Sklep
Strona główna Blog Strona 45

Retikulocyty – czym są i po co bada się ich poziom? Podwyższony i obniżony poziom

Weronika Dobrewa
-
0
Retikulocyty – czym są i po co bada się ich poziom? Podwyższony i obniżony poziom

Retikulocyty, choć mało znane, pełnią kluczową rolę w organizmie człowieka. Stanowią istotny wskaźniki efektywności procesu tworzenia czerwonych krwinek, a ich poziom w krwiobiegu może dostarczyć cennych informacji na temat stanu zdrowia, szczególnie w kontekście chorób krwi. W poniższym artykule przybliżymy temat retikulocytów, omówimy, kiedy warto badać ich poziom oraz co mogą oznaczać ich odchylenia od normy.

Spis treści:

  1. Retikulocyty – co to jest?
  2. Kiedy należy zbadać poziom retikulocytów?
  3. Kto powinien zbadać poziom retikulocytów?
  4. Retikulocyty: interpretacja wyników
  5. Jak leczyć podwyższony lub obniżony poziom retikulocytów?

Retikulocyty – co to jest?

Retikulocyty to młode, niedojrzałe prekursory krwinek czerwonych (erytrocytów). Stanowią około 0,5–2% wszystkich krwinek czerwonych w zdrowym organizmie. Retikulocyty zawierają pozostałości rybonukleoprotein, co odróżnia je od dojrzałych erytrocytów i pozwala na ich identyfikację w badaniach laboratoryjnych.

Gdzie wytwarzane są retikulocyty?

Retikulocyty są wytwarzane w szpiku kostnym podczas procesu erytropoezy. Po dojrzewaniu opuszczają szpik i trafiają do krwiobiegu, gdzie przekształcają się w dojrzałe erytrocyty w ciągu 1-2 dni. Poziom retikulocytów jest kluczowym wskaźnikiem aktywności szpiku kostnego, ponieważ odzwierciedla intensywność produkcji krwinek czerwonych w ostatnich 48 godzinach.

Czy wiesz że?
W sporcie wyczynowym poziom retikulocytów może być monitorowany jako wskaźnik potencjalnego stosowania dopingu, zwłaszcza erytropoetyny (EPO). Wzrost retikulocytów może sugerować sztuczne zwiększenie liczby erytrocytów, co poprawia wydolność organizmu.

Kiedy należy zbadać poziom retikulocytów?

Należy pamiętać, że retikulocyty nie są standardową składową morfologii krwi, a ich poziom ocenia się w ramach odrębnego badania, polegającego na analizie barwionej próbki krwi w celu określenia ich proporcji do ogólnej liczby krwinek czerwonych. Badanie poziomu retikulocytów jest zalecane w różnych sytuacjach klinicznych, gdy istnieje potrzeba oceny aktywności szpiku kostnego i produkcji krwinek czerwonych.

Oto najważniejsze wskazania:

  • diagnostyka chorób szpiku,
  • podejrzenie anemii,
  • ocena odpowiedzi na leczenie anemii,
  • diagnostyka i monitorowanie hemolizy (rozpadu erytrocytów),
  • ocena regeneracji szpiku po terapii (np. chemioterapii, przeszczepie szpiku kostnego),
  • diagnostyka ukrytego krwawienia,
  • monitorowanie leczenia niedokrwistości aplastycznej.

Retikulocyty a anemia (niedokrwistość)

Retikulocyty są szczególnie istotne w diagnostyce niedokrwistości. W przypadku niedoboru erytrocytów, organizm zwiększa produkcję retikulocytów, aby zrekompensować utratę czerwonych krwinek. Wysoki poziom retikulocytów może świadczyć o reakcji kompensacyjnej szpiku kostnego, podczas gdy niski poziom sugeruje zaburzenia w produkcji krwinek czerwonych lub ich nadmierny rozpad, co może być spowodowane np. niedoborem żelaza lub witaminy B12.

Retikulocyty a białaczka

W przypadku białaczki, poziom retikulocytów może być obniżony z powodu nacieku komórek białaczkowych do szpiku kostnego, co zaburza normalny proces erytropoezy. Monitorowanie poziomu retikulocytów pozwala na ocenę funkcji szpiku kostnego i skuteczności leczenia chorób nowotworowych układu krwiotwórczego.

Kto powinien zbadać poziom retikulocytów?

Badanie poziomu retikulocytów jest zalecane dla osób z podejrzeniem zaburzeń hematologicznych, jak również dla pacjentów, którzy są w trakcie leczenia lub regeneracji po zabiegach wpływających na szpik kostny. Regularne monitorowanie tego wskaźnika może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia i postępach w leczeniu.

Morfologia krwi obwodowej
Oznaczenie odsetka retikulocytów

Jak przygotować się do badania stężenia retikulocytów?

Przygotowanie do badania stężenia retikulocytów nie wymaga specjalnych procedur. Zaleca się jednak unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz stresu na krótko przed badaniem, gdyż mogą one wpłynąć na wyniki. Ważne jest również poinformowanie lekarza o przyjmowanych lekach, wszelkich niedawnych zabiegach chirurgicznych, transfuzjach krwi, chorobach lub innych zaburzeniach zdrowotnych, które mogą wpływać na produkcję retikulocytów.

Przed badaniem zaleca się unikanie spożycia alkoholu i palenia papierosów, a u kobiet należy uwzględnić fazę cyklu menstruacyjnego, ponieważ obfite krwawienia mogą wpłynąć na wyniki badania.

Retikulocyty: interpretacja wyników

Interpretacja wyników badania retikulocytów wymaga uwzględnienia kontekstu klinicznego pacjenta, w tym objawów, wyników innych badań laboratoryjnych oraz historii choroby. Poziom retikulocytów może być podwyższony, obniżony lub mieścić się w granicach normy, a każda z tych sytuacji mieć różne implikacje diagnostyczne.

Podwyższone retikulocyty. Co oznaczają?

Podwyższony poziom retikulocytów, czyli retikulocytoza, może świadczyć o intensywnej produkcji erytrocytów przez szpik kostny w odpowiedzi na:

  • niedokrwistość,
  • hemolizę lub krwawienie,
  • leczenie lekami stymulującymi erytropoezę,
  • przeszczep szpiku,
  • splenektomię (usunięcie śledziony).
Ciekawostka
Noworodki, szczególnie wcześniaki, mogą mieć wyjątkowo wysoki poziom retikulocytów, co jest wynikiem szybkiej adaptacji organizmu do życia poza macicą i potrzeby zwiększenia produkcji erytrocytów w odpowiedzi na nowe warunki środowiskowe.

Poziom retikulocytów obniżony. Co to znaczy?

Obniżony poziom retikulocytów może wskazywać na:

  • niewydolność szpiku kostnego, np. niedokrwistość aplastyczną,
  • zaburzenia erytropoezy lub niedobory niezbędnych składników odżywczych, takich jak żelazo, witamina B12 lub kwas foliowy,
  • choroby nowotworowe szpiku kostnego, takie jak białaczka.

Jak leczyć podwyższony lub obniżony poziom retikulocytów?

Leczenie zaburzeń poziomu retikulocytów zależy od przyczyny odchyleń od normy. W przypadku podwyższonego poziomu, leczenie koncentruje się na eliminacji przyczyny zwiększonej erytropoezy, np. leczenie niedokrwistości spowodowanej krwawieniem lub hemolizą. Obniżony poziom retikulocytów wymaga interwencji mających na celu poprawę funkcji szpiku kostnego, co może obejmować suplementację brakujących składników odżywczych lub terapię mającą na celu leczenie chorób nowotworowych.

Retikulocyty odgrywają kluczową rolę w diagnostyce i monitorowaniu wielu chorób hematologicznych. Ich poziom odzwierciedla aktywność szpiku kostnego i jest istotnym wskaźnikiem efektywności erytropoezy. Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom retikulocytów może wskazywać na poważne zaburzenia zdrowotne, dlatego ich regularne monitorowanie jest kluczowe dla właściwej diagnozy i leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.3.1.1.4.
  2. https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/materialy-ogolne/id/3692-morfologia-krwi-obwodowej-interpretacja-wyniku
  3. Brugnara C. Use of reticulocyte cellular indices in the diagnosis and treatment of hematological disorders. Int J Clin Lab Res. 1998;28(1):1-11.
  4. Piva E., Brugnara C., Spolaore F., Plebani M. Clinical utility of reticulocyte parameters. Clin Lab Med. 2015 Mar;35(1):133-63.

Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać? 

Angelika Janowicz
-
0
Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać? 

Za zmianę zabarwienia moczu mogą odpowiadać różne czynniki – dieta, stopień nawodnienia organizmu, przyjmowane leki, ale także niektóre choroby. Inna barwa nie zawsze oznacza nieprawidłowości. Warto jednak wiedzieć, kiedy należy skonsultować się z lekarzem. Sprawdź, jaki powinien być kolor moczu oraz kiedy zmiana jego zabarwienia wymaga wykonania badań.

Spis treści:

  1. Jaki jest prawidłowy kolor moczu?
  2. Co oznacza kolor moczu?
  3. Kiedy wykonać badanie moczu?

Jaki jest prawidłowy kolor moczu?

Prawidłowy kolor moczu to żółty. Barwa może przyjmować różne odcienie – w zależności od stopnia zagęszczenia moczu. Prawidłowy mocz jest także przejrzysty.

