Strona główna Blog Strona 51

Fenyloalanina – co to jest i jakie wykazuje działanie? Wpływ na zdrowie i źródła występowania

Fenyloalanina jest jednym z podstawowych aminokwasów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Odgrywa ważną rolę w wielu procesach biologicznych szczególnie w produkcji neuroprzekaźników. Aby przebiegały one prawidłowo, fenyloalanina musi być dostarczana w odpowiedniej ilości wraz z pokarmem. Dowiedz się, gdzie występuje fenyloalanina oraz jakie są jej działanie i właściwości.

Spis treści:

  1. Co to jest fenyloalanina?
  2. Działanie fenyloalaniny
  3. Stosowanie fenyloalaniny

Co to jest fenyloalanina?

Fenyloalanina jest organicznym związkiem chemicznym. To aminokwas egzogenny, co oznacza, że organizm nie jest w stanie go samodzielnie wytworzyć. W związku z tym musi być dostarczany wraz z pożywieniem. Fenyloalanina została wyizolowana po raz pierwszy z łubinu w 1879 roku.

Profil aminokwasów

Właściwości fenyloalaniny

Fenyloalanina jest jednym z 20 aminokwasów, które są podstawowymi budulcami białek w organizmie człowieka. Każdy aminokwas ma grupę α-karboksylową, podstawową grupę α-aminową i łańcuch boczny zwany grupą R.

Fenyloalanina występuje w formie dwóch izomerów:

  • L-fenyloalanina,
  • D-fenyloalanina.

L-fenyloalanina jest naturalnie obecna w białkach roślinnych i zwierzęcych. Natomiast D-fenyloalanina jest otrzymywana w sposób syntetyczny i stosowana w suplementach diety. Produkują ją także bakterie Bacillus brevis.

Stężenie fenyloalaniny w organizmie zależy od stosowanej diety. Jej metabolizm jest skomplikowanym procesem przebiegającym z udziałem kilku enzymów. Większość procesu zachodzi w komórkach wątroby pod wpływem aktywności hydroksylazy fenyloalaninowej. Tam fenyloalanina przekształcana jest w tyrozynę – białkowy aminokwas endogenny.

Warto wiedzieć:
Niedobór hydroksylazy fenyloalaninowej ma miejsce w fenyloketonurii. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, dziedziczona autosomalnie recesywnie, spowodowana mutacją genu PAH. W jej przebiegu dochodzi do gromadzenia się fenyloalaniny w organizmie, co skutkuje licznymi zaburzeniami – szczególnie ze strony układu nerwowego.

>> To może Cię zainteresować: Choroby rzadkie i ultrarzadkie

Fenyloalanina: gdzie występuje?

Produkty zawierające fenyloalaninę to m.in.:

  • mięso i przetwory mięsne,
  • ryby i owoce morza,
  • jaja,
  • mleko i przetwory mleczne,
  • produkty zbożowe (szczególnie pełnoziarniste),
  • warzywa strączkowe,
  • orzechy i nasiona,
  • żelatyna,
  • sztuczny słodzik aspartam.

Fenyloalanina w jedzeniu nie występuje w dużych ilościach. Jednak dobrze zbilansowana dieta zapewnia odpowiednią podaż tego aminokwasu.

Działanie fenyloalaniny

Fenyloalanina jest prekursorem do produkcji wielu ważnych związków chemicznych w organizmie. Bierze udział w syntezie neurotransmiterów, takich jak dopamina, adrenalina i noradrenalina. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego (szczególnie procesów poznawczych) oraz regulacji nastroju i reakcji na stres.

Fenyloalanina jest istotna dla produkcji melaniny, pigmentu odpowiedzialnego za kolor skóry, włosów i oczu. Jej pochodne są także prekursorami hormonów tarczycy.

Sprawdź też:

>> Zapytaj eksperta – Tarczyca cz.1. Hormony tarczycy

>> Zapytaj eksperta – Tarczyca cz.2. Przeciwciała i choroby autoimmunologiczne tarczycy

>> Zapytaj eksperta – Tarczyca cz.3

Nadmiar fenyloalaniny

Nadmierne spożycie fenyloalaniny jest niebezpieczne dla osób cierpiących na fenyloketonurię. Wysoki poziom tego związku w organizmie może prowadzić do uszkodzenia układu nerwowego, czego skutkiem są zaburzenia neurologiczne, niepełnosprawność intelektualna, a także gorszy rozwój fizyczny. Wymienione zmiany są nieodwracalne.

Niedobór fenyloalaniny

Niedobór fenyloalaniny jest rzadko spotykany, ponieważ większość diet dostarcza odpowiednie ilości tego aminokwasu. W sytuacjach, w których podaż jest za niska, dochodzi do zaburzeń w produkcji tyroksyny oraz neuroprzekaźników. Wówczas mogą pojawić się m.in. zmiany nastroju, problemy z koncentracją, zmęczenie, zaburzenia pracy tarczycy.

>> Przeczytaj także: Ciągłe zmęczenie – problem XXI wieku. Czy to może być objaw choroby?

Stosowanie fenyloalaniny

Fenyloalanina jest dostępna w formie suplementów diety, które są szczególnie popularne wśród sportowców. Jak już wspomniano, substancja ta jest jednym z podstawowych budulców białek. Ponadto wpływa na poprawę koncentracji, regulację nastroju i działanie układu nerwowego.

Należy pamiętać, że rozpoczęcie suplementacji fenyloalaniny powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem oraz poprzedzone badaniami laboratoryjnymi. Pozwala to uniknąć ewentualnych interakcji z innymi lekami oraz skutków ubocznych.

Fenyloalanina a ciąża

Fenyloalanina spożywana w zbilansowanej diecie w ciąży zdrowych kobiet nie stanowi zagrożenia. Nie zaleca się stosowania suplementów diety zawierających fenyloalaninę.

Szczególną ostrożność powinny zachować ciężarne cierpiące na fenyloketonurię. Wysoki poziom fenyloalaniny we krwi matki może prowadzić do poważnych wad wrodzonych u płodu (bez względu na to, czy on sam choruje na fenyloketonurię) oraz poronienia. Konieczne jest przestrzeganie odpowiedniej diety oraz ścisłe monitorowanie poziomu fenyloalaniny.

Czy fenyloalanina jest szkodliwa?

Fenyloalanina dostarczana wraz z pożywieniem w ramach dobrze zbilansowanej diety jest całkowicie bezpieczna dla zdrowych ludzi. Uważać na nią muszą osoby chorujące na fenyloketonurię. W przebiegu choroby konieczne jest ścisłe przestrzeganie diety z wykluczeniem produktów zawierających fenyloalaninę. Skutki uboczne nadmiernego spożycia tego aminokwasu są poważne i nieodwracalne.

Warto wiedzieć:
W Polsce prowadzony jest program badań przesiewowych w kierunku fenyloketonurii. Objęte są nim wszystkie noworodki.

Fenyloalanina jest aminokwasem egzogennym, który jest niezbędny m.in. dla syntezy neurotransmiterów oraz melaniny. Jej wystarczającą podaż zwykle jest w stanie zapewnić zdrowa i dobrze zbilansowana dieta bogata w białko pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Chociaż fenyloalanina jest bezpieczna dla większości ludzi, osoby z fenyloketonurią muszą unikać jej nadmiaru, aby zapobiec poważnym problemom zdrowotnym.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski


Bibliografia

  1. L. Szablewski i in., Zaburzenia metabolizmu powodowane mutacjami i rola diety jak terapii. I. Fenyloketonuria, Nowa Pediatria 1/2007, s. 11–17
  2. M.J. Lopez; S.S. Mohiuddin, Biochemistry, Essential Amino Acids, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557845/ (dostęp 02.08.2024)
  3. M. Wiercińska, Fenyloketonuria objawy, dziedziczenie, dieta, https://www.mp.pl/pacjent/choroby/339056,fenyloketonuria-objawy-dziedziczenie-dieta (dostęp 02.08.2024)
  4. DLPA | Fenyloalanina, https://neuroexpert.org/suplementy/dlpa/ (dostęp 02.08.2024)
  5. M.E. Drywień i in., Znaczenie aminokwasów rozgałęzionych w żywieniu człowieka oraz profilaktyce i przebiegu niektórych chorób, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2013, t. 19, nr 3, s. 379–384

Test ciążowy z krwi. Kiedy i dlaczego przeprowadzić badanie beta hCG?

Badanie poziomu gonadotropiny kosmówkowej (hCG) jest testem potwierdzającym zajście w ciążę. Obserwacja jej stężenia pozwala na monitorowanie i wykrywanie niektórych nieprawidłowości i chorób. W niniejszym artykule omawiamy, czym jest hCG i jak zmienia się jego poziom w trakcie ciąży, a także jak przygotować się do badania tego istotnego wskaźnika.

Spis treści:

  1. Czym jest hCG i beta-hCG?
  2. Test ciążowy z krwi – jak działa i na czym polega badanie poziomu beta-hCG?
  3. Kiedy najwcześniej przeprowadzić test ciążowy z krwi?
  4. Test ciążowy z krwi. Jak przygotować się do badania beta-hCG?
  5. Test ciążowy z krwi – interpretacja wyników
  6. Kiedy jeszcze oznacza się poziom beta-hCG?

Czym jest hCG i beta-hCG?

Gonadotropina kosmówkowa (hCG) umożliwia wykrycie ciąży na wczesnym etapie  Składa się z dwóch podjednostek – alfa i beta. Wykazuje podobieństwo strukturalne do innych hormonów, np.:

  • TSH (tyreotropiny),
  • LH (lutropiny),
  • FSH (folikulotropiny).

Wszystkie wymienione hormony, włącznie z gonadotropiną kosmówkową, mają identyczną podjednostkę alfa, ale odmienną jest beta, która odpowiada za właściwości fizjologiczne i aktywność biologiczną. Dlatego w diagnostyce stosuje się pomiar ilościowy beta-hCG.

pakiet hormony kobiece rozszerzony

Stężenie beta-hCG w czasie ciąży

Stężenie beta-hCG ma ścisły związek z czasem trwania ciąży . Na jej początku hormon ten może  zwiększć poziom dwukrotnie co 48 godzin d

Beta-hCG osiąga maksimum w 8-10. tygodniu ciąży.

Warto wiedzieć:
Początkowo beta-hCG jest produkowany przez komórki trofoblastu. W miarę rozwoju ciąży produkcję hormonu przejmuje łożysko. Beta-hCG może być również produkowane przez komórki nowotworowe.

>> Zobacz również: Badania w ciąży i testy prenatalne

Test ciążowy z krwi – jak działa i na czym polega badanie poziomu beta-hCG?

Oznaczanie stężenia beta-hCG w surowicy krwi wykorzystuje się do potwierdzenia wczesnej ciąży. Seryjne pomiary stosuje się w celu potwierdzenia ciąży wewnątrzmacicznej,

Badanie beta-hCG wykorzystuje się również w ocenie prawidłowości zagnieżdżenia się zarodka po upływie 48 godzin, co ma zastosowanie w przypadku procedury in vitro.

