Sklep
Strona główna Blog Strona 44

Nowotwór kości – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Mateusz Nawrocki
-
0
Nowotwór kości – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Chociaż w języku potocznym można spotkać się z określeniem „rak kości”, to jest ono błędne i niewiele ma wspólnego z językiem medycznym. Poprawnym jest określenie nowotwór kości. Określenie „rak” odnosi się do chorób nowotworowych wywodzących się z tkanki nabłonkowej – są to na przykład rak płuc, piersi, jelita czy gruczołu krokowego. Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej na temat nowotworów kości.

Spis treści:

  1. Rodzaje nowotworów kości
  2. Nowotwór kości – objawy
  3. Nowotwór kości – badania i diagnostyka
  4. Leczenie nowotworu kości
  5. Najczęściej zadawane pytania o nowotwory kości

Rodzaje nowotworów kości

Nowotwór kości jako choroba pierwotna (czyli wywodząca się bezpośrednio z komórek kości) występuje rzadko – mowa wtedy o tak zwanych mięsakach. Statystycznie ten rodzaj nowotworu stanowi tylko 1% wszystkich chorób tego typu.

Znacznie częściej występującymi nowotworami kości są zmiany przerzutowe z innych narządów objętych procesem nowotworowym. Do kości mogą „przerzutować” nowotwory piersi, płuc, nerek czy gruczołu krokowego. Mowa wtedy jednak o zmianie przerzutowej. Poznanie prawidłowej nomenklatury jest kluczowe dla zrozumienia tematyki związanej z nowotworami kości.

badanie witaminy D

Nowotwór kości – objawy

Choroby nowotworowe, szczególnie w początkowym okresie, rzadko dają jakiekolwiek niepokojące objawy. W przypadku szeroko pojętych nowotworów kości – niezależnie od tego, czy jest to zmiana pierwotna wywodząca się z kości (czyli mięsak), czy jest to zmiana przerzutowa pochodząca wyjściowo z innego narządu, który jest objęty procesem nowotworowym – jednym z pierwszych jest ból.

Ból może być ograniczony do danego miejsca, promieniować także na inne struktury ciała, doprowadzając do znacznego utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu. W zależności od tego, która kość jest objęta procesem chorobowym, może wystąpić też miejscowy obrzęk (w niektórych przypadkach bywa widoczny „gołym okiem”). Zdarza się jednak, że jednym z pierwszych objawów nowotworu kości jest złamanie. Do złamania może dojść nawet w przypadku zadziałania energii o niskiej sile, która w prawidłowej tkance nie wyrządziłaby szkody. Złamanie w takiej sytuacji jest nazywane „złamaniem patologicznym”.

Nowotwór kości – nietypowe objawy

Oprócz bólu i złamania w obrębie kości, nowotwory występujące w tym obszarze mogą także powodować inne objawy. Należą do nich, na przykład, zaburzenia wykrywane w badaniach laboratoryjnych, do których zalicza się nieprawidłowy poziom wapnia we krwi, nazywany w nomeklaturze medycznej hiperkalcemią. Oznaczenie poziomu wapnia we krwi jest możliwe na podstawie analizy laboratoryjnej próbki krwi.

wapń całkowity w surowicy baner

Nowotwór kości – badania i diagnostyka

Jednym z pierwszych kroków, istotnym w przypadku diagnostyki nowotworów kości, jest wywiad lekarski oraz przeprowadzenia badania fizykalnego pacjenta. W kolejnym kroku lekarz zleca badania dodatkowe, które są pomocne w ustaleniu rozpoznania. Należą do nich radiologiczne badania obrazowe – klasyczne zdjęcie radiologiczne (RTG), badanie tomografii komputerowej (TK) czy rezonansu magnetycznego (MRI). W niektórych przypadkach może okazać się konieczne wykonanie badania scyntygrafii kości czy badania pozytronowej tomografii emisyjnej (PET).

Chociaż badania obrazowe są pomocne w postawieniu rozpoznania, to jednak ostateczne określenie rodzaju zmiany nowotworowej możliwe jest na podstawie oceny wycinka zmiany w badaniu mikroskopowym. Konieczna jest zatem biopsja podejrzanej zmiany w obrębie kości.

>> Przeczytaj także: Badanie histopatologiczne – co to jest, co wykrywa i kiedy się je przeprowadza?