Żółte zabarwienie moczu jest spowodowane obecnością urochromu – barwnika, który powstaje podczas rozkładu hemoglobiny. Intensywność koloru może się nieznacznie różnić w zależności od ilości wypijanych płynów i składu diety.

>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Co oznacza kolor moczu?

Zmiany w zabarwieniu, moczu mogą wynikać z naturalnych czynników (np. spożycia określonych pokarmów), przyjmowanych leków lub wskazywać na problemy zdrowotne wymagające diagnostyki i leczenia. Dobrze jest zdawać sobie sprawę, o czym może świadczyć kolor moczu, aby wiedzieć, kiedy szukać pomocy lekarskiej.

Jasnożółty lub słomkowy mocz

Jasnożółty lub słomkowy mocz to oznaka dobrego nawodnienia i prawidłowej pracy nerek. Organizm otrzymuje odpowiednią ilość płynów i skutecznie wydala produkty przemiany materii. Taki kolor moczu nie powinien budzić niepokoju, jeżeli nie towarzyszą mu żadne dodatkowe objawy (np. pieczenie podczas oddawania moczu).

Ciemnożółty mocz

Ciemnożółty kolor moczu może być wynikiem odwodnienia, co oznacza, że organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości płynów. W takiej sytuacji dochodzi do zagęszczenia moczu. Jest to naturalna reakcja organizmu. Zmianę zabarwienia moczu na ciemniejszą obserwuje się także po spożyciu niektórych pokarmów, po intensywnym wysiłku fizycznym lub podczas miesiączki oraz przyjmowania niektórych leków i suplementów diety.

Przezroczysty mocz

Przezroczysty mocz, pozbawiony wyraźnego koloru, może wskazywać na nadmierne nawodnienie organizmu. Zdarza się też, że jest jednym z objawów chorób przebiegających z wielomoczem. W obu sytuacjach utrata żółtego zabarwienia jest związana z dużym rozcieńczeniem moczu.

Można zaobserwować taki kolor moczu przy cukrzycy, moczówce prostej, polidypsji psychogennej, zaburzeniach pracy nerek i przyjmowaniu niektórych leków (na przykład inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny). Zdarza się, że występuje on u osób przyjmujących leki moczopędne.

Pomarańczowy mocz

Pomarańczowy mocz może być wynikiem spożycia pokarmów bogatych w karotenoidy, takich jak marchew, dynia czy bataty lub stosowania niektórych leków i suplementów diety. Jednak zdarza się, że takie zabarwienie wynika z obecności bilirubiny. Wskazuje to na nieprawidłowości ze strony wątroby lub dróg żółciowych.

Czerwony lub różowy mocz

Czerwony lub różowy kolor moczu może wynikać z:

  • obecności erytrocytów (np. przy urazie, nowotworach złośliwych układu moczowego, zespole nerczycowym, zakażeniu układu moczowego),
  • obecności hemoglobiny (zespoły hemolityczne),
  • obecności mioglobiny (przy uszkodzeniu mięśni),

Należy pamiętać, że czerwony kolor moczu może być również spowodowany spożyciem pokarmów zawierających czerwony barwnik (np. buraków ćwikłowych, rabarbaru).

Brązowy lub ciemny mocz

Brązowy lub ciemny kolor moczu może wynikać ze spożycia dużej ilości jaj, mięsa, fasoli, bobu, rabarbaru oraz produktów bogatych w karotenoidy. Ciemniejsze zabarwienie obserwuje się także po intensywnym wysiłku fizycznym.

Ciemny kolor moczu może wystąpić przy:

  • chorobach trzustki,
  • kłębuszkowym zapaleniu nerek,
  • kamicy nerkowej,
  • zakażeniach układu moczowego,
  • chorobach wątroby,
  • niedokrwistości hemolitycznej,
  • poważnych urazach.

Ciemny kolor moczu może być jednym z objawów chorób uwarunkowanych genetycznie – m.in. porfirii czy alkaptonurii.

Niebieski lub zielony mocz

Niebieski lub zielony kolor moczu należy do rzadkich zjawisk. Mogą za niego odpowiadać m.in. niektóre barwniki spożywcze, niektóre leki, duże spożycie zielonych warzyw. Zmiana koloru moczu na zielony może być również również objawem infekcji pałeczką ropy błękitnej.

Mętny mocz

Mętny mocz występuje, gdy:

  • jest w nim obecna duża ilość leukocytów lub drobnoustrojów (infekcja układu moczowego),
  • jest w nim obecna wydzielina pochwowa lub jelitowa (przetoki),
  • są w nim obecne fosforany lub moczany (kamica nerkowa).

Należy zdawać sobie sprawę, że mocz zebrany do analizy może zmętnieć, gdy zostanie oddany do laboratorium zbyt późno. Wówczas namnażają się w nim drobnoustroje ureazododatnie.

Kiedy wykonać badanie moczu?

Ogólne badanie moczu jest podstawowym testem diagnostycznym i jest powszechnie stosowane w praktyce klinicznej. Jego wykonanie jest wskazane, jeżeli:

  • mocz jest mętny, zielony lub czerwony,
  • zmiana zabarwienia moczu utrzymuje się przez dłuższy czas,
  • zmianie koloru moczu towarzyszą objawy dodatkowe (np. ból przy oddawaniu moczu, gorączka, ból w okolicy lędźwiowej, obrzęki, zmiana częstości oddawania moczu).
badanie ogólne moczu baner

Zgodnie z zaleceniami warto wykonać ogólne badanie moczu przynajmniej raz w roku w ramach profilaktyki.

Warto wiedzieć
W badaniu ogólnym moczu ocenia się m.in. jego kolor, przejrzystość, pH, ciężar właściwy, a także obecność białka, glukozy, ciał ketonowych, krwinek czerwonych, leukocytów czy bakterii. W razie potrzeby lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. posiew moczu, aby dokładniej zdiagnozować problem.
badanie kreatyniny

Kolor moczu jest cennym wskaźnikiem stanu zdrowia, który może dostarczyć informacji o nawodnieniu organizmu oraz możliwych problemach zdrowotnych. Nie każda zmiana w zabarwieniu powinna stanowić powód do niepokoju. Dlatego należy obserwować swój organizm. Gdy inny kolor moczu utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu jeszcze inne objawy, konieczna jest konsultacja lekarska i wykonanie badań diagnostycznych.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. D. Miszewska-Szyszkowska, M. Durlik, Najczęstsze błędy w interpretacji wyników badania ogólnego moczu, Medycyna po Dyplomie 2012
  2. A. Ostałowska, Mocz [w:] E. Birkner, S. Kasperczyk, Podstawy biochemii dla ratownictwa medycznego z elementami patobiochemii stanów nagłych
  3. K. Zapletal-Pudełko, A. Pudełko, Ciemny mocz – przyczyny ciemnego koloru moczu, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/343216,ciemny-mocz-przyczyny-ciemnego-koloru-moczu (dostęp 06.09.2024)
  4. R. Drabczyk Ogólne badanie moczu, https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51970,ogolne-badanie-moczu (dostęp 06.09.2024)

Ciąża pozamaciczna – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Ciąża pozamaciczna – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Ciąża pozamaciczna, nazywana także ciążą ektopową, to stan, w którym zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza jamą macicy. Uniemożliwia to prawidłowy rozwój zarodka, a dodatkowo stanowi poważne zagrożenie dla życia kobiety. Dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie nieprawidłowości. Dowiedz się, jakie są przyczyny ciąży pozamacicznej i jak wygląda postępowanie medyczne, gdy zostanie zdiagnozowana.

Spis treści:

  1. Co to jest ciąża pozamaciczna?
  2. Objawy ciąży pozamacicznej
  3. Przyczyny ciąży pozamacicznej
  4. Rozpoznanie ciąży pozamacicznej
  5. Leczenie ciąży pozamacicznej
  6. Ciąża pozamaciczna – co dalej?

Co to jest ciąża pozamaciczna?

Ciąża pozamaciczna to ciąża, w której zapłodniona komórka jajowa nie zagnieżdża się w jamie macicy, jak to ma miejsce w prawidłowej ciąży, lecz poza nią – najczęściej w jajowodzie, rzadziej w jamie brzusznej, jajniku, szyjce macicy czy bliźnie po cesarskim cięciu.

Niestety, ciąża pozamaciczna nie może być donoszona, a rozwój zarodka poza jamą macicy jest niemożliwy i niebezpieczny. Jeżeli nie zostanie odpowiednio wcześnie wykryta i leczona, może dojść do pęknięcia jajowodu, co prowadzi do wewnętrznego krwotoku i stanowi poważne zagrożenie życia.

Ciąża pozamaciczna występuje w około 1–2% przypadków. Odsetek ten nie zmienił się znacząco w ciągu ostatnich lat. Zmalała natomiast śmiertelność dzięki możliwości zdiagnozowania jej na wczesnym etapie.

Warto wiedzieć
Ciąża pozamaciczna może współwystępować z ciążą prawidłową. Jest to tzw. ciąża heterotopowa. Ryzyko jej wystąpienia dotyczy szczególnie sytuacji, gdy do zapłodnienia doszło przy pomocy metod wspomaganego rozrodu.

Objawy ciąży pozamacicznej

Objawy ciąży pozamacicznej nie są charakterystyczne, przez co kobieta może nie zdawać sobie sprawy z istnienia nieprawidłowości. Ich wykrycie możliwe jest w badaniu ultrasonograficznym (USG).