Kiedy najwcześniej przeprowadzić test ciążowy z krwi?

Oznaczene beta-hCG z krwi po procedurze in vitro wykonywane jest około 10 dnia po transferze.

>> Zobacz również: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Test ciążowy z krwi. Jak przygotować się do badania beta-hCG?

Na ok. 30 minut przed badaniem warto wypić szklankę wody, co ułatwia pobranie próbki krwi do badania.

Jeśli pacjentka wykonuje równolegle, oprócz beta-hCG, inne badania, np. poziom cukru, hormonów tarczycy, wtedy na badanie powinna udać się na czczo.

pakiet tarczycowy dla kobiet w ciąży baner

Test ciążowy z krwi – interpretacja wyników

Poziom beta-hCG w przypadku ciąży o prawidłowym przebiegu wzrasta tak, jak zostało to wcześniej opisane. Z kolei w postaci ektopowej wzrost gonadotropiny kosmówkowej może przebiegać inaczej. j

Dlatego interpretacją wyników powinien zająć się lekarz prowadzący ciążę.

Test ciążowy z krwi w połączeniu z USG

Do monitorowania przebiegu ciąży wykorzystuje się, m.in.:

  • oznaczanie ilościowe beta-hCG,
  • obrazowe badanie ultrasonograficzne (USG) – przezpochwowe i przezbrzuszne.

Czy test ciążowy z krwi jest wiarygodny?

Część pacjentek może mieć obawy związane z wiarygodnością testu ciążowego z krwi. Uspokajamy przyszłe mamy – jest on o wiele dokładniejszy niż apteczny test strumieniowy lub płytkowy z moczu.

Możliwość „pomyłki” – zarówno fałszywie dodatniego, jak i ujemnego testu ciążowego z krwi jest bardzo małe. Dlaczego?  Badanie laboratoryjne wykrywające podjednostkę beta-hCG cechują się bardzo wysoką czułością.

Test na ojcostwo dla celów prywatnych (2 osoby)

Kiedy jeszcze oznacza się poziom beta-hCG?

Oznaczanie stężenia hCG jest wykorzystywane w diagnostyce niektórych typów nowotworów  – jest markerem nowotworowym. Jego zwiększone stężenie może wystąpić w:

  • chorobie trofoblastycznej
  • nowotworach jądra
  • nowotworach zarodkowych
  • zaśniadzie groniastym.

Oba parametry, zarówno beta-hCG, jak i AFP są oznaczane w badaniach prenatalnych.

>> Zobacz badania wykorzystywane w diagnostyce prenatalnej.

Warto wiedzieć:
Monitorowanie stężenia beta-hCG należy wykonywać w jednym i tym samym laboratorium. Wyniki uzyskane w różnych ośrodkach są zwykle nieporównywalne i niewspółmierne.

Oznaczanie  stężenia beta hcg jest niezbędne dla potwierdzenia jej prawidłowego rozwoju.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki


Bibliografia

  1. Brębowicz G H (2020) Położnictwo i ginekologia Tom 1-2, Warszawa: PZWL
  2. Męczkalski B (2012) Endokrynologia ciąży, Warszawa: PZWL

Mrowienie i drętwienie lewej ręki – co oznacza i jak leczyć te objawy?

Drętwienie i mrowienie może występować w jednej lub obu rękach, czemu może towarzyszyć ból. Przyczyną parestezji może być uraz, ucisk lub uszkodzenie nerwów. W przypadku lewej ręki może być to także zwiastun ostrego incydentu sercowo-naczyniowego, np. zawału. W artykule podpowiadamy, jakie są przyczyny drętwienia i mrowienia lewej kończyny górnej, kiedy należy zgłosić się do lekarza oraz jakie badania wykonać.

Spis treści:

  1. Drętwienie lewej ręki – przyczyny 
  2. Mrowienie lewej ręki – jakie badania wykonać?
  3. Drętwienie palców lewej ręki – kiedy udać się do lekarza?
  4. Mrowienie w lewej ręce – jak go uniknąć?

Drętwienie lewej ręki – przyczyny 

Drętwienie i mrowienie określa się jako parestezje. Mogą dotyczyć tylko jednej lub pary kończyn, a także dotykać konkretnej strony ciała. W ich przebiegu może wystąpić nie tylko zaburzenie czucia (czyli parestezja), ale również niedowład.

Jakie wymienia się przyczyny drętwienia i mrowienia lewej ręki? Są to:

  • rwa barkowa (ramienna) związana z urazem / zwyrodnieniem odcinka szyjnego kręgosłupa;
  • uraz splotu ramiennego;
  • choroba niedokrwienna serca;
  • tężyczka (jawna lub utajona);
  • polineuropatia cukrzyca.

Parestezje jednej kończyny mogą wystąpić również w przebiegu np. boreliozy.

Mrowienie w lewej ręce a choroba kręgosłupa

Drętwienie i parestezje lewej ręki oraz dłoni mogą wynikać ze zmian dyskopatycznych w odcinku szyjnym kręgosłupa. Objawem dyskopatii może być rwa barkowa (ramienna), której towarzyszy sztywność i ból w obrębie karku z włączeniem ręki i łopatki, biegnący od karku wzdłuż kończyny górnej.    

Drętwienie i mrowienie lewej ręki a splot ramienny

Uszkodzeniu splotu ramiennego ma najczęściej charakter pourazowy i może mu towarzyszyć mrowienie i inne parestezje lewej ręki. W rzadkich przypadkach jest związany z chorobami autoimmunologicznymi, np. amiotrofią neuralgiczną. Może być również efektem ucisku, np. przez guzy przerzutowe w raku płuc i sutka.

Zależnie od uszkodzenia górnej lub dolnej części splotu, objawy są zróżnicowane:

  • uszkodzenie górnej części powoduje niedowład mięśni obręczy barkowej i części mięśni ramienia, a także kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy serdecznego;
  • uszkodzenie dolnej części powoduje niedowład dystalny przedramienia, a także pozostałej połowy palca serdecznego i małego palca.

Niekiedy uszkodzenie splotu ramiennego ma związek z przebytymi zabiegami ortopedycznymi, torakochirurgią lub kardiologią interwencyjną.

Drętwienie lewej dłoni i palców podczas snu

Parestezje lewej dłoni i palców mogą wiązać się z występowaniem zespołu cieśni nadgarstka. Towarzyszy jej drętwienie kciuka, palca wskazującego i połowy palca serdecznego. To rodzaj mononeuropatii i najczęstszy zespół uwięźnięcia. Objawy mogą być na tyle dotkliwe, że wybudzają ze snu.

Inną możliwością jest ucisk/uszkodzenie nerwu łokciowego, koślawość łokcia, które prowadzą do drętwienia małego palca i połowy serdecznego. To inaczej zespół cieśni nerwu łokciowego związany z uciskiem pnia tego nerwu w rowku kości ramiennej.

Drętwienie palców lewej ręki a choroby serca

Drętwienie lewej ręki może być oznaką chorób serca, np. choroby niedokrwiennej lub ostrych incydentów sercowo-naczyniowych, do których należy zawał serca. Oprócz parestezji w obrębie kończyny górnej pacjent może odczuwać ból za mostkiem, a także zimne i zlewne poty oraz niepokój.

Dlatego osoby, które zmagają się z chorobami serca, powinny być wyczulone także na nietypowe objawy, takie jak drętwienie ręki właśnie.

Mrowienie lewej ręki – jakie badania wykonać?

Mrowienie lewej ręki może być objawem chorób neurologicznych, kardiologicznych lub metabolicznych (np. cukrzycy i jej powikłań, jak polineuropatia cukrzycowa). Dlatego zakres badań, które zleca lekarz jest zróżnicowany i określa się go po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego. Może objąć badania laboratoryjne, takie jak:

  • morfologia z OB i CRP,
  • poziom glukozy i hemoglobiny glikowanej,
  • podstawowe i rozszerzone badania biochemiczne krwi,
  • badania w kierunku zapaleń stawów,
  • badanie poziomu elektrolitów,
  • oznaczanie poziomu witamin z grupy B.
pakiet reumatyczny rozszerzony

Istotne w diagnostyce parestezji lewej ręki są także badania obrazowe,  takie jak  RTG, USG, CT i MRI.

Badania serca przy drętwieniu lewej ręki

Mrowienie lewej ręki może być niespecyficznym objawem niektórych chorób kardiologicznych. Dlatego, w trosce o nasze serce lekarz może zlecić badanie EKG, ale również testy laboratoryjne, które uwzględniają badanie poziomu troponiny, czy też lipidogram z kwasem moczowym.

>> Przeczytaj także: Troponiny sercowe

Drętwienie palców lewej ręki – kiedy udać się do lekarza?

Jeśli drętwieniu i mrowieniu lewej ręki towarzyszy ból za mostkiem oraz zlewne poty – konieczny jest natychmiastowy kontakt z Szpitalnym Oddziałem Ratunkowym! Pacjent powinien udać się na konsultację gdy:

  • ból neuropatyczny ulega nasileniu i występuje częściej,
  • samodzielne leczenie okazało się nieskuteczne lub mrowienie powróciło.

Pacjenci powinni również udać się do lekarza, jeśli odczuwane mrowienie i drętwienie lub inne parestezje lewej ręki utrudniają im codzienne funkcjonowanie.

Mrowienie w lewej ręce – jak go uniknąć?

Niektórym przyczynom mrowienia trudno zapobiec, szczególnie, gdy jest ono efektem urazu lub zmian zwyrodnieniowych związanych z wiekiem. Pomocna w dbaniu o układ nerwowy – również obwodowy jest odpowiednia skomponowana dieta, w której występują  źródła witamin z grupy B, minerałów (np. magnezu, wapnia, potasu), a także antyoksydantów i związków przeciwzapalnych – kwasów omega-3 o plejotropowym (wielokierunkowym) działaniu.

Za drętwienie i mrowienie lewej ręki z palcami włącznie może odpowiadać szereg różnych przyczyn – niektóre z nich mogą świadczyć o stanie zagrożenia życia i zdrowia. W przypadku nasilonej parestezji warto zasięgnąć konsultacji lekarskiej, szczególnie w przypadku uczucia bólu w obrębie klatki piersiowej w okolicy serca lub za mostkiem.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki


Bibliografia

  1. Gorzkowska A, Klimkowicz-Mrowiec A (2023) Neurologia wieku podeszłego, Warszawa: PZWL
  2. Kozubski W (2023) Neurologia Podręcznik dla studentów medycyny Tom 1-2, Warszawa: PZWL
  3. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/349353,neuroborelioza-objawy-diagnostyka-i-leczenie
  4. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/118594,dretwienie-lewej-reki-czy-to-objaw-dyskopatii-kregoslupa
  5. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=119376
  6. https://journals.lww.com/acsm-csmr/fulltext/2021/09000/differential_diagnosis_for_the_painful_tingling.9.aspx

Pasożyty w płucach i objawy ich występowania

Zakażenia pasożytnicze dotyczą w dużym stopniu układu pokarmowego, w szczególności jelit, ale również miąższu płuc. Są to infekcje rodzime lub zawleczone z innych krajów, np. tropikalnych. W artykule poruszamy najważniejsze aspekty chorób pasożytniczych układu oddechowego – jakie pasożyty atakują płuca, jakie towarzyszą temu objawy, a także jak wygląda zapobieganie, leczenie i diagnostyka.

