczytaj też: Jak zbadać poziom kortyzolu? Badanie kortyzolu z krwi, śliny i moczu – różnice

Zespół Cushinga – leczenie i rokowanie  

Leczenie zespołu Cushinga zależy od jego przyczyny. Gruczolaki przysadki (choroba Cushinga) oraz guzy nadnerczy leczy się operacyjnie. W leczeniu raka nadnerczy wykorzystuje się chemioterapię.  

Nieleczona lub nieskutecznie leczona choroba daje złe rokowania. Śmiertelność w zespole Cushinga wynosi 50% w ciągu 5 lat. Natomiast operacyjne usunięcie hormonalnie czynnego guza nadnerczy i gruczolaka przysadki powoduje ustąpienie objawów somatycznych i cofnięcie się zaburzeń metabolicznych. Powodzenie w leczeniu raka nadnerczy zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie jej rozpoznania.  

Zespół Cushinga – podsumowanie 

Zespół Cushinga to specyficzny zespół objawów klinicznych i somatycznych, które mogą mieć różne przyczyny. Nieleczony zespół Cushinga jest stanem zagrażającym życiu, dlatego tak ważna jest wczesna i ukierunkowana diagnostyka, znalezienie przyczyny, skuteczna terapia i monitorowanie stanu chorego.  

Bibliografia:

Wielka Interna, Endokrynologia, pod redakcją Wojciecha Zgliczyńskiego. Medical Tribune Polska, Warszawa 2020. Wydanie II. 

Tężyczka utajona – charakterystyka choroby. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Tężyczka utajona – charakterystyka choroby. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Tężyczka utajona to najczęstsza postać tężyczki, występująca przede wszystkim u młodych pacjentów. Jakie są przyczyny tężyczki utajonej i jakie czynniki prowadzą do pojawienia się objawów? Na czym polega leczenie tężyczki utajonej? Czy tężyczka utajona jest związana tylko z czynnikami emocjonalnymi? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w poniższym artykule. 

Spis treści:

  1. Tężyczka utajona – co to za choroba?
  2. Tężyczka utajona – przyczyny 
  3. Jakie są objawy tężyczki utajonej?
  4. Jak wygląda atak tężyczki utajonej?
  5. Tężyczka utajona – jakie badania wykonać?
  6. Tężyczka utajona – na czym polega leczenie? 

Tężyczka utajona – co to za choroba? 

Tężyczka to zespół objawów cechujący się nadmierną pobudliwością nerwowo-mięśniową. Tężyczkę klinicznie dzieli się na dwie odmiany – tężyczkę objawową oraz tężyczkę utajoną, nazywaną również spazmofilią.  

Klasyczna tężyczka objawowa manifestuje się symetrycznymi skurczami mięśni, co wynika przede wszystkim z zaburzeń elektrolitowych pod postacią obniżenia stężenia wapnia, a czasami również magnezu i potasu. Symptomy tężyczki utajonej są mniej charakterystyczne, co sprawia, że ta odmiana choroby jest trudniejsza do zdiagnozowania.  

Tężyczka utajona występuje w populacji znacznie częściej niż odmiana pełnoobjawowa. Dane literaturowe donoszą, że tężyczka utajona stanowi nawet 60-70% wszystkich przypadków tej choroby. Spazmofilia częściej dotyka osób młodych, szczególnie płci żeńskiej.  

Tężyczka utajona – przyczyny  

Do ujawnienia się tężyczki utajonej konieczne jest zadziałanie pewnego czynnika wyzwalającego. Najczęściej jest to hiperwentylacja, a więc głębokie i częste oddechy, związane zazwyczaj z napięciem emocjonalnym i silnym stresem.  

>> Przeczytaj: Stres – przyjaciel czy wróg? Jak można to zbadać?

Hiperwentylacja wyzwala tężyczkę poprzez podwyższenie odczynu krwi (pH), a więc przesunięcia go w kierunku bardziej zasadowego (zasadowica oddechowa). Prowadzi to do wiązania się wapnia z albuminami (należącymi do białek), a tym samym do obniżenia się stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy krwi. Należy mieć jednak świadomość, że zasadowica oddechowa może prowokować tężyczkę również przy prawidłowym stężeniu wapnia zjonizowanego.  

wapń całkowity w surowicy baner

Ponadto, do przyczyn tężyczki utajonej należy również obniżone stężenie magnezu, a więc hipomagnezemia. To zaburzenie elektrolitowe może wynikać między innymi z: 

  • defektów genetycznych (na przykład z mutacji w obrębie genu TRPM6, który jest zlokalizowany na chromosomie 9), 
  • zbyt małego spożycia magnezu wraz z pokarmem, 
  • zaburzeń wchłaniania magnezu w przewodzie pokarmowym, 
  • przewlekłych biegunek (nadmierne wydalanie magnezu przez przewód pokarmowy), 
  • przyjmowania leków, zwiększających wydalanie magnezu wraz z moczem, 
  • zaburzeń czynności nerek.  
magnez całkowity w surowicy

Jakie są objawy tężyczki utajonej? 

Dla tężyczki utajonej charakterystyczne jest to, że przebiega w sposób skryty, a do ujawnienia się objawów chorobowych konieczne jest zadziałanie pewnego czynnika wyzwalającego. Jednym z najważniejszych czynników wyzwalających objawy tężyczki utajonej jest wspomniana już hiperwentylacja. Warto mieć świadomość, że hiperwentylacja może wiązać się nie tylko z czynnikami emocjonalnymi, ale również być związana z zaostrzeniem astmy oskrzelowej, zatorowością płucną, zawałem mięśnia sercowego, jak również z niedokrwistością, związaną z nagłą utratą krwi.  

Objawy tężyczki utajonej nie są zbyt charakterystyczne, co sprawia, że diagnostyka tego schorzenia nie jest łatwa. Najczęstsze symptomy tężyczki utajonej to: 

  • wzmożone napięcie mięśniowe, 
  • zwiększona męczliwość,  
  • przewlekłe zmęczenie, 
  • zmiany nastroju, 
  • zaburzenia snu, 
  • dolegliwości bóle w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej, 
  • uczucie kołatania serca, 
  • wzdęcia, biegunki, czasami zaparcia.  

>> Dowiedz się więcej: Wzdęcia brzucha – czym są, jakie mogą być przyczyny, kiedy zgłosić się do lekarza?

Jak wygląda atak tężyczki utajonej? 

Objawy tężyczki utajonej nie występują w formie napadowej, tak jak ma to miejsce w przypadku klasycznej odmiany tej choroby. Warto wspomnieć, że w medycynie wyróżniamy pewne charakterystyczne objawy związane z tężyczką utajoną, które można wywołać. Mowa tutaj o: 

  • objawie Chwostka – po uderzeniu młotkiem neurologicznym w policzek na przebiegu nerwu twarzowego, dochodzi do wyzwolenia skurczów w obrębie mięśni twarzy, zazwyczaj jednostronnie, w cięższych przypadkach również obustronnie, 
  • objawie Trousseau – w tym przypadku mamy do czynienia ze skurczami w obrębie dłoni i ułożeniem ręki w tak zwaną rękę położnika. Objaw ten jest wyzwalany poprzez uciśnięcie ramienia mankietem aparatu do pomiaru ciśnienia tętniczego, co wywołuje niedotlenienie,  
  • objawie Erba – polega on na wygenerowaniu podwyższonej pobudliwość nerwów ruchowych w odpowiedzi na prąd galwaniczny, 
  • objawie Lusta – po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w nerw strzałkowy wspólny (uderza się w miejsce poniżej głowy kości strzałkowej w obrębie podudzia) dochodzi do wygenerowania skurczu mięśni strzałkowych, co powoduje odwiedzenie stopy oraz wygórowane odruchy ścięgniste. 