Leczenie nowotworu kości

Podobnie jak w przypadku innych chorób nowotworowych, terapia zależy od stopnia zaawansowania choroby w chwili rozpoznania. Często początkowo wykonywany jest zabieg chirurgiczny, który ma na celu usunięcie zmiany guzowatej. Oprócz zabiegu chirurgicznego może okazać się także konieczne zastosowanie terapii uzupełniającej (w formie chemio- lub radioterapii). U niektórych pacjentów, może znaleźć także zastosowanie chemioterapia indukująca, którą stosuje się przed zabiegiem chirurgicznym. Schemat leczenia nie jest uniwersalny w przypadku nowotworów kości i wymaga indywidualnego dopasowania w zależności od sytuacji klinicznej.

>> Sprawdź też: Białaczka (leukemia, rak krwi) – objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie

Najczęściej zadawane pytania o nowotwory kości

Czy martwica kości to rak?

Martwica kości, niezależnie od tego w jakim mechanizmie powstała, nie jest tożsama z nowotworem kości. Martwica jest zaburzeniem ukrwienia. Choroba nowotworowa w danym obszarze może powodować martwicę, ale nie są to jej synonimy.

Czy osteoporoza to rak kości?

Osteoporoza to zaburzenie mikroarchitektoniki kości, najczęściej występuje wraz z wiekiem. Nie jest zmianą o podłożu nowotworowym.

Czy zwapnienie kości to rak?

Zwapnienie kości jest zmianą strukturalną, która podobnie jak osteoporoza nie jest zmianą o podłożu onkologicznym.

pakiet osteoporozy rozszerzony

Nowotwory kości to złożona grupa chorób o różnym podłożu. Pierwotne nowotwory, wywodzące się z kości, nazywane są mięsakami. Znacznie częściej mamy jednak do czynienia z zmianami przerzutowymi do kości. Badania diagnostyczne obejmują badania obrazowe. Przydatne jest także oznaczenie poziomu wapnia we krwi. Za wysoki poziom wapnia we krwi nazywany jest hiperkalcemią.

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/338103,nowotwory-zlosliwe-kosci-miesaki-kosci-jakie-sa-objawy-nowotworow-kosci-przerzuty-do-kosci-rokowania (dostęp: 08.10.2024).
  2. https://www.esmo.org/content/download/102775/1814988/1/PL-Mie%CC%A8sak-Kos%CC%81ci-Poradnik-dla-Pacjento%CC%81w.pdf (dostęp: 08.10.2024).
  3. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.20 (dostęp: 08.10.2024).
  4. https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/64948,osteoporoza (dostęp: 08.10.2024).
  5. R. Zajączkowska i in., Ból kostny u chorych na nowotwory – co wiadomo o mechanizmach jego powstawania?, Medycyna Paliatywna w praktyce 2017, tom 11, nr 1, s. 17-23.

Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?

Angelika Janowicz
-
0
Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?

Ból brzucha w ciąży może mieć różne przyczyny – od zupełnie niegroźnych do stanów wymagających pilnej interwencji lekarskiej. Każda przyszła mama powinna zdawać sobie sprawę, których dolegliwości nigdy nie należy bagatelizować. Dowiedz się, co oznacza ból brzucha w ciąży i jakie objawy powinny niepokoić.

Spis treści:

  1. Przyczyny bólu brzucha w ciąży
  2. Jaki ból brzucha w ciąży powinien niepokoić?
  3. Co na ból brzucha w ciąży?

Przyczyny bólu brzucha w ciąży

W trakcie ciąży ciało kobiety przechodzi liczne zmiany fizjologiczne, które mogą powodować ból podbrzusza. Często dolegliwości są związane z adaptacją organizmu do ciąży i porodu. Wiele kobiet obserwuje je zwłaszcza na początku ciąży – zanim jeszcze wykona test ciążowy. Na tym etapie w wielu przypadkach ból podbrzusza może być mylnie interpretowany jako objaw zbliżającej się miesiączki.

Ból brzucha w I trymestrze może być objawem ciąży pozamacicznej. Jest to stan, w którym zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza jamą macicy. Stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia kobiety. Taka ciąża powinna zostać zakończona.

Ból brzucha w ciąży może być również objawem ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Zwykle trwa on przez kilka godzin oraz towarzyszą mu nudności, wymioty, biegunka, gorączka, wzmożone napięcie mięśni brzucha, bolesność palpacyjna i objaw Blumberga.