Spis treści:

  1. Rodzaje pasożytów w płucach
  2. Choroby pasożytnicze układu oddechowego – przyczyny
  3. Pasożyty w płucach – objawy 
  4. Robaki w płucach u człowieka – jak wygląda diagnostyka?
  5. Pasożyty w płucach – jak wygląda leczenie?
  6. Choroby pasożytnicze w płucach – podsumowanie

Rodzaje pasożytów w płucach

Płuca są miejscem bytowania (biotopem) dla wielu pasożytów, które należą do kilku grup. Są to:

  • pierwotniaki, np. pełzak czerwonki;
  • płazińce, np. przywra płucna;
  • nicienie, np. glista psia.

Inną grupą pasożytów, roznoszonych przez komary, które atakują płuca, są tzw. filarie (Wuchereriabancrofti, Brugia malayi, Mansonellaozzardi i Dirofilariaimmitis) wywołujące filariozy. Występują przede wszystkim w krajach ciepłych i tropikalnych Azji, Ameryki Środkowej i Południowej oraz Afryki.

Choroby pasożytnicze układu oddechowego – przyczyny

Pasożyty zajmujące płuca, którymi człowiek zaraża się drogą pokarmową to:

  • Ascarislumbricoides (glista ludzka) – bytuje w jelicie cienkim, ale również w płucach,
  • Echinocoocusgranulosus i E. multilocularis (tasiemiec bąblowcowy i bąblowiec wielojamowy) – atakujągłównie wątrobę i płuca (w przypadku E. granulosus– 60% wątroba, 20% płuca);
  • Paragonimuswestermani – przywra płucna (osiedla się w miąższu płuc, a przebieg kliniczny paragonimozy przypomina gruźlicę);
  • Toxocaracanis i T. cati (glista psia i g. kocia) – najczęściej bytują w wątrobie i płucach (postać trzewna toksokarozy).

[baner_toksokaroza]

Badanie przeciwciał IgG przeciwko Toxocara (toksokaroza)

Tropikalnym pasożytempłuc jest węgorek jelitowy, który przenika przez skórę, np.stóp i wywołuje węgorczycę.

Osoby podróżujące w rejony endemiczne, w których występują choroby charakterystyczne dla danego regionu (np. malaria w obszarze środkowej i południowej Afryki), są narażone na pasożytnicze zakażenia płuc i innych narządów. Mogą być wywołane przez:

  • Entamoebahistolytica (pełzak czerwonki – zajmuje jelito grube, wątrobę, mózg oraz płuca);
  • Plasmodiumspp. (zarodziec, np. P. vivax – z. ruchliwy, P. ovale – z. owalny oraz P. malariae – z. pasmowy).

>> Zobacz również: Co to jest malaria?

Warto wiedzieć:
Dla niektórych pasożytów płuca stanowią główny biotop (np. dla przywry płucnej), a dla części –poboczny (np. u tęgoryjca, gdzie dochodzi do fazy migracji przez układ krwionośny i płuca).

Pasożyty w płucach – jak zapobiec zakażeniu?

Najważniejszą rzeczą jest zachowanie zasad higieny, które ograniczają możliwość przeniesienia postaci inwazyjnej, np. jaja, larwy, cysty do organizmu gospodarza drogą pokarmową. Dlatego należy pamiętać o:

  • regularnym i higienicznym myciu rąk, np.w szczególności po zabawie ze zwierzętami;
  • dokładnym myciu pokarmów przed ich spożyciem, w tym zbiorów z lasu (jagody);
  • unikaniu spożycia pokarmów i napojów z niepewnych źródeł, np. straganów ulicznych i niebutelkowanej wody.

W zapobieganiu chorób pasożytniczych pomoże regularne odrobaczanie zwierząt domowych.

>> To Cię zainteresuje: Jak skutecznie myć ręce – higiena rąk

Warto wiedzieć:
W przypadku wyjazdu w rejon tropikalny należy zaopatrzyć się w stosowne repelenty (przed owadami i właściwy ubiór, spać pod moskitierą oraz unikać chodzenia boso po ziemi (może być skażona postaciami inwazyjnymi pasożytów).

Pasożyty w płucach – objawy 

Objawy zakażeń pasożytniczych w płucach to:

  • kaszel (napadowy);
  • duszność (często narastająca, związana z gromadzącym się wysiękiem w pęcherzykach płucnych);
  • odkrztuszanie, świszczący oddech;
  • gorączka;
  • uporczywy ból gardła;
  • osłabienie, złe samopoczucie, bóle głowy;
  • bóle brzucha, nudności i wymioty.

W przypadku niektórych filarioz stwierdza się krwioplucie i ból opłucnowy.Echinococcisgranulosus może powodować zanik i degenerację tkanek, np. wątroby i płuc, co jest związane z uciskiem wywieranym przez pasożyta.

Zakażenia pasożytnicze zwiększają ryzyko wtórnej infekcji bakteryjnej płuc.

Badanie przeciwciał IgG przeciwko Echinococcus granulosus

Robaki w płucach u człowieka – jak wygląda diagnostyka?

Podstawą każdego rozpoznania jest wywiad lekarski i określenie potencjalnych źródeł zarażenia, np. kontakt z dzikimi zwierzętami, zaniedbanymi zwierzętami domowymi czy podróże w rejony endemiczne.

W diagnostyce pasożytów płucnych wykorzystuje się również badania laboratoryjne, np.:

  • morfologię krwi – można w niej zaobserwować wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych (eozynofilów), czyli eozynofilię;
  • testy serologiczne,metody PCR i rtPCR.
Morfologia krwi obwodowej

Oprócz tego wykorzystuje się badania obrazowe klatki piersiowej (RTG, TK i MR), w których mogą uwidocznić się zmiany zapalne, torbiele z pasożytami w płucach oraz inne.

Lekarz może wykorzystać również badanie:

  • kału (np. w przypadku pasożytów bytujących w jelitach i płucach);
  • plwociny (w diagnostyce przywry płuc, askariozy płucnej – masowej inwazji glisty ludzkiej, która powoduje objawy płucne);
  • płynu z torbieli pobieranego na drodze biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (np. w przypadku tasiemca bąblowcowego).
  • oraz wielu innych badań pomocniczych przy stawianiu diagnozy.
badanie kału w kierunku pasożytów baner

Niekiedy biopsja jest niewskazana ze względu na możliwość rozsiania przerzutów, bądź perforacji zbiornika jak w przypadku bąblowca wielojamowego.

Czy wiesz, że…
glista ludzka dostaje się do organizmu przez spożycie jaj w skażonej żywności lub wodzie? Larwy przedostają się z jelit do krwiobiegu, wędrują do płuc, są odkasływane i połykane, trafiając do jelit, gdzie dorastają i składają jaja wydalane z kałem.

>> Zobacz również: Co to jest tasiemczyca i jakie powoduje objawy u ludzi?

Pasożyty w płucach – jak wygląda leczenie?

Leczenie chorób pasożytniczych płuc polega na zastosowaniu terapii przeciwpasożytniczej, w której wykorzystuje się m.in. albendazol, mebendazol, tiabendazol, pyrantel. Oprócz tego wykorzystuje się chirurgiczne usuwanie pasożytów, np. w przypadku obecności torbieli w płucach lub laparotomii, jeśli doszło do zaczopowania światła jelita lub dróg żółciowych.

Zależnie od patogenu stosuje się je przez 1-3 tygodnie, a cykl leczenia powtarza się.

Choroby pasożytnicze w płucach – podsumowanie

Płuca są jednym z narządów, które mogą zasiedlać pasożyty – stanowi to dla wielu z nich docelowe lub poboczne miejsce bytowania. Powodują mało specyficzne objawy, np. kaszel, świsty oddechowe, gorączkę i ból gardła. Pasożyty to nieoczywiste przyczyny zaburzeń ze strony układu oddechowego. Niezależnie od tego objawy te wymagają odpowiedniej diagnostyki, w skład której mogą znaleźć się badania parazytologiczne, np. kału i plwociny, a z racji umiejscowienia również badania obrazowe, np. radiologiczne płuc.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski


Bibliografia

  1. Morozińska-Gogol J (2016) Parazytologia medyczna. Kompendium, Warszawa: PZWL
  2. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1063,pasozytnicze-choroby-pluc, dostęp 12.07.2024
  3. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/144235,choroby-pasozytnicze-ukladu-oddechowego, dostęp 12.07.2024

Erytrocyty w moczu – co to oznacza, jak postępować w przypadku podwyższonych wartości?

0

Erytrocyty w moczu (erytrocyturia) to stan, w którym w próbce moczu obecne są czerwone krwinki. Zazwyczaj mocz nie zawiera erytrocytów lub ich ilość jest znikoma. Objawy towarzyszące erytrocyturii nie zawsze są widoczne, jednak obecność krwiomoczu może wskazywać na poważne problemy zdrowotne.

Spis treści:

  1. Przyczyny obecności erytrocytów w moczu
  2. Erytrocyturia: objawy, które towarzyszą podwyższonemu poziomowi erytrocytów w moczu
  3. Podwyższone erytrocyty w moczu dziecka: co oznaczają?
  4. Podwyższone erytrocyty w moczu w ciąży
  5. Jakie badania wykonać przy podwyższonym poziomie erytrocytów w moczu?
  6. Jak postępować w przypadku erytrocytów w moczu?

Zrozumienie różnicy między krwinkomoczem (mikrohematurią) a krwiomoczem (hematurią) jest kluczowe dla prawidłowej diagnozy i leczenia. Krwinkomocz charakteryzuje się obecnością nadmiernej liczby czerwonych krwinek w moczu, jednak ich ilość nie jest na tyle duża, aby zmienić jego kolor. Z kolei krwiomocz to stan, w którym liczba erytrocytów jest na tyle wysoka, że powoduje zabarwienie moczu na czerwono lub brunatno. Warto podkreślić, że krwinkomocz można wykryć wyłącznie za pomocą badań laboratoryjnych. Erytrocyty w moczu najczęściej są wykrywane przypadkowo podczas rutynowego badania ogólnego moczu.

Różnica między krwinkomoczem a krwiomoczem infografika

>> Więcej dowiesz się z naszego artykułu: Krwinkomocz i krwiomocz – co trzeba o nich wiedzieć?

