Sklep
Strona główna Blog Strona 48

Reakcje krzyżowe w alergii na lateks

Krzysztof Wójcik
-
0
Reakcje krzyżowe w alergii na lateks

Zjawisko reakcji krzyżowych to alergie wywołane podobieństwem białek lateksu do alergenów zawartych w pokarmach. Reakcje krzyżowe są istotnym zagadnieniem w alergologii, zwłaszcza dla osób z zespołem lateks-owoce, gdzie uczulenie na lateks może prowadzić do reakcji alergicznej po spożyciu niektórych owoców.

Spis treści:

  1. Czym są reakcje krzyżowe?
  2. Alergeny lateksu odpowiedzialne za reakcje krzyżowe
  3. Zespół lateks-owoce – najczęstsze pokarmy reagujące krzyżowo
  4. Diagnostyka i leczenie
  5. Podsumowanie

Czym są reakcje krzyżowe?

Reakcje krzyżowe zachodzą, gdy układ odpornościowy osoby uczulonej na lateks mylnie rozpoznaje białka obecne w innych produktach jako podobne do białek lateksu, co prowadzi do reakcji alergicznych. To zjawisko jest szczególnie powszechne w przypadku osób cierpiących na tzw. zespół lateks-owoce.

>> Przeczytaj też: Zrozumieć alergię na lateks – objawy, diagnostyka, leczenie i profilaktyka

Alergeny lateksu odpowiedzialne za reakcje krzyżowe

Hev b 6.01 (Proheweina) i Hev b 6.02 (Heweina) – są to główne alergeny odpowiedzialne za zespół lateks-owoce. Osoby uczulone na te białka mogą reagować na owoce, takie jak banany, awokado, kiwi, a także kasztany jadalne. Strukturalne podobieństwo tych białek do alergenów pokarmowych prowadzi do silnych reakcji krzyżowych z możliwością wystąpienia reakcji anafilaktycznej. Dowiedz się więcej.

Hev b 8 należy do rodziny profilin, które są alergenami wywołującymi reakcje krzyżowe z pyłkami traw (Phl p 12) oraz brzozy (Bet v 2). Uczulenie na profiliny jest częstą przyczyną fałszywie dodatnich wyników testów na sIgE dla lateksu. U większości osób uczulonych na Hev b 8 nie obserwuje się objawów alergii na lateks, jednak mogą pojawić się objawy zespołu alergii jamy ustnej (OAS) w wyniku reakcji krzyżowej z pokarmami zawierającymi profiliny, takimi jak owoce czy warzywa. Dowiedz się więcej.

W mniejszym stopniu za reakcje krzyżowe z owocami i warzywami odpowiedzialne są takie alergeny jak Hev b 2 (reaktywność krzyżowa z  Mus a 5 banana), Hev b 5 (reaktywność krzyżowa z alergenem kiwi), Hev b 7 (reaktywność krzyżowa z Sol t 1 ziemniaka), Hev b 11, Hev b 12 (reaktywność krzyżowa z Pru p 3 brzoskwini), Hev b 14 (reaktywność krzyżowa z alergenem owoców jujuby). Dowiedz się więcej.

Zespół lateks-owoce – najczęstsze pokarmy reagujące krzyżowo

Zespół lateks-owoce występuje u 30 do 50% osób uczulonych na lateks. Znanych jest ponad 25 różnych owoców, które mogą wywołać reakcję alergiczną u pacjentów z alergią na lateks. Owoce, które najczęściej przyczyniają się do wystąpienia objawów alergicznych w tym zespole, zostały zebrane w poniższej tabeli:

alergia krzyżowa na lateks infografika

Osoby uczulone na lateks powinny zwracać szczególną uwagę na swoją dietę, aby unikać spożycia pokarmów, które mogą wywołać objawy alergiczne, takie jak wysypka, obrzęk, duszności czy nawet wstrząs anafilaktyczny.

>> Zobacz też: Znajdź swój alergen – diagnostyka alergii w laboratorium

Diagnostyka i leczenie

Diagnostyka reakcji krzyżowych opiera się głównie na testach alergicznych, które mogą obejmować testy skórne oraz badania z krwi na obecność swoistych przeciwciał IgE. W przypadku potwierdzenia, że przyczyną objawów jest reaktywność krzyżowa z danymi pokarmami, kluczowe jest unikanie ich spożycia oraz stosowanie diety eliminacyjnej.

Badanie przeciwciał IgE swoistych - lateks

Leczenie reakcji krzyżowych obejmuje najczęściej stosowanie leków przeciwhistaminowych oraz kortykosteroidów, a w ciężkich przypadkach pacjentom przepisuje się adrenalinę do samodzielnego podania w razie wystąpienia reakcji anafilaktycznej.

Podsumowanie

Reakcje krzyżowe są powszechne u osób uczulonych na lateks, szczególnie w kontekście zespołu lateks-owoce. Zrozumienie specyfiki białek alergenowych lateksu, takich jak Hev b 6.02, Hev b 8 i innych wymienionych w tym artykule, pozwala na skuteczniejsze zarządzanie dietą i unikanie alergenów. Zachęcamy do konsultacji z alergologiem w celu przeprowadzenia odpowiednich testów i opracowania odpowiedniej strategii leczenia.

Bibliografia

  1. Błażowski Ł, Kurzawa R, ABC diagnostyki molekularnej w alergologii 2022, 98-101.
  2. EAACI, et al. Molecular allergology user’s guide. Zurich, Switzerland: European Academy of Allergy and Clinical Immunology; 2016. 277-284 p.
  3. Wu M, McIntosh J, Liu J. Current prevalence rate of latex allergy: Why it remains a problem? J Occup Health. 2016 May 25;58(2):138-44. doi: 10.1539/joh.15-0275-RA. Epub 2016 Mar 24. PMID: 27010091; PMCID: PMC5356959.
  4. Parisi CAS, et al. Update on latex allergy: New insights into an old problem. World Allergy Organ J. 2021 Jul 28;14(8):100569. doi: 10.1016/j.waojou.2021.100569. PMID: 34386153; PMCID: PMC8335653.
  5. Allergy & Asthma NETWORK [Internet]. Dostępne na stronie: https://allergyasthmanetwork.org/allergies/latex-allergy/

Impotencja – przyczyny, objawy, badania i leczenie zaburzeń erekcji

Angelika Janowicz
-
0
Impotencja – przyczyny, objawy, badania i leczenie zaburzeń erekcji

Chociaż z zaburzeniami erekcji zmagają się miliony mężczyzn na całym świecie, nadal jest to temat bardzo delikatny i wstydliwy. Tymczasem o zaburzeniach seksualnych należy otwarcie rozmawiać ze swoim lekarzem, ponieważ mogą mieć one związek z poważnymi chorobami somatycznymi i psychicznymi. Dowiedz się, na czym polega impotencja, jakie są jej przyczyny i objawy oraz czy zaburzenia erekcji można wyleczyć.

  1. Co to jest impotencja?
  2. Przyczyny zaburzeń erekcji
  3. Jakie są objawy impotencji?
  4. Diagnostyka zaburzeń erekcji
  5. Jak leczyć impotencję?

Co to jest impotencja?

Impotencja to niemożność uzyskania lub utrzymania erekcji wystarczającej do odbycia satysfakcjonującego stosunku seksualnego. Problem ten może występować sporadycznie, ale jeśli powtarza się regularnie wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej. Zaburzenia erekcji mogą mieć podłoże zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Warto wiedzieć
„Impotencja” jest określeniem, które zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia nie powinno być używane w terminologii medycznej. Zamiast niego profesjonalnie stosuje się termin „zaburzenia erekcji”, który nie jest uznawany za stygmatyzujący, prześmiewczy i wstydliwy.

Zaburzenia erekcji mogą być:

  • pierwotne – pojawiają się jeszcze zanim dojdzie do pierwszej inicjacji seksualnej,
  • wtórne – pojawiają się w późniejszym okresie życia.

Ponadto wyróżnia się uogólnione zaburzenia erekcji, które występują we wszystkich sytuacjach oraz sytuacyjne, czyli takie, które mają miejsce tylko w ściśle określonych okolicznościach.

Przyczyny zaburzeń erekcji

Przyczyny zaburzeń erekcji dzielą się na organiczne (naczyniowe, hormonalne, nerwowe) i psychogenne. Do pierwszej grupy zalicza się m.in.:

  • miażdżyca,
  • cukrzyca,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • niewydolność krążenia,
  • neuropatia,
  • urazy kręgosłupa,
  • urazy miednicy mniejszej,
  • guzy obwodowego układu nerwowego,
  • niektóre choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane),
  • niedoczynność tarczycy,
  • zaburzenia hormonalne (np. zbyt niski poziom testosteronu),
  • przerost gruczołu krokowego.

Warto również wspomnieć, że zaburzenia erekcji mogą być skutkiem wad wrodzonych układu moczowo-płciowego lub powikłaniem po zabiegach w obrębie miednicy. Natomiast impotencja psychogenna może być wynikiem stresu, lęku, depresji, uzależnień.

Warto wiedzieć
Na zaburzenia erekcji mają wpływ również przyjmowane leki i substancje (np. nikotyna, alkohol), a także prowadzony styl życia (m.in. brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta).

Jakie są objawy impotencji?

Głównym objawem impotencji jest niemożność uzyskania lub utrzymania wzwodu wystarczającego do odbycia stosunku seksualnego. Mogą pojawić się także inne dolegliwości – np. spadek libido czy zaburzenia ejakulacji – oraz symptomy choroby podstawowej będącej przyczyną zaburzeń erekcji.

Warto wiedzieć
Objawy zaburzeń erekcji mogą narastać stopniowo lub pojawić się nagle – również u osoby, która do tej pory nie doświadczała żadnych trudności w sferze seksualnej.

