Dieta przy nietolerancji fruktozy jest odpowiednia dla osób, których organizm nie trawi cukru owocowego. Tego typu dieta łagodzi objawy nietolerancji pokarmowej oraz zapobiega nawrotom dolegliwości. Na czym polega dieta przy nietolerancji fruktozy? Które produkty są wskazane przy nietolerancji fruktozy? Czego unikać, gdy organizm nie trawi cukru owocowego?  

Spis treści:

1. Czym jest zaburzenie nietolerancji fruktozy? 
2. Jakie są przyczyny nietolerancji fruktozy? 
3. Nietolerancja fruktozy – objawy 
4. Zasady odpowiedniego żywienia przy nietolerancji fruktozy 
5. Nietolerancja fruktozy – produkty zakazane 
6. Nietolerancja fruktozy – co można jeść? 
7. Nietolerancja fruktozy – przykładowy jadłospis 
8. Nietolerancja fruktozy a dieta – podsumowanie 

Czym jest zaburzenie nietolerancji fruktozy? 

Nietolerancja fruktozy wynika z nieprawidłowego wchłaniania w jelicie cienkim, dochodzi do jego przeciążenia. Fruktoza trafia w wysokich stężeniach do jelita grubego, co powoduje, że tamtejszy mikrobiom metabolizuje ją do wodoru, metanu, dwutlenku węgla i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych co ostatecznie powoduje dolegliwości i duży dyskomfort w codziennym życiu chorego. 

Jakie są przyczyny nietolerancji fruktozy? 

Przyczyny nietolerancji fruktozy nie zostały jeszcze do końca poznane. Może rozwinąć się w przebiegu takich chorób, jak ostre zapalenie żołądka czy jelit, celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Nadmierne spożycie produktów wysokoprzetworzonych, także może negatywnie wpływać na rozwój w organizmie chorego nietolerancji na fruktozę. 

Nietolerancja fruktozy – objawy 

Objawy złego wchłaniania fruktozy dotyczą zwykle niemowląt i dzieci poniżej 9. roku życia, a także pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS). W wyniku zaburzenia wchłaniania fruktozy chorzy mogą zmagać się z biegunką osmotyczną, uporczywymi gazami, nawracającymi bólami brzucha, nudnościami, odbijaniem czy uczuciem wzdęcia brzucha (jelit). 

Zasady odpowiedniego żywienia przy nietolerancji fruktozy 

Żeby złagodzić i wyeliminować dolegliwości wynikające z nietolerancji fruktozy należy trzymać się zasad: 

• Osoby z wrodzoną nietolerancją fruktozy (fruktozemią) muszą stosować dietę eliminująca fruktozę przez całe życie. Nie tolerują nawet niewielkich ilości produktów zawierających cukier owocowy. Nieprzestrzeganie zasad diety może doprowadzić do wielu zaburzeń w przewodzie pokarmowym, a w skrajnych przypadkach do niewydolności wątroby i nerek. 

• Chorzy zmagający się z zespołem złego wchłaniania fruktozy nie muszą całkowicie eliminować z diety owoców czy miodu oraz innych produktów spożywczych zawierających fruktozę. Mogą je spożywać, ale w takich ilościach, które akceptuje indywidualnie nasz organizm. Jednak gdy objawy nietolerancji fruktozy nasilą się, wówczas należy całkowicie wyeliminować cukier owocowy z diety. 

Nietolerancja fruktozy – produkty zakazane 

Należy pamiętać, że cukier owocowy znajduje się nie tylko w owocach. Może być też dodatkiem do produktów z oznaczonym na etykietce symbolem „E” (E420 – sorbitol, E473 i E474 – estry węglowodanów, E491-E495 – estry sorbitanu mogące uwalniać sorbitol). 

Do produktów niewskazanych w nietolerancji fruktozy należą: 

• owoce o dużej zawartości tego cukru, a ubogie w glukozę: jabłka, gruszki, kiwi, czarne jagody, truskawki, banany, owoce suszone (rodzynki, daktyle, figi); 

• produkty z owocami w postaci dodatków (ciasta z owocami, jogurty owocowe, maślanki, itp.); 

• przetwory z tych owoców (soki, dżemy); 

• warzywa o dużej zawartości substancji balastowych: kapusta, fasola, soczewica, czosnek; 

• miód i wypieki z miodem; 

• czekolada; 

• lody;  

• produkty bogate w węglowodany i substancje balastowe: orkisz, proso, płatki owsiane; 

• sosy, marynaty i produkty gotowe zawierające cukier owocowy (keczup, majonez, marynaty do mięs i ryb, gotowe dressingi do sałatek, zupy w proszku); 

• marynowane mięso;  

• ryby konserwowe;  

• produkty dla diabetyków i produkty dietetyczne z fruktozą, sztuczne słodziki (przede wszystkim z sorbitolem); 

• lemoniady, napoje gazowane, napoje typy cola, również w wersji light.  