Przyczyny obecności erytrocytów w moczu

Do przyczyn erytrocyturii należą:

  • infekcje dróg moczowych,
  • kamica moczowa,
  • kłębuszkowe zapalenie nerek,
  • torbiele,
  • nowotwory,
  • urazy i ciała obce,
  • układowe choroby reumatologiczne (takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy),
  • przyjmowanie niektórych leków (np. antykoagulantów),
  • inne rzadsze przyczyny jak: zawał nerki, zakrzepica żył nerkowych, gruźlica nerek, endometrioza.

Krwinkomocz może również wystąpić po intensywnym wysiłku fizycznym czy podczas wysokiej gorączki.

Czy wiesz, że:
Intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza taki, który powoduje mikrourazy mięśni i tkanek, może czasami prowadzić do krwinkomoczu. Jest to spowodowane zwiększoną przepuszczalnością naczyń krwionośnych, ale stan ten jest przejściowy i nie wymaga leczenia.

Erytrocyturia: objawy, które towarzyszą podwyższonemu poziomowi erytrocytów w moczu

Objawy towarzyszące erytrocyturii różnią się w zależności od przyczyny jej wystąpienia i mogą obejmować:

Innym objawem towarzyszącym erytrocyturii może być też gorączka.

Infekcje dróg moczowych

Toczący się stan zapalny w obrębie dróg moczowych prowadzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych oraz ich bezpośredniego uszkodzenia, co zwiększa ryzyko krwinkomoczu z towarzyszącymi bólem oraz pieczeniem.

>> To może Cię zainteresować: Zakażenia układu moczowego (ZUM)

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek prowadzi do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w nerkach, zwanych kłębuszkami nerkowymi. Uszkodzenie tych struktur może powodować „wyciek” czerwonych krwinek do moczu. Objawy mogą obejmować również obrzęki, nadciśnienie tętnicze czy obecność białka w moczu.

Kamica moczowa

Obecność kamieni w drogach moczowych powoduje mechaniczne uszkodzenie tkanek i naczyń, co w konsekwencji prowadzi do pojawienia się krwinek w moczu. W przypadku kamicy moczowej objawy mogą obejmować także bóle brzucha, boczne bóle pleców, częste oddawanie moczu oraz bóle podczas mikcji.

Urazy nerek

Urazy fizyczne nerek takie jak uderzenia, wypadki komunikacyjne, upadki czy kontuzje sportowe są bezpośrednią przyczyną uszkodzenia naczyń krwionośnych i pojawienia się krwinkomoczu lub krwiomoczu. Często towarzyszy im ból nerek.

Nowotwory układu moczowego

W zaawansowanych stadiach choroby nowotworowej układu moczowego narastający guz rośnie i może naciekać na sąsiednie tkanki oraz organy, powodując ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i wywołania mikrohematurii lub hematurii. Przy tak postępującej chorobie pojawiają się ból w okolicy nerek lub miednicy, niezamierzona utrata wagi czy zmęczenie.

Podwyższone erytrocyty w moczu dziecka: co oznaczają?

Podwyższone erytrocyty w moczu dziecka mogą wskazywać na podobne problemy jak u dorosłych, w tym na infekcje dróg moczowych, które są jedną z najczęstszych przyczyn erytrocyturii u dzieci. Ponadto wrodzone wady anatomiczne układu moczowego, takie jak:

  • wrodzone zwężenia moczowodów,
  • deformacje nerki,
  • wady rozwojowe,
  • anomalie cewki moczowej,

również mogą predysponować do krwiomoczu czy krwinkomoczu. Wspomniane wady powodują problemy z odpływem moczu i jego zastój, zwiększoną podatność na infekcje, a także zaburzenia krążenia krwi w nerkach, co może prowadzić do uszkodzenia tkanek.

>> Przeczytaj również: Zakażenia układu moczowego u dzieci

Podwyższone erytrocyty w moczu w ciąży

Podwyższone erytrocyty w moczu u kobiet w ciąży mogą być częstym zjawiskiem podczas rutynowych badań moczu. Jak u wszystkich pacjentów, mogą być spowodowane infekcjami dróg moczowych, które w ciąży są częstsze z powodu zachodzących zmian hormonalnych.

Jakie badania wykonać przy podwyższonym poziomie erytrocytów w moczu?

Krwiomocz i krwinkomocz jest sygnałem alarmowym, którego nie należy bagatelizować. W razie jego wystąpienia należy pilnie udać się do lekarza w celu zebrania dokładnego wywiadu, zbadania pacjenta oraz zadecydowania o dalszej diagnostyce.

Badania krwi

Badania krwi przy erytrocyturii mają na celu ocenę funkcji nerek oraz wykluczenie innych chorób. Często zalecane badania to ocena stężenia kreatyniny, BUN (azotu mocznikowego) oraz morfologii krwi obwodowej i stężenia CRP. Te badania mogą dostarczyć istotnych informacji na temat stanu zdrowia nerek i ogólnego stanu organizmu.

pakiet nerkowy

Badania moczu

Badanie moczu obejmuje:

  1. Parametry fizyczne: barwa, przejrzystość, ciężar właściwy oraz obecność białka, glukozy, ciał ketonowych, owalnych ciał tłuszczowych, kropli tłuszczu, bilirubiny i urobilinogenu.
  2. Elementy upostaciowane: erytrocyty, leukocyty, komórki nabłonka, wałeczki, bakterie i inne mikroorganizmy, kryształy oraz pasma śluzu

Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, jeżeli wyniki badania ogólnego moczu są prawidłowe, nie wykonuje się dodatkowego badania osadu moczu, który zalecany jest w przypadku:

  • zmiana barwy moczu na pomarańczową, brązową, czerwoną, różową, niebieską lub zieloną,
  • zmiana przejrzystości – mocz staje się lekko mętny lub mętny,
  • ciężar właściwy moczu przekracza 1,030,
  • pH moczu jest wyższe niż 7,5,
  • obecność nieprawidłowych składników: białko, glukoza, leukocyty, azotyny, bakterie lub krew.

Wyjątek stanowią dzieci do 5 r.ż. oraz kobiety ciężarne, jeśli zostało to określone w skierowaniu, dla których badanie osadu moczu jest obligatoryjne.

Jak przygotować się do badania moczu?

  • Pobierz poranną próbkę: Badanie wykonuje się na porannej próbce moczu, ponieważ jest najbardziej skoncentrowana po całej nocy.
  • Higiena: Przed pobraniem próbki, umyj ujście cewki moczowej bez użycia silnych środków dezynfekcyjnych. Użyj czystego, najlepiej jednorazowego ręcznika do osuszenia.
  • Środkowa porcja: Do pojemnika na mocz powinna trafić środkowa porcja moczu.
  • Unikaj wysiłku: Dzień przed badaniem unikaj intensywnego wysiłku fizycznego.
  • Menstruacja: Kobiety nie powinny wykonywać badania w trakcie menstruacji oraz dwa dni przed i dwa dni po niej.
  • Infekcje: Nie wykonuj badania w czasie infekcji.
  • Przechowywanie próbki: Materiał do badania powinien być oddany rano w dniu badania. Jeśli musisz przechować próbkę, trzymaj ją w lodówce, aby uniknąć fałszywie pozytywnych wyników.

>> Aby dowiedzieć się więcej, przeczytaj artykuł: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Dodatkowo mogą być przeprowadzane inne badania diagnostyczne, takie jak posiew moczu czy testy immunologiczne z krwi (m.in. na obecność przeciwciał ANA, przeciwciał przeciwjądrowych czy kompleksów immunologicznych) w celu wykluczenia infekcji dróg moczowych lub innych schorzeń takich jak choroby autoimmunologiczne czy zapalenia nerek.

Badania obrazowe

Badania obrazowe służą do szczegółowej oceny struktury oraz funkcji nerek i układu moczowego. Jedną z najczęściej wykorzystywanych metod jest USG, skuteczne w identyfikacji kamieni nerkowych, torbieli, wstępnej diagnostyce nowotworów oraz innych zmian strukturalnych. Tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny wykorzystywane są w przypadku identyfikacji małych kamieni nerkowych, guzów oraz oceny stopnia zaawansowania chorób nerek.

Jak postępować w przypadku erytrocytów w moczu?

Zarówno mikrohematuria, jak i hematuria są zazwyczaj objawami choroby podstawowej, a nie samodzielnym schorzeniem. Leczenie więc skierowane jest na usunięcie jej przyczyny. W każdym przypadku kluczowe jest indywidualne podejście lekarza oraz odpowiednie dostosowanie terapii do potrzeb pacjenta.

>> Sprawdź również: Laboratoryjne badania nerek

Erytrocyty w moczu są istotnym sygnałem świadczącym o problemach zdrowotnych, od infekcji dróg moczowych, po poważne choroby nowotworowe układu moczowego. Dokładna diagnostyka, oparta na badaniach krwi, moczu oraz obrazowych, jest kluczowa dla ustalenia przyczyny występowania krwiomoczu i dostosowania leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk


Bibliografia:

  1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/223643,krwiomocz-i-krwinkomocz (dostęp: 10.07.2024).
  2. Peterson LM., Reed HS. Hematuria. Primary Care: Clinics in Office Practice, Volume 46, Issue 2, 2019, Pages 265-273, 3.
  3. Kincaid-Smith P., Fairley K. The Investigation of Hematuria. Seminars in Nephrology, Volume 25, Issue 3, May 2005, Pages 127-135.
  4. Patel HP., Bissler JJ. Hematuria in children. Pediatric Clinics of North America, Volume 48, Issue 6, 1 December 2001, Pages 1519-1537

Enzymy trzustkowe i profil trzustkowy – czym są? Po co bada się poziom enzymów trzustkowych?

Enzymy trzustkowe kojarzone są przede wszystkim z procesem trawienia pokarmów. Należy mieć jednak świadomość, że stężenie tych enzymów w surowicy jest przydatnym badaniem laboratoryjnym, często używanym w diagnostyce internistycznej. Jakie badania wchodzą w skład profilu trzustkowego? Jakie są wskazania do oznaczenia enzymów trzustkowych? Dowiedz się, kiedy warto wykonać te badania laboratoryjne.

Spis treści:

  1. Czym są enzymy trzustkowe?
  2. Co to jest profil trzustkowy?
  3. Poziom enzymów trzustkowych – diagnostyka

Czym są enzymy trzustkowe?

Enzymy trzustkowe to substancje białkowe, wytwarzane przez komórki zewnątrzwydzielniczej części trzustki. Odpowiadają one za trawienie substancji odżywczych znajdujących się w pokarmie. Mowa tutaj o węglowodanach, białkach oraz tłuszczach. Ich działanie umożliwia rozkład związków odżywczych na mniejsze fragmenty i tym samym ich wchłanianie w obrębie dalszych części przewodu pokarmowego. Enzymy trzustkowe wydzielane są do dwunastnicy, a więc w początkowym odcinku jelita cienkiego.

Znajomość poziomu stężenia niektórych enzymów trzustkowych w surowicy jest przydatną informacją kliniczną w rozpoznawaniu wielu schorzeń dotyczących przewodu pokarmowego.