Diagnostyka zaburzeń erekcji

Pierwszym krokiem w diagnostyce impotencji jest szczegółowy wywiad medyczny. Lekarz uzyskuje informacje m.in. na temat ogólnego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, stylu życia, przyjmowanych leków i używek, jakości życia seksualnego, jakości erekcji, nasilenia zaburzeń erekcji i sytuacji, w których występują.

Diagnostyka zaburzeń erekcji obejmuje także badanie przedmiotowe. Składa się na nie:

  • pomiar podstawowych parametrów życiowych,
  • badanie okolicy moczowo-płciowej z oceną czucia,
  • badanie jąder,
  • badanie prostaty per rectum.

Niezbędne jest także wykonanie testów laboratoryjnych z krwi. Badania w diagnostyce impotencji to m.in.:

  • morfologia krwi obwodowej,
  • lipidogram,
  • stężenie glukozy,
  • stężenie testosteronu.
Badanie wolnego testosteronu baner
pakiet lipidogram extra baner

W przypadku wykrycie nieprawidłowości diagnostykę laboratoryjną pogłębia się m.in. o oznaczenie stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe, stężenie prolaktyny, poziom hormonu luteinizującego. Jeżeli lekarz podejrzewa, że przyczyną problemu mogą być czynniki psychiczne, pacjent zostaje skierowany na konsultację z psychologiem lub seksuologiem.

Badanie SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe)
Warto wiedzieć
Uważa się, że zaburzenia erekcji są jednym z najczęściej niezdiagnozowanych, a tym samym nieleczonych problemów medycznych. Zgodnie z szacunkami po 2025 roku liczba mężczyzn zmagających się z impotencją będzie stale rosła i osiągnie wartość nawet 300 milionów. Jest to związane ze zwiększeniem się średniej długości życia i chorobami cywilizacyjnymi.

Jak leczyć impotencję?

Leczenie zaburzeń erekcji zależy od przyczyny. W terapii stosuje się:

  • farmakoterapię (doustną i w postaci iniekcji do ciał jamistych członka),
  • psychoterapię (indywidualną lub par),
  • zabiegi chirurgiczne,
  • fizjoterapię,
  • aparaty próżniowe wywołujące erekcję,
  • zmianę stylu życia.

Bardzo ważne jest rozpoczęcie leczenia choroby podstawowej przyczyniającej się do zaburzeń erekcji.

Czy zaburzenia erekcji można wyleczyć?

W wielu przypadkach zaburzenia erekcji są uleczalne – szczególnie, gdy ich przyczyną są czynniki fizyczne lub psychologiczne łatwe do ustalenia i wyeliminowania. Terapia jest trudniejsza i może nie przynieść oczekiwanych rezultatów w przypadku mężczyzn z zaawansowanymi chorobami przewlekłymi oraz uszkodzeniem naczyń krwionośnych, nerwów lub członka. Dla powodzenia leczenia bardzo ważne jest wczesne zgłoszenie się po pomoc lekarską.

Zaburzenia erekcji – jaki lekarz może pomóc?

Sporadyczne zaburzenia erekcji nie powinny stanowić powodu do niepokoju. Jednak utrzymujące się lub nawracające problemy z uzyskaniem wzwodu wymagają konsultacji lekarskiej i rozpoczęcia szczegółowej diagnostyki. Nieprawidłowości można omówić z lekarzem pierwszego kontaktu, który zleci podstawowe badania i pokieruje do odpowiedniego specjalisty. Możliwe jest także bezpośrednie zgłoszenie się do urologa, psychiatry, kardiologa, chirurga lub seksuologa.

Impotencja to problem, który dotyka wielu mężczyzn, ale dzięki postępowi w medycynie istnieje kilka skutecznych metod leczenia. Dla powodzenia terapii bardzo ważne jest ustalenie przyczyn zaburzeń erekcji. Pomagają w tym szczegółowy wywiad lekarski, badanie przedmiotowe, a także badania laboratoryjne. Osoby zmagające się z impotencją nie powinny wahać się szukać pomocy. W większości przypadków poprawa jakości i odczuwanie satysfakcji z życia seksualnego są możliwe do osiągnięcia.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. S. Jakima, H. Zakliczyńska, Zaburzenia erekcji w praktyce lekarza rodzinnego, https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/170576,zaburzenia-erekcji-w-praktyce-lekarza-rodzinnego (dostęp 03.09.2024)
  2. Z. Lew-Starowicz, Diagnostyka różnicowa zaburzeń erekcji, Seksuologia Polska 2005, 3, 2, 60–63
  3. V. Skrzypulec i in., Nowe metody leczenia w aspekcie oczekiwań pacjentów dotkniętych problemem zaburzeń erekcji, Ginekologia Praktyczna 2004

Jak i kiedy pobrać kał do badania? Jak długo przechowywać? Pytania i odpowiedzi

Katarzyna Deptuła
-
0
Jak i kiedy pobrać kał do badania? Jak długo przechowywać? Pytania i odpowiedzi

Pobranie próbki kału do badania może przysporzyć trudności. Pacjent może mieć wątpliwość, np. jaki rodzaj pojemniczka wybrać, jak poprawnie umieścić stolec w opakowaniu bez ryzyka jego zanieczyszczenia oraz jak dużo go pobrać. W artykule zebraliśmy często zadawane pytania, m.in. na temat przechowywania próbek i czasu ich pobrania.

Spis treści:

  1. Jak prawidłowo pobrać kał do badania?
  2. Pobieranie kału do badań – często zadawane pytania

Jak prawidłowo pobrać kał do badania?

Odpowiednie przygotowanie do badania kału, a także technika jego pobrania, może zaważyć na wiarygodności testu, ale także zredukować ryzyko nieprawidłowych wyników:

  • fałszywie dodatnich, w których wskazuje się na obecność danego parametru, mimo braku jego rzeczywistego występowania;
  • fałszywie ujemnych, w których nie stwierdza się jego obecności, mimo realnego występowania.
Warto wiedzieć:
W aptekach dostępne są specjalne zestawy ułatwiające pobranie kału. Zwykle dołączany jest do nich  pojemnik na kał, jednorazowe rękawiczki i specjalny koszyczek, do którego oddaje się stolec.

Na co uważać i o czym pamiętać oddając kał do badania?

Pobierając kał do badania, należy zwrócić uwagę na kilka kwestii:

  • stolec nie może mieć kontaktu z moczem, a także wodą z toalety i detergentami;
  • kał powinien być oddany bez ingerencji jakichkolwiek leków przeczyszczających (zarówno doustnych, jak i doodbytniczych);
  • pacjent nie powinien zmieniać dotychczasowej diety na kilka dni przed badaniem;
  • stolec należy pobrać za pomocą szpatułki, która stanowi element zestawu do pobierania kału do badania.

Do badania potrzebna jest niewielka próbka świeżego kału pobrana w sposób losowy. Oznacza to, że powinna być ona pobrana z różnych części stolca, co określa się mianem „próbki reprezentatywnej”.

Pamiętaj:
Pobierając materiał do badania, należy uwzględnić fragmenty o zmienionym wyglądzie, np. z obecnością śluzu lub krwi na powierzchni stolca.

Jak duża powinna być próbka kału do badań?

Istotna jest również wielkość próbki stolca, która powinna odpowiadać objętości orzecha włoskiego/śliwki i sięgać ¼ wysokości pojemnika.

Badanie ogólne kału z oceną resztek pokarmowych

Jak pobrać kał do badania krwi utajonej?

Pacjent nie musi wprowadzać specjalnego przygotowania przed większością badań kału, podobnie w przypadku testu na krew utajoną. Przeprowadza się go na podstawie nowoczesnych metod immunochemicznych. Na ich wiarygodność nie wpływają spożywane pokarmy.

>> Przeczytaj również o badaniu krwi utajonej w kale i jego znaczeniu w diagnostyce raka jelita grubego.

Warto wiedzieć:
W przypadku pacjentów z krwawiącymi dziąsłami i po ekstrakcji zęba, badanie należy wykonać po ustąpieniu krwawienia. W przeciwnym wypadku grozi to wynikiem fałszywie dodatnim.
Krew utajona w kale (met. ilościowa)

Jak przygotować kał do badania na posiew?

W przypadku badań kału na posiew, należy wykorzystać jałowe pojemniki. Jest to istotne dla wiarygodności badania mikrobiologicznego stolca. Na podstawie próbki kału prowadzi się hodowlę i identyfikację bakterii, odpowiedzialnych za infekcje w obrębie układu pokarmowego.

>> Dowiedź się więcej: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki? 

posiew kału

Jak pobrać kał do badania dla sanepidu?

Badanie dla sanepidu ma na celu określenie nosicielstwa pałeczek Salmonella. Wykorzystuje się je m.in. u pracowników służby zdrowia i gastronomii. Test ten polega na badaniu 3 próbek kału, które są pobierane z trzech kolejnych dni (dzień po dniu) do specjalnych próbówek – są to wymazówki z podłożem transportowym.

Jak pobrać kał do badania parazytologicznego?

Kał do badania parazytologicznego (czyli na obecność pasożytów pokarmowych) pobiera się 1 lub 2-3 razy w odstępach 2-4 dni, z kilku różnych miejsc (dwóch lub trzech). Taki schemat zwiększa prawdopodobieństwo wykrycia patogenów.

>> Przeczytaj również o tasiemczycy, lambliozie, owsicy i glistnicy.

badanie kału w kierunku pasożytów baner

Niektóre badania wymagają użycia specjalnego zestawu, który dostępny jest w punktach pobrań, umożliwiającego identyfikację profilu bakteryjnego w kierunku dysbiozy, a także test na poziom kwasu masłowego w kale.

floragen badanie mikrobioty genetycznej baner do artykułu

>> Przeczytaj też: Badanie kału w kierunku pasożytów. Jak się przygotować, ile trwa, co wykrywa? Fakty i mity

Pobieranie kału do badań – często zadawane pytania

Poniżej zebraliśmy jedne z najczęściej zadawanych pytań dotyczących, m.in. przechowywania i czasu pobrania próbki kału.