Do słodzenia wskazane jest używanie glukozy.  

Załączone tabele pomogą w wyborze składników pokarmowych ze względu na zawartość fruktozy i glukozy na 100 g produktu.  

Nietolerancja fruktozy – co można jeść? 

Produkty, które mogą jeść osoby z nietolerancją fruktozy, to te o małej zawartości cukru owocowego.  

Są to: 

• w niewielkich ilościach owoce o małej zawartości fruktozy, a bogate w glukozę, np. papaja, awokado, rabarbar;  

• warzywa: seler naciowy, rzodkiewka, szpinak, groch, brokuły, ziemniaki;  

• grzyby: pieczarki, kurki, borowiki, skorzonera; 

• nabiał: naturalny jogurt, twaróg, sery, mleko, zsiadłe mleko, maślanka;  

• jaja; 

• mięso, ryby, wędliny; 

• produkty bogate w węglowodany: makaron, ryż, kukurydza, kasza gryczana; 

• chrupkie pieczywo bez dodatku cukru i miodu; 

• słone wypieki;  

• wywarzy warzywne, świeże przyprawy, sok cytrynowy (w małych ilościach); 

• woda mineralna, herbata, kawa, mleko; 

• cukier gronowy, czyli glukoza.  

Pacjent z nietolerancją fruktozy powinien obserwować swój organizm i w wypadku wystąpienia dolegliwości, od razu eliminować dany produkt spożywczy.

Nietolerancja fruktozy – przykładowy jadłospis 

I śniadanie 

Jogurt naturalny z morelami, nasionami chia i płatkami żytnimi. 

II śniadanie 

Pieczywo pełnoziarniste z szynką z udźca indyka oraz gruntowy ogórek. 

Obiad 

Pierś z kurczaka przyrządzona na parze, podana z ryżem jaśminowym, zsiadłym mlekiem i zblanszowanym kalafiorem. 

Podwieczorek 

Rukola i pokrojone w kostkę warzywa: papryka żółta, ogórek zielony. Na wierzchu układamy małe kulki mozzarelli przekrojone na połówki. Polewamy oliwą z oliwek z dodatkiem ulubionych ziół. 

Kolacja 

Twarożek ze szczypiorkiem i jogurtem naturalnym, do tego pieczywo graham oraz mix sałat z kiełkami brokułu i zieloną papryką. 

Nietolerancja fruktozy a dieta – podsumowanie 

Pacjenci z nietolerancją fruktozy zawsze powinni pamiętać, że poza owocami i niektórymi warzywami fruktoza dodawana jest do wielu produktów spożywczych, aby nadać im słodki smak.  

Możemy ją znaleźć np. w ketchupie, marynatach, płatkach śniadaniowych, daniach typu instant, niektórych rodzajach pieczywa, niektórych lekach.  

Aby mieć gwarancję, że dany produkt nie zawiera fruktozy, należy zawsze czytać etykiety umieszczone na produkcie. To złoty środek, aby spożycie niedozwolonego produktu nie zakończyło się dla nas dolegliwościami od strony układu pokarmowego. 

---

Bibliografia:

1. Krzysztof M., Kamińska B., Plata-Nazar K., Grabska-Nadolska M., Upośledzenie wchłaniania fruktozy: rola w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, tom 4, nr 2 
2. Melchior C i wsp, Fructose and irritable bowel syndrome, Nutrition Research Reviews. 2020, Volume 33, Issue 2 
3. Alruwaili NW, Alshdayed I, Fructose Metabolism and Its Effect on Glucose-Galactose Malabsorption Patients: A Literature Review, 2023,  
4. Dymek A i wsp, Nietolerancja fruktozy – Opis przypadków. Alergia, 2017, 2; 

Żelazo to składnik wszystkich żywych organizmów na Ziemi, za wyjątkiem niektórych szczepów bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bacillus. Fakt, iż żelazo jest składnikiem krwi, opisano już w XVIII wieku. Co dziś wiemy o żelazie? Jaką rolę spełnia w organizmie? Sprawdź, jakie produkty zawierają żelazo i w jakiej formie najlepiej się wchłania. 