Objawy występujące w przebiegu ciąży pozamacicznej to:

  • opóźnienie miesiączki,
  • plamienie lub krwawienie z dróg rodnych,
  • ból podbrzusza.

Powyższe objawy pojawiają się najczęściej między 6. a 10. tygodniem ciąży. Występują u 45% kobiet.

Jak już było wspomniane, jeżeli ciąża pozamaciczna rozwija się w jajowodzie, może dojść do jego pęknięcia. Wówczas pojawia się nagły ból oraz rozwija się wstrząs hipowolemiczny. Niepokojące objawy to m.in. tachykardia, osłabienie, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie oddechu.

Jak wygląda ciąża pozamaciczna?

W ciąży pozamacicznej rozwój zarodka jest niemożliwy, ponieważ miejsce, w którym doszło do zagnieżdżenia nie zapewnia ku temu odpowiednich warunków. Z tego powodu taka ciąża zazwyczaj kończy się samoistnie lub musi zostać przerwana z powodu ryzyka powikłań.

Przyczyny ciąży pozamacicznej

Dokładne przyczyny ciąży pozamacicznej nie zostały poznane. Udało się jednak zidentyfikować czynniki, które predysponują do jej wystąpienia. Są to m.in.:

  • uszkodzenie jajowodów na skutek stanu zapalnego w miednicy mniejszej,
  • zabiegi chirurgiczne w obrębie jajowodów,
  • infekcje w jamie brzusznej lub miednicy mniejszej,
  • stymulacja jajników w procesie leczenia niepłodności,
  • zapłodnienie pozaustrojowe,
  • wady anatomiczne układu rozrodczego.

W grupie ryzyka ciąży pozamacicznej znajdują się także kobiety uzależnione od nikotyny i zachodzące w ciążę w wieku powyżej 35. roku życia. Nie udowodniono, aby antykoncepcja hormonalna sprzyjała zagnieżdżeniu się zarodka poza jamą macicy, ale może się to zdarzyć przy stosowaniu wkładki wewnątrzmacicznej zawierającej lewonorgestrel.

Warto wiedzieć
Kobiety, u których doszło do ciąży pozamacicznej, są bardziej narażone na jej wystąpienie w przyszłości. Ryzyko wzrasta o 12,5%.

Rozpoznanie ciąży pozamacicznej

Diagnostyka ciąży pozamacicznej opiera się o:

  • szczegółowy wywiad lekarski,
  • badanie stężenia ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej w surowicy,
  • badanie USG.

Samo badanie stężenia ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) nie pozwala zróżnicować ciąży pozamacicznej od ciąży wewnątrzmacicznej. Podejrzenie nieprawidłowości może jednak wzbudzić podwyższony poziom tego hormonu, który nie rośnie systematycznie w kolejnych dniach, jak powinno mieć to miejsce w prawidłowej ciąży.

Oznaczenie poziomu beta-hCG powinno być wykonywane w połączeniu z badaniem USG przezpochwowym. Brak uwidocznienia pęcherzyka ciążowego w jamie macicy przy podwyższonym stężeniu gonadotropiny kosmówkowej pozwala na podejrzenie ciąży pozamacicznej. Konieczne jest ustalenie lokalizacji jaja płodowego lub przyczyny podwyższonego poziomu beta-hCG.

Nawet u 8–31% kobiet pierwsze badanie USG może nie wykazać obecności ciąży w jamie macicy ani poza nią. W takiej sytuacji konieczne jest monitorowanie poziomu beta-hCG oraz powtórzenie ultrasonografii.

Leczenie ciąży pozamacicznej

Postępowanie w ciąży pozamacicznej zależy od stanu klinicznego pacjentki. W leczeniu można zastosować:

  • farmakoterapię,
  • zabieg chirurgiczny,
  • postępowanie wyczekujące.

Farmakologiczne leczenie ciąży pozamacicznej polega na przyjmowaniu metotreksatu. Jest to lek, który zatrzymuje wzrost komórek i prowadzi do resorpcji ciąży ektopowej. Stosowanie metotreksatu wymaga monitorowania poziomu beta-hCG.

W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu jaja płodowego z miejsca zagnieżdżenia – najczęściej metodą laparoskopową. Niekiedy konieczne jest również usunięcie jajowodu.

Postępowanie wyczekujące w ciąży pozamacicznej oczekiwaniu na samoistną resorpcję ciąży pozamacicznej. W takiej sytuacji konieczne jest ścisłe monitorowanie pacjentki poprzez częste pomiary beta-hCG i badania USG.

Ciąża pozamaciczna – co dalej?

Po przebyciu ciąży pozamacicznej ważne jest monitorowanie zdrowia oraz ocena ryzyka wystąpienia jej po raz kolejny. Zalecane jest dokładne monitorowanie kolejnych ciąż już od ich wczesnych etapów.

Ciąża pozamaciczna wymaga szybkiej diagnozy i odpowiedniego leczenia. Wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala ograniczyć ryzyko powikłań. Nigdy nie należy ignorować objawów, takich jak opóźnienie miesiączki, bóle podbrzusza czy plamienie lub krwawienie z dróg rodnych. Ich wystąpienie należy skonsultować z lekarzem oraz wykonać badania obrazowe i laboratoryjne.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. M. Sowa i in., Ciąża ektopowa – czynniki ryzyka, diagnostyka i leczenie,  Journal of Education, Health and Sport 2015; 5(11), s. 311–320
  2. A. Słabuszewska-Jóźwiak i in., Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący?, Postępy Nauk Medycznych 2014, t. XXVII, nr 8, s. 581–585
  3. K.T. Barnhart, Ciąża pozamaciczna, Ginekologia po Dyplomie 2010, s. 28–35

Wskaźnik HOMA – co to jest, jak i w jakim celu się go oblicza?   

Weronika Dobrewa
-
0
Wskaźnik HOMA – co to jest, jak i w jakim celu się go oblicza?   

Wskaźnik HOMA jest narzędziem, które pozwala na orientacyjną ocenę insulinooporności oraz funkcji komórek beta trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny. Dzięki prostocie i dostępności, wskaźnik ten stał się popularny zarówno w badaniach naukowych, jak i w diagnostyce klinicznej. W artykule wyjaśniamy, czym jest wskaźnik HOMA, jak się go oblicza, kiedy warto wykonać badanie oraz jak interpretować jego wyniki.

Spis treści:

  1. Wskaźnik HOMA – co to jest?
  2. Jak obliczyć wskaźnik HOMA?
  3. Indeks HOMA – kiedy zrobić badanie?
  4. Badanie HOMA – jak interpretować wynik?

Wskaźnik HOMA – co to jest?

Wskaźnik HOMA (Homeostasis Model Assessment) jest matematycznym modelem służącym do oceny insulinooporności oraz funkcji komórek beta trzustki. Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, hormonu odpowiedzialnego między innymi za regulację poziomu glukozy we krwi. Jest to kluczowy czynnik sprzyjający  rozwojowi cukrzycy typu 2 i zespołu metabolicznego.

Model HOMA opiera się na pomiarze stężenia glukozy i insuliny na czczo. Wskaźnik HOMA-IR (Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance) jest najczęściej stosowanym wariantem tego modelu i służy do oceny stopnia insulinooporności. Wartość jest proporcjonalna do nasilenia przypadłości – wyższe wartości wskaźnika sugerują większy stopień insulinooporności.

Wskaźnik HOMA-B (Homeostasis Model Assessment of Beta-cell Function) z kolei pozwala ocenić funkcję komórek beta trzustki.

Jak obliczyć wskaźnik HOMA?

Obliczenie wskaźnika HOMA-IR jest stosunkowo proste i opiera się na następującym wzorze:

wskaźnik homa wzór1

lub w przypadku używania jednostek SI:

wskaźnik homa wzór2

Wynik obliczenia wskaźnika HOMA-IR jest wartością bezwymiarową i interpretacja jego normy zależy przede wszystkim od wieku  pacjenta:

  • Dorośli: Wartość HOMA-IR powinna wynosić około 1,0 w warunkach fizjologicznych. Wartości powyżej 2,5 mogą wskazywać na insulinooporność.
  • Dzieci i młodzież: na insulinooporność wskazują: :
    • przed pokwitaniem: wartości > 2,67 u chłopców i > 2,22 u dziewcząt,
    • podczas pokwitania: wartości > 5,22 u chłopców i > 3,82 u dziewcząt

Wskaźnik HOMA-B, służący do oceny funkcji komórek beta trzustki, można obliczyć według wzoru:

wskaźnik homa wzór3

Wartości HOMA-B mogą pomóc w ocenie zdolności komórek beta do kompensowania insulinooporności przez zwiększoną produkcję insuliny.

Indeks HOMA – kiedy zrobić badanie?

Badanie wskaźnika HOMA-IR jest zalecane w:

  • Diagnostyce insulinooporności: U osób z podejrzeniem insulinooporności, zwłaszcza tych z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, dyslipidemią czy zespołem policystycznych jajników (PCOS), wskaźnik HOMA-IR może pomóc w potwierdzeniu rozpoznania.
  • Monitorowanie pacjentów z cukrzycą typu 2: Wskaźnik HOMA-IR może być używany do monitorowania postępu choroby i skuteczności leczenia. Wysoki poziom HOMA-IR może wskazywać na potrzebę modyfikacji leczenia.
  • Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego: Ponieważ insulinooporność jest związana z wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, badanie HOMA-IR może być używane do oceny tego ryzyka, zwłaszcza u pacjentów z otyłością, nadciśnieniem czy dyslipidemią.
  • Badania przesiewowe w populacjach ryzyka: U osób z wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy typu 2 lub zespołu metabolicznego wskaźnik HOMA-IR może być używany do wczesnej identyfikacji insulinooporności.
  • Ocena funkcji komórek beta: Wskaźnik HOMA-B jest używany w badaniach naukowych oraz w klinice do oceny zdolności komórek beta do produkcji insuliny, co może być pomocne w zrozumieniu patogenezy cukrzycy i ocenie progresji choroby.
pakiet wskaźnik insulinooporności

Badanie HOMA – jak interpretować wynik?