Kiedy pobrać kał do badania – czy można pobrać dzień wcześniej?

Próbka kału powinna być możliwie jak najświeższa.

W przypadku większości badań poranny kał najlepiej jest oddać do laboratorium w ciągu 2-3 godzin od sporządzenia próbki. Maksymalny czas jej przechowywania nie powinien przekroczyć 24 godzin.

Należy unikać pobierania próbki dzień wcześniej lub wykonać to w wyjątkowych sytuacjach, np. przy problemach z defekacją. Podobne założenie dotyczy pobierania próbki wieczorem na dzień przed badaniem, więc w efekcie „wczorajszej próbki kału”.

Czy stosowane leki mają znaczenie przy pobieraniu próbki kału?

Próbkę kału pobiera się przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia lub po upływie kilku dni od jej zakończenia. Dłuższy odstęp czasu należy zachować w przypadku stosowania antybiotyków i wynosi on 2-3 tygodnie.

Czy można oddać kał do badania podczas okresu?

Próbek kału nie powinno pobierać się czasie trwania menstruacji. Należy zachować również odstęp 3 dni przed i po krwawieniu miesiączkowym. Niezastosowanie się grozi zafałszowaniem badań stolca, np. w kierunku krwi utajonej w kale, ale również badania mikroskopowego.

Jak przechowywać kał do badania i w jakich warunkach?

Gotową próbkę stolca do badań przechowuje się w warunkach, które przeciwdziałają rozpadowi i degradacji mas kałowych. W warunkach domowych spełnia je lodówka – gwarantuje ona temperaturę 2-8°C.

Jaki jest maksymalny czas przechowywania kału do badania?

W dużej części badań maksymalny czas przechowywania próbki stolca wynosi 24 godziny. Wyjątkiem jest badanie sanepidowskie (na Salmonellę i Shigellę), gdzie pierwsza próbka kału pochodzi sprzed 72 godzin, druga 48 godzin i trzecia 24 godzin.

Czy można używać dowolnego pojemnika do pobrania kału?

Zależnie od rodzaju badania wykorzystuje się jeden z trzech rodzajów pojemników, tj.:

  • pojemnik na kał niejałowy,
  • pojemnik na kał jałowy,
  • pojemnik na kał z podłożem, np. wymazówki do badania do książeczki sanepidowskiej.

Stosowanie niewłaściwych lub innych pojemników pozyskiwanych wtórnie (np. słoik) może grozić zafałszowaniem wyniku.

Warto wiedzieć:
Do badania mikroskopowego, mikrobiologicznego, na krew utajoną oraz jakościową ocenę zawartości tłuszczu w kale wystarczy jedna próbka.

Z pobraniem próbki kału wiąże się kilka reguł, których warto przestrzegać – decydują one o wiarygodności  wyniku, a tym samym o możliwości wykrycia chorób. Oprócz tego, istotny jest prawidłowy sposób pobrania stolca do badań, a także warunki przechowywania i inne ograniczenia dotyczące np. kobiet w okresie menstruacji.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. Ciepiela Olga, Diagnostyka laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie, Warszawa, PZWL, 2021, wyd.1
  2. Ostrowska Lucyna, Orywal Karolina, Stefańska Ewa, Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce, Warszawa, PZWL, 2023, wyd.2
  3. https://www.gov.pl/web/psse-turek/badanie-kalu, dostęp 12/08/2024
  4. https://www.gov.pl/web/psse-pabianice/szczegolowy-sposob-pobierania-i-dostarczenia-probek-do-badan-do-celow-sanitarno-epidemiologicznych–ksiazeczki-zdrowia, dostęp 12/08/2024
  5. https://www.gov.pl/web/wsse-krakow/badania-na-nosicielstwo, dostęp 12/08/2024
  6. https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/pytania-i-odpowiedzi, dostęp 12/08/2024

Kleszcze afrykańskie – jakie choroby przenoszą? Jakie badania wykonać po ukąszeniu kleszcza?  

Agnieszka Falborska
-
0
Kleszcze afrykańskie – jakie choroby przenoszą? Jakie badania wykonać po ukąszeniu kleszcza?  

Każdego roku, gdy nadchodzi czas wzmożonej aktywności kleszczy, sporo mówi się o zagrożeniach zdrowotnych związanych z ugryzieniami przez te pajęczaki. Jednak coraz więcej wskazuje na to, że nie tylko na rodzime gatunki kleszczy należy uważać. Czy rzeczywiście kleszcze afrykańskie w Polsce mogą stanowić zagrożenie? Po czym rozpoznać kleszcza afrykańskiego i jakie problemy zdrowotne mogą pojawiać się po jego ukąszeniu? W poniższym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania. 

Spis treści:

  1. Skąd biorą się kleszcze afrykańskie w Polsce?
  2. Kleszcz afrykański a zwykły – jak je odróżnić?
  3. Dlaczego kleszcze afrykańskie są niebezpieczne dla ludzi?
  4. Co zrobić po ukąszeniu kleszcza afrykańskiego?
  5. Podsumowanie

Skąd biorą się kleszcze afrykańskie w Polsce?

Kleszcz afrykański (znany również jako Hyalomma) jeszcze do niedawna uznawany był za gatunek niewystępujący w Polsce. Zasiedlają one przede wszystkim pustynie, półpustynie czy sawanny, a do rozwoju potrzebują ciepła i niskiej wilgotności. Co zatem robią kleszcze z Afryki w Polsce?

Co roku tysiące larw oraz nimf kleszczy afrykańskich trafiały do Europy (w tym Polski) w związku z migracją ptaków. Dotychczas wspomniane larwy kleszczy afrykańskich w tych rejonach Europy nie miały optymalnych warunków do swojego rozwoju, w wyniku czego ginęły. Jednak za sprawą coraz cieplejszych i suchych wiosen oraz lat ze wzmożonymi upałami, kleszcze afrykańskie uzyskały odpowiednie warunki do życia i pojawiły się już np. w Niemczech, Czechach czy Słowacji, a także w Polsce.

Kleszcz afrykański a zwykły – jak je odróżnić?

Kleszcze afrykańskie mają długie, prążkowane odnóża, które są zdecydowanie dłuższe względem ciała w porównaniu do rodzimych kleszczy.  Są również nawet 4-krotonie większe od kleszczy pospolitych, popularnie występujących w Polsce. Dodatkowo, mają charakterystyczny, spiczasty kształt i żółtawe lub brązowe ubarwienie wraz z ciemnymi plamami na grzbiecie. Warto wiedzieć o tym, że afrykańskie kleszcze po napiciu krwią mogą mieć nawet ponad 2 cm długości –  zdecydowanie więcej niż w przypadku innych rodzajów kleszczy.

>> Sprawdź również: Sezon na kleszcze

Dlaczego kleszcze afrykańskie są niebezpieczne dla ludzi?

Kleszcze afrykańskie przenoszą różnego typu bakterie i wirusy. Szczególnie niebezpieczny jest wirus krymsko-kongijskiej gorączki krwotocznej (CCHFV), ponieważ wywoływana przez niego choroba, jaką jest gorączka krwotoczna, wiąże się z wysoką śmiertelnością na poziomie. Kleszcze tropikalne – a do takich zalicza się kleszcz afrykański – tak samo jak gatunki europejskie mogą również wywoływać boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu.

Okres inkubacji wirusa wynosi zwykle 1-3 dni, natomiast sam czas uwidocznienia się objawów zależny jest od liczby cząsteczek wirusa i transmisji. Zwykle jednak symptomy zakażenia CCHFV pojawiają się dość szybko, bo już w czasie 4-12 dni od ukąszenia. Warto mieć na uwadze, że również nieumiejętne usuwanie zakażonego pajęczaka i w efekcie jego rozgniecenie, może doprowadzić do zakażenia.

Początkowo objawy krymsko-kongijskiej gorączki krwotocznej przypominają grypę – występują dreszcze, gorączka, ból gałek ocznych, bóle stawów i mięśni, nudności, ból brzucha, osłabienie. Później pojawiają się problemy ze świadomością, agresja, senność, tachykardia, krwawe wybroczyny czy krwawienia. Terapia w przypadku CCHFV jest leczeniem objawowym i koncentruje się na podtrzymaniu funkcji życiowych pacjenta.

Co zrobić po ukąszeniu kleszcza afrykańskiego?

Gdy dojdzie do ukąszenia kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć, chwytając za aparat gębowy pęsetą lub robiąc to przy pomocy innych narzędzi dostępnych w aptekach (np. lasso). Bardzo ważne, by nie przyduszać czy zgniatać kleszcza w żaden sposób – czy to przy pomocy narzędzi, czy kremów, olejów lub innych substancji. Dodatkowo, biorąc pod uwagę rzadkość występowania kleszcza afrykańskiego w Polsce, warto zachować wyjętego pajęczaka do sprawdzenia, czy rzeczywiście mamy do czynienia z tym gatunkiem.

Jakie badania wykonać?

Przede wszystkim, po ukąszeniu i sprawnym usunięciu pajęczaka, należy zachować go do badania. Możliwe jest sprawdzenie kleszcza wyciągniętego z ciała żywiciela pod kątem zakażenia krętkiem Borellia. Uzyskanie wyniku takiego badania pozwala oszacować ryzyko zachorowania na boreliozę, jednak nie jest jednoznaczne z zachorowaniem na nią. W przypadku upłynięcia dłuższego czasu od ukąszenia, tj. ok. 4-6 tygodni, można wykonać u osoby ukąszonej badania przesiewowe oraz ewentualny test potwierdzenia, w celu weryfikacji wątpliwych czy dodatnich wyników uzyskanych w badaniach przesiewowych.