Spis treści:

1. Wchłanianie żelaza w organizmie. Żelazo hemowe i niehemowe
   • Jakie żelazo najlepiej się wchłania?
2. Rola żelaza w organizmie człowieka – za co odpowiada żelazo? Objawy niedoboru żelaza
   • Objawy niedoboru żelaza w organizmie
   • Objawy nadmiaru żelaza w organizmie 
3. Zapotrzebowanie na żelazo i jego źródła w diecie
4. Żelazo we krwi – jakie badania wykonać?
5. Wyrównywanie poziomów żelaza w organizmie
   • Jak uzupełnić niedobór żelaza w organizmie?
   • Nadmiar żelaza – jak obniżyć jego poziom we krwi?
6. Rola żelaza w organizmie – podsumowanie

Wchłanianie żelaza w organizmie. Żelazo hemowe i niehemowe

Człowiek o masie 70 kg dysponuje pulą ok. 5 g żelaza. Jego zawartość w organizmie regulowana jest na poziomie wchłaniania. Organizm człowieka nie dysponuje mechanizmami, które zapewniałyby sprawne wydalanie nadmiaru żelaza. Dlatego to natura pilnuje, aby absorbować optymalne jego ilości. Dzięki temu nie dochodzi do jego nadmiernego gromadzenia w tkankach i narządach.  

Wchłanianie żelaza odbywa się w dwunastnicy i jelicie cienkim. Składniki, które zwiększają wchłanianie żelaza, to: 

• witamina C, 

• aminokwasy – histydyna, lizyna,  

• białko zwierzęce – mięso, drób, ryby,  

• niskie pH soku żołądkowego (kwas solny).  

Wchłanianie żelaza ograniczają z kolei: 

• niektóre pierwiastki, w tym wapń, cynk, miedź, mangan, kadm, ołów, 

• fosforany,  

• błonnik, 

• kwas szczawiowy, 

• kwas fitynowy, 

• białka kazeinowe i serwatkowe zawarte w mleku, przetworach mlecznych i jajach.  

>> Więcej o tym, z czym można łączyć żelazo, znajdziesz w artykule: Jak łączyć witaminy i minerały?  

Jakie żelazo najlepiej się wchłania? 

W produktach żywnościowych żelazo występuje w postaci hemowej i niehemowej. Żelazo z postaci hemowej przyswaja się w 20% (15-35%), a żelazo niehemowe w 5%.  

Żelazo hemowe znajduje się w produktach odzwierzęcych. Jego większa przyswajalność wynika z tego, że występuje ono w formie gotowej do wchłaniania – na II stopniu utleniania.  

Z kolei żelazo niehemowe, zawarte w produktach pochodzenia roślinnego, jest na III stopniu utleniania. Aby się wchłonęło, musi zostać zredukowane do II stopnia utleniania. To powoduje straty w jego przyswajalności. Poza tym obecne w roślinach fityniany oraz związki mineralne dodatkowo ograniczają jego wchłanianie.  

Jednak produkty roślinne wciąż stanowią istotne źródło żelaza, nawet w diecie mieszanej. Jest to spowodowane jego wysoką w nich zawartością oraz powszechnością występowania (Tabela 2). 

Warto wiedzieć, że żelazo z mleka kobiecego wchłania się aż w 50%.  

Rola żelaza w organizmie człowieka – za co odpowiada żelazo? Objawy niedoboru żelaza.  

Kluczową rolą żelaza w organizmie człowieka jest udział w transporcie tlenu z płuc do wszystkich tkanek ciała. Ponadto uczestniczy ono w łańcuchu reakcji prowadzących do powstawania prekursora serotoniny, prekursora dopaminy oraz niektórych hormonów steroidowych. Żelazo bierze udział w erytropoezie (procesie powstawania i różnicowania krwinek czerwonych), powstawaniu leukocytów i reakcjach immunologicznych.  

Ze względu na pełnione w organizmie funkcje, niski poziom żelaza skutkuje niedotlenieniem i zaburzeniami systemu odpornościowego. Efektem tego jest anemia – niedokrwistość z niedoboru żelaza oraz częstsze infekcje.  