>> To może Cię zainteresować: Ból trzustki – jakie mogą być przyczyny, gdzie lokalizuje się ból, jak postępować?

Rodzaje enzymów trzustkowych

Enzymy trzustkowe dzieli się pod względem związków organicznych, które trawią. Do enzymów produkowanych przez trzustkę zaliczyć można:

  • amylazę trzustkową – jest to enzym hydrolityczny odpowiedzialny za trawienie węglowodanów, który rozkłada je do krótkich fragmentów węglowodanowych, nazywanych tri- i disacharydami.
  • lipazę trzustkową – jest to również enzym hydrolityczny, którego najważniejszą rolą jest trawienie tłuszczów. Lipaza trzustkowa warunkuje rozpad wiązań estrowych w obrębie cząsteczek triglicerydów, dzięki czemu powstają mniejsze fragmenty, takie jak diglicerydy, monoglicerydy oraz kwasy tłuszczowe.
  • trypsynę – jest to enzym odpowiedzialny za trawienie białek, który rozkłada łańcuchy białkowe na mniejsze fragmenty, czyli peptydy i oligopeptydy.
  • chymotrypsynę – podobnie jak trypsyna, enzym ten odpowiada za trawienie łańcuchów białkowych, jednak warunkuje hydrolizę wiązań peptydowych w innych miejscach niż wymieniona powyżej trypsyna.

>> Sprawdź też: Enzymy trawienne – co to jest, jakie są rodzaje i ich funkcje. Objawy niedoboru i diagnostyka

Co to jest profil trzustkowy?

Trzustka to narząd, w obrębie którego wyróżnia się dwie części, a mianowicie część zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą.

Część wewnątrzwydzielnicza odpowiada za syntetyzowanie hormonów regulujących stężenie glukozy we krwi. Mowa tutaj o insulinie i glukagonie. Z kolei część zewnątrzwydzielnicza tego narządu produkuje enzymy trawienne.

Standardowy profil trzustkowy to pakiet badań laboratoryjnych, dzięki któremu możliwa jest wstępna ocena funkcjonowania zewnątrzwydzielniczej części trzustki.

pakiet trzustkowy podstawowy

Profil trzustkowy – jakie badania obejmuje?

Klasyczny profil trzustkowy obejmuje oznaczenie stężenia lipazy i amylazy w surowicy krwi. W zależności od laboratorium istnieją różne modyfikacje, dotyczące zawartości badań laboratoryjnych, znajdujących się w pakiecie trzustkowym. Można w nim znaleźć również oznaczenie stężenia glukozy, co pozwala na wstępną ocenę gospodarki węglowodanowej, a także oznaczenie stężenia markera CA 19-9.

Marker CA 19-9 okazuje się pomocny w trakcie diagnostyki nowotworów trzustki i przewodu pokarmowego. Dodatkowym badaniem laboratoryjnym, które możemy znaleźć w pakiecie trzustkowym, jest oznaczenie stężenia trypsyny.

Profil trzustkowy – jak przygotować się do badania?

Profil trzustkowy to badanie laboratoryjne wykonywane z krwi żylnej. Oznaczenie profilu trzustkowego nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Badanie to najlepiej wykonać w godzinach porannych (między godziną 7:00 a 10:00), będąc na czczo. Na 24 godziny przed oznaczeniem profilu trzustkowego warto powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego oraz spożywania alkoholu. Na badanie najlepiej przyjść po całonocnym odpoczynku.

Poziom enzymów trzustkowych – diagnostyka

Stężenie enzymów trzustkowych w surowicy krwi oznacza się przede wszystkim przy podejrzeniu schorzeń dotyczących trzustki, wątroby oraz przewodu pokarmowego. Stężenie amylazy jest przydatną informacją również przy podejrzeniu chorób ślinianek, ponieważ enzym ten jest produkowany także przez te gruczoły.

Warto wspomnieć, że lipaza jest produkowana tylko przez trzustkę, co sprawia, że oznaczenie jej stężenia charakteryzuje się większą czułością i swoistością w rozpoznawaniu chorób trzustki, a przede wszystkim jej ostrego zapalenia (w porównaniu do oznaczenia stężenia amylazy).

Badanie lipazy

Profil trzustkowy – kiedy wykonać badanie?

Profil trzustkowy warto wykonać przy występowaniu objawów klinicznych mogących świadczyć o istnieniu schorzeń trzustki, wątroby i przewodu pokarmowego. Najważniejsze symptomy, które powinny skłonić do wykonania tego badania laboratoryjnego to:

  • silny ból brzucha, szczególnie w obrębie nadbrzusza, który promieniuje do kręgosłupa,
  • nudności, wymioty, biegunka,
  • gorączka, stan podgorączkowy,
  • zaburzenia świadomości (mogące świadczyć o rozwijającym się wstrząsie),
  • osłabienie perystaltyki przewodu pokarmowego,
  • wzmożone napięcie powłok brzusznych,
  • wyczuwanie bolesnego oporu w nadbrzuszu podczas badania palpacyjnego.

Pojawienie się tego rodzaju objawów wymaga pilnego kontaktu z lekarzem oraz rozpoczęcia odpowiedniej diagnostyki i leczenia.

>> To może Cię zainteresować: Przewlekły ból brzucha u dzieci. Kiedy powinien nas niepokoić?

O czym świadczą podwyższone enzymy trzustkowe?

Podwyższenie stężenia enzymów trzustkowych we krwi może świadczyć o poważnych schorzeniach internistycznych. Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim takie stany kliniczne jak:

  • ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
  • perforacja przewodu pokarmowego,
  • niedrożność przewodu pokarmowego,
  • zapalenie otrzewnej,
  • nowotwory trzustki i dróg żółciowych,
  • niektóre schorzenia wątroby,
  • niedrożność przewodu trzustkowego,
  • mukowiscydoza,
  • choroby dotyczące ślinianek, w tym zapalenie ślinianek (dotyczy to wzrostu stężenia amylazy),
  • zapalenie pęcherzyka żółciowego,
  • nowotwory złośliwe (rak płuc, tarczycy, jelita grubego, gruczołu krokowego),
  • przewlekła choroba nerek.

Uzyskanie podwyższonych wartości stężenia enzymów trzustkowych wymaga konsultacji z lekarzem internistą. Specjalista po zebraniu dokładnego wywiadu i przeprowadzeniu badania przedmiotowego, zadecyduje o dalszym postępowaniu diagnostyczno-leczniczym.

Badanie amylazy

Co oznacza obniżony poziom enzymów trzustkowych?

Obniżenie stężenia enzymów trzustkowych jest mniej przydatną informacją, niż jego wzrost. W przypadku lipazy obniżone jej stężenie jest czasami obserwowane u noworodków.

Z kolei obniżone stężenie amylazy powinno zwrócić większą uwagę, ponieważ może ono wystąpić w przebiegu niektórych nowotworów trzustki, a mianowicie surowiczych i śluzowych nowotworów torbielowatych tego narządu.

Profil trzustkowy to podstawowy zestaw badań laboratoryjnych, który wykorzystywany jest w diagnostyce schorzeń trzustki i przewodu pokarmowego. Jeżeli oznaczenie stężenia enzymów trzustkowych odbiega od wartości referencyjnych, to zdecydowanie wymaga to konsultacji z lekarzem, przeprowadzenia badania przedmiotowego, a czasami również rozszerzenia diagnostyki.


Bibliografia

  1. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
  2. T. Antczak i inni, Lipazy: źródła, struktura i właściwości katalityczne, Biotechnologia, 2 (57) 130-145, 2002,
  3. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
  4. E. Bańkowski, Biochemia podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wrocław: Elsevir Urban & Partner, 2010,
  5. Hamdan i inni, In vitro alpha amylase inhibitory effect of some clinically-used drugs. Pharmazie. 2004 Oct;59(10):799-801,
  6. A. Rogowska, Ostre zapalenie trzustki, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 1, 2014.

Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie

Grzybica prącia może dotyczyć zarówno żołędzi, jak i napletka. Niekiedy może objąć również pachwiny. Za większość zakażeń grzybiczych okolic intymnych u mężczyzn odpowiadają grzyby z rodzaju Candida. Ich nadmierny rozrost wiąże się z wystąpieniem objawów jak silny świąd, zaczerwienienie, wysypka grudkowo-pęcherzykowa. Z artykułu dowiesz się, co sprzyja pojawieniu się kandydozy prącia, a także jak wygląda leczenie i proces diagnostyczny.

Spis treści:

  1. Grzybica prącia – przyczyny rozwoju kandydozy penisa
  2. Grzybica penisa – objawy
  3. Infekcja grzybiczna penisa – diagnostyka
  4. Grzybica penisa – leczenie
  5. Grzybica napletka, na żołędzi i w okolicach prącia – jak zapobiegać?
  6. Nieleczona infekcja grzybiczna penisa – skutki
  7. Grzybica prącia, napletka i żołędzi – podsumowanie

Grzybica prącia – przyczyny rozwoju kandydozy penisa

Najczęstszą postacią grzybicy narządów płciowych jest kandydoza. Jest wywołana przez grzyby drożdżopodobne, rzadziej inne dermatofity. Zakażenie grzybicze u mężczyzn może objąć:

  • żołądź i napletek,
  • skórę pachwin,
  • okolicę anogenitalną (między odbytem a narządami płciowymi).

Podstawowym patogenem, która odpowiada za kandydozę penisa są grzyby z rodzaju Candida, a szczególnie C. albicans, rzadziej C. glabrata, a także C. tropicalis, C. parapsilosis i C.krusei (obecnie Pichiakudriavzevii).

Badanie przeciwciał IgM przeciwko Candida albicans

Grzybica pachwin u mężczyzn

Jednym z zakażeń grzybiczych, występujących głównie u mężczyzn jest tzw. grzybica pachwin. To schorzenie może ponadto objąć skórę narządów płciowych, wewnętrzną stronę ud i pośladki, a także – w sporadycznych przypadkach – mosznę. Do jej wystąpienia przyczyniają się m.in. wysoka temperatura, wilgotność, wzmożona potliwość i syntetyczna bielizna. Jest wywołana przede wszystkim przez dermatofity:

  • Epidermophyton floccosum,
  • Trichophyton rubrum.

Wymienione patogeny mogą powodować równocześnie grzybicę innych okolic ciała np. stóp i/lub paznokci. Więcej nt. grzybicy skóry w dowiesz się z naszego artykułu: Grzybice powierzchowne skóry

Co powoduje rozwój grzybicy penisa?

Warto podkreślić fakt, że drożdżaki  wchodzą w skład mikroflory męskich narządów płciowych (dotyczy 14-18% mężczyzn). Jednak sama ich obecność nie wiąże się z procesem chorobotwórczym. Istotne znaczenie dla wystąpienia grzybicy mają czynniki sprzyjające nadmiernemu rozrostowi drożdżaków jak np. cukrzyca, antybiotykoterapia, leczenie immunosupresantami i zakażenie wirusem HIV, sprzyjające zakażeniom oportunistycznym. Innym czynnikiem predysponującym do rozwoju kandydozy jest niedobór witamin z grupy B.