Borelioza - pakiet przesiewowy (pierwszy etap diagnostyki)
Borelioza - pakiet potwierdzenia (met. Western-Blot)

>> Sprawdź to badanie: Panel koinfekcje (9 badań wykrywających 7 drobnoustrojów)

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Po ugryzieniu należy monitorować stan swojego zdrowia oraz obserwować miejsce wokół ugryzienia. Obecność na skórze rumienia, któremu może towarzyszyć podwyższona temperatura, powinna skłonić do konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem medycyny tropikalnej – szczególnie wtedy, jeśli u ukąszonej osoby występują objawy wskazujące na możliwe zakażenie CCHFV.

Podsumowanie

Kleszcze afrykańskie, choć dotychczas niespotykane w Polsce, ze względu na zmieniający się klimat, mogą coraz częściej osiedlać się na terenach naszych rodzimych łąk czy lasów. Możliwość zakażenia krymsko-kongijską gorączką krwotoczną jest istotnym zagrożeniem zdrowotnym, którego nie można bagatelizować. W związku z tym – również w kontekście profilaktyki zakażenia boreliozą przenoszoną przez rodzime kleszcze –  ważne jest sprawdzanie powierzchni ciała po wizytach w lasach czy na łąkach i terenach trawiastych, a także w przypadku ukąszenia, jak najszybsze usunięcie kleszcza, obserwowanie swojego stanu zdrowia i wykonanie odpowiednich badań, wykluczających możliwość zakażenia np. boreliozą.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

1. Kleszcze afrykańskie Hyalomma są już w Polsce. Dostęp: 07.09.2024
https://nauka.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_nauka.pap.pl&_PageID=11&_RowID=&s=depesza&dz=&dep=391410&data=&_CheckSum=-1651015580

2. Knutelski, S. Bać się, czy nie, oto jest pytanie, czyli o kleszczach z rodzaju Hyalomma Koch, 1844. Dostęp: 08.09.2024

https://nauka.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_Sz8leL0jYQen/74541952/156398028

3. Sezon na kleszcze – zbadaj się na boreliozę. Dostęp: 08.09.2024

https://www.alablaboratoria.pl/19754-sezon-na-kleszcze–zbadaj-sie-na-borelioze

CA 72-4 – wskazania do badania, interpretacja wyników   

Weronika Dobrewa
-
0
CA 72-4 – wskazania do badania, interpretacja wyników   

Współczesna medycyna stale rozwija narzędzia, które umożliwiają wczesną diagnostykę i skuteczne monitorowanie chorób nowotworowych. Jednym z takich narzędzi jest marker CA 72-4, który odgrywa istotną rolę zwłaszcza w diagnostyce nowotworów przewodu pokarmowego. Badanie poziomu CA 72-4 może dostarczyć nie tylko informacji na temat obecności samego guza, ale także pomóc w monitorowaniu postępów leczenia. W tym artykule przyjrzymy się, czym jest CA 72-4, kiedy warto przeprowadzić badanie, oraz jak właściwie interpretować jego wyniki.

Spis treści:

  1. CA 72-4 – co to za badanie?
  2. CA 72-4 – kiedy wykonać badanie?
  3. CA 72-4 – jak interpretować wynik badania?

CA 72-4 – co to za badanie?

CA 72-4 (Carbohydrate Antigen 72-4) to glikoproteina, która pełni rolę markera nowotworowego. Jest używana w diagnostyce i monitorowaniu niektórych nowotworów przewodu pokarmowego, takich jak rak żołądka, jelita grubego czy trzustki. Dodatkowo, CA 72-4 może również być podwyższony w przypadku niektórych nowotworów jajnika.

Markery nowotworowe, takie jak CA 72-4, to substancje, które normalnie występują w organizmie, ale w znacznie mniejszych ilościach. Badanie antygenu CA 72-4 polega na oznaczeniu jego stężenia we krwi pacjenta. Jest często stosowane jako uzupełnienie innych metod diagnostycznych.

Chociaż CA 72-4 jest użytecznym narzędziem w diagnostyce nowotworowej, warto pamiętać, że nie jest specyficzny wyłącznie dla nowotworów przewodu pokarmowego. Podwyższony poziom CA 72-4 może również występować w przypadku niektórych innych schorzeń, w tym nowotworów jajnika i niektórych schorzeń zapalnych. Dlatego ważne jest, aby interpretować wyniki badania CA 72-4 w kontekście całokształtu objawów klinicznych oraz wyników dodatkowych badań.

>> Przeczytaj też: Rak żołądka – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

CA 72-4 – kiedy wykonać badanie?

Wskazaniami do wykonania badania CA 72-4 są:

  • podejrzenie nowotworu przewodu pokarmowego: objawy sugerujące jego obecność to:

– Przewlekłe bóle brzucha lub dyskomfort, który nie ustępuje,

– Trudności w przełykaniu lub uczucie zatykania w przełyku,

– Uporczywe nudności i wymioty,

– Utrata wagi bez wyraźnej przyczyny,

– Zmiany w rytmie wypróżnień, takie jak długotrwała biegunka lub zaparcia,

– Krwawienie z przewodu pokarmowego, objawiające się krwią w stolcu lub czarnymi stolcami,

– Przewlekłe uczucie pełności lub wzdęcia brzucha.

  • podejrzenie raka jajnika – jako uzupełnienie innych markerów nowotworowych, takich jak CA 125,
  • monitorowanie pacjentów z już rozpoznanym rakiem,
  • ocena efektywności leczenia onkologicznego,
  • kontrola pooperacyjna choroby nowotworowej,
  • przesiewowe badania w grupach ryzyka.
Badania CA 72-4

>> Zobacz też: Markery nowotworowe w diagnozie raka jelita grubego i trzustki

CA 72-4 – jak interpretować wynik badania?

Interpretacja wyniku badania poziomu CA 72-4 wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej dlatego bardzo ważne jest, aby pacjent nie podejmował prób samodzielnej interpretacji wyników! Wartość CA 72-4 może być podwyższona z wielu różnych powodów, niekoniecznie związanych z nowotworem, dlatego prawidłową analizę wyników powinien przeprowadzić wyłącznie lekarz.

Lekarz interpretuje wynik CA 72-4 w kontekście pełnego obrazu klinicznego pacjenta, uwzględniając jego historię chorób, inne wyniki badań laboratoryjnych oraz obrazowych, a także objawy kliniczne.

Jaki wynik CA 72-4 świadczy o raku?

Wartości referencyjne  dla CA 72-4 w surowicy krwi zwykle wynosi poniżej 6,9 U/ml, chociaż wartość ta może się różnić w zależności od laboratorium oraz metod pomiaru. Wzrost poziomu CA 72-4 powyżej tej wartości może (choć nie musi) wskazywać na obecność nowotworu.

Jednakże, samodzielne wyniki badania CA 72-4 nie są wystarczające do postawienia diagnozy raka. Podwyższony poziom może być wynikiem różnych innych schorzeń, dlatego istotne jest, aby wyniki te były interpretowane uważnie. Z drugiej strony, niski poziom CA 72-4 nie wyklucza obecności nowotworu, zwłaszcza na wczesnym etapie choroby. W celu potwierdzenia obecności nowotworu konieczne jest w większości przypadków wykonanie dokładnych badań obrazowych oraz badania histopatologicznego.

O czym świadczy CA 72-4 powyżej normy?

Podwyższony poziom CA 72-4 może wskazywać na inne stany chorobowe poza nowotworami. Wśród nich wyróżniamy:

  • Stany zapalne przewodu pokarmowego: Choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
  • Łagodne choroby żołądka i jelit: Wrzody żołądka, polipy jelitowe lub zapalenie błony śluzowej żołądka.
  • Choroby wątroby: W niektórych przypadkach, choroby wątroby, takie jak marskość wątroby czy przewlekłe zapalenie wątroby, mogą być związane z podwyższonym poziomem CA 72-4.
  • Choroby płuc: W niektórych przypadkach, przewlekłe choroby płuc, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub zapalenie płuc, mogą prowadzić do podwyższenia poziomu CA 72-4.

Badanie poziomu CA 72-4 jest ważnym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu nowotworów przewodu pokarmowego. Jego wyniki mogą dostarczyć cennych informacji o obecności oraz postępie choroby, ale nie powinny być interpretowane jako badanie niezależne. Pomimo swojej użyteczności, CA 72-4 nie jest wskaźnikiem specyficznym, dlatego, decyzje diagnostyczne i terapeutyczne powinny być podejmowane na podstawie całościowego obrazu klinicznego.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. Guadagni F., Roselli M., Cosimelli M. et al. CA 72-4 serum marker–a new tool in the management of carcinoma patients. Cancer Invest. 1995;13(2):227-38.
  2. Kotzev AI., Draganov PV. Carbohydrate Antigen 19-9, Carcinoembryonic Antigen, and Carbohydrate Antigen 72-4 in Gastric Cancer: Is the Old Band Still Playing? Gastrointest Tumors. 2018 Sep;5(1-2):1-13.
  3. Lenhard MS., Nehring S., Nagel D. et al. Predictive value of CA 125 and CA 72-4 in ovarian borderline tumors. Clin Chem Lab Med. 2009;47(5):537-42.
  4. Louhimo J., Carpelan-Holmström M., Alfthan H. et al. Serum HCG beta, CA 72-4 and CEA are independent prognostic factors in colorectal cancer. Int J Cancer. 2002 Oct 20;101(6):545-8.

Ciąża geriatryczna – co to jest i kiedy o niej mówimy? Jakie badania zrobić przed późną ciążą?

Angelika Janowicz
-
0
Ciąża geriatryczna – co to jest i kiedy o niej mówimy? Jakie badania zrobić przed późną ciążą?

W ostatnich latach coraz więcej kobiet decyduje się na macierzyństwo w późniejszym wieku, co prowadzi do wzrostu liczby tzw. ciąż geriatrycznych. Chociaż im przyszła mama jest starsza, tym wzrasta ryzyko powikłań – dzięki rozwojowi współczesnej medycyny w większości przypadków udaje się ich uniknąć. Dowiedz się, jak przygotować się do ciąży w późnym wieku.