Interpretacja wyników wskaźnika HOMA-IR i HOMA-B wymaga zrozumienia kontekstu klinicznego pacjenta. Wyniki powinny być interpretowane w połączeniu z innymi badaniami laboratoryjnymi oraz danymi klinicznymi.

HOMA-IR u dorosłych:

  • Prawidłowy zakres: Wartość HOMA-IR między 1 a 2,5 jest uznawana za prawidłową.
  • Podwyższony HOMA-IR: Wartości powyżej 2,5 mogą sugerować insulinooporność. Wartości powyżej 3,0 są często używane jako punkt odcięcia w diagnostyce insulinooporności, chociaż dokładne wartości progowe mogą się różnić w zależności od wytycznych i specyficznej populacji pacjentów.
  • Bardzo wysoki HOMA-IR: Wyniki znacznie przekraczające normę mogą wskazywać na zaawansowaną insulinooporność, co zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych.

Wskaźnik HOMA jest cennym narzędziem w ocenie insulinooporności i funkcji komórek beta trzustki. Choć wskaźnik ten ma pewne ograniczenia, wynikające z założeń modelu oraz indywidualnych różnic między pacjentami, stanowi ważny element w diagnostyce i monitorowaniu zaburzeń metabolizmu glukozy. Jego zastosowanie może pomóc w wczesnym wykrywaniu insulinooporności i zapobieganiu rozwojowi poważnych chorób, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby sercowo-naczyniowe. Warto jednak pamiętać, że interpretacja wyników HOMA powinna być zawsze dokonana w kontekście klinicznym i w połączeniu z innymi badaniami diagnostycznymi.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.4.8.3.
  2. Reaven GM. What do we learn from measurements of HOMA-IR? Diabetologia. 2013 Aug;56(8):1867-8.
  3. Tahapary DL., Pratisthita LB., Fitri NA. et al. Challenges in the diagnosis of insulin resistance: Focusing on the role of HOMA-IR and Tryglyceride/glucose index. Diabetes Metab Syndr. 2022 Aug;16(8):102581.

Kurzajki – rodzaje, przyczyny powstawania, diagnostyka i leczenie

Sylwia Brodniewska
-
0
Kurzajki – rodzaje, przyczyny powstawania, diagnostyka i leczenie

Kurzajki (brodawki wirusowe) to powszechny problem, z którym wiele osób zgłasza się do dermatologa. Wywołane są przez wirus HPV, o wysokiej zaraźliwości. Aby ograniczyć ich przenoszenie, warto jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki. Jak rozpoznać kurzajki i je usunąć? Dowiedz się z naszego artykułu.

Spis treści:

  1. Co to jest kurzajka?
  2. Od czego robią się kurzajki?
  3. Jak pozbyć się kurzajki?
  4. Podsumowanie

Co to jest kurzajka?

Kurzajki to potoczna nazwa brodawek wirusowych, czyli zmian na skórze wywołanych przez różne typy wirusa HPV (ang.Human papilloma virus). Do zakażenia dochodzi podczas bezpośredniego kontaktu ze skórą, ale również przez przybory pielęgnacyjne np. pilniki do paznokci, czy nożyczki. Po pewnym czasie od zakażenia na skórze powstaje widoczna gołym okiem grudka hiperkeratotyczna. Najczęściej znajduje się ona na dłoniach, podeszwach stóp i palcach. Kurzajki zazwyczaj nie powodują dolegliwości bólowych, chyba, że pojawiają się w miejscach często urażalnych, np. na stopach lub w okolicy okołopaznokciowej. W zależności od rodzaju, kurzajki mogą występować pojedynczo, jak i również z czasem – w grupach. Szybkość ich rozwoju u każdego przebiega w innym tempie.

Jak wygląda kurzajka?

Kurzajki mają początkowo niewielki rozmiar i zazwyczaj owalny kształt. Ich powierzchnia jest typowo chropowata i wznosi się nad powierzchnię skóry, dzięki czemu można je wyczuć podczas palpacji skóry. Mają odcień żółty, brązowy lub są w kolorze skóry. Kurzajki na stopie często są mylone z odciskami. Prawidłowe rozpoznanie ułatwia skuteczne leczenie.

Rodzaje kurzajek

Istnieje kilka rodzajów kurzajek, które mogą pojawiać się w różnych miejscach na ciele człowieka, jak skóra, błony śluzowe i narządy płciowe. Do najczęściej występujących można zaliczyć:

  • Brodawki zwykłe  – są najpopularniejszym rodzajem zmiany. Są niewielką, twardą grudką w kolorze cielistym, jasnoszarym lub żółtobrązowym. Zazwyczaj ten rodzaj kurzajki pojawia się na dłoniach, choć mogą pojawić się w każdej lokalizacji na ciele. Może obejmować wał okołopaznokciowy lub znajdować się pod płytką paznokciową.
  • Brodawki podeszwowe (typu myrmecia) – przypominają kurzajki na palcach, ale są od nich większe i bardziej chropowate. Występują na podeszwach stóp, często powodując ból i utrudniając poruszanie się. Początkowo mogą być mylone z odciskami. W porównaniu do brodawek mozaikowych – są głębiej położone.
  • Brodawki mozaikowe – należą również do brodawek podeszwowych, ale o bardziej powierzchownej lokalizacji. . Są zazwyczaj niebolesne, ale lubią nawracać. Typowo tworzą się na podeszwach stóp, ale również mogą obejmować dłonie, w szczególności okolice paznokci.
  • Brodawki płaskie – mają gładką powierzchnię, a ich kolor jest zbliżony do odcienia skóry. Mogą pojawiać się na twarzy, przedramionach i grzbietach rąk . Najczęściej znikają samoistnie.
  • Kłykciny kończyste – to rodzaj brodawek zlokalizowanych w obrębie narządów płciowych, w jamie ustnej czy okolicy odbytu. Początkowo są miękkie, różowe o niewielkiej średnicy (do 5mm). Z czasem mogą wyglądać, jak kalafiorowate wykwity o większym rozmiarze i ciemniejszym kolorze.

Od czego robią się kurzajki?

Kurzajki na stopach, dłoniach czy twarzy są wywoływane przez różne typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Wirus może pozostawać w organizmie człowieka w uśpionej formie, nie powodując przez wiele lat żadnych zmian na skórze. W tym czasie można go natomiast przenosić na innych ludzi, w szczególności w momencie ich obniżonej odporności. Ryzyko zarażenia się kurzajką zwiększa się w wyniku zadrapania czy zranienia i kontaktu ze skórą zakażonego, przedmiotami przez niego używanymi czy podczas stosunku seksualnego. Kurzajki na stopach zazwyczaj pojawiają się u osób korzystających z basenów czy saun, gdzie wiele osób chodzi bez obuwia.

Kurzajki na dłoniach czy twarzy mogą być rezultatem używania tego samego ręcznika czy innych przedmiotów codziennego użytku. Zaraźliwy może być również kontakt z powierzchnią, gdzie znajdują się komórki wirusa.

Czy kurzajki są zaraźliwe?

Kurzajki są zaraźliwe i można się nimi zarazić na różnych etapach swojego życia. Szansa na zakażenie się wirusem HPV zwiększa się w momencie obniżonej odporności, a także u osób, które nie przestrzegają zasad podstawowej higieny osobistej. Na kurzajki narażone są przede wszystkim dzieci, osoby starsze czy z obniżoną odpornością. Ten powszechny problem medyczny stanowi jedną z głównych przyczyn wizyt u dermatologa.

Warto wiedzieć, że większość kurzajek znika samoistnie po roku lub dwóch latach, jednak ze względu na dyskomfort, jaki powodują i wysoką zaraźliwość, warto je usunąć, jak najszybciej.

Jak pozbyć się kurzajki?

Przed włączeniem leczenia, konieczne jest prawidłowe rozpoznanie kurzajki. Zazwyczaj zajmuje się tym dermatolog, a rozpoznanie jest stawiane typowo na podstawie obrazu klinicznego zmian skórnych. Może do tego wykorzystać dermatoskop lub videodermatoskop. Kurzajki mają kilka charakterystycznych cech, które ułatwiają diagnozę. Są to:

  • chropowata tekstura,
  • widoczne czarne punkty (są efektem mikrozatorów w kapilarach),
  • typowa lokalizacja na ciele,
  • twardość,
  • głębokość zmiany.

Leczenie kurzajki może polegać na zastosowaniu leczenia farmakologicznego lub specjalnych zabiegów. O sposobie usuwania zmiany decyduje specjalista, zazwyczaj jednak stosowana jest krioterapia, czyli wymrażanie kurzajek ciekłym azotem. Mogą być również wykorzystywane lasery ablacyjne, elektrokoagulacja, a w szczególnych przypadkach leczenie chirurgiczne polegające na łyżeczkowaniu brodawki. Niezależnie od wybranej metody, konieczne może być jej powtórzenie lub przeprowadzenie całej serii zabiegów.