Warto wiedzieć
W I trymestrze ciąży lokalizacja bólu brzucha przy ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego jest taka sama jak u kobiet niebędących w ciąży (najpierw w okolicy pępka, następnie w prawym dole biodrowym). Wraz z rozwojem ciąży zmienia się rozmieszczenie narządów jamy brzusznej, a tym samym dolegliwości bólowe mogą być umiejscowione wyżej – w okolicach żołądka i wątroby.

Kolejną przyczyną bólu brzucha w ciąży jest przedwczesne odklejenie się łożyska. To poważne powikłanie ciążowe, które pojawia się, gdy łożysko częściowo lub całkowicie oddziela się od ściany macicy. Do objawów towarzyszących należą: krwawienie z dróg rodnych, wzmożone napięcie i tkliwość macicy, wstrząs hipowolemiczny.

Inne możliwe przyczyny bólu brzucha w ciąży to:

  • infekcje układu moczowego,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • zaburzenia trawienia,
  • zapalenie błony śluzowej żołądka,
  • zapalenie pęcherzyka żółciowego,
  • poród przedwczesny,
  • zgon wewnątrzmaciczny,
  • stan przedrzucawkowy.

Ból brzucha w III trymestrze ciąży przypominający bóle menstruacyjne może świadczyć o zbliżającym się porodzie.

>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Kłujący ból brzucha w ciąży – co może oznaczać?

Kłujący ból brzucha w ciąży najczęściej jest wynikiem napinania się mięśni i więzadeł podtrzymujących macicę. Tego typu dolegliwości mogą być bardziej odczuwalne przy nagłych ruchach, kaszlu, kichaniu lub zmianie pozycji ciała. Jest to zjawisko naturalne, które nie wymaga leczenia.

Kłujący ból brzucha w ciąży może być również spowodowany przez kolkę jelitową. To bolesne skurcze jelit spowodowane problemami trawiennymi, które często wynikają ze zmian hormonalnych. Progesteron, którego poziom wzrasta w ciąży, rozluźnia mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, co spowalnia procesy trawienne.

Ból w dole brzucha w ciąży – o czym może świadczyć?

Ból w dole brzucha ma kilka przyczyn, np. rozciąganie więzadeł macicy czy ucisk płodu na narządy wewnętrzne. W początkowych tygodniach ciąży może towarzyszyć zagnieżdżaniu się zarodka w macicy.

Należy jednak pamiętać, że ból w dole brzucha w ciąży może być objawem poronienia. To samoistna utrata ciąży przed 22. tygodniem, która  przytrafia się 12–24% ciężarnych. Do jego przyczyn zalicza się m.in. zaburzenia genetyczne, zaburzenia immunologiczne czy choroby przewlekłe matki. Bólowi brzucha zawsze towarzyszy krwawienie z dróg rodnych.

Jaki ból brzucha w ciąży powinien niepokoić?

W zależności od przyczyny ból brzucha w ciąży może mieć różne natężenie i charakter. Często nie jest zbyt nasilony i ustępuje samoistnie. Zdarza się jednak, że jest silny, długotrwały i towarzyszą mu dodatkowe objawy. W takiej sytuacji należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, aby uniknąć groźnych powikłań.

Wiele przyszłych mam zastanawia się, jaki ból brzucha powinien niepokoić. Szczególną uwagę należy zwrócić na:

  • bardzo silny ból brzucha,
  • nawracający ból brzucha,
  • ból brzucha promieniujący do pleców,
  • ból brzucha o charakterze skurczowym,
  • ból brzucha utrzymujący się przez dłuższy czas (np. kilka godzin),
  • ból brzucha nieustający po zastosowaniu metod na jego złagodzenie,
  • objawy towarzyszące bólowi brzucha i podbrzusza w ciąży (np. wymioty, pieczenie podczas oddawania moczu, gorączka, krwawienie z dróg rodnych, brak apetytu, zmiana charakteru stolca).

Powyższe objawy wymagają przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki. Badania, które wykonuje się przy bólu brzucha w ciąży to m.in. USG jamy brzusznej, gastroskopia, badanie ogólne moczu czy testy laboratoryjne z krwi (m.in. AST, ALT, morfologia krwi, CRP, kreatynina, elektrolity).

pakiet zakażenie układu moczowego

Co na ból brzucha w ciąży?