Spis treści:

  1. Ciąża geriatryczna – co to jest?
  2. Ciąża w późnym wieku – czynniki ryzyka
  3. Jak przygotować się do ciąży po 40. roku życia?

Ciąża geriatryczna – co to jest?

Ciąża geriatryczna to określenie na ciążę w późniejszym wieku. Należy zdawać sobie sprawę, że nie jest to termin medyczny. Nie należy go także dosłownie łączyć z “geriatrią”, czyli dziedziną medycyny skupiającą się na schorzeniach wieku podeszłego (powyżej 65. roku życia).

Panuje pogląd, że optymalny moment na zajście w ciążę jest między 20. a 30. rokiem życia. Ma to swoje uzasadnienie medyczne. Kobiety w tej grupie mają wysoką płodność, rzadko chorują na choroby przewlekłe, a ich organizm łatwo adaptuje się do zmian następujących po zapłodnieniu i szybciej wraca do normy po porodzie.

Tymczasem ciąża w poźniejszym wieku to zjawisko, które obserwuje się w Polsce coraz częściej. Rośnie liczba kobiet, które w chwili swojego pierwszego porodu mają 35 lat lub więcej. Wpływ ma na to wiele czynników – m.in. społecznych, ekonomicznych czy psychologicznych.

Ciąża geriatryczna – od jakiego wieku?

Za ciążę geriatryczną uznaje się ciążę u kobiet powyżej 35. roku życia. Niektóre źródła sugerują, że granica wieku może być przesunięta na 40 lat, zwłaszcza w kontekście szybkiego rozwoju współczesnej medycyny i dłuższego okresu płodności u niektórych kobiet.

>> Przeczytaj też: Żywienie w ciąży – na co warto zwrócić uwagę?

Ciąża w późnym wieku – czynniki ryzyka

Wiele kobiet zastanawia się, czy ciąża po 40. roku życia jest bezpieczna. Należy zdawać sobie sprawę, że wraz z wiekiem matki rośnie ryzyko powikłań. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń jest zwiększone ryzyko wad genetycznych u dziecka. Do innych zalicza się m.in.:

  • wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu,
  • śmierć okołoporodowa,
  • poród przedwczesny.

U kobiet, które decydują się na ciążę w późnym wieku częściej występują schorzenia takie jak nadciśnienie indukowane ciążą (PIH), stan przedrzucawkowy, cukrzyca ciążowa, choroby sercowo-naczyniowe czy zaburzenia tarczycy. Mogą one wpływać na przebieg ciąży i stan zdrowia matki oraz dziecka.

Czy ciąża po 40-stce jest bezpieczna?

Ciąża po 40. roku życia niesie ze sobą większe ryzyko powikłań. Jednak dzięki postępowi medycyny i odpowiedniej opiece prenatalnej, wiele kobiet może bezpiecznie przejść przez ciążę i urodzić zdrowe dziecko.

Należy pamiętać, że wiek jest tylko jednym z wielu czynników, które wpływają na przebieg ciąży. Kobiety w wieku powyżej 40 lat, które są zdrowe, prowadzą aktywny tryb życia i regularnie kontrolują stan swojego zdrowia, mają duże szanse na bezpieczną i zdrową ciążę.

Jak przygotować się do ciąży po 40. roku życia?

Odpowiednie przygotowania do ciąży są ważne w każdym wieku. Zmiany zachodzące niemal we wszystkich układach po zapłodnieniu mogą być bardzo obciążające dla organizmu. Dlatego wcześniej dobrze jest zadbać o swoje zdrowie oraz kondycję fizyczną i psychiczną.

Przygotowania do ciąży po 40. roku życia obejmują:

  • konsultację lekarską w celu oceny ogólnego stanu zdrowia oraz ewentualnej modyfikacji leków przyjmowanych na stałe,
  • wykonanie badań laboratoryjnych pozwalających ocenić ogólny stan zdrowia i płodność,
  • zrezygnowanie z używek,
  • ograniczenie stresu i naukę technik relaksacyjnych
  • regularną aktywność fizyczną,
  • modyfikację diety na dobrze zbilansowaną, bogatą w witaminy, minerały i wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Minimum 12 tygodni przed planowanym zajściem w ciążę należy wdrożyć suplementację folianów, które redukują ryzyko wad cewy nerwowej u dziecka.

>> Zobacz też: Badania prenatalne – wszystko, co należy wiedzieć

Ciąża geriatryczna – jakie badania warto wykonać?

Aby ograniczyć ryzyko powikłań, kobiety planujące dziecko powinny monitorować swój stan zdrowia. Zalecane badania przed ciążą po 30. czy 40. roku życia to m.in.:

Oprócz tego warto wykonać również badanie ginekologiczne (wraz z USG i cytologią), USG piersi i USG jamy brzusznej. Zalecany jest także przegląd stomatologiczny.

Pakiet kobiety przed ciążą (15 badań)

Późna ciąża jest związana z pewnym ryzykiem powikłań, jednak nie powinna stanowić powodów do niepokoju. Wiek nie jest przeciwwskazaniem do rodzicielstwa. Współczesna medycyna pozwala na monitorowanie zdrowia matki i dziecka oraz przeciwdziałanie nieprawidłowościom na ich wczesnym etapie. Bardzo ważne jest także odpowiednie przygotowanie do późnej ciąży, które obejmuje konsultację lekarską, wykonanie badań laboratoryjnych i zmianę stylu życia na zdrowszy.

>> Przeczytaj też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. A. Kubiak-Fortecka, J. Wilczyński, Ciąża i poród u kobiet w wieku dojrzałym, Przegląd Menopauzalny 2/2009
  2. P. Szukalski, Późne macierzyństwo – nowe zjawisko demograficzne w Polsce?, Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny 2017
  3. I. Jagielska i in., Ciąża po 35. roku życia – wyniki położnicze w materiale własnym Kliniki Położnictwa Collegium Medicum w Bydgoszczy, Przegląd Menopauzalny 1/2012
  4. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny i witamin B6 i B12, w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu 2024

Zapalenie skórno-mięśniowe – co to jest? Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Zapalenie skórno-mięśniowe – co to jest? Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Zapalenie skórno-mięśniowe to rzadkie schorzenie autoimmunologiczne, w którym proces zapalny obejmuje między innymi mięśnie szkieletowe i skórę. Choroba powoduje znaczne upośledzenie funkcji ruchowych, a także powikłania związane z układem sercowo-naczyniowym i oddechowym. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie poprawiają rokowania. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy zapalenia skórno-mięśniowego oraz jak wygląda diagnostyka.

Spis treści:

  1. Co to jest zapalenie skórno-mięśniowe?
  2. Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego
  3. Zapalenie skórno-mięśniowe – objawy
  4. Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego
  5. Zapalenie skórno-mięśniowe – jak wygląda leczenie?

Co to jest zapalenie skórno-mięśniowe?

Zapalenie skórno-mięśniowe jest rzadką, układową chorobą należącą do idiopatycznych miopatii zapalnych. . Jest to zapalenie mięśni z towarzyszącym zapaleniem skóry. Charakteryzuje się:

  • obecnością autoprzeciwciał,
  • stan zapalnym dotykającym wiele układów i narządów ,
  • uszkodzeniem naczyń krwionośnych,
  • charakterystycznymi objawami dermatologicznymi. .

Zapalenie skórno-mięśniowe może wystąpić w każdym wieku. U dorosłych szczyt zachorowania przypada między 35. a 65. rokiem życia, a u dzieci między 10. a 15. rokiem życia (młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe). Choroba częściej występuje u kobiet.

Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego

Dokładne przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że choroba ma podłoże autoimmunologiczne. W przebiegu tego typu schorzeń układ odpornościowy nie działa prawidłowo i zaczyna atakować własne komórki i tkanki. W przypadku zapalenia skórno-mięśniowego celem ataku są przede wszystkim mięśnie oraz skóra.

Uważa się, że na rozwój choroby wpływają predyspozycje genetyczne, które są wyzwalane czynnikami środowiskowymi (np. zakażeniami wirusowymi). Zapalenie skórno-mięśniowe może być w niektórych przypadkach związane z chorobą nowotworową. Najczęstszymi nowotworami, które mu towarzyszą, są nowotwory jajnika, sutka, płuc, przewodu pokarmowego oraz chłoniaki nieziarnicze.

Warto wiedzieć
Choroba nowotworowa może być rozpoznana przed zachorowaniem na zapalenie skórno-mięśniowe, a także w jego trakcie lub po nim. Ryzyko jej wystąpienia jest nawet 6-krotnie wyższe niż u osób zdrowych.

Zapalenie skórno-mięśniowe – objawy

Początek zapalenia skórno-mięśniowego może być:

  • ostry (w ciągu kilku dni),
  • podostry (w ciągu kilku tygodni),
  • przewlekły (w ciągu kilku miesięcy lub lat).

W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego obecne są objawy mięśniowe, skórne oraz dolegliwości ogólne, będące skutkiem uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Ogólne objawy zapalenia skórno-mięśniowego to:

  • wzrost temperatury ciała,
  • ogólne osłabienie,
  • utrata masy ciała.

Natomiast objawy związane z obecnością zmian zapalnych w innych układach to m.in. ból stawów, suchy kaszel, tachykardia lub bradykardia, problemy z połykaniem pokarmów, problemy z oddychaniem.

Objawy mięśniowe zapalenia skórno-mięśniowego

Głównym objawem zapalenia skórno-mięśniowego jest symetryczne osłabienie mięśni. Dotyczy to szczególnie obręczy barkowej, obręczy miednicznej, a także grzbietu i karku. Chorzy mają problemy z podnoszeniem ciężkich przedmiotów, zmianą pozycji z siedzącej na stojącą, podnoszeniem ramion oraz chodzeniem po schodach. Osłabieniu może towarzyszyć ból i tkliwość mięśni.