Domowe sposoby na kurzajki

Domowe sposoby na kurzajki pozwalają w pewnych sytuacjach na uzupełnienie leczenia innymi metodami. Tradycyjnym sposobem jest wykorzystanie jaskółczego ziela. Jego ekstrakt nakładany jest punktowo na zmianę skórną. Ma właściwości barwiące, dlatego należy uważać podczas aplikacji. U niektórych osób może mieć działanie alergizujące.

Istnieją również inne metody usuwania kurzajek. Należą do nich okład z octu oraz nacieranie zmiany skórnej obranym i rozgniecionym czosnkiem. Nie są one zalecane ze względu brak naukowego potwierdzenia skuteczności. Można natomiast stosować specjalny płyn zawierający kwas salicylowy i fluorouracyl, który również umożliwia  leczenie brodawek wirusowych. Jest to jednak środek dostępny na receptę.

Farmakologiczne sposoby na kurzajki

Farmakologiczne leczenie musi odbywać się pod kontrolą lekarza, zazwyczaj dermatologa. Może polegać na miejscowym stosowaniu odpowiednich preparatów. Zazwyczaj trwa ono kilka miesięcy i wymaga regularności. Leczenie kurzajek środkami farmakologicznymi często jest łączone z pozostałymi metodami usuwania kurzajek, np. krioterapią.

Podsumowanie

Kurzajki są zaraźliwymi zmianami skórnymi, które wymagają podjęcia odpowiednich kroków. Często konieczne jest połączenie dwóch metod terapeutycznych, co znacznie przyspiesza leczenie. Jeśli wiadomo, od czego są kurzajki, o wiele łatwiej dobrać odpowiednie środki. Podstawą jednak jest zapobieganie zakażeniu wirusem HPV, czyli dbanie o higienę, częste mycie rąk, chodzenie w klapkach na basenie i siłowni czy używanie własnego ręcznika. Dobrze również wspierać odporność organizmu.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. M. Goyal-Stec, S. Majewski, Leczenie brodawek skórnych wywołanych przez wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV, human papillomavirus), „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2006, t. XXIII, nr 4, s. 157–160.
  2. S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
  3. E. Mądry, M. Gibas, A. Adamczyk-Ratajczak, R. Mądry, HPV-wirus o wielu twarzach, Family Medicine & Primary Care Review 2009, 11, 3, s. 702–704.

Nabłonki płaskie w moczu – co oznaczają? Liczne i nieliczne – jak interpretować wynik?

Katarzyna Deptuła
-
0
Nabłonki płaskie w moczu – co oznaczają? Liczne i nieliczne – jak interpretować wynik?

Obecność nielicznych nabłonków płaskich w moczu jest cechą fizjologiczną. Problemem staje się ich zwiększona ilość. Liczne płaskie nabłonki w moczu mogą świadczyć na przykład o infekcji układu moczowego.

Spis treści:

  1. Nabłonki płaskie w moczu – co to jest?
  2. Co oznaczają nabłonki płaskie w moczu?
  3. Czynniki zwiększające ilość nabłonków płaskich w moczu
  4. Nabłonki płaskie w moczu w ciąży
  5. Co oznacza obecność nabłonków okrągłych lub atypowych w moczu?
  6. Jak leczyć nabłonki płaskie w moczu?

Nabłonki płaskie w moczu – co to jest?

Nabłonki płaskie to duże i wielokątne komórki z obfitą cytoplazmą oraz małym jądrem komórkowym. Komórki te pełnią funkcję ochronną i wyścielają cewkę moczową i kobiecy srom.

Nabłonki płaskie ulegają intensywnym podziałom i procesowi złuszczania. Są wydalane z moczem, dlatego ich obecność w niewielkiej ilości w badaniu ogólnym i mikroskopowym osadu moczu jest normą.

badanie ogólne moczu baner

Jaka jest norma nabłonków płaskich w moczu?

U zdrowej osoby dorosłej normą jest widoczność 3-5 komórek nabłonka płaskiego wpw (tj. w polu widzenia).

Warto wiedzieć
Nie istnieje dedykowane „badanie na nabłonki płaskie w moczu”. Parametr ten jest elementem badania ogólnego moczu i analizy morfologicznej, gdzie obserwuje się również inne parametry.

Co powinno skłonić pacjentkę / pacjenta do badań ogólnych moczu? Wśród przyczyn wymienia się:

  • obecność objawów świadczących o możliwym zakażeniu układu moczowego (częste i bolesne oddawanie moczu, bóle brzucha / pleców, mętny mocz, obecność krwi w moczu – krwiomocz);
  • ciążę, gdzie badania ogólne moczu wykonuje się średnio raz w miesiącu.

Co oznaczają nabłonki płaskie w moczu?

Jak już wspomnieliśmy, obecność nabłonków płaskich w ilości 3-5 wpw to zjawisko fizjologiczne.

Warto wiedzieć:
Zwiększenie ilości nabłonków płaskich może powodować obecność białego osadu i mętnego moczu.

>> Przeczytaj również: Białko w moczu – jak leczyć białkomocz?

Czynniki zwiększające ilość nabłonków płaskich w moczu

Jednym z najważniejszych czynników, który zwiększa ilość nabłonków płaskich w moczu jest ZUM – czyli zakażenie układu moczowego.

Do wzrostu ilość nabłonków płaskich w moczu może przyczynić się kilka chorób, są to:

  • kamica nerkowa,
  • cukrzyca,
  • wysokie ciśnienie krwi,
  • powiększony gruczoł krokowy.

>> Przeczytaj również: Zakażenia układu moczowego u dzieci

Liczne nabłonki płaskie w moczu – przyczyny

Obecność licznych nabłonków płaskich w moczu, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, może świadczyć o infekcji i/lub stanie zapalnym dróg moczowych. Stanowi temu może towarzyszyć obecność:

  • bakterii w moczu (bakteriomocz) z uczuciem pieczenia podczas mikcji i/lub ciągłego parcia na pęcherz;
  • leukocytów / erytrocytów w moczu.

Zwiększona ilość nabłonków płaskich w moczu może wynikać ze złej techniki pobrania moczu – próbkę należy pobrać ze środkowego strumienia. Pojemnik nie może dotykać zewnętrznych narządów płciowych.

Należy używać dedykowanych zestawów do pobierania moczu do badania laboratoryjnego.

Nieliczne nabłonki płaskie w moczu

Nieliczne nabłonki płaskie w moczu w polu widzenia nie są powodem do obaw – dopuszcza się pojedyncze nabłonki pod mikroskopem w polu widzenia.

Nabłonki płaskie w moczu w ciąży

Liczne nabłonki płaskie są typowe dla kobiet w ciąży w pierwszym trymestrze i nie stanowią zwykle powodu do niepokoju.

Należy mieć jednak na uwadze, że ciąża zwiększa ryzyko infekcji układu moczowego, dlatego badanie ogólne moczu, w przypadku tej grupy pacjentek, wykonuje się raz w miesiącu.

Warto wiedzieć:
Zwiększona ilość nabłonków płaskich może wystąpić również u kobiet przed menstruacją.

Co oznacza obecność nabłonków okrągłych lub atypowych w moczu?

Istotny jest również rodzaj nabłonków obecnych w moczu; oprócz płaskich mogą być obecne:

  • nabłonki okrągłe – ich obecność może świadczyć o uszkodzeniu, zapaleniu lub chorobie nerek oraz zespole nerczycowym;
  • nabłonki atypowe (o nieregularnym kształcie) – ich obecność może świadczyć o nieprawidłowościach w układzie moczowym.

>> Przeczytaj również: Przykłady laboratoryjnych badań nerek

Atypowe nabłonki w moczu

Występowanie atypowych nabłonków (o kształcie atypowym) w moczu mogą wskazywać na rozwijający się nowotwór pęcherza. Równolegle może dochodzić do zmiany barwy moczu, np. na jasnoczerwoną. Przyczynia się do tego znaczna obecność  krwi w moczu.

>> Przeczytaj także: Co to jest rak pęcherza moczowego?

Jak leczyć nabłonki płaskie w moczu?

Nie istnieje „typowe” leczenie na obecność licznych nabłonków płaskich w moczu.

Ich obecność może świadczyć o infekcji, co oznacza konieczność wprowadzenia leczenia przeciwbakteryjnego na podstawie badania posiewu moczu.

W przypadku atypowych nabłonków niezbędna jest dalsze diagnostyka urologiczna.

>> Przeczytaj również: Rola badań genetycznych w diagnostyce nowotworów

Nieliczne nabłonki płaskie w moczu nie stanowią zwykle powodu do obaw. Testem, który wykrywa ten parametr, jest rutynowe i przesiewowe badanie ogólne moczu o wysokiej istotności diagnostycznej. Warto wiedzieć, że w przypadku występowania licznych nabłonków płaskich pacjent powinien wykonać posiew moczu. Badanie ogólne moczu to proste, tanie i szybkie badanie, które warto wykonywać regularnie, podobnie jak morfologię krwi.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557685/ (dostęp: 13.08.2024).
  2. Ciepiela Olga, Diagnostyka laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie, Warszawa, PZWL, 2021, wydanie I, ISBN 978-83-200-6356-1.
  3. https://medlineplus.gov/lab-tests/epithelial-cells-in-urine/ (dostęp: 13.08.2024).
  4. https://www.mp.pl/interna/table/B16.27.3-1 (dostęp: 13.08.2024).