Na łagodne bóle brzucha w ciąży niezwiązane z procesem chorobowym mogą pomóc:

  • odpoczynek i przyjęcie wygodnej pozycji ciała,
  • unikanie gwałtownych ruchów,
  • ćwiczenia relaksacyjne i rozciągające,
  • zmiana diety (spożywanie lekkostrawnych posiłków bogatych w błonnik, o regularnych porach, w mniejszych porcjach),

Należy pamiętać, że farmakologiczne leczenie bólu brzucha w ciąży nigdy nie powinno być prowadzone na własną rękę. Przyszła mama zawsze powinna skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem jakichkolwiek leków.

>> To może Cię zainteresować: Żywienie w ciąży – na co warto zwrócić uwagę?

W większości przypadków ból brzucha w ciąży nie stanowi zagrożenia dla przyszłej mamy i jej dziecka. Jednak istnieją sytuacje, w których może oznaczać poważniejsze problemy. Jeżeli ból brzucha jest silny, długotrwały lub towarzyszą mu dodatkowe objawy (np. wymioty, ogólne złe samopoczucie, krwawienie z dróg rodnych, problemy z oddawaniem moczu), należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem i wykonać badania pozwalające ustalić przyczynę dolegliwości.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. A. Słabuszewska-Jóźwiak i in., Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący?, Postępy Nauk Medycznych 2014, t. XXVII, nr 8, s. 581–585
  2. O. Adamczyk-Gruszka i in., Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w ciąży pojedynczej i mnogiej – opis dwóch przypadków, Studia Medyczne 2013, 29(1), s. 83–87
  3. A. Karowicz-Bilińska, U. Kowalska-Koprek, Najczęstsze powikłania ciąży. Część 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź 2022
  4. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/show.html?id=218009 (dostęp 04.10.2024)
  5. A. Karowicz-Bilińska, U. Kowalska-Koprek, Najczęstsze powikłania ciąży. Część 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź 2022

Powiększone węzły chłonne pod pachą. Możliwe przyczyny

Angelika Janowicz
-
0
Powiększone węzły chłonne pod pachą. Możliwe przyczyny

Powiększone węzły chłonne pod pachą to objaw, który może budzić niepokój – zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne dolegliwości, takie jak ból, gorączka czy ogólne osłabienie. Zmiany w rozmiarze węzłów chłonnych mogą wskazywać na niegroźne infekcje, ale też poważniejsze stany chorobowe. Dlatego w każdym przypadku wskazana jest konsultacja lekarska i przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki. Dowiedz się, jakie są przyczyny powiększonych węzłów chłonnych pod pachą.

Spis treści:

  1. Czym są węzły chłonne i jaką pełnią funkcję w organizmie?
  2. Rola węzłów chłonnych
  3. Powiększone węzły chłonne pod pachami: objawy
  4. Powiększone węzły chłonne pod pachami: przyczyny dolegliwości
  5. Powiększone węzły chłonne pod pachami po jednej stronie: co to oznacza?
  6. Powiększone węzły chłonne u mężczyzn, kobiet i dzieci: jakie badania wykonać?
  7. Powiększone węzły chłonne pod pachami: jak leczyć?

Czym są węzły chłonne i jaką pełnią funkcję w organizmie?

Węzły chłonne to niewielkie struktury przypominające kształtem ziarenka, rozmieszczone w całym ciele. Są zbudowane z tkanki limfatycznej. Należą do układu odpornościowego. Szacuje się, że w organizmie człowieka jest nawet 600 węzłów chłonnych. Ich największe skupiska znajdują się m.in. w dołach pachowych.

Węzły chłonne razem ze śledzioną i grudkami chłonnymi błony śluzowej tworzą obwodową część układu limfatycznego. Leżą na przebiegu naczyń chłonnych. Są odpowiedzialne za filtrowanie chłonki (limfy) – płynu komórkowego zawierającego m.in. komórki układu odpornościowego.

>> Przeczytaj też: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka

Rola węzłów chłonnych

Węzły chłonne działają jak filtry, zatrzymując bakterie, wirusy i inne szkodliwe cząsteczki, aby zapobiec ich rozprzestrzenianiu się w organizmie. Wspomagają organizm w walce z infekcjami poprzez produkcję przeciwciał uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej oraz aktywację limfocytów T i B.

Jeżeli w węźle chłonnym znajdzie się większa liczba prawidłowych lub nieprawidłowych limfocytów i komórek zapalnych, dochodzi do jego powiększenia oraz zmiany konsystencji. Taki stan określany jest mianem limfadenopatii.

Warto wiedzieć:
Węzły chłonne pod pachą zbierają chłonkę z kończyny górnej i gruczołów piersiowych.