Tężyczka utajona – jakie badania wykonać? 

Pierwszym krokiem diagnostycznym jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu chorobowego oraz przeprowadzenie badania neurologicznego, w tym prób wywołania objawów opisanych w poprzednim akapicie tego artykułu.  

Złotym standardem jest wykonanie próby tężyczkowej, a więc badania elektromiograficznego. Polega ono na wywołaniu wieloiglicowych potencjałów wyładowań w obrębie mięśni po prowokacji niedokrwieniem lub hiperwentylacją (do wykonania badania niezbędne jest prowadzenie specjalnej elektrody do mięśnia międzykostnego).  

Oprócz badania elektromiograficznego konieczne jest również wykonanie badań laboratoryjnych, w tym oznaczenia stężenia: 

  • wapnia, magnezu, potasu, fosforu, 
  • fosfatazy zasadowej, 
  • kreatyniny – jej stężenie pozwala na wstępną ocenę funkcjonowania nerek,  
  • parathormonu – hormonu regulującego gospodarkę wapniowo-fosforanową. 

>> Dowiedz się, jak wygląda: Diagnostyka zaburzeń wapniowych

W trakcie diagnozowania tężyczki ważne jest również wykonanie badania EKG, ponieważ schorzenie to może wiązać się z zaburzeniami rytmu serca. W niektórych sytuacjach lekarz może zdecydować się na wykonanie badania EEG, czyli badania, które pozwala na ocenę bioelektrycznej czynności mózgu. 

Badania parathormonu (PTH)

Tężyczka utajona – na czym polega leczenie? 

Leczenie tężyczki utajonej polega przede wszystkim na uzupełnieniu niedoborów mineralnych, a więc na podawaniu magnezu. Do magnezu warto dołączyć witaminę B6, która ułatwia przyswajanie tego pierwiastka.  

witamina b6 badanie

Warto wspomnieć, że przeciwwskazaniami do podawania magnezu jest miastenia, niektóre zaburzenia rytmu serca, a także ciężka niewydolność nerek. Jeżeli tężyczka utajona związana jest z hiperwentylacją występującą w związku z czynnikami emocjonalnymi, to konieczna jest również opieka psychologiczna.  

Ze względu na niespecyficzne objawy tężyczka utajona często sprawia problemy diagnostyczne. Jeżeli istnieje podejrzenia występowania tego zespołu chorobowego, to konieczne jest przeprowadzenie badania elektromiograficznego oraz niezbędnych badań laboratoryjnych. Leczenie tężyczki utajonej powinno być kompleksowe i obejmować również wsparcie psychologiczne.  

Bibliografia:

  1. R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006, 
  2. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020, 
  3. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009, 
  4. A. Jopek i inni, Tężyczka u dzieci – diagnostyka i leczenie, Neurologia dziecięca, Vol. 28/2019, nr 57.  

Co to jest jonogram? Kiedy wykonuje się to badanie?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Co to jest jonogram? Kiedy wykonuje się to badanie?

Jonogram to rutynowo wykonywane badanie laboratoryjne, które dostarcza informacji o stężeniu poszczególnych elektrolitów we krwi. Jakie elementy wchodzą w skład jonogramu? Kiedy warto wykonywać to badanie? Sprawdź, czy badanie jonogramu wymaga specjalnego przygotowania. 

Spis treści:

  1. Co to jest jonogram? 
  2. Kiedy można mówić o zaburzeniach równowagi elektrolitowej?
  3. Wskazania do wykonania jonogramu 
  4. Jonogram: wyniki i ich interpretacja

Co to jest jonogram? 

Jonogram to badanie laboratoryjne, które polega na oznaczeniu stężenia jonów w próbce krwi żylnej. To jedno z podstawowych badań wykonywanych w ramach diagnostyki internistycznej. Warto wiedzieć, że może zostać zlecone również przez lekarza rodzinnego. 

Stężenie poszczególnych jonów ma wpływ na wiele układów i narządów organizmu. Zaburzenia w wartościach poszczególnych składowych jonogramu mogą manifestować się różnorodnymi objawami klinicznymi. Na stężenie jonów wpływa nie tylko rodzaj diety, stopień nawodnienia oraz choroby przewlekłe, ale również stosowane na co dzień leki i suplementy diety. 

Co wchodzi w skład jonogramu? 

Badanie jonogramu obejmuje oznaczenie stężenia podstawowych elektrolitów w próbce krwi żylnej. Standardowo oznacza się stężenie jonów: 

  • potasu (K+) – jon ten jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesu skurczu mięśni, w tym mięśni szkieletowych oraz mięśnia sercowego, a także bierze udział w przewodnictwie nerwowym. 
  • sodu (Na+) – jony sodu odpowiadają głównie za utrzymywanie równowagi kwasowo zasadowej oraz warunkowanie prawidłowej objętości płynów wewnątrzustrojowych i wartości ciśnienia tętniczego. 
  • chlorków (Cl-) – chlorki, podobnie jak jony sodu, warunkują równowagę kwasowo-zasadową oraz regulują objętość płynów ustrojowych. 
  • wapnia (Ca2+) – jony wapnia to podstawowy budulec kości i zębów; wapń bierze także udział w warunkowaniu prawidłowego przebiegu skurczu mięśni. 
  • magnezu (Mg2+) – jony magnezu również odgrywają istotną rolę w procesie skurczu mięśni, procesach krzepnięcia, a także w przewodnictwie impulsów nerwowych. 
  • fosforanów (PO43-) – fosforany są ważnym składnikiem tkanki kostnej, a także budują błony komórkowe oraz kwasy nukleinowe (w tym RNA i DNA). 

Kiedy można mówić o zaburzeniach równowagi elektrolitowej? 

O zaburzeniach równowagi elektrolitowej mówi się wówczas, gdy zostaną wykryte nieprawidłowe wartości stężeń poszczególnych elektrolitów. Warto jednak mieć świadomość, że nie każde odchylenia w jonogramie wiążą się z występowaniem objawów klinicznych. 

Jakie nieprawidłowości można zdiagnozować poprzez oznaczenie jonogramu? Wyróżnia się takie stany kliniczne jak: 

  • hipokaliemia i hiperkaliemia – a więc odpowiednio obniżenie i podwyższenie stężenia jonów potasu. 
  • hipokalcemia i hiperkalcemia – obniżenie i podwyższenie stężenia jonów wapnia. 
  • hiponatremia i hipernatremia – obniżenie i podwyższenie stężenia jonów sodu. 
  • hipochloremia i hiperchloremia – obniżenie i podwyższenie stężenia jonów chlorkowych. 
  • hipomagnezemia i hipermagnezemia – obniżenie i podwyższenie stężenia jonów magnezu. 
  • hipofosfatemia i hiperfosfatemia – obniżenie i podwyższenie stężenia jonów fosforanowych. 