Grzybica penisa – objawy

Zwykle oznaki zakażenia grzybem Candida pojawiają się szybko, m.in. ze względu na ostry przebieg wynikający z tempa rozwoju zakażenia, w tym namnażania się grzybów. Kandydoza obejmuje przede wszystkim żołądź i napletek – towarzyszy temu szereg dokuczliwych objawów jak świąd, uczucie pieczenia, zaczerwienienie i ból (są one wywołane silnym stanem zapalnym).

>> Zobacz również: Nawracające infekcje grzybicze – jak objawia się kandydoza.

Jak wygląda grzybica penisa?

Jednym z charakterystycznych objawów grzybicy penisa jest obecność mas serowatych pod napletkiem. Na skórze obecne są czerwone plamy, wysypka, białawy nalot i pęcherzyki łączące się w nadżerki wypełnione płynem o specyficznym zapachu.

Grzybica może prowadzić do zwężenia napletka. Nie wyklucza się zajęcia szpary międzypośladkowej. Wymienionym zmianom może towarzyszyć wyciek białej lub białoszarej śluzowatej treści z cewki moczowej.

grzybica penisa objawy zapalenia zoledzi infografika

Infekcja grzybiczna penisa – diagnostyka

Za diagnozę odpowiada lekarz, który przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem. Może zapytać m.in. o objawy (miejscowe, ogólne) i częstość ich występowania, a także o schorzenia towarzyszące (z naciskiem na choroby predysponujące do zakażeń oportunistycznych, jak np. cukrzyca).

>> Przeczytaj także: Cukrzyca – objawy i diagnostyka.

Jakie badania wykonać, jeżeli podejrzewa się grzybicę prącia?

W diagnostyce grzybicy prącia wykorzystuje się przede wszystkim badania mikologiczne (pozwala na wykrycie i identyfikację grzybów chorobotwórczych). Składa się na nie:

  • badanie mikroskopowe,
  • posiew na podstawie wymazu z prącia z miejsc objętych zakażeniem, który określa tzw. lekowrażliwość (ułatwia dobór odpowiedniego leczenia).

Kluczowym elementem diagnostycznym jest również badanie fizykalne (obejrzenie zmian na penisie zmienionych chorobowo) oraz dobry wywiad.

Grzybica penisa – leczenie

W leczeniu grzybicy penisa wykorzystuje się leczenie miejscowe i/lub doustne.

Miejscowa farmakoterapia kandydozy prącia (w postaci maści lub kremu) obejmuje:

  • pochodne imidazoli, np. klotrimazol, mikonazol;
  • natamycynę.

W przypadku grzybic prąciam.in. o ciężkich przebiegu (np. przebiegających ze stulejką) włącza się doustne leki przeciwgrzybicze (tabletki / kapsułki) – zwykle flukonazol lub itrakonazol.

W przypadku chorób współistniejących, np. cukrzycy, łączy się leczenie doustne i miejscowe, a w razie konieczności farmakoterapię wydłuża się o kilka tygodni. O ostatecznym przebiegu leczenia i czasie jego trwania decyduje lekarz.

Leczenie kandydozy u partnerów seksualnych

Współżycie w trakcie trwania grzybicy penisa grozi przeniesieniem infekcji na partnerkę. Podczas i po stosunku seksualnym może dojść do:

  • przenoszenia drożdżaków z prącia do pochwy;
  • pojawienia się podrażnień, otarć w obrębie pochwy, które stanowią wrota zakażenia dla grzybów z rodzaju Candida;
  • czasowej zmiany pH w kierunku bardziej zasadowego, co zwiększa prawdopodobieństwo infekcji i sprzyja namnażaniu patogennej flory, w skład której wchodzi rodzaj Candida.

Zależnie od literatury można spotkać się z dwojakim traktowaniem leczenia u partnera seksualnego. Część specjalistów zaleca wprowadzenie terapii niezależnie od obecności objawów, a inni z kolei sugerują jego wprowadzenie w przypadku pojawienia się symptomów.

>> Dowiedz się więcej o chorobach przenoszonych drogą płciową.

Grzybica napletka, na żołędzi i w okolicach prącia – jak zapobiegać?

Warto pamiętać, że mikrobiota okolic narządów płciowych u niektórych mężczyzn zawiera w swoim składzie drożdżaki. Czynnikiem, który decyduje lub prowokuje ich nadmierne namnażanie, jest m.in. cukrzyca (w jej przebiegu mogą występować również inne zmiany, jak wyprzenie drożdżakami, obecne również u otyłych pacjentów). Dlatego elementem profilaktyki jest zadbanie o gospodarkę węglowodanową organizmu i wykonywanie badań kontrolnych tj. oznaczanie poziomu glukozy na czczo.

badanie glukozy baner

Oprócz tego istotne jest utrzymanie higieny intymnej z użyciem produktów myjących zakwaszających, co stwarza niekorzystne warunki wzrostu dla patogennej mikrobioty (optymalne warunki wzrostu są zasadowe). Warto również wprowadzić suplementację bakteriami probiotycznymi w trakcie antybiotykoterapii.

Nieleczona infekcja grzybiczna penisa – skutki

Brak lub nieodpowiednie leczenie grzybicy penisa może prowadzić do wtórnego zakażenia bakteryjnego. Oprócz tego przewlekła i nawrotowa kandydoza penisa prowadzi w niektórych przypadkach do zwężenia napletka, co w konsekwencji prowadzi do stulejki. Co ważne, pojawienie się grzybicy żołędzi może być jednym z pierwszych objawów cukrzycy lub świadczyć o jej istnieniu (20-50% pacjentów z cukrzycą dotykają infekcje grzybicze i bakteryjne).

Grzybica prącia, napletka i żołędzi – podsumowanie

Grzybica lub kandydoza penisa może mieć ostry przebieg. Jednym z potencjalnych objawów jest uciążliwy świąd oraz zmiany na narządach płciowych oraz pachwinach. Zakażenie grzybicze wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Warto podkreślić, że jego wystąpienie powinno skłonić do wykonania innych badań np. związanych z oznaczeniem poziomu cukru. Wynika to z faktu, że kandydoza prącia może być oznaką chorób ogólnoustrojowych.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski


Bibliografia

  • Nowicki R, Majewski S (2019) Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa: PZWL
  • Majewski S, Rudnicka I, Pniewski T (2018) Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych, Warszawa: PZWL
  • Szepietowski J, Reich A (2008) Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową, Warszawa: PZWL
  • Doboszyńska A (2013) Objawy chorób wewnętrznych. Podręcznik dla studentów, Warszawa: PZWL
  • Kokot F (2007) Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Warszawa: PZWL

Wypadanie włosów – najczęstsze przyczyny i diagnostyka

Nasilona utrata włosów wiąże się z błędami dietetycznymi, chorobami endokrynologicznymi, łysieniem androgenowym, a także stresem. Za ich przerzedzenie może odpowiadać również przewlekła farmakoterapia. W artykule opowiadamy na temat zróżnicowanych przyczyn nasilonej utraty włosów, a także o badaniach pomocnych w jej diagnostyce.

Spis treści:

  1. Dlaczego włosy wypadają?
  2. Wypadanie włosów – przyczyny
  3. Nadmierne wypadanie włosów – choroby powodujące przypadłość
  4. Leki mogące powodować wypadanie włosów
  5. Niedobory mineralne i witaminowe a wypadanie włosów
  6. Wypadanie włosów po ciąży
  7. Wypadanie włosów – jakie badania krwi wykonać?
  8. Nadmierne wypadanie włosów – leczenie

Dlaczego włosy wypadają?

Każdy włos podlega cyklowi wzrostu – wyróżnia się w nim trzy etapy. Są to:

  • anagen (długa faza wzrostu, trwa od 2 do 7 lat).
  • katagen (krótka przejściowa faza inwolucji (zmniejszenie aktywności) dolnej części mieszka i brodawki; trwa ok. 2 tygodnie).
  • telogen (krótka faza spoczynku (trwa przez ok. 3 miesiące), w której pod koniec włos wypada (exogen)).

Czasami równowaga między wypadaniem i wzrostem włosów może zostać zaburzona. Wynika to z zakłócenia ich cyklu życia i przedwczesnego przejścia np. w fazę telogenu. Ostatecznie prowadzi to do patologicznego wypadania włosów i łysienia.

Kiedy wypadanie włosów powinno zwrócić Twoją uwagę?

Utrata włosów jest fizjologicznym zjawiskiem, pod warunkiem że ich utrata nie przekracza 100 dziennie (co mogą zauważyć pacjentki podczas typowych zabiegów pielęgnacji, np. codziennego rozczesywania włosów). Dodatkowo pacjenci mogą zauważyć przerzedzenie włosów np. na skroniach lub czubku głowy. Jeśli rzeczywista ilość przewyższa wymienioną sumę, warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć wykonanie odpowiednich badań.

Warto wiedzieć:
Aby określić dzienną utratę włosów, można skorzystać z kilku metod, np. ze zbierania włosów z miejsc, w których dochodzi do widocznej utraty włosów (podczas mycia włosów, szczotkowania, snu).

>> Zobacz także: Problemy z włosami – jak działać na przyczynę?

Wypadanie włosów – przyczyny

Na patologiczne wypadanie włosów wpływa wiele czynników, zarówno endogennych, jak i egzogennych. Są to m.in.:

  • choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca), autoimmunologiczne (np. choroba Gravesa-Basedowa i Hashimoto) oraz zakaźne (przebiegające z gorączką);
  • palenie papierosów;
  • stres;
  • niewłaściwie skomponowana dieta, w której występują niedobory składników o znaczeniu dla cyklu życia włosów, np. cynk i selen, biotyna (witamina B7).

Problem z wypadaniem włosów? Dowiedz się więcej nt. badania cynku i selenu w surowicy:

Badanie cynku we krwi
selen badanie

Nasilona utrata włosów może wiązać się również z predyspozycjami genetycznymi, co ma miejsce w przypadku łysienia androgenowego.

Nadmierne wypadanie włosów – choroby powodujące przypadłość

Wzmożone wypadanie włosów może być związane z zaburzeniami endokrynologicznymi, chorobami nowotworowymi, a także dolegliwościami o podłożu psychicznym. Ich przyczyną mogą być również zakażenia grzybiczne skóry głowy.

Jakie nowotwory powodują wypadanie włosów?

Nasilona utrata włosów może wiązać się z niektórymi chorobami nowotworowymi. Jest to objaw towarzyszący w:

  • raku nadnerczy,
  • raku skóry,
  • raku żołądka i wątroby.