Niskie stężenie ferrytyny we krwi – o czym może świadczyć, jak podnieść jej poziom?

Weronika Dobrewa
-
0
Niskie stężenie ferrytyny we krwi – o czym może świadczyć, jak podnieść jej poziom?

Ferrytyna jest istotnym elementem odpowiedzialnym za regulację gospodarki żelazem w organizmie człowieka, pełniąc funkcję głównego białka magazynującego jony żelaza.

Ferrytyna należy do tak zwanych białek ostrej fazy. Jej zwiększone stężenie może towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, zaburzeniom metabolicznym czy nawet nowotworom. Zrozumienie mechanizmów regulujących poziom ferrytyny, jej funkcji fizjologicznych, a także czynników wpływających na jej poziom jest kluczowe dla diagnostyki i terapii związanych z niedoborami żelaza oraz powiązanymi chorobami.

Spis treści:

  1. Ferrytyna – co to jest?
  2. Niski poziom stężenia ferrytyny we krwi – przyczyny
  3. Niski poziom ferrytyny w organizmie – objawy
  4. Jak podnieść poziom stężenia ferrytyny we krwi – przykłady
  5. Niski poziom stężenia ferrytyny – jak zapobiegać?

Ferrytyna – co to jest?

Ferrytyna jest kompleksem białkowym, który pełni rolę głównego magazynu żelaza w organizmie człowieka. Występuje w wysokich stężeniach głównie w komórkach wątroby, śledziony oraz szpiku kostnego.

Stężenie ferrytyny w surowicy jest powszechnie stosowanym wskaźnikiem oceny całkowitej zawartości żelaza w organizmie.

Badanie ferrytyny

Funkcje ferrytyny w organizmie

Ferrytyna jest istotnym wskaźnikiem oceny stanu magazynowania żelaza w organizmie, ponieważ jej stężenie odzwierciedla ilość żelaza dostępnego dla różnych funkcji fizjologicznych. Ferrytyna jest swoistym rezerwuarem żelaza, który może być uwalniany w odpowiedzi na potrzeby metaboliczne, zwłaszcza w procesie erytropoezy, czyli tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Jest im niezbędna do prawidłowej syntezy hemoglobiny, a także do funkcjonowania układu odpornościowego.

ferrytyna infografika

Badanie poziomu stężenia ferrytyny we krwi – kto powinien wykonać?

Pomimo że ferrytyna jest markerem specyficznym dla magazynowania żelaza, jej pomiar ma szerokie zastosowanie diagnostyczne. Badanie stężenia ferrytyny zaleca się u:

  • osób z objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza,
  • osób przyjmujących preparaty żelaza,
  • kobiet w ciąży lub karmiących piersią,
  • osób z przewlekłymi chorobami zapalnymi,
  • pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby lub nerek,
  • u kobiet z obfitymi krwawieniami menstruacyjnymi,
  • u osób zmagających się z chorobami przewodu pokarmowego,
  • po przebytych urazach i operacjach,
  • u osób cierpiących na hemochromatozę.

>> To może Cię zainteresować: Ferrytyna – możliwe przyczyny hiperferrytynemii

Niski poziom stężenia ferrytyny we krwi – przyczyny

Niskie stężenie ferrytyny może być wynikiem różnorodnych czynników, w tym:

  • niedostatecznego spożycia żelaza w diecie, szczególnie u osób stosujących dietę ubogą w produkty mięsne i źródła żelaza roślinnego,
  • zwiększonego zapotrzebowania na żelazo (na przykład w okresie ciąży lub u kobiet w okresie laktacji),
  • przewlekłych chorób zapalnych,
  • zaburzeń ze strony układu pokarmowego, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • zaburzeń hormonalnych, takich jak niedoczynność tarczycy, wpływających na metabolizm żelaza i ferrytyny w organizmie.

Z uwagi na różnorodność czynników prowadzących od niskiego poziomu ferrytyny, istotne jest precyzyjne określenie jego przyczyny w celu skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom.

Niedobór żelaza w organizmie – objawy

Niski poziom ferrytyny w organizmie może objawiać się szeregiem różnorodnych dolegliwości, które często są związane z niedoborem żelaza:

  • zmęczenie,
  • bladość skóry i błon śluzowych,
  • zwiększona podatność na infekcje,
  • zawroty oraz bóle głowy, szumy uszne,
  • omdlenia,
  • zmniejszona wydolność fizyczna,
  • kruchość paznokci i wypadanie włosów,
  • suchość skóry, pękanie kącików ust,
  • zaburzenia koncentracji i pamięci,
  • zmiany w apetycie,
  • nerwowość i pogorszenie nastroju,
  • przyspieszony rytm serca.

Rozpoznanie tych objawów jest kluczowe dla postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. Wymienione objawy są jednak niecharakterystyczne i mogą występować także w przebiegu innych chorób.

pakiet anemii baner

Jak podnieść poziom stężenia ferrytyny we krwi – przykłady

Podnoszenie poziomu stężenia ferrytyny we krwi można osiągnąć poprzez odpowiednie działania żywieniowe, suplementację oraz leczenie przyczynowe w przypadku chorób podstawowych. Oto kilka skutecznych metod:

  • Dieta bogata w żelazo: Zwiększenie spożycia żelaza poprzez dietę jest kluczowym krokiem. Warto spożywać produkty bogate w żelazo hemowe, takie jak czerwone mięso, drób, ryby oraz żelazo roślinne, takie jak fasola, szpinak, jarmuż, nasiona dyni czy pestki słonecznika.
  • Witamina C: Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza  z diety. Warto więc spożywać produkty bogate w witaminę C, takie jak cytrusy, kiwi, papryka czy brokuły, w połączeniu z posiłkami zawierającymi żelazo.
  • Suplementacja: W przypadku stwierdzenia niedoborów, lekarz może zalecić suplementację żelaza w formie preparatów doustnych (ważne jest stosowanie suplementów pod kontrolą lekarza, aby zapobiec nadmiarowi tego pierwiastka, który może być szkodliwy dla organizmu).

Podniesienie poziomu ferrytyny we krwi jest procesem, który powinien być prowadzony pod kontrolą lekarza, aby dostosować odpowiednie działania żywieniowe, suplementację i leczenie przyczyny do indywidualnych potrzeb pacjenta.

pakiet anemii rozszerzony baner

Niski poziom stężenia ferrytyny – jak zapobiegać?

Zapobieganie niskim poziomom ferrytyny zależy w dużej mierze od zdrowych nawyków żywieniowych oraz regularnych badań kontrolnych. Dieta powinna być zróżnicowana i bogata w źródła żelaza. Warto również pamiętać o zwiększeniu spożycia tego mikroelementu.

Dodatkowo równowaga w diecie, która promuje zdrowe wchłanianie żelaza, może wspierać utrzymanie odpowiedniego poziomu ferrytyny. Regularne wizyty kontrolne i badania laboratoryjne pozwalają szybko reagować na ewentualne niedobory i zapobiegać ich poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym.

Zachowanie odpowiedniego poziomu ferrytyny jest jednym z  kluczowych elementów istotnych dla utrzymania zdrowia i dobrej kondycji organizmu. Świadomość jej roli jako kluczowego markera gospodarki żelazem oraz regularne monitorowanie jej stężenia mogą pomóc w szybkiej diagnozie i skutecznej interwencji w przypadku niedoborów. Edukacja na temat zdrowej diety bogatej w żelazo oraz odpowiednie postępowanie w przypadku chorób podstawowych są kluczowe dla utrzymania optymalnego poziomu tego białka i zapobiegania związanych z nim problemom zdrowotnym.

>> To może Cię zainteresować: Ferrytyna biomarkerem ryzyka powikłań MASLD – najnowsze doniesienia

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.3.2.21.5.

2. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152280,ferrytyna

3. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/ferritin-blood-test

4. Knovich MA., Storey JA., Coffman LG., et al. Ferritin for the clinician. Blood Rev. 2009 May;23(3):95-104.

5. Kotla NK., Dutta P., Parimi S., Das NK. The Role of Ferritin in Health and Disease: Recent Advances and Understandings. Metabolites. 2022 Jun 30;12(7):609.

Gastropareza – co to jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Mateusz Nawrocki
-
0
Gastropareza – co to jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Gastropareza to schorzenie, które opisywane jest w medycynie od trzeciej dekady ubiegłego wieku, kiedy zauważono tę przypadłość u pacjenta zmagającego się z cukrzycą. Gastropareza to zaburzenie pracy żołądka, polegające na opóźnionym jego opróżnianiu, doprowadzając do rozciągania jego ścian. O tym, z czym związane jest to schorzenie i jakie może powodować objawy, dowiesz się w dalszych częściach tekstu.

Spis treści:

  1. Co to jest gastropareza?
  2. Objawy gastroparezy
  3. Diagnostyka gastroparezy
  4. Jak leczyć gastroparezę?
  5. Gastropareza a dieta

Co to jest gastropareza?

Gastropareza to schorzenie, które związane jest z nieprawidłowościami obejmującymi żołądek. Zaburzenie to nie jest spowodowane zaburzeniami na tle mechanicznym. Podczas trawienia pokarmów, żołądek ulega stopniowemu opróżnianiu, natomiast w gastroparezie to opróżnianie jest upośledzone, co doprowadza do zalegania pokarmów, a to – z kolei – prowadzi do występowania objawów, które nie zawsze są charakterystyczne i jednoznaczne.