>> To może Cię zainteresować: Nawadnianie organizmu, suplementacja elektrolitów – fakty i mity 

Wskazania do wykonania jonogramu 

Oznaczenie jonogramu wykonuje się zazwyczaj w ramach rutynowej diagnostyki internistycznej oraz w trakcie wykonywania badań przesiewowych. Objawy związane z zaburzeniami elektrolitowymi mogą być naprawdę różnorodne. 

Najważniejsze symptomy kliniczne, które powinny skłonić do oznaczenia stężenia jonów, to:  

  • zaburzenia rytmu serca, w tym uczucie kołatanie serca, 
  • niestabilne wartości ciśnienia tętniczego,  
  • zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci, 
  • przewlekłe zmęczenie, zaburzenia snu, 
  • zaburzenia czucia (objawiające się na przykład uczuciem drętwienia i mrowienia), 
  • zawroty i bóle głowy, 
  • bolesne skurcze mięśni, 
  • zaburzenia równowagi, 
  • objawy ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, zaparcia, biegunki, bóle brzucha, wymioty), 
  • zaburzenia oddawania moczu, w tym zatrzymanie moczu,  
  • obrzęki (na przykład w obrębie kończyn dolnych), 
  • bóle w obrębie mięśni i kości. 

Oznaczenie stężenia jonów warto wykonywać również u tych pacjentów, którzy borykają się z chorobami przewlekłymi dotyczącymi układu wydalniczego (szczególnie w przebiegu niewydolności nerek), układu sercowo-naczyniowego i układu nerwowego. Co więcej, badanie to powinno być regularnie wykonywane u pacjentów przyjmujących leki wpływające na stężenie elektrolitów. Takimi substancjami są na przykład diuretyki pętlowe (furosemid) i tiazydy, a więc leki stosowane powszechnie w leczeniu nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca. 

Jonogram – badanie. Jak się przygotować? 

Oznaczenie jonogramu wykonuje się z próbki krwi żylnej. Samo badanie nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Warto jednak być na czczo, ponieważ oznaczenie jonogramu jest najczęściej  wykonywane wraz z innymi, podstawowymi badaniami laboratoryjnymi, takimi jak: morfologia krwi obwodowej, kreatynina, CRP, czy próby wątrobowe. 

Pakiet elektrolity (4 badania)

Jonogram: wyniki i ich interpretacja 

Wartości referencyjne dla poszczególnych składowych jonogramu są inne w zależności od konkretnego laboratorium. Na oznaczenie jonogramu nie czeka się długo – wyniki są dostępne zazwyczaj jeszcze w dniu pobrania próbki krwi. Warto je skonsultować z lekarzem, który zadecyduje o dalszym postępowaniu diagnostyczno-leczniczym. 

Warto wiedzieć: 

W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje pacjenta na dalsze badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne. 

Podsumowując, jonogram pozwala na ocenę stężenia najważniejszych jonów, które biorą udział w wielu reakcjach biochemicznych w organizmie człowieka. Ich nieprawidłowe stężenie może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania wielu układów. Regularna kontrola jonogramu pozwala na wczesne wychwycenie zaburzeń elektrolitowych i szybkie włączenie odpowiedniego leczenia. 

>> To może Cię zainteresować: Koagulogram – co to jest? Jakie są wskazania do badania? Wartości referencyjne i interpretacja wyników 

Bibliografia:

  1. R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006, 
  2. P. Gajewski i inni, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020, 
  3. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009, 
  4. B. Kościelniak i inni, Parametry krytyczne – jony, Medycyna Praktyczna [dostęp online]. 

Co to jest tężyczka? Rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Co to jest tężyczka? Rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Tężyczka to objaw chorobowy, związany przede wszystkim z zaburzeniami elektrolitowymi i hormonalnymi. Jest to zjawisko znajdujące się w kręgu zainteresowań endokrynologów, ale i internistów oraz neurologów. Jakie rodzaje tężyczki można wyróżnić? Jak diagnozuje się tężyczkę i jakie są możliwości jej leczenia? Dowiedz się więcej na ten ważny temat. 

Spis treści:

  1. Tężyczka: co to za choroba?
  2. Objawy tężyczki
  3. Przyczyny występowania tężyczki 
  4. Jak diagnozuje się tężyczkę?
  5. Jak leczy się tężyczkę?

Tężyczka: co to za choroba? 

Tężyczka to tak naprawdę objaw chorobowy, polegający na wyzwoleniu niekontrolowanych, symetrycznych skurczów mięśni. Napad tężyczki jest konsekwencją zaburzeń elektrolitowych, a przede wszystkim obniżonego stężenia wapnia, a więc hipokalcemii. Ze względu na mało charakterystyczne symptomy, tężyczka i jej przyczyny nie zawsze pozwalają się łatwo zdiagnozować. 

Ze względu na obraz kliniczny wyróżnić można tężyczkę jawną oraz tężyczkę utajoną. 

Tężyczka jawna 

Jest to klasyczny napad tężyczki z jej pełnymi objawami skurczowymi. W tym przypadku rozpoznanie tego stanu chorobowego raczej nie przysparza kłopotu. Tężyczka jawna często związana jest z zaburzeniami hormonalnymi oraz uszkodzeniem przytarczyc w czasie operacji w obrębie tarczycy. 

>> To może Cię zainteresować: Tężyczka jawna i jej objawy. Czym różni się tężyczka jawna od utajonej?

Tężyczka utajona 

Objawy tężyczki utajonej nie są swoiste i często przebiegają w sposób przewlekły. Symptomy tężyczki utajonej są mniej spektakularne i zazwyczaj do ich pojawienia się potrzebny jest dodatkowy bodziec. Takim czynnikiem może być na przykład obniżenie pH krwi w następstwie hiperwentylacji (głębokich i częstych oddechów). 

>> Przeczytaj też: Tężyczka utajona – charakterystyka choroby. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Objawy tężyczki 

Jak objawia się tężyczka? Warto wiedzieć, że inaczej będzie wyglądać napad tężyczki jawnej, a inaczej tężyczki utajonej. 

Objawy tężyczki jawnej 

Podstawowym objawem tężyczki jawnej są symetryczne skurcze mięśniowe, które zazwyczaj rozpoczynają się od mięśni rąk (co wiąże się z charakterystycznym objawem, nazywanym ręką położnika). Następnie dochodzi do uogólniania się objawów – skurcze zaczynają obejmować przedramiona, ramiona, a także mięśnie twarzy, klatkę piersiową oraz kończyny dolne. 

Warto wiedzieć: 

Skurcze mięśni w obrębie ust, w przypadku wystąpienia tężyczki jawnej, prowadzą do pojawienia się charakterystycznego objawu, nazywanego ustami karpia. 

W przypadku tężyczki jawnej można mieć też do czynienia z takimi symptomami jak: 

  • mrowienie w okolicy ust i opuszków palców, które poprzedza pojawienie się napadu skurczów, 
  • światłowstręt, 
  • problemy z widzeniem, 
  • skurcze oskrzeli krtani, co prowadzi czasami do zaburzeń oddychania, 
  • bóle w klatce piersiowej, 
  • drgawki przypominające napad padaczkowy, 
  • bóle głowy, 
  • utrata przytomności. 

>> To może Cię zainteresować: Migrena: objawy, przyczyny i diagnoza. Jakie badania wykonać? 