Leczenie przeciwnowotworowe z wykorzystaniem leków onkostatycznych odpowiada za tzw. łysienie cytostatyczne. Jest ono odwracalne, a jego nasilenie zależne od dawki, czasu terapii oraz osobistych predyspozycji. Nadmierna utrata włosów w tym przypadku dotyczy przede wszystkim szczytu głowy. Radioterapia wykorzystywana w leczeniu nowotworów może powodować łysienie bliznowaciejące lub niebliznowaciejące.

Czynniki psychiczne i stres a wypadanie włosów

Przewlekły, silny stres i inne czynniki psychologiczne mogą powodować wzmożoną utratę włosów.

Warto wiedzieć:
Kortyzol – hormon stresu ma negatywny wpływ m.in. na macierz włosa. Może zaburzać cykl wzrostu włosa, osłabiać strukturę mieszków i mikrokrążenia skóry głowy.

Leki mogące powodować wypadanie włosów

Nasilone wypadanie włosów wiąże się również z przewlekłym stosowaniem niektórych leków. Mogą to być np.:

  • immunosupresanty,
  • fibraty,
  • heparyna i acenokumarol,
  • beta-blokery,
  • inhibitory konwertazyangiotensynowej,
  • tyreostatyki,
  • sole litu,
  • leki przeciwpadaczkowe,
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Wzmożone wypadanie włosów może towarzyszyć także odstawianiu niektórych leków, np. doustnych środków antykoncepcyjnych.

Niedobory mineralne i witaminowe a wypadanie włosów

Szczególnie znaczenie na kondycję włosów i ich cykl wzrostu mają pierwiastki i witaminy. Są to:

  • witaminy z grupy B,
  • cynk,
  • selen,
  • miedź,
  • żelazo.

W przypadku wzmożonego wypadania włosów równolegle oznacza się nie tylko stężenie żelaza we krwi, ale również poziom ferrytyny, która magazynuje jony Fe.

Badanie ferrytyny

Zjawisko niedoboru witamin i minerałów występuje w przypadku niedożywienia (np. u osób przewlekle chorych i pacjentów starszych, w podeszłym wieku), zespołu złego wchłaniania, częściowej resekcji jelita oraz źle zbilansowanej diety. Może to również skutkować okresową utratą włosów.

>> Przeczytaj również: Niedobory witamin i minerałów a wypadanie włosów. Co jeść na zdrowe włosy i paznokcie?

Wypadanie włosów po ciąży

Do łysienia u kobiet może dojść po porodzie – jest to tzw. łysienie poporodowe. Towarzyszą mu zmiany hormonalne tj. spadek poziomu estrogenów. Występuje zwykle kilka tygodni po porodzie i najczęściej mija samoistnie – nie wymaga leczenia.

Warto wiedzieć:
Estrogeny wpływają na cykl wzrostu włosa – wydłużają fazę anagenu, czyli fazę wzrostu włosa, a także ograniczają miniaturyzację mieszków włosowych oraz wspierają grubość i elastyczność włosów.

Wypadanie włosów – jakie badania krwi wykonać?

W diagnostyce różnicowej patologicznego wypadania włosów korzysta się z takich badań jak:

  • trichogram – uwzględnia badanie stanu korzeni włosów,
  • rozmaz i posiew skrawków skóry (w przypadku podejrzenia zakażenia),
  • biopsja – badanie histopatologiczne wycinka skóry głowy (jeśli wynik posiewu jest negatywny),
  • badania laboratoryjne, m.in. stężenie glukozy, parametry tarczycowe – fT3, fT4, TSH – żelazo i ferrytyna o znaczeniu dla niedokrwistości z niedoboru żelaza, a także witamin (np. z grupy B – biotyny, a także minerałów: cynku i selenu).

Istotne jest również badanie jak morfologia krwi obwodowej – dowiedz się o nim więcej:

Morfologia krwi obwodowej

Wizyta u lekarza z wypadaniem włosów – do kogo się umówić?

Istnieje kilku specjalistów, którzy pomagają w ustaleniu przyczyny nasilonej utraty włosów. Są nimi:

  • lekarz rodzinny, który może zlecić ogólne badania;
  • lekarz dermatolog, który jest wyspecjalizowanym specjalistą w zakresie chorób skóry, włosów i paznokci.

Wielu pacjentów szuka również pomocy u trychologa, który nie jest lekarzem. Zajmuje się przede wszystkim estetycznymi problemami włosów i skóry głowy. Są nimi łupież, podrażnienie owłosionej skóry głowy, łamliwością i kruchością włosów.

Należy podkreślić fakt, że diagnostyką i leczeniem wypadających włosów zajmuje się przede wszystkim lekarz. Konsultacja z trychologiem może pomóc w zakresie doboru pielęgnacji skóry głowy.

Warto wiedzieć:
Lekarz rodzinny, dermatolog i trycholog mogą zapytać o sposób układania i upięcia fryzury (w warkocz, kok i koński ogon). Jest to istotne, ponieważ nadmierne pociąganie lub skręcanie włosów może wiązać się z przesunięciem linii włosów w okolicy czołowej i skroniowej, co daje wrażenie ich wzmożonej utraty.
Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie – suplementacja (4 badania)

Nadmierne wypadanie włosów – leczenie

Leczenie nadmiernego wypadania włosów zależy stricte od przyczyny. Może polegać na leczeniu choroby podstawowej, m.in. na substytucji hormonów tarczycy w przypadku niedoczynności, przyjmowaniu preparatów żelaza w przypadku anemii z jego niedoboru. Stosuje się również leki, np. minoksydyl dedykowany w łysieniu androgenowych – zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.

pakiet tarczycowy

Jakie witaminy na wypadanie włosów?

W przypadku stwierdzonego niedoboru witamin istotna jest ich suplementacja. Duże znaczenie mają wspomniane witaminy z grupy B, w szczególności biotyna. Dostępna jest w formie leków bez recepty po 5 i 10 mg. Można ją znaleźć także w suplementach diety. Istotne są również inne witaminy oprócz biotyny. Są nimi kwas foliowy, niacyna, pantoteinian wapnia, witamina A i E.

Jak powstrzymać wypadanie włosów domowymi sposobami?

Nasilone wypadanie włosów jest problemem medycznym i wymagającym diagnostyki. Domowe sposoby mają małe znaczenie. Oprócz tego efekt ich działania jest subiektywny – nie mają potwierdzonej skuteczności klinicznej.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski


Bibliografia

  1. Doboszyńska A (2013) Objawy chorób wewnętrznych. Podręcznik dla studentów, Warszawa: PZWL
  2. Kokot F (2007) Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Warszawa: PZWL
  3. Duława J (2015)Vademedum medycyny wewnętrznej, Warszawa: PZWL
  4. Porter R S (2015) The Merck Manual Objawy kliniczne – praktyczny przewodnik diagnostyki i terapii, Wrocław: Edra Urban & Partner.

Choroba Buergera: objawy, stadia, przyczyny i rokowania

Choroba Buergera to rzadka nieprawidłowość, występująca także pod inną nazwą – zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń. Schorzenie zostało opisane przez amerykańskiego chirurga Leo Buergera na początku XX wieku. W nomenklaturze anglojęzycznej choroba Buergera występuje pod nazwą thromboangiitis obliterans (TAO).

Spis treści:

  1. Czym jest choroba Buergera?
  2. U kogo występuje choroba Buergera?
  3. Objawy choroby Buergera
  4. Diagnostyka choroby Buergera
  5. Jakie badania krwi wykonać przy podejrzeniu choroby Buergera
  6. Jak leczy się chorobę Buergera?
  7. Profilaktyka choroby Buergera
  8. Zakończenie

Czym jest choroba Buergera?

Chociaż Choroba Burgera jest znana w medycynie od ponad 100 lat, to jej przyczyna powstawania nadal nie jest w pełni poznana. Wykazano jednak związek występowania choroby Buergera z paleniem tytoniu.

U podstaw choroby Buergera leżą procesy zapalne w obrębie naczyń krwionośnych – zarówno tętnic jak i żył. Nieprawidłowości najczęściej występują w obrębie kończyn dolnych, rzadziej również górnych. W pierwszej kolejności zajęte są małe i średnie naczynia krwionośne, które wraz z narastaniem procesu chorobowego ulegają całkowitemu zarośnięciu.

Warto także podkreślić, że Choroba Buergera dotyczy ściany naczyniowej i nie jest tym samym co na przykład zmiany miażdżycowe w obrębie naczyń krwionośnych. Co ciekawe, w chorobie Buergera odcinki naczyń zmienione chorobowo poprzedzielane są odcinkami zdrowymi.

>> Warto przeczytać: Czym jest miażdżyca? Objawy i konsekwencje.

U kogo występuje choroba Buergera?

Po pierwsze warto zauważyć, że choroba Buergera należy do schorzeń rzadko występujących. Dane statystyczne są różne. Szacuje się, że w Polsce zakrzepowo–zarostowe zapalenie naczyń występuje u około 8 osób na 100 tysięcy. Dodatkowo, grupa osób u której rozpoznaje się chorobę Buergera jest charakterystyczna.

TAO dotyczy głównie mężczyzn, szacuje się, że stanowią oni około 80% chorych. Choroba występuje u osób stosunkowo młodych – zazwyczaj pojawia się przed  40.-45. rokiem życia. Jak wcześniej wspomniano, jednoznaczna etiologia choroby Buergera nie jest poznana, jednak bez wątpienia widoczny jest związek jej występowania z paleniem tytoniu. Przypuszcza się także, że znaczenie mają również predyspozycje genetyczne oraz mechanizmy immunologiczne.

Objawy choroby Buergera

Sama nazwa – choroba Buergera – brzmi tajemniczo i na podstawie samej nazwy nawet nie możemy przypuszczać, jakie mogą być dolegliwości związane z tym schorzeniem.

Symptomy, które mogą występować u pacjentów zmagających się z TAO są konsekwencją nieprawidłowości występujących w obrębie naczyń krwionośnych. Objawy dotyczą głównie kończyn, a ich nasilenie jest różne – od mrowienia i parestezji, po znaczne dolegliwości bólowe nóg i stóp. Pacjenci zgłaszają także dolegliwości bólowe podczas wysiłku fizycznego (nawet podczas spokojnego chodzenia), które nazywane jest chromaniem przestankowym.  Z czasem mogą pojawiać się także objawy bólowe w spoczynku. Wraz z czasem trwania choroby dochodzi także występowania ognisk owrzodzeń i martwicy.  W skrajnych przypadkach zakrzepowo–zarostowe zapalenie naczyń może doprowadzić do amputacji kończyny objętej stanem chorobowym. Warto także zauważyć, że choroba Buergera przebiega  falowo, to znaczy z okresami zaostrzeń i remisji.

Diagnostyka choroby Buergera

W diagnostyce choroby Buergera istotnych jest wiele elementów – od wywiadu po diagnostykę obrazową.  Do tej ostatniej zaliczamy badanie USG z obrazowaniem dopplerowskim, które pozwala na ocenę przepływu krwi w naczyniu krwionośnym. Jest to badanie stosunkowo szybko wykonywane i całkowicie bezpieczne. Oprócz USG, zastosowanie ma także diagnostyka angiograficzna. Podobnie jak w przypadku innych chorób, postawienie rozpoznania jest możliwe także w badaniu histopatologicznym, oceniającym wycinek żyły.