Kto jest narażony na gastroparezę?

Na gastroparezę mogą być narażone osoby zmagające się z różnymi dolegliwościami – nie ma zatem jednej nieprawidłowości, która może doprowadzać do występowania zaburzeń opróżniania żołądka.

Gastropareza występuje między innymi u osób zmagających się z cukrzycą – szacuje się, że występuje ona nawet u 30 – 50% osób z długotrwającą cukrzycą typu 1 lub 2. Cukrzyca, która należy do tak zwanych chorób cywilizacyjnych, to nie jedyne schorzenie, które może doprowadzić do gastroparezy.

Choroba Parkinsona, toczeń rumieniowaty układowy czy twardzina układowa również mogą powodować gastroparezę – są to schorzenia klasyfikowane jako choroby tkanki łącznej.

Opóźnienie motoryki żołądka może być także efektem ubocznym niektórych operacji chirurgicznych przeprowadzonych w obrębie jamy brzusznej. Zaliczyć można do nich zabiegi, podczas których mogło dojść do uszkodzenia nerwu błędnego.

Co ciekawe, szacuje się, że aż w 60% przypadków nie jest możliwe poznanie przyczyny gastroparezy, w wyniku czego ma się do czynienia z tzw. gastroparezą idiopatyczną.

pakiet reumatyczny rozszerzony

Objawy gastroparezy

Gastropareza daje objawy ze strony układu pokarmowego – dokładnie górnej części układu pokarmowego. Zaleganie pokarmu w żołądku może powodować nudności i wymioty. Inne symptomy mogą obejmować także uczucie pełności, sytości oraz wzdęcia.

>> Sprawdź też: Zapalenie błony śluzowej żołądka – co jeść, aby złagodzić objawy?

Diagnostyka gastroparezy

Diagnostyka gastroparezy jest możliwa dzięki zastosowaniu metod radiologii i diagnostyki obrazowej. Należy do nich badanie z barytem oraz badanie scyntygrafii z podaniem technetu. Badania diagnostyczne obejmują także badanie endoskopowe – gastroskopię, badania obrazowe do których zaliczamy enterografię tomografii komputerowej lub enterografię rezonansu magnetycznego.

Jak wcześniej wspomniano gastropareza występuje u osób zmagających się z cukrzycą, zatem w diagnostyce znajduje zastosowanie także oznaczenie poziomu glukozy we krwi.

pakiet ryzyko cukrzycy rozszerzony

Jak leczyć gastroparezę?

Gastropareza potrafi dawać dokuczliwe objawy, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. W terapii kluczowe znaczenie ma poznanie przyczyny gastroparezy. Jeśli przyczyną jest cukrzyca, to głównym zadaniem jest stabilizacja poziomu glukozy we krwi. Terapia dużym stopniu opiera się na leczeniu żywieniowym – przyjmowaniu małych porcji pokarmów oraz ograniczenie ilości zawartych w nich tłuszczów.

Oprócz leczenia żywieniowego zastosowanie znajdują także środki farmakologiczne oraz leczenie chirurgiczne. Jednym z rozwiązań jest także podanie toksyny botulinowej w obręb odźwiernika żołądka, co zapewnia jego relaksację i tym samym łatwiejsze opróżnianie żołądka.

Pomocniczo w leczeniu gastroparezy stosuje się także leki o działaniu objawowym, które mają za zadanie zmniejszenie dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

>> Sprawdź też: Ból brzucha z prawej strony – co może oznaczać? Jakie mogą być przyczyny?

Gastropareza a dieta

Terapia gastroparezy jest wielokierunkowa i oprócz stosowania środków farmakologicznych do których zaliczamy leki działające objawowo, czy też te o działaniu prokinetycznym (wpływające na motorykę przewodu pokarmowego), w terapii znaczenie ma także odpowiednia dieta.

Zaleca się, aby spożywane pokarmy miały niewielką objętość – w myśl zasady „jedz mniej, a częściej”. Posiłki zatem powinny być spożywane około 4 – 6 razy dziennie. Konieczne jest ograniczenie zawartości tłuszczów oraz błonnika w codziennej diecie.

Nie bez znaczenia pozostaje także konsystencja spożywanych posiłków przez osoby zmagające się z gastroparezą. Pokarmy powinny być miksowane lub zblendowane.

W zaawansowanych postaciach gastroparezy może okazać się konieczne zastosowanie leczenia pozajelitowego.

Gastropareza jest schorzeniem, które wymaga odpowiedniego monitorowania oraz diagnostyki przez lekarza gastroenterologa. Chociaż nie można wyróżnić obecnie badań przesiewowych w kierunku gastroparezy, to warto wykonywać badania w kierunku chorób i nieprawidłowości, które mogą spowodować jej rozwój – do podstawowych zalicza się oznaczenie poziomu glukozy we krwi.

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.30.

2. https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/37263/27495

3. https://gastroenterologia-praktyczna.pl/files/4185.pdf

Bartonelloza – objawy zakażenia bakterią Bartonella

Mateusz Nawrocki
-
0
Bartonelloza – objawy zakażenia bakterią Bartonella

Bartonelloza to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie Gram-ujemne. Występują różne jednostki chorobowe z tej grupy, a pojawienie się konkretnego schorzenia jest uzależnione od rodzaju bakterii, który wniknął do organizmu. Do zarażenia może dojść przez ukąszenia owadów, a także przez zadrapanie skóry przez kota, powodując tak zwaną chorobę kociego pazura (schorzenie po raz pierwszy zostało opisane pod koniec XIX wieku).

Spis treści:

  1. Czym są bakterie Bartonella?
  2. Bartonelloza – charakterystyka choroby wywoływana przez bakterie Bartonella
  3. Bartonella – objawy zakażenia bakterią u człowieka
  4. Bartonelloza – badania i diagnostyka choroby
  5. Leczenie bartonellozy

Czym są bakterie Bartonella?

W rodzaju bakterii Bartonella wyróżniamy aż 24 gatunki tych mikroskopijnych organizmów. Są bakteriami tlenowymi Gram-ujemnymi (G–), powodującymi tak zwane choroby odzwierzęce – zoonozy. Bakterie te bytują u różnych zwierząt – od naprawdę dużych, czyli saren i kangurów, po małe nieraz ledwo widoczne „gołym okiem”, do których należą pchły czy wszy. U ludzi schorzenie przebiega zarówno w sposób ostry, jak i przewlekły, a u zwierząt zakażenie może być nawet bezobjawowe.

Bartonelloza – charakterystyka choroby wywoływana przez bakterie Bartonella

U człowieka bartonelloza może przybierać różne formy objawów. Jedną z nich jest tak zwana choroba kociego pazura, która charakteryzuje się miejscowym stanem zapalnym w obrębie węzłów chłonnych i tkanek miękkich, takich jak błony śluzowe czy skóra. Oprócz choroby kociego pazura, bakterie z grupy Bartonella mogą powodować również schorzenia takie gorączka okopowa, zapalenie wsierdzia i mięśnia sercowego czy inne, jak rzadko występująca choroba Carriona.

Badanie IgG przeciwciał przeciwko Bartonella henselae (choroba kociego pazura)

Bartonella – objawy zakażenia bakterią u człowieka

Spektrum chorób, które mogą powodować bakterie z grupy Bartonella, jest szerokie. Najczęstszym schorzeniem jest tak zwana choroba kociego pazura, nazywana w nomenklaturze angielskiej jako cat – scratch fever lub cat scratch disease. To najczęściej występująca bartonelloza na świecie. Do zakażenia najczęściej dochodzi przez zadrapanie lub ugryzienie skóry i błon śluzowych.

Jakie są objawy skórne bartonellozy? Początkowo nie wykraczają one poza symptomy, które wynikają ze stanu miejscowego po urazie – występuje zatem zaczerwienie, niewielki obrzęk obszaru tkanek miękkich. Mamy do czynienia z typowymi cechami stanu zapalnego, początkowo ograniczonego miejscowo. W dalszej kolejności pojawiają się symptomy pochodzące z węzłów chłonnych – najczęściej nieprawidłowości dotyczą pierwszego węzła chłonnego, który „zbiera chłonkę” z obszaru objętego procesem zapalnym. Objawy bartonellozy w takiej sytuacji mogą objawiać się bolesnym powiększeniem węzła chłonnego. W konsekwencji wystąpienia stanu zapalnego może także dojść do zropienia węzła chłonnego – wszystkie nieprawidłowości ze strony węzłów chłonnych powinny być skontrolowane przez lekarza.

U niektórych osób mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe takie jak gorączka, uczucie osłabienia czy bóle brzucha. W badaniach obrazowych zaobserwować można także powiększenie wątroby i śledziony.

Z powodu choroby kociego pazura w samych Stanach Zjednoczonych w ciągu roku do szpitala trafia około 1000 osób. W przypadku choroby kociego pazura chorują przede wszystkim osoby młode – do 18 roku życia.

>> Sprawdź też: Toksoplazmoza – źródła zarażenia, objawy, diagnostyka

Bartonella – objawy neurologiczne zakażenia bakterią

Oprócz objawów skórnych do symptomów towarzyszących zakażeniu bakterią Bartonella, mogą wystąpić także nieprawidłowości neurologiczne, do których zalicza się m.in. zapalenie nerwu wzrokowego. Zdarzają się także nieprawidłowości ze strony narządu wzroku – siatkówki.