Objawy tężyczki utajonej 

Tężyczka utajona wiąże się z obecnością mniej charakterystycznych objawów. Ta odmiana tężyczki może manifestować się: 

  • objawami ze strony przewodu pokarmowego – między innymi wzdęciami, bólami brzucha, biegunką. 
  • objawem Chwostka – po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w nerw twarzowy, 2 cm do przodu od płatka ucha, dochodzi do pojawienia się skurczu mięśni twarzy, 
  • objawem Trousseau – po uciśnięciu ramienia mankietem od ciśnieniomierza (przez minimum 3 minuty) dochodzi do skurczu palców dłoni oraz ich typowego ustawienia (czyli tzw. ręki położnika). 
objaw Chwostka

>> Sprawdź też: Wzdęcia brzucha – czym są, jakie mogą być przyczyny, kiedy zgłosić się do lekarza? 

Przyczyny występowania tężyczki 

Tężyczka wynika ze zwiększonej szybkości przekazywania sygnałów między komórkami nerwowymi a mięśniami, co wynikać może z zaburzeń elektrolitowych, a przede wszystkim z obniżenia stężenia wapnia (hipokalcemii), a także potasu oraz magnezu. 

magnez całkowity w surowicy

Do przyczyn prowadzących do obniżenia się stężenia wapnia we krwi należy przede wszystkim niewydolność przytarczyc, a więc gruczołów, w których produkowany jest parathormon. Związek ten reguluje stężenie wapnia w surowicy. Inne przyczyny związane z hipokalcemią to: 

  • uszkodzenie przytarczyc w trakcie zabiegu operacyjnego w obrębie szyi (głównie operacje tarczycy), 
  • radioterapia w obrębie szyi, 
  • ostre zapalenie trzustki, 
  • istotny niedobór witaminy D, 
  • zaburzenia wchłaniania wapnia w przewodzie pokarmowym,  
  • wyniszczenie w przebiegu alkoholizmu, choroby nowotworowej, 
  • stosowanie niektórych leków moczopędnych. 

Warto dodać, że w przypadku tężyczki utajonej można mieć do czynienia z prawidłowym stężeniem wapnia w surowicy, a obniżonym stężeniem magnezu i potasu. 

wapń całkowity w surowicy baner
badanie witaminy D

>> Przeczytaj też: Diagnostyka zaburzeń gospodarki wapniowej w organizmie

Stres a tężyczka 

Należy mieć świadomość, że sytuacje stresowe mogą być czynnikiem wyzwalającym objawy tężyczki w przebiegu tężyczki utajonej. Klasycznym przykładem jest tutaj stresowy napad hiperwentylacji, prowadzący do podwyższenia się pH krwi (w kierunku odczynu zasadowego), co z kolei zwiększa pobudliwość nerwowo-mięśniową. Tężyczka utajona, związana z napięciem emocjonalnym, częściej dotyka osoby młode. 

>> Przeczytaj także:

Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości

Stres – przyjaciel czy wróg? Czy można to zbadać? 

Jak diagnozuje się tężyczkę? 

Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie przez lekarza dokładnego wywiadu chorobowego oraz badania przedmiotowego, w tym neurologicznego. Konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, które mają na celu znalezienie przyczyny objawów. Pomocne może okazać się oznaczenie stężenia: 

  • wapnia, magnezu i potasu w surowicy, 
  • kreatyniny, 
  • fosforanów, 
  • parathormonu, 
  • fosfatazy zasadowej, 
  • witaminy D. 

Konieczna może być również ocena dobowej utraty wapnia z moczem. 

Badania parathormonu (PTH)

Próby tężyczkowe 

Najdokładniejszym badaniem potwierdzającym tężyczkę jest badanie elektromiograficzne (EMG), nazywane również próbą tężyczkową. EMG pozwala na zobrazowanie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, która prowadzi do pojawienia się symptomów tężyczki. W przypadku podejrzenia tężyczki utajonej konieczne może być również wykonanie badania EKG i badania elektroencefalograficznego (EEG), które ocenia bioelektryczną czynność mózgu.  

Jak leczy się tężyczkę? 

Leczenie tężyczki polega na uzupełnieniu niedobór wapnia, magnezu oraz potasu. 

W przypadku objawowego napadu tężyczki konieczne jest szybkie podanie wapnia w postaci dożylnej. Niezbędne jest również równoczesne uzupełnienie stężenia potasu i magnezu. W leczeniu przewlekłym stosuje się doustne preparaty wapnia oraz suplementację witaminy D. 

W terapii tężyczki utajonej konieczne może być zrealizowanie konsultacji psychologicznej, szczególnie gdy dochodzi do pojawiania się objawów w sytuacjach stresowych. Jeżeli przyczyną obniżonego stężenia wapnia w surowicy jest utrata tego pierwiastka z moczem, to możliwa jest terapia z wykorzystaniem tiazydów, czyli substancji ograniczających wydalanie wapnia. 

badanie wapnia

Czy tężyczka jest groźna? 

Tężyczka jawna wymaga natychmiastowego leczenia, ponieważ w zaawansowanych przypadkach może dojść do wystąpienia zaburzeń oddychania oraz zaburzeń rytmu serca. Jeżeli podejrzewasz, że masz do czynienia z napadem tężyczki – konieczny jest pilny kontakt z lekarzem. 

Tężyczka jest schorzeniem z pogranicza endokrynologii i neurologii, które może wiązać się z różnorodnym obrazem klinicznym. W sytuacji podejrzenia tężyczki warto udać się do lekarza, który po wykonaniu odpowiednich badań, wykluczy lub potwierdzi rozpoznanie. Jeżeli pacjent leczy się z powodu tężyczki, to warto pamiętać o wykonywaniu regularnych badań kontrolnych oceniających gospodarkę wapniowo-fosforanową.  

Bibliografia:

  1. R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006, 
  2. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020, 
  3. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009. 

Nietolerancja fruktozy – przyczyny, objawy, badanie, leczenie 

Agata Strukow
-
0
Nietolerancja fruktozy – przyczyny, objawy, badanie, leczenie 

Złe wchłanianie i nietolerancja węglowodanów to częsty problem kliniczny, chociaż dokładna częstość ich występowania nie jest znana. Objawy są niespecyficzne, z tego powodu wielu pacjentów (po wykluczeniu organicznych przyczyn choroby) funkcjonuje z rozpoznaniem IBS i nie jest właściwie leczona. Dlatego zapraszamy do przeczytania artykułu nt. nietolerancji jednego z węglowodanów – fruktozy. Jak diagnozować nietolerancję fruktozy i jakie jest właściwe leczenie?  

Spis treści:

  1. Czym jest fruktoza? 
  2. Nietolerancja fruktozy – jakie są przyczyny?
  3. Jakie objawy daje nietolerancja fruktozy?  
  4. Jak zdiagnozować nietolerancję fruktozy? Test wodorowo-metanowy, badanie genetyczne i badania dodatkowe  
  5. Nietolerancja fruktozy – leczenie 

Czym jest fruktoza? 

Fruktoza jest cukrem owocowym, jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa fructus – owoc. Chemicznie jest monosacharydem, naturalnie występującym w miodzie, owocach i niektórych warzywach. Jednak głównym źródłem fruktozy w organizmie człowieka jest sacharoza, dwucukier złożony z fruktozy i glukozy. Może ona również pochodzić z syropu glukozowo-fruktozowego, powszechnie stosowanego do słodzenia produktów spożywczych i napojów bezalkoholowych.  