Badanie fibrynogenu banerek

Jakie badania krwi wykonać przy podejrzeniu choroby Buergera

W przypadku podejrzenia choroby Buergera konieczne jest wykonanie szeregu badań diagnostycznych, które są także istotne w punktu widzenia diagnostyki różnicowej. Niektóre z nich są możliwe do wykonania za pomocą analizy laboratoryjnej krwi. Zaliczamy do nich między innymi ocenę parametrów krzepnięcia, lipidogram oraz ocenę kompleksów układu immunologicznego – są to przeciwciała antykardiolipinowe, czy przeciwciała toczniowe. Warto także oznaczyć OB oraz poziom CRP we krwi.

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek
Badanie OB (odczyn Biernackiego) banerek

Jak leczy się chorobę Buergera?

Choroba Buergera wymaga wielokierunkowego leczenia. Najistotniejsze jest jednak zaprzestanie palenia tytoniu. Terapia obejmuje działania zarówno farmakologiczne, jak i zabiegowe. Zastosowanie znajduje także fizjoterapia, która ma za zadanie polepszyć ukrwienie kończyn oraz usprawnić funkcjonowanie obocznego układu krążenia. W skrajnych przypadkach leczenie zabiegowe może polegać na amputacji kończyny objętej chorobą Buergera.

Profilaktyka choroby Buergera

Działania profilaktyczne, obejmują przede wszystkim rezygnację z palenia tytoniu. Pamiętaj, że to jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju choroby Buergera, ale nie jedyny.

Zakończenie

Choroba Buergera to poważne schorzenie, które może doprowadzić do poważnych następstw zdrowotnych oraz trwałego inwalidztwa. Etiologia choroby nadal nie została całkowicie poznana, jednak wiadomo, że jednym z najistotniejszych czynników ryzyka jest palenie tytoniu. Chorują przede wszystkim mężczyźni około 40 – 45 roku życia.


Bibliografia

  • https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/274659
  • https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.26
  • https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/993,choroba-buergera?srsltid=AfmBOortnXj87QWe6DzZh668JcbWXJ4RZ-YWdpPZ49GvwuYSeePT76Oo
  • https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/60498c9d-6ecf-45ae-9518-82d42940668c/content

APS jako przyczyna poronień i niepłodności

Zespół antyfosfolipidowy (ang. antiphospholipid syndrome, APS) to choroba autoimmunologiczna, charakteryzująca się obecnością przeciwciał antyfosfolipidowych (ang. antiphospholipid antibodies, aPL). W jej przebiegu pojawiają się epizody zakrzepowe, a także powikłania położnicze u kobiet. Przyczyny występowania zespołu antyfosfolipidowego pozostają nieznane.

Z tego artykułu dowiesz się, jakie znaczenie ma zespół antyfosfolipidowy w kontekście starań o dziecko oraz jak zminimalizować ryzyko powikłań w trakcie ciąży.

Spis treści:

  1. Czym jest zespół antyfosfolipidowy?
  2. Zespół antyfosfolipidowy a zajście w ciążę
  3. Zespół antyfosfolipidowy jako przyczyna poronień
  4. Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego
  5. Na czym polega leczenie zespołu antyfosfolipidowego w trakcie ciąży
  6. APS jako przyczyna poronień i niepłodności – podsumowanie

Czym jest zespół antyfosfolipidowy?

Zespół antyfosfolipidowy jest chorobą, w której układ immunologiczny atakuje komórki własnego organizmu, błędnie rozpoznając je jako szkodliwe. Powstają przeciwciała przeciwko kompleksom białkowo-fosfolipidowym, które są głównymi składnikami błon komórkowych. Choć obecność tych przeciwciał jest cechą charakterystyczną APS, mechanizm, przez który aPLs prowadzą do stanu hiperkoagulacyjnego (nadkrzepliwości), pozostaje wciąż nie do końca poznany. Przeciwciała uwzględniane w aktualnych kryteriach klasyfikacyjnych APS obejmują:

  • antykoagulant toczniowy (ang. lupus anticoagulant, LA)
  • przeciwciała antykardiolipinowe (ang. anti-cardiolipin antibodies, aCL)
  • przeciwciała przeciw β2-glikoproteinie 1 (ang. anti-β2-glycoprotein 1 antibodies, anty- β2GP1)

APS prowadzi do zwiększonego ryzyka zakrzepicy (tworzenia się skrzepów krwi) w żyłach i tętnicach (rzadziej), co zwiększa ryzyko udaru mózgu i zawału serca, jak również wiąże się z występowaniem powikłań ciążowych, takich jak nawracające poronienia, przedwczesne porody i inne problemy związane z niewydolnością łożyska.

Zespół antyfosfolipidowy a zajście w ciążę

U pacjentek z zespołem antyfosfolipidowym ryzyko wystąpienia komplikacji ciążowych jest większe niż u kobiet zdrowych. Istnieją również przesłanki, że APS może warunkować niepłodność. W celu zwiększenia szansy na udaną ciążę zaleca się, aby przed rozpoczęciem starań o dziecko kobiety z APS skonsultowały się z reumatologiem i ginekologiem-położnikiem, specjalizującym się w zarządzaniu ciążami wysokiego ryzyka.

Specjaliści omówią specyficzne problemy związane z ciążą w kontekście aPL i zalecane postępowanie. Dzięki właściwej diagnozie i wprowadzeniu odpowiedniego leczenia wskaźnik donoszenia zdrowej ciąży wzrósł z 20% przed 1990 r. do 70–80% obecnie.

Zespół antyfosfolipidowy jako przyczyna poronień

W Europie najczęściej stosowaną definicją wczesnego poronienia jest utrata ciąży w ciągu pierwszych 12 zakończonych tygodni po poczęciu. Nawet 15% wszystkich klinicznie rozpoznanych ciąż kończy się w ten sposób. Istnieje wiele przyczyn wczesnych poronień i nawrotowych poronień, w tym nieprawidłowości genetyczne, zmiany anatomiczne, czynniki immunologiczne, infekcje i obecność przeciwciał antyfosfolipidowych. Do najczęstszych powikłań położniczych z powodu aPL zalicza się:

  • nawracające poronienia,
  • śmierć płodu,
  • rzucawki (występowanie napadów drgawkowych i wysokie ciśnienie krwi),
  • przedwczesny poród z powodu ciężkiego stanu przedrzucawkowego,
  • ograniczenia wzrostu wewnątrzmacicznego,
  • inne konsekwencje niewydolności łożyska.

Patogeneza poronień związanych z APS w pierwszym trymestrze ciąży różni się od patogenezy powikłań występujących w późnej ciąży. Utrata ciąży w pierwszym trymestrze została powiązana z bezpośrednim działaniem hamującym przeciwciał antyfosfolipidowych na wzrost komórek płodu.

Z kolei późne objawy położnicze, takie jak wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania i obumarcia płodu, związane są z dysfunkcją łożyska z powodu zmian zakrzepowych i zapalnych (zmniejszony przepływ krwi matki do łożyska, niewystarczające dostarczanie składników odżywczych do płodu lub przepływ krwi o dużej prędkości i wysokim ciśnieniu, który może uszkodzić łożysko).

Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego

Zgodnie z obowiązującymi kryteriami rozpoznanie APS wymaga stwierdzenia obecności jednego kryterium klinicznego (m.in. powikłania położnicze) i otrzymania co najmniej jednego wyniku pozytywnego w badaniach w kierunku przeciwciał antyfosfolipidowych.

Badanie przeciwciał antyfosfolipidowych należy przeprowadzać jedynie u osób z klinicznymi objawami zespołu antyfosfolipidowego, ponieważ aPL mogą występować również u zdrowych osób (w wyniku infekcji bakteryjnych lub wirusowych czy też stosowania leków).

Zalecaną metodą diagnostyczną jest wykazujący bardzo wysoką swoistość diagnostyczną test immunoenzymatyczny ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay), dzięki któremu można oznaczyć przeciwciała przeciwko kardiolipinie i β2-glikoproteinie 1 w klasach IgA, IgM i IgG.

Materiałem do badań jest krew, a samo pobranie nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent nie musi być na czczo, jednak zaleca się unikanie posiłków wysokotłuszczowych przed pobraniem.

Na czym polega leczenie zespołu antyfosfolipidowego w trakcie ciąży

Obecnie standard leczenia ciężarnych kobiet z zespołem antyfosfolipidowym opiera się na terapii przeciwzakrzepowej i przeciwpłytkowej. Plan leczenia APS dostosowuje się indywidualnie, uwzględniając wywiad medyczny pacjentki, wyniki badań oraz inne czynniki, takie jak alergie czy współistniejące schorzenia.

Zazwyczaj u kobiet ze zdiagnozowanym zespołem antyfosfolipidowym należy stosować aspirynę i heparynę – od pozytywnego wyniku testu ciążowego co najmniej do 34. tygodnia ciąży, po omówieniu potencjalnych korzyści i ryzyka. Połączenie tych dwóch substancji skutkuje wskaźnikiem urodzeń żywych noworodków wynoszącym 70–80%.

Niedawno Europejska Agencja Leków (ang. European Medicines Agency, EMA) zatwierdziła dla kobiet z APS hydroksychlorochinę, stosowaną od lat do leczenia malarii. Prowadzone są dalsze badania dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa hydroksychlorochiny u kobiet w ciąży, ale dostępne dane sugerują, że jej zastosowanie może zmniejszać ryzyko zakrzepicy w tym schorzeniu.

APS jako przyczyna poronień i niepłodności – podsumowanie

Zespół antyfosfolipidowy jest istotnym czynnikiem ryzyka poronień i niepłodności. Przeciwciała antyfosfolipidowe związane z tym schorzeniem mogą prowadzić do stanów nadkrzepliwości, które zwiększają ryzyko zakrzepicy, komplikacji ciążowych i poronień na różnych etapach ciąży.

Wczesne i dokładne rozpoznanie APS, połączone z właściwym leczeniem, znacząco zwiększa szanse na donoszenie zdrowej ciąży. Świadomość znaczenia APS w kontekście starań o dziecko i ciąży jest kluczowa dla zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej pacjentkom.

Dzięki ich współpracy ze specjalistami, indywidualnemu podejściu do leczenia oraz przeprowadzaniu badań możliwe jest skuteczne kontrolowanie tego schorzenia i poprawa wyników ciążowych.


Literatura

  1. Schreiber K. i in., Managing antiphospholipid syndrome in pregnancy, Thrombosis Research 181S1 (2019): 41–46
  2. Lim W., Antiphospholipid syndrome,American Society of Hematology(2013): 675–680
  3. Di Prima F.A.F. i in., Antiphospholipid Syndrome during pregnancy: the state of the art,Journal of Prenatal Medicine (2011); 5(2): 41–53