W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego może dojść również do osłabienia:

  • mięśni oddechowych (niewydolność oddechowa),
  • mięśni gardła i przełyku (trudności z przełykaniem i mówieniem),
  • mięśni gałki ocznej (zaburzenia widzenia).

Objawy skórne zapalenia skórno-mięśniowego

Zmiany skórne w przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego to:

  • rumień heliotropowy – fioletowe lub czerwone zabarwienie  skóry wokół oczu,
  • rumień dekoltu – zaczerwienienie w kształcie litery V, nazywany również objawem szala,
  • rumień ud i bioder (tzw. objaw kabury),
  • grudki Gottrona – wykwity skórne, które pojawiają się w okolicy stawów międzypaliczkowych, łokciowych, kolanowych, skokowych oraz na nadgarstkach,
  • łuszczenie i pękanie skóry na rękach,
  • świąd skóry,
  • wybroczyny i teleangiektazje,
  • łysienie ogniskowe,
  • owrzodzenia troficzne,
  • zapalenie tkanki podskórnej.

Zmiany skórne mogą występować samodzielnie, wraz z zapaleniem mięśni lub wyprzedzać objawy mięśniowe.

Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego

Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego obejmuje:

  • wywiad lekarski i badanie podmiotowe,
  • badania laboratoryjne z krwi (m.in. kinaza kreatynowa, OB, CRP, mioglobina, próby wątrobowe),
  • badania autoimmunologiczne (m.in. autoprzeciwciała ANA),
  • elektromiografia (ujawnia uszkodzenie mięśni i),
  • badania obrazowe (m.in. rezonans magnetyczny, RTG).
przeciwciała przeciwjądrowe ANA

W diagnostyce zapalenia skórno-mięśniowego zastosowanie mają również badania histologiczne. Biopsja mięśnia polega na pobraniu próbki tkanki mięśniowej i pozwala potwierdzić obecność stanu zapalnego oraz innych charakterystycznych zmian w mięśniach.

Badanie kinazy kreatynowej (CK)

Zapalenie skórno-mięśniowe – jak wygląda leczenie?

Leczenie zapalenia skórno-mięśniowego jest złożone i długotrwałe, często wymaga współpracy kilku specjalistów, takich jak reumatolog, dermatolog i neurolog. Celem leczenia jest złagodzenie objawów, zahamowanie postępu choroby oraz poprawa jakości życia pacjenta. Podstawowe metody leczenia obejmują:

  • przyjmowanie glikokortykosteroidów (doustnie lub dożylnie),
  • przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
  • leczenie podtrzymujące.

Dodatkowo bardzo ważna jest rehabilitacja, która pomaga w zachowaniu sprawności i zapobiega przykurczom. Ćwiczenia powinny być dopasowane indywidualnie do okresu choroby (w fazie ostrej stosuje się ćwiczenia bierne, następnie izometryczne, izotoniczne i aerobowe).

Rokowania zapalenia skórno-mięśniowego są dobre, jeżeli zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Wówczas przeżywalność 10-letnia wynosi ponad 80%. Bez terapii u większości chorych dochodzi do stopniowego zaniku i przykurczu mięśni. W tej grupie śmiertelność 5-letnia wynosi około 50%.

Zapalenie skórno-mięśniowe to schorzenie autoimmunologiczne, w którym proces zapalny obejmuje mięśnie, skórę, a także inne narządy wewnętrzne. Chociaż choroba może prowadzić do licznych powikłań i znacząco wpłynąć na codzienne życie pacjenta, odpowiednio dobrane leczenie oraz wsparcie specjalistów mogą poprawić rokowania i jakość życia chorych. W przypadku zauważenia objawów, takich jak osłabienie mięśni i zmiany skórne, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego obejmuje m.in. badania laboratoryjne z krwi, badania immunologiczne, rezonans magnetyczny, a także biopsję tkanki mięśniowej.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. K. Bucka-Gierczak i in., Zapalenie skórno-mięśniowe na steroidy skutecznie leczone dożylnym preparatem immunoglobulin, Forum Reumatologiczne 2019, t. 5, nr 4, 209–213
  2. L. Kao i in., Patogeneza zapalenia skórno-mięśniowego: rola cytokin i interferonu, Dermatologia po Dyplomie 2011, t. 2, nr 5, s. 35–45
  3. Zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.7. (dostęp 11.09.2024)
  4. K. Przekazińska-Boager, U. Brzezicka-Ciach, Zapalenie skórno-mięśniowe jako rewelator choroby nowotworowej, Przegląd Dermatologiczny 2014, 101, 40–45

Ołówkowaty (cienki) stolec – przyczyny i diagnostyka

Paulina Górska
-
0
Ołówkowaty (cienki) stolec – przyczyny i diagnostyka

Zmiana koloru, wielkości konsystencji czy zapachu stolca może świadczyć o procesie chorobowym, dlatego nie powinno się ich lekceważyć. Jednym z niepokojących sygnałów zmiany wypróżnienia jest pojawienie się stolca ołówkowatego – jak go rozpoznać i czym może być spowodowany? Przeczytaj artykuł, aby poznać odpowiedzi na te pytania.

Spis treści:

  1. Jak wygląda stolec ołówkowaty?
  2. Przyczyny ołówkowatego stolca
  3. Czy cienki stolec może oznaczać raka?
  4. Ołówkowaty stolec – jakie badania wykonać?

Jak wygląda stolec ołówkowaty?

Nazwa “ołówkowaty stolec” nie jest przypadkowa., można stwierdzić, że faktycznie wygląda jak ołówek. Opisuje się go jako dobrze uformowaną, ale długą i cienką masę kałową.

Warto wiedzieć
Średnica stolca wynosi zazwyczaj około 2-5 cm. Tymczasem średnica stolca ołówkowatego wynosi zaledwie kilkanaście milimetrów.

Jaki ma kolor stolec ołówkowaty? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi, ponieważ kolor może zmieniać się w zależności od stanu zdrowia. W przypadku krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego masa kałowa ma kolor smolisty. Z kolei kolor jasny, żółtawy może być spowodowany cholestazą (stanem, w którym odpływ żółci z wątroby jest utrudniony lub zablokowany).

>> To może Cię zainteresować: Jasny stolec – kiedy może być objawem choroby?

Przyczyny ołówkowatego stolca

Wygląd stolca ołówkowatego nie powinien zostać zlekceważony – jest to znak, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Tylko co? Jakie mogą być przyczyny wąskiego stolca?

Hemoroidy a cienki stolec

Czy istnieje jakiś związek między hemoroidami a cienkim stolcem? Tak. Stolec ołówkowaty może świadczyć o chorobie hemoroidalnej (inaczej żylakach odbytu), w której dochodzi do powiększenia się guzków krwawniczych. Są one fizjologiczną strukturą odbytu, ale problem pojawia się, gdy zwiększają swoje rozmiary. Powoduje to zwężenie światła odbytnicy, a w konsekwencji zmianę średnicy stolca.

Warto wiedzieć
Cienki stolec to niejedyny objaw żylaków odbytu. U osoby chorej często obserwuje się również ślad krwi na papierze toaletowym lub domieszkę świeżej krwi w stolcu.

Ponadto pojawiają się objawy, takie jak:

  • pieczenie, świąd, podrażnienie, ból czy dyskomfort w okolicy odbytu;
  • wyciek śluzu;
  • uczucie niecałkowitego wypróżnienia;

Co może być przyczyną takich objawów? Nie jest to do końca wyjaśnione. Wśród możliwych przyczyn żylaków odbytu wymienia się m.in. siedzący tryb życia, nawykowe zaparcia oraz marskość wątroby.

>>Przeczytaj też: Zielony stolec – co może oznaczać zielony kał u dorosłych i dzieci?

Zespół jelita drażliwego a cienki stolec

Cienki stolec może być również jednym z objawów zespołu jelita drażliwego (ang. IrritableBowelSyndrome, IBS). Jakiś czas temu był on uznawany za zaburzenie czynnościowe i chorobę psychosomatyczną. Obecnie wiadomo, że jest to zaburzenie funkcji przewodu pokarmowego spowodowane zaburzeniami interakcji na osi jelito-mózg. Udział w ich powstawaniu mają m.in. czynniki genetyczne, a także przebyte infekcje żołądkowo-jelitowe.

Zmiana wyglądu stolca to tylko jeden z objawów IBS. Do pozostałych należą:

  • nawracające bóle brzucha;
  • wzdęcia brzucha;
  • gazy;
  • objawy spoza przewodu pokarmowego (m.in. bóle głowy, nocne oddawanie moczu, zaburzenia miesiączkowania);

U osób z zespołem jelita drażliwego występują również problemy z wypróżnianiem. W zależności od podtypu IBS są to zaparcia lub biegunki.

>> Zobacz też: Czarny stolec, smolisty stolec – przyczyny, diagnostyka, postępowanie

Cienki stolec a stres

Wśród przyczyn ołówkowatego stolca wymienia się również stres. U osób, które są narażone na jego działanie przez dłuższy czas, może dojść do zaciskania mięśni jelita. Prowadzi to do zmiany wyglądu mas kałowych.

Nie zawsze stres sam w sobie jest przyczyną zmiany w wyglądzie stolca. W niektórych przypadkach jest on czynnikiem, który nasila objawy nerwicy czy zespołu jelita drażliwego i tym sposobem prowadzi do pojawienia się niepokojących sygnałów ze strony przewodu pokarmowego.

Czy cienki stolec może oznaczać raka?

Choroby nowotworowe są jedną z najczęstszych przyczyn ołówkowatego stolca. Niepokojące zmniejszenie się jego średnicy może świadczyć o tym, że w przewodzie pokarmowym (najczęściej w odbytnicy) pojawił się guz nowotworowy, który zwęził światło jelita.