Źródłem fruktozy w diecie są również fruktany, zawierające krótkie łańcuchy jednostek fruktozy. Fruktany o długości 2-9 jednostek określane są jako oligofruktoza, o długości > 10 jednostek jest inuliną.  

Fruktoza stanowi 15-30% ogólnej puli cukrów spożywanych w diecie. Uważa się, iż problem nietolerancji tego węglowodanu, prowadzący do zespołu złego wchłaniania fruktozy wiąże się z faktem, iż w procesie ewolucji fruktoza była spożywana tylko w postaci owoców (w określonej porze roku) i miodu. Wraz z rozwojem przemysłu spożywczego spożycie fruktozy i syropu glukozowo-fruktozowego wzrosło tak znacznie, iż rozwinęły się mechanizmy sprzyjające nietolerancji tego produktu.  

Jak przebiega wchłanianie fruktozy w jelitach?  

Fruktoza wchłania się w jelicie cienkim, jednak organizm ludzki ma ograniczone możliwości tego wchłaniania.  

Fruktoza w postaci cukru prostego wymaga do wchłaniania obecności odpowiednich transporterów i jeśli dostarczana jest w niewielkich ilościach, ulega całkowitej absorpcji. Natomiast jeśli fruktoza jest dostarczana w ilościach, które nie mogą być zagospodarowane przez transportery, nie ulega wchłonięciu i dociera do dalszych odcinków jelit.  

Fruktoza z sacharozy ulega absorpcji dopiero po rozłożeniu tego dwucukru – do glukozy i fruktozy. Hydroliza sacharozy zaczyna się już w jamie ustnej, zasadniczy proces ma miejsce w jelicie cienkim pod wpływem enzymu sacharaza. Następująca po niej absorpcja fruktozy podlega takim samym mechanizmom jak fruktozy dostarczanej w postaci cukru prostego.  

Fruktoza z fruktanów nie wchłania się w jelitach. W organizmie ludzkim brak jest enzymów, które pomogłyby rozbić fruktany na mniejsze fragmenty, dlatego docierają one do końcowego odcinka jelita cienkiego i bliższej części jelita grubego w postaci niezmienionej.  

Nietolerancja fruktozy – jakie są przyczyny?  

Nietolerancja fruktozy to rodzaj nadwrażliwości pokarmowej spowodowanej zaburzeniami jej wchłaniania w jelicie cienkim, spowodowanymi zbyt dużą ilością tego cukru w diecie.  

nietolerancja fruktozy ramka

Niewchłonięta w jelicie cienkim fruktoza (również w postaci fruktanów) dociera do jego końcowego odcinka jelita krętego i bliższego odcinka jelita grubego, co istotnie wpływa na czynność przewodu pokarmowego. Fruktoza jest substancją niskocząsteczkową powodującą powstanie ciśnienia osmotycznego. Efektem takiego działanie jest gromadzenie wody świetle jelita i przyspieszenie jego perystaltyki. Fruktoza i fruktany są również substratem dla bakterii jelitowych. Ulegają one fermentacji, co przyczynia się do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz gazów jelitowych, głównie wodoru i dwutlenku węgla, czasem metanu.  

Fruktozemia wrodzona – genetycznie uwarunkowana nietolerancja fruktozy  

Wrodzona nietolerancja fruktozy spowodowana jest niedoborem enzymu aldolaza B (aldolaza fruktozo-1-fosforanu). Jest to enzym uczestniczący w przemianach fruktozy w wątrobie, jelicie cienkim i nerkach. Efektem jego braku jest zatrzymanie tych przemian na etapie substancji przejściowej – fruktozo-1-fosforan. Ponieważ jest to produkt toksyczny, uszkadzający m.in. komórki wątroby skutkuje to szeregiem poważnych objawów klinicznych.  

Fruktozemia wrodzona jest rzadką chorobą genetyczną, występuje u 1 na 40 000 urodzonych dzieci, jej przyczyną są mutacje w genie ALDOB.  

Jakie objawy daje nietolerancja fruktozy?   

Objawy nietolerancji fruktozy koncentrują się na dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Nagromadzenie gazów i wody w jelitach przyczynia się do powstawania: 

  • wzdęć, 
  • uczucia dyskomfortu w jamie brzusznej, 
  • biegunki, 
  • nasilenia dolegliwości związanych z refluksem.  

>> Dowiedz się: Wzdęcia brzucha – czym są, jakie mogą być przyczyny, kiedy zgłosić się do lekarza?

Objawy wrodzonej nietolerancji fruktozy u dzieci  

Objawy wrodzonej nietolerancji fruktozy pojawiają się w okresie niemowlęcym, kiedy do diety dziecka wprowadza się pokarmy zawierające fruktozę, co ma zazwyczaj miejsce w wieku 5-6 miesięcy. Objawy mogą jednak pojawiać się wcześniej, jeśli dziecko jest karmione nie tylko mlekiem mamy, ale dostaje również preparaty dla niemowląt, które mogą zawierać fruktozę.  

Obserwuje się następujące symptomy: 

  • nudności, 
  • wzdęcia i wodobrzusze,  
  • pocenie się, 
  • bóle brzucha,  
  • wymioty.  

Dolegliwości pojawiające się po spożyciu tych produktów skutkują u dziecka niechęcią do jedzenia owoców i warzyw. 

>> Przeczytaj też: Przewlekły ból brzucha u dzieci. Kiedy powinien nas niepokoić?

W badaniu fizykalnym stwierdza się powiększoną wątrobę. Dochodzi również do upośledzenia wzrostu.  

Po spożyciu dużej ilości fruktozy u dziecka może pojawiać się nagła hipoglikemia, drgawki i śpiączka, ostra niewydolność wątroby.  

Jak zdiagnozować nietolerancję fruktozy? Test wodorowo-metanowy, badanie genetyczne i badania dodatkowe  

Nietolerancja węglowodanów, w tym fruktozy, diagnozowana jest przy pomocy testów oddechowych.

Nietolerancja fruktozy – test oddechowy wodorowo-metanowy

>> Dlaczego oznaczanie zawartości pewnych gazów we wdychanym powietrzu jest zasadne w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego wyjaśniamy w artykule: Testy oddechowe w diagnostyce chorób układu pokarmowego – Centrum Wiedzy ALAB laboratoria

  • Test wodorowo-metanowy  

Do rozpoznania nietolerancji fruktozy służy test wodorowo-metanowy, polegający na oznaczeniu wodoru i metanu w dziesięciu próbkach powietrza, przed i po wypiciu roztworu fruktozy – w sumie 10 próbek. Pierwsza próbka pobierana jest przed wypiciem fruktozy, następne w odstępach 20-minutowych (od 20 do 160 minuty po wypiciu). W ALAB laboratoria test w kierunku nietolerancji fruktozy można wykonać w domu, po uprzednim pobraniu z punktu pobrań specjalnego zestawu do badania. Zestaw zawiera informację o tym jak się przygotować do badania oraz jak je prawidłowo wykonać.  