Objawy niedoboru żelaza w organizmie 

Objawy braku żelaza w organizmie pokrywają się z objawami anemii. Należą do nich: 

• zmęczenie, 

• osłabienie i zmniejszona tolerancja wysiłku, 

• bóle i zawroty głowy, 

• problemy z koncentracją uwagi,  

• bladość skóry,  

• problemy z włosami.  

>> Więcej o anemii i jej przyczynach w artykule: Anemia – przyczyny, objawy i rodzaje niedokrwistości  

Objawy nadmiaru żelaza w organizmie  

Wydalanie żelaza z organizmu człowieka odbywa się:  

• z moczem i kałem,  

• w złuszczonym naskórku,   

• w przypadku miesiączkujących kobiet podczas menstruacji.  

Wysoki poziom żelaza zdarza się rzadko. Jest związany ze zbyt wysoką jego podażą, z suplementacją lub hemochromatozą – genetycznie uwarunkowaną chorobą, która powoduje ogólnoustrojowe przeciążenie żelazem. Nie obserwuje się toksyczności żelaza dostarczanego z pożywieniem.  

Podwyższenie poziomu żelaza skutkuje odkładaniem się jego nadmiaru w komórkach miąższowych takich narządów jak: 

• wątroba 

• trzustka 

• serca 

• stawy 

• skóra 

• przysadka mózgowa.  

Zaawansowana hemochromatoza powoduje zaburzenia funkcjonowania tych narządów i prowadzi do szeregu chorób (marskość wątroby, rak wątroby, kardiomiopatia, cukrzyca, artretyzm).  

>> Przeczytaj też: Hermochromatoza – najczęstsza choroba rzadka  

Zapotrzebowanie na żelazo i jego źródła w diecie 

Zapotrzebowanie na żelazo jest większe u kobiet i miesiączkujących dziewcząt, wzrasta również w ciąży. Miesiączkujące kobiety narażone są na powstawanie niedoborów żelaza, dlatego szczególnie powinny dbać o to, aby dostarczać ten pierwiastek z dietą.  

Kobiety w ciąży, aby pokryć zwiększone zapotrzebowanie płodu i łożyska (szczególnie w II i III trymestrze ciąży), powinny suplementować żelazo (najlepiej pod kontrolą badań laboratoryjnych).  

Żelazo we krwi – jakie badania wykonać? 

Diagnostyka gospodarki żelazowej – zarówno nadmiaru jak i niedoboru – nie opiera się na oznaczaniu tego pierwiastka we krwi. Żelazo jest magazynowane w organizmie, a zasoby magazynowe żelaza odzwierciedla ferrytyna. Sam poziom żelaza w surowicy wskazuje jego poziom dostępny na bieżące potrzeby organizmu i może być jeszcze prawidłowy, nawet wówczas, gdy magazyny są już puste. Dlatego określenie prawdziwego stanu gospodarki żelazowej wymaga oznaczenia kilku parametrów, wśród których ważna jest ferrytyna.  

Pośrednim odzwierciedleniem żelaza we krwi jest stężenie hemoglobiny, która oznaczane jest w morfologii krwi. Należy sobie jednak zdawać sprawę z faktu, iż obniżony poziom hemoglobiny i niedokrwistość z niedoboru żelaza oznacza głębokie niedobory tego pierwiastka.  

Organizm – nawet jeśli żelaza już zaczyna brakować – stara się kierować jak największą dostępną pulę na zabezpieczenie przenoszenia tlenu przez krew, czego odzwierciedleniem jest prawidłowa albo nieznacznie obniżona hemoglobina.  

>> Szczegółowe informacje o tym, jakie badania zrobić, aby potwierdzić niedobór żelaza i w jakiej kolejności zmieniają się poszczególne parametry, dostępne są w artykule: Niedobór żelaza w organizmie  

Wyrównywanie poziomów żelaza w organizmie 

Prawidłowe stężenie żelaza w organizmie jest bardzo ważne, dlatego należy wiedzieć, jak radzić sobie z jego nadmiarem i niedoborem. 

Jak uzupełnić niedobór żelaza w organizmie?  