W przypadku choroby nowotworowej pojawiają się również inne alarmujące sygnały. Obserwuje się niezamierzoną utratę masy ciała, nocne poty, krew w stolcu i stany podgorączkowe. Ponadto mogą pojawić się objawy anemii: bladość skóry, bóle i zawroty głowy, zmiana rytmu wypróżnień czy osłabienie.

>> Sprawdź też: Anemia – przyczyny, objawy i rodzaje niedokrwistości

Ołówkowaty stolec – jakie badania wykonać?

Zmiana wyglądu stolca może wydawać się czymś błahym, ale nie należy jej lekceważyć. Warto skonsultować ją z lekarzem (gastrologiem lub proktologiem), który zajmie się znalezieniem przyczyny.

W pierwszej kolejności zazwyczaj wykonuje się badanie per rectum. Pozwala ono na ogólną ocenę bańki odbytnicy, wyglądu stolca na rękawiczce, a także wyczucie ewentualnego guza, który jest w zasięgu palca.

Jeśli lekarz widzi konieczność wykonania dodatkowych badań, może skierować pacjenta na endoskopię jelita. Przy podejrzeniu nieswoistych zapaleń jelit lub nowotworu jelita grubego wykonuje się kolonoskopię. W innych przypadkach wystarczające mogą okazać się szybsze i lepiej tolerowane przez pacjenta badania – sigmoidoskopia lub rektoskopia.

pakiet zdrowe jelita

W celu ustalenia przyczyny cienkiego stolca zleca się także badania laboratoryjne. Jednym z nich jest łatwo dostępne badanie na krew utajoną w kale.

Zalecenie dotyczące obserwowania wyglądu stolca może wydawać się absurdalne i wywoływać śmiech. Jednak warto potraktować je poważnie. Zmiany w kształcie, średnicy, kolorze czy konsystencji stolca czasami świadczą o chorobie. W przypadku cienkiego stolca może być nią IBS, choroba hemoroidalna, a nawet nowotwór. Nie powinno się tego lekceważyć – im wcześniej rozpocznie się diagnostyka, tym lepiej.

>> Przeczytaj także: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?  

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/73971,stolec-olowkowaty-czy-to-objaw-raka, dostęp: 05.09.2024
  2. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy, dostęp: 05.09.2024
  3. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/hemoroidy-zylaki-odbytu-objawy-przyczyny-i-leczenie/, dostęp: 05.09.2024
  4. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/zespol-jelita-nadwrazliwego-objawy-diagnostyka-leczenie/, dostęp: 05.09.2024
  5. Grunwald, Anna, and Krystyna Klimaszewska. „PROFILAKTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW JELITA GRUBEGO.” Rola zespołu interdyscyplinarnego w opiece nad pacjentami onkologicznymi Tom III: 76.

Marker nowotworowy CA 15-3 a rak piersi

Angelika Janowicz
-
0
Marker nowotworowy CA 15-3 a rak piersi

Wczesne wykrycie raka piersi zwiększa szansę na skuteczne leczenie. Dlatego niezwykle ważna jest szczegółowa diagnostyka i monitorowanie przebiegu choroby. Jedną z ich składowych są markery nowotworowe. Dowiedz się, jakie są najczęściej badane markery nowotworowe raka piersi.

Spis treści:

  1. Czym są markery nowotworowe?
  2. Markery nowotworowe w diagnostyce raka piersi
  3. Markery nowotworowe w raku piersi – kiedy wykonać badanie?
  4. Czy podwyższony wynik markerów nowotworowych oznacza raka piersi?
  5. Badania przesiewowe w kierunku raka piersi

Czym są markery nowotworowe?

Markery nowotworowe to substancje o różnej strukturze biologicznej i pochodzeniu. Mogą to być np. białka, lipidy lub kwasy nukleinowe. Są one produkowane przez komórki tkanki nowotworowej (antygeny swoiste nowotworów) lub przez komórki prawidłowe jako odpowiedź na zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem procesu nowotworowego (antygeny towarzyszące nowotworom).

Substancje będące markerami nowotworowymi mogą być nieobecne u zdrowych osób albo obecne, ale w bardzo niskich stężeniach lub wyłącznie na niektórych etapach rozwoju. Niektóre z nich pojawiają się w przebiegu innych chorób – nie tylko nowotworowych.

Markery nowotworowe w diagnostyce raka piersi

Markery nowotworowe przy raku piersi wykazują przydatność w:

  • diagnostyce (wraz z innymi badaniami – obrazowymi oraz histopatologicznymi),
  • określaniu stopnia zaawansowania procesu nowotworowego,
  • monitorowaniu skuteczności leczenia,
  • wykrywaniu wznowy nowotworu.
Warto wiedzieć:
Badanie markerów nowotworowych pozwala na monitorowanie postępu choroby, ocenę skuteczności leczenia oraz, w niektórych przypadkach, wczesne wykrycie nowotworu. Mimo to należy pamiętać, że markery nowotworowe nie są jedynym wskaźnikiem do postawienia rozpoznania, a ich nieprawidłowe stężenie jest wskazaniem do rozszerzenia diagnostyki.

Markery nowotworowe CA 15-3

Jednym z najczęściej badanych markerów w raku piersi jest CA 15-3. Jest to glikoproteina wytwarzana w zwiększonych ilościach przez komórki nowotworowe. Jej stężenie wyraźnie wzrasta przy przerzutach nowotworowych.

Marker CA 15-3 jest szczególnie użyteczny w monitorowaniu przebiegu choroby oraz ocenie skuteczności leczenia.

Pamiętaj:
Marker CA 15-3 ma zastosowanie głównie w diagnostyce raka piersi, ale jego stężenie może wzrastać również w łagodnych zmianach nowotworowych jajnika, a także raku płuc, jajnika, szyjki i trzonu macicy oraz przy zapaleniu wątroby.

Często oznacza się stężenie CA 15-3 wraz z antygenem karcynoembrionalnym CEA. Jednoczesne oznaczenie markerów CA 15-3 i CEA jest zasadne w niektórych przypadkach. Ich wysokie stężenia mogą wskazywać na gorsze rokowanie.

pakiet markery nowotworowe kobieta

Markery nowotworowe w raku piersi – kiedy wykonać badanie?

Badanie powyższych markerów nowotworowych jest zalecane osobom, u których występuje podejrzenie raka piersi. Wykonuje się je jako jeden z elementów diagnostyki w połączeniu z innymi badaniami.

Ponadto badanie markerów nowotworowych jest wykonywane u chorych na raka piersi:

  • przed rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego,
  • w trakcie leczenia przeciwnowotworowego,
  • po zakończeniu leczenia onkologicznego.

Badanie markerów nowotworowych przed rozpoczęciem leczenia ma na celu ustalenie punktu wyjścia (stężenia początkowego), co może mieć znaczenie w monitorowaniu skuteczności terapii. Natomiast regularne oznaczanie ich stężenia po zakończeniu leczenia może być przydatne w wykrywaniu ewentualnych nawrotów choroby na wczesnym etapie.

Czy podwyższony wynik markerów nowotworowych oznacza raka piersi?

Podwyższony wynik markerów nowotworowych nie zawsze oznacza raka piersi. Wzrost ich stężenia obserwuje się również w innych stanach chorobowych – nowotworowych i nienowotworowych (np. przy stanach zapalnych, chorobach wątroby).

Podwyższony poziom markerów nowotworowych powinien być interpretowany w kontekście całego obrazu klinicznego i nie może być traktowany jako jedyny dowód na obecność raka piersi. Zawsze konieczne jest wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, aby potwierdzić lub wykluczyć nowotwór.

Pamiętaj:
Wszelkie niepokojące objawy – m.in. wyczuwalne zgrubienie lub guzek w piersi, zmiany w kształcie piersi, wydzielina z brodawki sutkowej – zawsze wymagają niezwłocznej konsultacji z lekarzem i rozpoczęcia diagnostyki.

>> Przeczytaj też: Samobadanie piersi – ważne narzędzie diagnostyczne w rękach każdej kobiety

Badania przesiewowe w kierunku raka piersi

Badania przesiewowe pozwalają na wczesne wykrycie zmian w piersiach, co zwiększa szansę na skuteczne leczenie.

Podstawowym badaniem przesiewowym w kierunku raka piersi jest mammografia. To badanie radiologiczne, które polega na wykonaniu serii zdjęć gruczołu sutkowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie nawet tych zmian, które nie są wyczuwalne palpacyjnie. Mammografia zalecana jest wszystkim kobietom między 45. a 74. rokiem życia. Należy wykonywać ją raz na 2 lata (lub częściej zgodnie z zaleceniami lekarza).

W przypadku młodszych kobiet mammografia może nie być tak skuteczna ze względu na inną budowę piersi. Przeważa tkanka gruczołowa, która utrudnia wykrycie zmian w badaniu rentgenowskim. Dlatego w ramach profilaktyki zalecane jest badanie USG piersi.

Markery nowotworowe pozwalają na ocenę postępu choroby, skuteczności leczenia oraz wczesne wykrycie ewentualnych nawrotów. Dzięki temu wspomagają diagnostykę, ale zawsze powinny być wykonywane w połączeniu z innymi badaniami – obrazowymi, genetycznymi, histopatologicznymi. W kontekście raka piersi znaczenie ma głównie marker nowotworowy CA 15-3.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. A. Walaszczyk, D. Gabryś, Markery molekularne stosowane w diagnostyce raka piersi — obecna praktyka kliniczna i perspektywy rozwoju, Varia Medica 2019, t. 3, nr 3, s. 203–212

2. S. Ławicki i in., Markery nowotworowe raka piersi, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2004; 58, 292–300

3. J. Wysocka, Wybrane markery nowotworowe, https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99065,wybrane-markery-nowotworowe (dostęp 20.08.2024)

4. J.A. Kamińska, M.M. Kowalska, Markery w diagnostyce i leczeniu nowotworów złośliwych, Medycyna po Dyplomie 2012

Ugryzienie meszki – jak wygląda i co zrobić? Jakie badanie wykonać?