U pacjentów z podejrzeniem nietolerancji fruktozy test wodorowo-metanowy należy wykonać po uprzednim wykluczeniu SIBO, ponieważ u osób z SIBO wynik badania może być fałszywie dodatni.  

SIBO test oddechowy
  • Badanie genetyczne  

W diagnostyce wrodzonej fruktozemii wykorzystuje się badanie mutacji występujących w genie ALDOB. Dodatni wynik badania genetycznego oraz charakterystyczne objawy przesądzają o rozpoznaniu.  

Fruktozemia - badanie genetyczne
  • Badania dodatkowe   

U niemowląt podejrzewanych o wrodzoną nietolerancję fruktozy wykonuje się badania enzymów wątrobowych, AsPAT i AlAT.  

pakiet wątrobowy baner

Nietolerancja fruktozy – leczenie 

Leczenie nietolerancji fruktozy, polega na ograniczeniu ilości spożywanej w diecie fruktozy. Pacjent musi wiedzieć w jakich pokarmach, głównie warzywach i owocach, występuje fruktoza, należy również kontrolować spożycie fruktanów. Lepiej tolerowane są produkty o mniejszej zawartości fruktozy, jak również te, gdzie fruktozie towarzyszy glukoza.  

Leczenie fruktozemii – wrodzonej postaci choroby – polega na całkowitym wyeliminowaniu fruktozy z diety. U osób z wrodzoną nietolerancją fruktozy przeciwwskazany jest test wodorowo-metanowy z fruktozą.  

Istotnym źródłem fruktozy w diecie współczesnego człowieka są syrop glukozowo-fruktozowy lub syrop kukurydziany, stosowane jako substancja słodząca w żywności i napojach bezalkoholowych. Bywa również używana jako konserwant produktów żywnościowych, można ją spotkać w pieczywie czy wędlinach. Dlatego pacjent z tą chorobą musi uważnie czytać etykiety.  

Fruktoza obecna jest w żywności także w postaci dodatków: 

  • E473 – estry sacharozy i kwasów tłuszczowych, 
  • E474 – sacharoglicerydy.  

Warto mieć świadomość, że fruktoza jest również używana w niektórych procedurach medycznych, np. w postaci wlewów dożylnych. Dlatego zawsze trzeba informować personel medyczny o swojej chorobie.  

>>> Przeczytaj też: Nietolerancja fruktozy a dieta. Co można jeść, czego unikać?

Bibliografia:

  1. Gaughan S, Ayres L, Baker PR II. Hereditary Fructose Intolerance. 2015 Dec 17 [updated 2021 Feb 18]. In: Adam MP, Feldman J, Mirzaa GM, Pagon RA, Wallace SE, Bean LJH, Gripp KW, Amemiya A, editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993–2024. PMID: 26677512. 
  2. Fedewa A, Rao SS. Dietary fructose intolerance, fructan intolerance and FODMAPs. Curr Gastroenterol Rep. 2014 Jan;16(1):370. doi: 10.1007/s11894-013-0370-0. PMID: 24357350; PMCID: PMC3934501. 
  3. K. Marek, B. Kamińska, K. Plata-Nazar i wsp., Upośledzenie wchłaniania fruktozy: rola w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, t. 4, nr 2, s. 117–121. 
  4. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/fruktoza-i-choroby-ukladu-sercowo-naczyniowego/ 

Choroba (zespół) Scheuermanna u dorosłych. Objawy, przyczyny, leczenie

Kacper Staniszewski
-
0
Choroba (zespół) Scheuermanna u dorosłych. Objawy, przyczyny, leczenie

Choroba Scheuermanna, znana również jako młodzieńcza kifoza, jest schorzeniem kręgosłupa, które często rozwija się w okresie dojrzewania, ale może również dotyczyć dorosłych. Choć najczęściej diagnozowana u młodzieży, jej objawy mogą utrzymywać się lub pojawić dopiero w dorosłym życiu, prowadząc do poważnych problemów zdrowotnych. W niniejszym artykule zostanie omówione, czym jest choroba Scheuermanna, jakie są jej przyczyny, objawy, metody leczenia oraz konsekwencje braku terapii. 

Spis treści:

  1. Choroba Scheuermanna – co to jest?
  2. Choroba Scheuermanna – przyczyny
  3. Jakie są objawy choroby Scheuermanna? 
  4. Choroba Scheuermanna – na czym polega leczenie?  

Choroba Scheuermanna – co to jest? 

Choroba Scheuermanna to strukturalne schorzenie kręgosłupa, charakteryzujące się nadmiernym pogłębieniem krzywizny kręgosłupa (kifozy piersiowej) z przednim klinowaniem wynoszącym ≥5° co najmniej trzech kolejnych trzonów kręgowych. Klinicznie objawia się ono jako garb, czyli widoczne zaokrąglenie pleców. Jest to wynik zmian w budowie trzonów kręgów, które przybierają klinowy kształt. Choroba ta dotyczy przede wszystkim odcinka piersiowego kręgosłupa, ale może obejmować również odcinek lędźwiowy. 

Schorzenie to występuje u 0,4% do 8,3% populacji. Częstość występowania u mężczyzn i kobiet jest bardzo zróżnicowana, chociaż większość badań sugeruje, że częściej dotyka ono mężczyzn. Mimo iż wiek zachorowania wynosi około 10-12 lat, u części pacjentów objawy mogą pojawić się dopiero w dorosłym życiu. 

Choroba Scheuermanna – przyczyny   

Przyczyny choroby Scheuermanna nie są do końca znane, jednak istnieje kilka teorii na ten temat: 

  • Osteonekroza pierścienia apofizowego: zniszczenia tkanek kostnych w obszarze, gdzie przyczepione są ścięgna lub więzadła, zwykle z powodu zaburzenia ukrwienia kości. 
  • Herniacja materiału dyskowego: Przemieszczanie się materiału dyskowego do trzonów kręgowych powoduje zmniejszenie wysokości dysków, wzrost ciśnienia i zaburzenia wzrostu kręgosłupa. 
  • Hipoteza o względnej osteoporozie: Sugeruje się, że kręgi o mniejszej gęstości mogą być bardziej podatne na zapadanie się, co może wpływać na ich kształt. 
  • Nieprawidłowe stresy biomechaniczne: Zaburzenia w odpowiedzi kości na nieprawidłowe obciążenia mogą przyczyniać się do deformacji kręgosłupa. 
  • Zmiany biochemiczne w końcowej płycie kręgowej: Badania pokazują, że zmiany w składzie chemicznym kości kręgów mogą zakłócać ich prawidłowy wzrost. 
  • Podłoże genetyczne: Istnieje także czynnik genetyczny, który może sprawić, że niektóre osoby są bardziej podatne na rozwój tej choroby kręgosłupa. Wśród genów mogących mieć znaczenie w rozwoju choroby Scheuermanna wymienia się: geny kodujące kolagen (COL1A1 i COL2A1, które są kluczowe dla struktury tkanki łącznej w kręgosłupie), geny związane z macierzą pozakomórkową (MMP-1 i MMP-3, które mogą mieć wpływ na remodelowanie tkanki kostnej i chrzęstnej), geny związane z regulacją wzrostu kości, jak IGF1 oraz te, które kontrolują procesy zapalne (TNF-α). 

Jakie są objawy choroby Scheuermanna? 