Bieżące uzupełnianie zapasów żelaza powinno odbywać się z codzienną dietą. Mimo że żelazo z produktów roślinnych wchłania się w mniejszych ilościach niż z produktów zwierzęcych, da się utrzymać jego prawidłowy poziom nawet na diecie wegetariańskiej. Warto skonsultować się z dietetykiem, aby mieć pewność, że dieta jest prawidłowo skomponowana. Dotyczy to zwłaszcza miesiączkujących kobiet.  

W przypadku stwierdzenia niedokrwistości z niedoboru żelaza uzupełnienie tego pierwiastka z dietą jest bardzo trudne. Dlatego – w zależności od stopnia anemii – lekarz przepisuje odpowiednie leki.  

Leczenie niedokrwistości jest procesem długim, bo nie da się szybko uzupełnić niedoborów (zwłaszcza jeśli są głębokie i pogłębiane obfitymi miesiączkami). W leczeniu niedokrwistości pomocna jest odpowiednia dieta.  

>> Więcej o tym, jak długo trwa leczenie anemii z niedoboru żelaza i jakie preparaty są najlepiej przyswajalne, znajdziesz tu: Suplementacja i leczenie preparatami żelaza w stanach niedoborów i w niedokrwistości  

Nadmiar żelaza – jak obniżyć jego poziom we krwi? 

Postępowanie w przypadku nadmiaru żelaza we krwi zależy od jego przyczyny i stopnia nagromadzenia tego pierwiastka. W przypadku pacjentów z hemochromatozą postępowaniem leczniczym są upusty krwi, wykonywane u chorych okresowo, w zależności od poziomu ferrytyny. Ilość upuszczanej u danego pacjenta krwi ustalana jest indywidualnie, w zależności od stanu chorego i schorzeń współistniejących.  

Rola żelaza w organizmie – podsumowanie  

Żelazo to pierwiastek bardzo ważny dla funkcjonowania organizmu człowieka. Niedobór żelaza jest jednym z częstszych niedoborów w populacji, co związane jest z fizjologią kobiety. Dlatego informacje o tym jak funkcjonuje obrót żelazem, jak chronić się przed anemią i jak wygląda leczenie, stanowią jeden z fundamentów profilaktyki zdrowotnej.  

---

Bibliografia:

1. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.  
2. Gertig H., Przysławski J., Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015 
3. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie – pod red. M. Jarosza, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewskiej Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020 

Prolina to aminokwas, czyli związek organiczny będący podstawowym elementem budulcowym białek. Prolina jest składnikiem jednego z najważniejszych białek organizmu, czyli kolagenu. Sprawdź, skąd organizm czerpie prolinę, jakie jest jej znaczenie i czy warto ją dodatkowo suplementować. 

Spis treści:

1. Prolina – co to jest? 
2. Prolina i jej rola w organizmie
3. Prolina a kolagen. Czy dodatkowa suplementacja proliny zwiększa syntezę kolagenu w skórze?
4. Prolina – niedobór i nadmiar
   • Niedobór proliny 
   • Nadmiar proliny 
   • Nadmiar proliny a depresja
5. Prolina – źródła w diecie 
6. Właściwości proliny – podsumowanie

Prolina – co to jest? 

Prolina to aminokwas produkowany przez organizm człowieka. Jako taki nie musi być dostarczany wraz z pożywieniem. Prolina jest składnikiem wielu białek, jednak to jej obecność w kolagenie wydaje się być kluczowa dla roli, jaką spełnia w organizmie.  

Prolina i jej pochodna, hydroksyprolina, są ważnym składnikiem strukturalnym tego białka. Przemiana proliny w hydroksyprolinę wymaga obecności witaminy C.  

Niedobór witaminy C – jak pokazuje historia medycyny – może skutkować zaburzeniami tego procesu, prowadzić do nieprawidłowości i osłabienia włókien kolagenu, nawet wywoływać szkorbut, chorobę, której już na szczęście nie spotykamy w zachodnim świecie.  

Prolina i jej rola w organizmie 

Prolina to ważny składnik kolagenu, budulca tkanki łącznej skóry, ścięgien, chrząstek, stawów i kości. Wspiera i ochrania narządy wewnętrzne oraz zapewnia prawidłową budowę naczyń krwionośnych. Pełni też ważną rolę w procesie gojenia się ran, dlatego ważne jest, aby zapewnić obecność proliny w diecie osób z oparzeniami i gojącymi się ranami.  