Katarzyna Deptuła
-
0
Ugryzienie meszki – jak wygląda i co zrobić? Jakie badanie wykonać?

Ukąszenie meszek może powodować reakcje alergiczne na skórze. Odczyn po ugryzieniu jest najczęściej miejscowy. W artykule podpowiadamy, jak wygląda ugryzienie meszki, jakie towarzyszą temu objawy, czy jest groźne i niebezpieczne, a także, jakie badania wykonać.

Spis treści:

  1. Czym są meszki i jak wyglądają?
  2. Jak wygląda ugryzienie meszki?
  3. Ugryzienie meszki – objawy
  4. Co zastosować na ugryzienie meszki?
  5. Jakie badanie wykonać po ugryzieniu meszki?
  6. Czy meszki przenoszą choroby?
  7. Jak chronić się przed ukąszeniami meszek?

Czym są meszki i jak wyglądają?

Meszki są owadami niebłonkoskrzydłymi o ciemnym zabarwieniu, które występują we wszystkich strefach klimatycznych. Osiągają wielkość 2-6 mm, mają krępą budowę ciała i szerokie skrzydła.

Warto wiedzieć:
Na całym świecie występuje ponad 1700 gatunków meszek, w Polsce ok. 50.

Kiedy występuje najwięcej ukąszeń przez meszki?

Najwięcej ukąszeń odnotowuje się:

  • od kwietnia do sierpnia,
  • w godzinach popołudniowych i wieczornych,
  • w rejonach pól, lasów i gospodarstw rolnych.

Wysoka temperatura i wilgotność są czynnikami sprzyjającymi rozwojowi meszek, a także sprzyjają ich żerowaniu.

Samce czy samice odpowiadają za ukąszenia wśród ludzi?

Samice meszek są hematofagami, czyli organizmami żywiącymi się krwią. Owady te atakują ludzi i zwierzęta (np. gospodarskie). Są przystosowane do takiego sposobu odżywiania dzięki obecności aparatu gębowego typu kłująco-ssącego.

Samce meszek (podobnie komarów) żywią się nektarem kwiatów.

Jak wygląda ugryzienie meszki?

U osób uczulonych odczyny alergiczne – na białka zawarte w ślinie meszek – mogą być widoczne gołym okiem. Przyjmują one formę zmian na skórze w postaci grudek / pęcherzyków, które utrzymują się zwykle kilka dni.

Panel alergenów insektów (5 alergenów)

Jak odróżnić ugryzienie meszki od innych ugryzień?

Wiele owadów, które żywią się ludzką krwią, może zostawić na skórze nieco inny ślad. Przykładowo ukąszenie/użądlenie:

  • komara – jest zwykle mniej bolesne niż meszki,
  • kleszcza – jest bezbolesne i zwykle nie pozostawia na skórze śladów; na skutek ukąszenia może pojawić się rumień wędrujący, czyli objaw boreliozy,
  • użądlenie pszczoły/osy – zostaje po nim żądło, a w jego środku znajduje się jad mogący wywołać silną reakcję alergiczną (przeczytaj więcej nt. uczulenia na jad pszczoły i osy).

Jedne z najbardziej bolesnych użądleń powodują owady błonkoskrzydłe, do których zalicza się osy, pszczoły, szerszenie i trzmiele.

Ugryzienie meszki – objawy

Objawy ugryzienia przez meszkę przyjmują formę:

  • miejscową (90% przypadków).
  • ogólnoustrojową (10%).

Poniżej zostały omówione najczęstsze miejscowe i ogólnoustrojowe objawy po ugryzieniu meszki.

Objawy miejscowe po ukąszeniu meszki

Miejscowe objawy ukąszenia przez meszki (wraz z częstością ich występowania) to:

  • świąd (95%),
  • pieczenie (55%),
  • obrzęk / opuchlizna (44%),
  • rumień w miejscu ukąszenia (41%),
  • miejscowe ocieplenie skóry (23%),
  • ból (13%),
  • mrowienie (5%).

Najczęściej zmiany skórne po ukąszeniu meszki są obserwowane w rejonach odsłoniętych (wraz z częstością występowania), np.:

  • kończyny górnej (48%) i/lub dolnej (40%),
  • głowy (29%),
  • szyi (25%).

Objawy skórne po ugryzieniu meszki rzadziej występują na plecach (10%), klatce piersiowej (4%) i brzuchu (3%).

Objawy ogólnoustrojowe po ukąszeniu meszki

U niektórych osób po ugryzieniu meszki mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe. Ich obecność i występowanie nie zależy od wieku z wyjątkiem nasilenia, które może zaostrzyć obecność chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych, np. cukrzycy.

Do najczęstszych objawów ogólnych należą:

Najgroźniejszym stanem po ugryzieniu meszki jest wstrząs anafilaktyczny. Jest on związany z gwałtowną reakcją organizmu na białka zawarte w ślinie owada. Wstrząsowi mogą towarzyszyć groźne dla zdrowia i/lub życia objawy, jak:

  • silna pokrzywka,
  • obrzęk Quinckego,
  • skurcz oskrzeli,
  • niedociśnienie i niskie tętno.
Warto wiedzieć:
W ślinie meszki znajduje się apyraza – jeden z potencjalnych alergenów. Enzym ten ma właściwości przeciwzakrzepowe i pozwala na zachowanie płynnej postaci krwi, którą spożywa owad.

Co zastosować na ugryzienie meszki?

W pierwszej kolejności miejsce ukąszenia należy umyć wodą z mydłem i kolejno zdezynfekować za pomocą środków dezynfekujących

Pomocne w przypadku odczynu alergicznego są:

  • leki przeciwhistaminowe (doustne lub do smarowania, np. żel z dimetyndenem),
  • miejscowe sterydy (np. maść z hydrokortyzonem 0,5 lub 1%).

W przypadku rozległych odczynów alergicznych lekarz może przepisać leki w formie zastrzyku lub doustne glikokortykosteroidy. W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii, jeśli istnieje podejrzenie nadkażenia miejsca ukąszenia przez bakterie.

Domowe sposoby na ugryzienie meszki

W ramach domowych sposobów radzenia sobie z ukąszeniami, warto na miejsce ugryzienia przyłożyć kostki lodu (przez miękką tkaninę) lub zimny kompres żelowy wielokrotnego użytku. Pozwoli to na złagodzenie bólu, swędzenia, zaczerwienienia i obrzęku.

Ukąszenie meszki – kiedy trzeba udać się do lekarza?

Konsultacja z lekarzem jest niezbędna w przypadku:

  • zaostrzenia objawów miejscowych na skórze,
  • braku skuteczności domowego leczenia,
  • pojawienia się gorączki i innych objawów ogólnoustrojowych.

Po ugryzieniu meszki u niektórych pacjentów mogą pojawić się objawy duszności związane ze wstrząsem anafilaktycznym. Wymagają one natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Jakie badanie wykonać po ugryzieniu meszki?

Reakcja alergiczna na ślinę meszki wiąże się z wytworzeniem przeciwciał klasy IgE. Można oznaczyć specyficzne immunoglobuliny. Warto wykonać złożone testy, które identyfikują kilka rodzajów alergenów owadzich. Przydaje się to w momencie, gdy nie wiadomo, jaki owad ugryzł, a także dla wykluczenia alergii na owady błonkoskrzydłe.

>> Przeczytaj również: Diagnostyka alergii w laboratorium

Czy meszki przenoszą choroby?

Meszki są owadami, które mogą przenosić patogeny – są żywicielami pośrednimi. Są one nośnikiem filariozy w krajach Afryki Subsaharyjskiej i innych rejonach świata, np. w południowym Meksyku, Wenezueli i Kolumbii.

Jak chronić się przed ukąszeniami meszek?

Ochrona przed meszkami jest identyczna, jak w przypadku komarów i kleszczy.

Kilka ważnych zasad dla każdego pacjenta:

  • Pamiętaj o stosowaniu odpowiednich ubrań i repelentów (środków odstraszających owady).
  • Unikaj (w miarę możliwości) miejsc bytowania meszek, np. zbiorników wodnych, szczególnie w okresach ich największej aktywności.

>> Przeczytaj również: Sezon na kleszcze

Choć ukąszenie meszki zazwyczaj nie jest groźne, może powodować na skórze reakcje alergiczne. W rzadkich przypadkach mogą pojawić się objawy ogólne, takie jak gorączka. Jeśli domowe sposoby nie przynoszą ulgi i dolegliwości nasilają się, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Możesz rozważyć również wykonanie testów alergicznych, aby ustalić, czy jesteś uczulony na ślinę meszki, czy też innych owadów.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/uzadlenia-ukaszenia-i-uklucia-owadow, dostęp 09/08/2024
  2. Abebe M, Cupp MS, Ramberg FB, Cupp EW. Anticoagulant activity in salivary gland extracts of black flies (Diptera: Simuliidae). J Med Entomol. 1994 Nov;31(6):908-11. doi: 10.1093/jmedent/31.6.908. PMID: 7815406.
  3. Buczyłko K, Majsiak E, Wagner A, Alergia na owady niebłonkoskrzydłe, Alergia Astma Immunologia 2015, 20 (3): 170-17
  4. Rapiejko P, Lipiec A, Meszki, Alergoprofil 2007, 3(2): 19-23
  5. Sitarz M, Buczek A, Buczek W. Skin Lesions and Systemic Reactions in Humans Infested by Blackflies (Diptera: Simullidae) in Recreational Areas in Southeastern Poland. Journal of Clinical Medicine. 2021; 10(4):788. https://doi.org/10.3390/jcm10040788
  6. Sitarz M, Buczek AM, Buczek W, Buczek A, Bartosik K. Risk of Attacks by Blackflies (Diptera: Simuliidae) and Occurrence of Severe Skin Symptoms in Bitten Patients along the Eastern Border of the European Union. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(13):7610. https://doi.org/10.3390/ijerph19137610
Page 48 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...474849...122Strona 48 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.