Bartonelloza – badania i diagnostyka choroby

Diagnostyka bartonellozy w dużym stopniu opiera się na wywiadzie lekarskim. Oprócz wywiadu konieczne jest przeprowadzenie badania fizykalnego, a w przypadku podejrzenia występowania powiększonych węzłów chłonnych wykonuje się także badanie USG węzłów chłonnych. Zazwyczaj biopsja węzłów chłonnych nie jest konieczna, chociaż w niektórych przypadkach zaleca się jej wykonanie w celu wykluczenia występowania innych chorób.

Znaczenie ma także diagnostyka serologiczna, wykonywana laboratoryjnie.

Badanie IgM przeciwciał przeciwko Bartonella henselae (choroba kociego pazura)

Leczenie bartonellozy

Choroba kociego pazura, czyli najczęściej występująca bartonelloza, jest chorobą samoograniczającą. U części pacjentów stosowana jest antybiotykoterapia – najczęściej wykorzystuje się azytromycynę. Ważne są także kontrole lekarskie, a w przypadku występowania powiększonych węzłów chłonnych, kontrolne badania USG pozwalające na monitorowanie wielkości i obrazu węzłów chłonnych.

Choroby klasyfikowane jako bartonellozy należą do schorzeń odzwierzęcych, czyli zoonoz. Na zakażenia narażone są głównie osoby młode oraz te, które pracują ze zwierzętami. Objawy, które towarzyszą zakażeniu, mogą mieć różne nasilenie – od typowych objawów skórnych, po objawy neurologiczne, a nawet kardiologiczne.

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/157689,choroba-kociego-pazura (dostęp: 30.09.2024).

2. http://am-online.org/web/archiwum/vol5112012047.pdf (dostęp: 30.09.2024).

3. https://npz-szkolenia.imw.lublin.pl/pluginfile.php/377/mod_resource/content/1/NPZ_bartonelozy.pdf (dostęp: 30.09.2024).

Zapalenia małych naczyń (vasculitis) – diagnostyka

Anna Kołtyś
-
0
Zapalenia małych naczyń (vasculitis) – diagnostyka

Zapalenia małych naczyń (ang. small vessel vasculitis, SVV) to grupa schorzeń autoimmunologicznych, które prowadzą do zapalenia najmniejszych naczyń krwionośnych w organizmie. Choroby te, jeśli nie są wcześnie rozpoznane i leczone, mogą prowadzić do poważnych powikłań. W artykule omówimy przyczyny, objawy oraz diagnostykę zapaleń małych naczyń, a także rolę przeciwciał ANCA w tych schorzeniach.

Spis treści:

  1. Zapalenia małych naczyń – co to jest
  2. Zapalenia małych naczyń – objawy
  3. Postaci zapaleń małych naczyń
  4. Przyczyny występowania zapaleń małych naczyń
  5. Diagnostyka zapalenia małych naczyń
  6. Podsumowanie

Zapalenia małych naczyń – co to jest

Zapalenia małych naczyń to zespół schorzeń o podłożu autoimmunizacyjnym, w których układ odpornościowy zwraca się przeciwko małym naczyniom krwionośnym, takim jak włośniczki, żyłki, małe tętnice i tętniczki. W wyniku toczącego się stanu zapalnego, naczynia te ulegają uszkodzeniu, co prowadzi do ograniczenia ich drożności i w dalszej kolejności do niedokrwienia tkanek i narządów przez nie zaopatrywanych. Proces zapalny może dotyczyć różnych narządów, w tym skóry, nerek, płuc i układu nerwowego.

Wśród zapaleń małych naczyń wyróżnia się:

  • zapalenia małych naczyń związane z przeciwciałami przeciwko cytoplazmie neutrofili (ang. ANCA-associated vasculitis, AAV);
  • zapalenia naczyń związane z kompleksami immunologicznymi.

>> To może Cię zainteresować: Autoimmunologiczne zapalenie mózgu anty-NMDAR

Zapalenia małych naczyń – objawy

Objawy zapaleń małych naczyń są zróżnicowane i zależą od tego, który narząd został dotknięty chorobą. Na wczesnych etapach, często pojawiają się symptomy ogólne, przypominające grypę, np. osłabienie, gorączka, bóle mięśni i stawów, a także spadek masy ciała. W miarę postępu choroby, po kilku miesiącach lub nawet latach, mogą wystąpić objawy specyficzne dla poszczególnych narządów, takie jak:

  • zmiany skórne – owrzodzenia, plamica;
  • problemy z nerkami – krwiomocz, obrzęki, nadciśnienie, niewydolność nerek;
  • objawy neurologiczne – neuropatie, osłabienie, ból kończyn;
  • objawy ze strony układu oddechowego – kaszel, zadyszka, duszność, krwioplucie;
  • objawy ze strony przewodu pokarmowego – ból brzucha, biegunka, krwawienia.

Postaci zapaleń małych naczyń

Zapalenia małych naczyń mogą mieć różne postaci. Wśród zapaleń małych naczyń związanych z ANCA wyróżnia się:

  • mikroskopowe zapalenie naczyń (MPA) – dotyczy głównie nerek i płuc, często związane jest z przeciwciałami MPO-ANCA;
  • ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (GPA) – charakteryzuje się ziarniniakami i zmianami w drogach oddechowych, często związana jest z przeciwciałami PR3-ANCA;
  • eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (EGPA) – związana jest z eozynofilią i astmą, a zmiany obejmują głównie płuca i serce.

Wszystkie te postaci wymagają indywidualnego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego.

Do zapaleń naczyń związanych z kompleksami immunologicznymi zalicza się m.in. chorobę związaną z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej (anty-GBM) – dawniej zespół Goodpasture’a.

>> To może Cię zainteresować: Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Przyczyny występowania zapaleń małych naczyń

Przyczyny zapaleń małych naczyń wiążą się z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego. W chorobach, takich jak ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (GPA), mikroskopowe zapalenie naczyń (MPA) i eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (EGPA), kluczową rolę odgrywają specjalne przeciwciała, zwane ANCA, oraz białe krwinki – neutrofile. Przeciwciała ANCA wiążą się do neutrofili, co prowadzi do uwolnienia substancji zapalnych, które uszkadzają małe naczynia krwionośne.

W chorobie związanej z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej problem dotyczy przeciwciał anty-GBM, które atakują naczynia w nerkach i płucach, prowadząc do ich zniszczenia. U niektórych pacjentów z zespołem Goodpasture’a obecne są także przeciwciała ANCA, co jeszcze bardziej nasila uszkodzenia. W obu przypadkach obecność przeciwciał pomaga w diagnostyce choroby.

Badanie przeciwciał anty-GBM

Diagnostyka zapalenia małych naczyń

Rozpoznanie zapaleń małych naczyń związanych z ANCA (AAV) opiera się na analizie objawów klinicznych oraz wynikach badań laboratoryjnych i obrazowych. W diagnostyce schorzenia kluczowe jest oznaczanie obecności tych przeciwciał w surowicy pacjenta.

W przypadku mikroskopowego zapalenia naczyń (MPA) istotne jest oznaczenie przeciwciał p-ANCA lub przeciwko mieloperoksydazie (MPO-ANCA), które występują u większości pacjentów. W ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń (GPA) rekomenduje się badanie przeciwciał c-ANCA lub przeciwko proteinazie 3 (PR3-ANCA). Rozpoznanie choroby związanej z przeciwciałami anty-GBM opiera się na ocenie objawów pacjenta, wykryciu przeciwciał anty-GBM we krwi oraz wynikach biopsji nerki.

Badanie przeciwciał p-ANCA

Oprócz badań laboratoryjnych lekarz może zadecydować o wykonaniu badań dodatkowych, takich jak biopsja tkanek czy badania obrazowe, np. tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, które pomagają w ocenie uszkodzeń narządowych.

Podsumowanie

Zapalenia małych naczyń (SVV) to grupa chorób autoimmunologicznych, które prowadzą do zapalenia i uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w organizmie. Objawy tych schorzeń są zróżnicowane i zależą od zajętych narządów, dlatego wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia są kluczowe dla uniknięcia poważnych powikłań. W diagnostyce zapaleń małych naczyń związanych z ANCA niezwykle istotną rolę odgrywają przeciwciała ANCA, które są ważnym wskaźnikiem w takich schorzeniach jak mikroskopowe zapalenie naczyń, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń oraz eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń. Niemałe znaczenie mają również przeciwciała anty-GBM, które występują w chorobie związanej z przeciwciałami przeciwko błonie podstawnej. Wczesne wykrycie tych przeciwciał może skrócić czas oczekiwania na postawienie diagnozy oraz pomóc w szybkim wdrożeniu skutecznego leczenia i poprawie jakości życia pacjenta.

Piśmiennictwo

  1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.9.
  2. https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/144097,eozynofilowa-ziarniniakowatosc-z-zapaleniem-naczyn-zespol-churga-i-strauss
  3. Wiatr E., Gawryluk D., Pierwotne systemowe zapalenia naczyń związane z przeciwciałami przeciwcytoplazmatycznymi (ANCA) – rekomendacje diagnostyczne i lecznicze, Pneumonol Alergol Pol 2013; 81: 479–491.
  4. https://www.euroimmun.pl/zapalenia-malych-naczyn-kompleksowa-diagnostyka-autoprzeciwcial/
  5. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.9.4.
  6. https://laboratorium.info.pl/autoimmunologia/nefrologia/zapalenia-malych-naczyn/
Page 45 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...444546...122Strona 45 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.