Objawy choroby Scheuermanna mogą być różnorodne i zależą od stopnia zaawansowania schorzenia. Do najczęstszych symptomów należą: 

  • Ból pleców: Ból, szczególnie w odcinku piersiowym kręgosłupa, jest jednym z głównych objawów. Może on nasilać się podczas długotrwałego siedzenia lub stania. 
  • Widoczna pogłębiona kifoza: Garb piersiowy jest charakterystycznym objawem, często widocznym gołym okiem. 
  • Sztywność kręgosłupa: Pacjenci mogą odczuwać ograniczenie ruchomości kręgosłupa, szczególnie w odcinku piersiowym. 
  • Zmęczenie: Chroniczny ból pleców i sztywność mogą prowadzić do ogólnego zmęczenia i zmniejszenia aktywności fizycznej. 
  • Problemy z postawą: Zwiększona kifoza może wpływać na postawę ciała, prowadząc do skrzywień bocznych i problemów z równowagą. 

Czy wiesz, że? 
W rzadkich przypadkach zbyt duża deformacja kręgosłupa może prowadzić do ucisku na rdzeń kręgowy, co objawia się nietypowymi objawami neurologicznymi, takimi jak osłabienie kończyn, problemy z chodem czy nawet utrata kontroli nad pęcherzem i jelitami. 

Choroba Scheuermanna – na czym polega leczenie? 

Leczenie choroby Scheuermanna zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów. Wyróżnia się kilka metod terapeutycznych: 

  1. Fizjoterapia – ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców i brzucha mogą pomóc w zmniejszeniu bólu i poprawie postawy. Terapia manualna i techniki mobilizacji mogą zwiększyć ruchomość kręgosłupa. 
  1. Farmakoterapia – leki przeciwbólowe i przeciwzapalne są często stosowane w celu łagodzenia objawów bólowych. 
  1. Gorsety ortopedyczne – u młodzieży z wczesnymi objawami stosuje się gorsety, które pomagają korygować krzywiznę kręgosłupa. U dorosłych mogą być stosowane w celu zmniejszenia bólu i stabilizacji kręgosłupa. 
  1. Zabiegi chirurgiczne – w przypadkach ciężkiej kifozy lub nasilonego bólu, który nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Operacje polegają na korekcji deformacji i stabilizacji kręgosłupa. 

Nieleczona choroba Scheuermanna – do czego może doprowadzić? 

Nieleczona choroba Scheuermanna może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Nadmierna kifoza może postępować, powodując coraz większe zniekształcenia kręgosłupa. Długotrwała deformacja może prowadzić do przewlekłego bólu pleców, wynikającego z nierównomiernego obciążenia kręgosłupa,  problemów z oddychaniem (ze względu na ograniczoną ruchomość klatki piersiowej) oraz ogólnego pogorszenia jakości życia. 

Ponadto choroba, która nie została zdiagnozowana i leczona, może zwiększać ryzyko wystąpienia innych schorzeń kręgosłupa, takich jak: dyskopatia, skolioza, spondyloza czy spondyloartroza. W skrajnych przypadkach, deformacje kręgosłupa mogą prowadzić do ucisku na struktury nerwowe, co objawia się bólem, drętwieniem, osłabieniem mięśni, a nawet zaburzeniami funkcji narządów wewnętrznych. 

>> To również może Cię zainteresować: Rwa kulszowa – przyczyny, objawy, leczenie 

Choroba Scheuermanna, choć często zaczyna się w młodości, może mieć poważne konsekwencje w dorosłym życiu, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. Nie należy bagatelizować objawów bólowych zgłaszanych przez dzieci, ponieważ wczesna diagnoza i skuteczne podejście terapeutyczne mogą znacząco opóźnić jej postęp, uniknąć przykrych konsekwencji i poprawić jakość życia w przyszłości. Ważne jest podejmowanie działań profilaktycznych i leczniczych we wczesnych fazach choroby, aby zminimalizować ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych związanych z deformacją kręgosłupa.

Bibliografia:

  1. https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/287690,choroba-scheuermanna-kifoza-mlodziencza-przyczyny-objawy-leczenie-cwiczenia 
  2. https://radiopaedia.org/articles/scheuermann-disease-2 
  3. Mansfield JT., Bennett M. Scheuermann Disease. [Updated 2023 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. 
  4. Sebaaly A., Farjallah S., Kharrat K., Kreichati G., Daher M. Scheuermann’s kyphosis: update on pathophysiology and surgical treatment. EFORT Open Rev. 2022 Dec 7;7(11):782-791. 
  5. Spinnato P., Novais de Carvalho A., Bazzocchi A. Scheuermann disease. J Clin Neurosci. 2023 Aug;114:62-63. 
  6. Jain A., Saoji A. Scheuermann’s Disease in Young Adults: A Case Report. Cureus. 2022 Nov 22;14(11):e31803. 
  7. Wood KB., Melikian R., Villamil F. Adult Scheuermann Kyphosis: Evaluation, Management, and New Developments. J Am Acad Orthop Surg. 2012 Feb;20(2):113-21. 
  8. Trotta A., Corrado A., Soragnese MF., Santoro N., Cantatore FP. La malattia di Scheuermann dell’adulto come causa di dorsalgia meccanica [Adult Scheuermann’s disease as cause of mechanic dorsalgia]. Reumatismo. 2008 Jan-Mar;60(1):14-21. Italian. 

Pęcherzyca – typy, objawy, przyczyny i leczenie choroby

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Pęcherzyca – typy, objawy, przyczyny i leczenie choroby

Pęcherzyca to heterogenna grupa schorzeń dermatologicznych, która manifestuje się przede wszystkim obecnością na skórze wiotkich pęcherzy, nadżerek i strupów. Co to jest pęcherzyca i jak się objawia? Na czym polega diagnostyka pęcherzycy i jakie mamy możliwości leczenia tego schorzenia? Dowiedzmy się więcej na ten istotny temat.

Spis treści:

  1. Pęcherzyca – co to za choroba?
  2. Jak wygląda pęcherzyca? 
  3. Pęcherzyca – typy choroby 
  4. Jakie są przyczyny pęcherzycy?
  5. Objawy pęcherzycy
  6. Diagnostyka pęcherzycy
  7. Jak wygląda leczenie pęcherzycy?

Pęcherzyca – co to za choroba? 

Pęcherzyca to schorzenie dermatologiczne, które zaliczamy do grupy chorób pęcherzowych. Objawy pęcherzycy mogą dotykać nie tylko skóry, ale i błon śluzowych. Schorzenie to nieco częściej występuje u kobiet, a szczyt zapadalności przypada na 50-60 rok życia.  

W zaawansowanych przypadkach, na skutek zajęcia dużej powierzchni skóry, może dojść do poważnych zaburzeń elektrolitowych, stanowiących zagrożenie życia, dlatego w przypadku pojawienia się na skórze pacjenta pęcherzy, konieczna jest pilna konsultacja dermatologiczna i ewentualna hospitalizacja. 

Jak wygląda pęcherzyca? 

Jak sama nazwa wskazuje, pęcherzyca objawia się pojawieniem się na skórze ciała pęcherzy, które dość szybko pękają i pozostawiają po sobie nadżerki, a więc płytkie ranki. W jamie ustnej dominuje obraz nadżerkowy, ponieważ pojawiające się tam pęcherze pękają jeszcze szybciej. Zmiany skórne najczęściej lokalizują się na tułowiu, skórze owłosionej głowy, a także na twarzy. Po nadżerkach pozostają najczęściej przebarwienia, rzadziej blizny.  