Ponadto prolina odgrywa ważną rolę w systemie antyoksydacyjnym i wymiataniu wolnych rodników. Istnieją badania wskazujące, że stężenie proliny wzrasta w odpowiedzi na stres oksydacyjny. Aminokwas ten bierze także udział w różnicowaniu komórek (w tym embrionalnych komórek macierzystych).  

Prolina a kolagen. Czy dodatkowa suplementacja proliny zwiększa syntezę kolagenu w skórze?  

Biochemicznie ok. 30% cząsteczki kolagenu składa się proliny i hydroksyproliny. Bez tego aminokwasu nie ma syntezy kolagenu. Z tego powodu producenci suplementów obiecują, iż dodatkowa porcja proliny wpłynie pozytywnie na zawartość kolagenu w skórze, a dzięki temu odmłodzi ją i uelastyczni. 

Suplementacja kolagenu ma być również niezbędna dla osób z trudno gojącymi się ranami. Najlepszą metodą wspomagania syntezy kolagenu w skórze i w trudno gojących się ranach jest zapewnienie odpowiedniego stanu odżywienia z odpowiednią podażą białka i kalorii.  

Jednakże w stanach wzmożonego zapotrzebowania na kolagen kuszące wydaje się zwiększenie jego syntezy. Badania wskazują, iż we wczesnych fazach gojenia się rany poziom proliny w płynie surowiczym skaleczenia jest co najmniej o 50% wyższy niż w osoczu. To sugeruje, iż prolina jest transportowana do miejsca gojenia się rany.  

Okazuje się jednak, że dostarczenie dodatkowej porcji proliny w diecie lub z suplementacją nie zwiększa syntezy kolagenu. Taki związek zachodzi w przypadku dostarczania dodatkowej porcji argininy lub ornityny, ale nie proliny.  

>> To może Cię zainteresować: Czym są suplementy diety i czym się różnią od leków?

Prolina – niedobór i nadmiar  

Prolina jest aminokwasem, który w organizmie ssaków pochodzi z kilku źródeł. Jest to: 

• dieta;  

• endogenna synteza – opisano trzy szlaki biosyntezy proliny (opierające się na kwasie glutaminowym, ornitynie i argininie. Synteza proliny z glutaminy, glutaminianu, argininy i ornityny u zwierząt jest specyficzna dla gatunku oraz poszczególnych tkanek. Wszystkie ssaki mogą syntetyzować prolinę z argininy); 

• rozpad białek.  

Niedobór proliny  

Stężenie proliny w osoczu człowieka może być zmienne. Jednak jej prawdziwy niedobór występuje tylko u niektórych osób. Dotyczy to pacjentów, którzy na skutek wrodzonego błędu powodującego zaburzenia metabolizmu peptydów cierpią z powodu ograniczonej syntezy kolagenu i gorszego gojenia się ran. 

Choroba jest powodowana przez mutację w genie PEPD, której efektem jest niedobór prolidazy – jednego z enzymów biorących udział w przemianach aminokwasów. Oprócz zaburzeń syntezy kolagenu choroba może objawiać się poważnymi zmianami skórnymi, zaburzeniami poznawczymi, powiększeniem śledziony.  

Występuje 1 raz na ponad 1 milion żywych urodzeń. Opisano także związek pomiędzy niedoborem enzymu prolidazy a SLE – układowym toczniem rumieniowatym.  

Nadmiar proliny  

Zaburzenia związane z nadmiarem proliny również są związane z metabolicznymi defektami enzymów biorących udział w katabolizmie tego aminokwasu. Są to: hiperprolinemia typu I (niedobór dehydrogenazy proliny) i hiperprolinemia typu II (defekt dehydrogenazy pyrolino-5-karboksylowej). 

Nadmiar proliny a depresja  

Ciekawe światło na problem nadmiaru proliny w diecie rzucają doniesienia wskazujące na to, iż zbyt wysokie jej spożycie z dietą może korelować z depresją. W jednym z przeprowadzonych w tym kierunku badań ustalono, iż prolina jest tym czynnikiem dietetycznym, który ma silny wpływ na depresję.  

Wysokie spożycie proliny z dietą ma wpływ na mikrobiotę pacjentów oraz koreluje ze zwiększonym stężeniem zonuliny – białka, które jest markerem przepuszczalności jelit. Wydaje się więc, iż korelacja wysokiego stężenia proliny i powstawania depresji ma związek z zaburzeniami mikrobioty jelitowej.  