>> To może Cię zainteresować: Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny, objawy i diagnostyka

Powiększone węzły chłonne pod pachami: objawy

Powiększone węzły chłonne pod pachą to takie, których średnica przekracza 1 cm. Są wyczuwalne jako guzek lub guzki pod skórą w dole pachowym. Można wymacać je palcami po podniesieniu ręki w górę. Węzły chłonne mogą być powiększone z jednej lub obu stron jednocześnie.

Zdarza się, że powiększony węzeł pod pachą jest tkliwy i bolesny. Niekiedy obecne są także inne objawy – zależne od przyczyny limfadenopatii. Mogą to być m.in.:

  • bóle stawowe,
  • gorączka,
  • dreszcze,
  • zmęczenie,
  • osutki skórne,
  • niewyjaśniona utrata masy ciała.
Wskazówka:
W prawidłowych warunkach węzły chłonne pod pachą zwykle są niewyczuwalne.

Jak wyglądają powiększone węzły chłonne pod pachami?

Powiększone węzły chłonne pod pachami mogą mieć różne rozmiary – od małych guzków po większe struktury, które są nie tylko wyczuwalne palcami, ale także widoczne gołym okiem. Ponadto są:

  • miękkie lub twarde,
  • przesuwalne względem podłoża lub nieruchome,
  • bolesne lub niebolesne.

Węzły chłonne mogą być powiększone pojedynczo lub w grupach.

CRP białko C-reaktywne

Powiększone węzły chłonne pod pachami: przyczyny dolegliwości

Możliwe przyczyny powiększonych węzłów chłonnych pod pachą to:

Powiększone węzły chłonne pod pachą podczas karmienia piersią mogą wskazywać na zapalenie gruczołu piersiowego. Występuje ono nawet u 10% matek w pierwszych tygodniach po porodzie. Jest spowodowane zaleganiem mleka w przewodach mlecznych lub infekcją bakteryjną (najczęściej wywołaną przez gronkowca złocistego).

Powiększone węzły chłonne pod pachami po jednej stronie: co to oznacza?

Powiększone węzły chłonne pod lewą lub prawą pachą zwykle oznaczają lokalną infekcję lub stan zapalny – np. w obrębie skóry. Jednak w niektórych przypadkach wyczuwalny guzek w dole pachowym może wskazywać na raka piersi. Dlatego każda taka zmiana wymaga dokładnej oceny lekarskiej – zwłaszcza gdy towarzyszy jej ból, guzek w piersi lub inne nietypowe objawy.

Powiększone węzły chłonne u mężczyzn, kobiet i dzieci: jakie badania wykonać?

Powiększone węzły chłonne pod pachami u dziecka lub osoby dorosłej wymagają konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki. Lekarz ustala przyczynę limfadenopatii na podstawie:

  • wywiadu medycznego,
  • badania przedmiotowego,
  • badań laboratoryjnych,
  • badań obrazowych.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie biopsji węzła chłonnego i badania histopatologicznego.

Badania krwi przy powiększonych węzłach chłonnych pod pachami

Testy laboratoryjne wykonywane przy powiększonych węzłach chłonnych pod pachami to głównie:

Lekarz może zdecydować również o wykonaniu innych badań z krwi – w zależności od podejrzewanej przyczyny powiększenia węzłów chłonnych pod pachą.

Morfologia krwi obwodowej

Rola USG przy powiększonych węzłach chłonnych pod pachami

Ultrasonografia (USG) jest prostym i bezinwazyjnym badaniem pozwalającym na ocenę powiększonych węzłów chłonnych pod pachą. Lekarz może określić wielkość, kształt oraz strukturę węzłów, co pozwala ustalić prawdopodobną przyczynę problemu lub podjąć decyzję o rozszerzeniu diagnostyki.

Powiększone węzły chłonne pod pachami: jak leczyć?

Leczenie zależy od przyczyny powiększenia węzłów chłonnych pod pachą. W przypadku infekcji bakteryjnych stosuje się antybiotyki, a przy stanach zapalnych zastosowanie mają między innymi leki przeciwzapalne. Gdy zostanie wykryty nowotwór, wdrażane jest leczenie onkologiczne dopasowane indywidualnie do stanu pacjenta.