Pęcherzyca – typy choroby  

Pęcherzyca to niejednorodna grupa schorzeń, wyróżniamy bowiem kilka jej typów. Należy w tym miejscu wymienić takie odmiany kliniczne jak: 

  • pęcherzyca zwykła – najczęstsza odmiana choroby, która stanowi aż 70-80% wszystkich przypadków;
  • pęcherzyca liściasta – w obrazie klinicznym dominują nadżerki i złuszczanie, a pęcherze są tak wiotkie, że najczęściej nie są obserwowane;
  • pęcherzyca rumieniowata – uważana za odmianę pęcherzycy liściastej. W tym podtypie zmiany skórne lokalizują się najczęściej w okolicach łojotokowych i przypominają toczeń rumieniowaty;
  • pęcherzyca paraneoplastyczna – jest to odmiana pęcherzycy, współwystępująca ze schorzeniami onkologicznymi, a szczególnie z chłoniakami i białaczką limfocytową. W tym przypadku dominuje masywne zajęcie błon śluzowych;
  • pęcherzyca opryszczkowata – rzadka odmiana, niektórzy autorzy uważają, że jest odmianą pęcherzycy liściastej. Cechuje się obecnością drobnych pęcherzyków, często układających się obrączkowato;
  • pęcherzyca IgA – objawia się obecnością wiotkich pęcherzy, ale również krost. Zmiany skórne mają tendencję do zlewania się i przybierania układu obrączkowatego. 

Jakie są przyczyny pęcherzycy? 

Pęcherzyca to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym. Istotą choroby jest pojawienie się w organizmie przeciwciał skierowanych przeciwko desmogleinom, a więc białkom odpowiedzialnym za integrację i połączenia między komórkami naskórka. Na skutek uszkodzenia tych białek dochodzi do rozszczepienia połączeń międzykomórkowych w obrębie naskórka, co prowadzi do pojawienia się pęcherzy. Opisywane zjawisko nazywane jest akantolizą.  

Zauważono również, że pewne czynniki mogą indukować pojawienie się objawów pęcherzycy. Mowa tutaj o: 

  • niektórych lekach, które zawierają grupy tiolowe (-SH) – należy do nich na przykład penicylamina, niektóre leki stosowane w leczeniu nadciśniania tętniczego (kaptopryl), niektóre antybiotyki (na przykład penicyliny, cefalosporyny), a także niesteroidowe leki przeciwzapalne; 
  • warzywach zawierających grupy tiolowe – cebula, czosnek, por; 
  • oparzenia, urazy mechaniczne; 
  • narażenie na promieniowanie ultrafioletowe; 
  • niektóre infekcje wirusowe. 

Czy pęcherzyca jest zaraźliwa? 

Pęcherzyca nie jest chorobą zakaźną. Jest to choroba, która ma podłoże genetyczne i autoimmunologiczne. Nie wywołuje jej żaden drobnoustrój (a więc bakteria, wirus, czy grzyb), co sprawia, że nie można zarazić się tym schorzeniem poprzez kontakt ze skórą pacjenta. 

Objawy pęcherzycy 

Oprócz objawów wymienionych w poprzednich akapitach tego artykułu warto wspomnieć jeszcze o: 

  • objawie Nikolskiego I – pod wpływem niewielkiego ucisku lub pocierania niezmienionej skóry dochodzi do spełzania na skórka, co wynika z nieprawidłowych połączeń międzykomórkowych, 
  • objawie Asboe-Hansena (nazywanym również objawem Nikolskiego II) – symptom ten polega na powiększaniu się pęcherza po jego ucisku. Objaw ten wynika z akantolizy obecnej w skórze otaczającej pęcherz.  

Należy mieć świadomość, że u części pacjentów zmiany na skórze nie występują, a o chorobie świadczą jedynie objawy na błonach śluzowych. Rozległe zmiany pęcherzowe grożą powikłaniami takimi jak wtórne nadkażenia bakteryjne zmian, a także zaburzenia wodno-elektrolitowe. 

>> Przeczytaj: Gronkowiec złocisty a zakażenia skóry – objawy i diagnostyka

Diagnostyka pęcherzycy 

Najważniejszym badaniem, które ma celu potwierdzenie rozpoznania jest badanie immunopatologiczne wycinka skóry. Taki wycinek pobiera się ze skóry otaczającej pęcherz, najlepiej w odległości 1 cm od zmiany. Badanie to wykonuje się metodą immunofluorescencji bezpośredniej. Ma ono na celu zidentyfikowanie złogów przeciwciał IgG lub IgA w obrębie przestrzeni międzykomórkowych naskórka.  

Badaniem pomocniczym w diagnostyce pęcherzycy jest immunofluorescencja pośrednia, a więc identyfikacja przeciwciał w surowicy pacjenta wraz z określeniem ich miana. W przebiegu diagnozowania tego schorzenia często wykonywane jest również klasyczne badanie histopatologiczne, w którym obserwuje się obecność pęcherzy śródnaskórkowych. Należy zaznaczyć, że samo badanie histopatologiczne nie pozwala na postawienie rozpoznania – konieczne jest wykonanie badania immunopatologicznego.   

>> Dowiedz się więcej: Badanie histopatologiczne – co to jest, co wykrywa i kiedy się je przeprowadza?

Jak wygląda leczenie pęcherzycy? 

Leczenie pęcherzycy wymaga w większości przypadków zastosowania leczenia ogólnego (doustnego, dożylnego). W terapii tej choroby zastosowanie znajdują: 

  • glikokortykosteroidy – głównie prednizon i prednizolon w dawce 1-1,5 mg na kilogram masy ciała. Leki te pozwalają na spadek śmiertelności i poprawę ogólnego rokowania;
  • leki immunosupresyjne – przede wszystkim azatiopryna w dawce 1-3 mg na kilogram masy ciała. Azatiopryna może być łączona z lekami sterydowymi;
  • dożylne immunoglobuliny (IVIG);
  • leki biologiczne anty-CD20 – a więc rytuksymab. Jest to lek pierwszego wyboru w leczeniu noworozpoznanej pęcherzycy zwykłej o nasileniu umiarkowanym oraz ciężkim. Lek ten może być łączony ze wspomnianymi już lekami sterydowymi. 

Wspomagająco stosuje się również leki zewnętrzne, a więc preparaty odkażające oraz glikokortykosteroidy miejscowe. W przebiegu leczenia monitoruje się poziom przeciwciał pęcherzycowych, co pozwala na ocenę odpowiedzi na terapię. 

Podsumowując, pęcherzyca to schorzenie dermatologiczne, które potencjalnie może zagrażać życiu pacjenta. Z tego powodu w przypadku podejrzenia pęcherzycy, pacjent powinien być skierowany na oddział dermatologiczny, gdzie możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki oraz włączenie odpowiedniego leczenia.  

Bibliografia 

  1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2022,  
  1. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022, 
  1. P. Kiluk i inni, Pęcherzyca liściasta u pacjentki z wieloletnim wywiadem łuszczycy zwyczajnej, Dermatologia po Dyplomie 2016/01.  
Page 60 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...596061...122Strona 60 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.