Prolina – źródła w diecie  

Z typową dietą dostarcza się ok. 5 g proliny na dobę.  

Główne źródła proliny to produkty bogate w białko, w tym białko zwierzęce – mięso, ryby, skorupiaki, nabiał. Jej źródłem jest też żelatyna oraz produkty wytworzone z chrząstek, skóry i kości zwierząt.  

Źródłem proliny dla wegetarian może być soja. W 100 g soi znajduje się 1 950 mg proliny. Innym źródłem jest siemię lniane – w 100 g siemienia znajduje się 996 mg proliny.  

Właściwości proliny – podsumowanie 

Prolina, ze względu na fakt, iż może być wytwarzana przez organizm człowieka, nie jest uznawana za tzw. aminokwas niezbędny. Nie musi więc być dostarczana z dietą. Mimo to dieta jest ważnym źródłem proliny.  

Prolina jest jednym z głównych składników budulcowych kolagenu, dlatego producenci suplementów zachęcają do ich stosowania. Pomimo dobrych przesłanek teoretycznych, badania nie potwierdzają, że dodatkowa suplementacja proliny może skutkować wzmożoną syntezą kolagenu. Co więcej, jej nadmiar może wpływać na zmianę składu mikrobioty jelitowej i powodować depresję.  

W przypadku proliny po raz kolejny potwierdza się scenariusz, w którym – pomimo podstaw teoretycznych – w praktyce organizm nie odnosi korzyści z przyjmowania dodatkowej suplementacji.  

Najlepszym sposobem, by zadbać o optymalny poziom proliny, jest zrównoważona dieta.  

>>> Przeczytaj też: Kolagen – czym jest, jakie pełni funkcje w organizmie, kolagenozy

---

Bibliografia:

1. Barbul A. Proline precursors to sustain Mammalian collagen synthesis. J Nutr. 2008 Oct;138(10):2021S-2024S. doi: 10.1093/jn/138.10.2021S. PMID: 18806118 
2. Wu G, Bazer FW, Burghardt RC, Johnson GA, Kim SW, Knabe DA, Li P, Li X, McKnight JR, Satterfield MC, Spencer TE. Proline and hydroxyproline metabolism: implications for animal and human nutrition. Amino Acids. 2011 Apr;40(4):1053-63. doi: 10.1007/s00726-010-0715-z. Epub 2010 Aug 10. PMID: 20697752; PMCID: PMC3773366. 
3. Mayneris-Perxachs J, Castells-Nobau A, Arnoriaga-Rodríguez M, Martin M, de la Vega-Correa L, Zapata C, Burokas A, Blasco G, Coll C, Escrichs A, Biarnés C, Moreno-Navarrete JM, Puig J, Garre-Olmo J, Ramos R, Pedraza S, Brugada R, Vilanova JC, Serena J, Gich J, Ramió-Torrentà L, Pérez-Brocal V, Moya A, Pamplona R, Sol J, Jové M, Ricart W, Portero-Otin M, Deco G, Maldonado R, Fernández-Real JM. Microbiota alterations in proline metabolism impact depression. Cell Metab. 2022 May 3;34(5):681-701.e10. doi: 10.1016/j.cmet.2022.04.001. PMID: 35508109. 
4. M. WRÓBLEWSKI, R. KOŁODZIEJSKA, R. STUDZIŃSKA, A. KARCZMARSKA-WÓDZKA, M. DRAMIŃSKI, PROLINA – POSPOLITY AMINOKWAS WYJĄTKOWYKATALIZATOR. CZĘŚĆ I. BIOSYNTEZA PROLINY. WEWNĄTRZCZĄSTECZKOWA KONDENSACJA ALDOLOWA. Wiadomości chemiczne, 2013, 67, 9-10.  
5. Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. Meeting (‎64th : 2005: Rome, Italy)‎, Food and Agriculture Organization of the United Nations, World Health Organization & International Programme on Chemical Safety. (‎2006)‎. Safety evaluation of certain contaminants in food. / prepared by the sixty-fourth meeting of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. World Health Organization 
6. https://www.orpha.net/pdfs/data/patho/Pro/pl/Niedobor_prolidazy_PL_pl_PRO_ORPHA742.pdf   
7. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/jakie-skladniki-znajduja-sie-w-soi/   
8. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/siemie-lniane-czy-nasiona-chia/