Powiększone węzły chłonne pod pachami mogą mieć wiele przyczyn – od infekcji po choroby nowotworowe. Zdarza się, że obecne są także dodatkowe objawy, zależne od przyczyny limfadenopatii – np. gorączka, utrata masy ciała, złe samopoczucie. Wyczuwalny guzek w dole pachowym należy skonsultować z lekarzem. W diagnostyce stosuje się m.in. badania obrazowe i laboratoryjne (morfologię krwi z rozmazem, OB, CRP, testy na obecność wybranych przeciwciał).

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. J. Styczyński, Limfadenopatia u dzieci i dorosłych: zasady postępowania diagnostycznego, Acta Haematologica Polonica 2019, 50(3), s. 98–102
  2. J. Mańko, Podstawowe wiadomości o węzłach chłonnych, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/746,podstawowe-wiadomosci-o-wezlach-chlonnych (dostęp 12.09.2024)
  3. M. Karlikowska-Skwarnik, Powiększone węzły chłonne – lokalizacja, przyczyny, badania, leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/170512,powiekszone-wezly-chlonne (dostęp 12.09.2024)
  4. M. Nehring-Gugulska, M. Żukowska-Rubik, Protokół leczenia zapalenia piersi, Ginekologia po Dyplomie 2016

Post przerywany – zasady, efekty, rodzaje. Co jeść na diecie przerywanej?

Angelika Janowicz
-
0
Post przerywany – zasady, efekty, rodzaje. Co jeść na diecie przerywanej?

Post przerywany, znany także jako intermittent fasting (IF), zyskuje coraz większą popularność jako sposób na poprawę zdrowia i redukcję masy ciała. To metoda żywieniowa, która polega na naprzemiennych okresach jedzenia i postu. Pościć można przez kilkanaście godzin, cały dzień lub kilka dni w tygodniu. Dowiedz się, na czym polega post przerywany i jakie są jego zasady oraz czy warto go stosować.

Spis treści:

  1. Czym jest post przerywany?
  2. Zasady postu przerywanego
  3. Przeciwwskazania do postu przerywanego
  4. Jak przygotować się do postu przerywanego?
  5. Jakie efekty przynosi post przerywany i jak wpływa na zdrowie?

Czym jest post przerywany?

Post przerywany bywa nazywany również okresową głodówką lub oknem żywieniowym. To strategia żywieniowa opierająca się na przedłużonych przerwach w dostarczaniu energii z pożywienia. Okresy jedzenia są ograniczone do określonych godzin w ciągu dnia lub dni tygodnia.

>> To może Cię zainteresować: Otyłość brzuszna a dieta. Co jeść, a czego unikać? Przykładowy jadłospis

Rodzaje postu przerywanego

Istnieją różne rodzaje postu przerywanego. Najpopularniejsze z nich to:

  • Post przerywany 16/8 – spożywanie posiłków w ciągu 8 godzin i poszczenie przez pozostałe 16 godzin (okno żywieniowe powinno rozpocząć się w godzinach popołudniowych);
  • Post przerywany 14/10 – to modyfikacja powyższego wariantu, posiłki można spożywać w ciągu 10 godzin, a pościć należy przez 14 godzin;
  • Metoda 5:2 – spożywanie normalnych posiłków przez 5 dni w tygodniu i ograniczenie spożywanych kalorii do 500–600 na dobę w ciągu kolejnych 2 dni;
  • Early Time-Restricted Feeding (eTRF) – polega na wprowadzeniu 6–10-godzinnego okna żywieniowego rozpoczynającego się w godzinach porannych i postu trwającego 14-18 godzin;
  • Post całodzienny – polega na całkowitym powstrzymywaniu się od jedzenia przez 24 godziny raz lub dwa razy w tygodniu.
Warto wiedzieć:
Post przerywany różni się od tradycyjnych diet, ponieważ skupia się bardziej na tym, kiedy się je, a nie na tym, co się spożywa. Z założenia w jego trakcie organizm nie przyjmuje żadnych kalorii, co zmusza go do korzystania z zapasów energii – w tym z tłuszczu zgromadzonego w tkankach. Należy jednak pamiętać, że największą uwagę należy przykładać do składu posiłków. Dieta powinna być dopasowana do potrzeb organizmu oraz dostarczać mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Zasady postu przerywanego

Podstawową zasadą stosowania postu przerywanego jest pozostawanie pod opieką lekarza lub dietetyka. Konieczne jest także regularne monitorowanie stanu zdrowia.

Osoby stosujące dietę przerywaną w czasie postu dostarczają 0–25% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Natomiast w trakcie okna żywieniowego podaż energii zwykle nie ulega zmianie.

Posiłki w trakcie okna żywieniowego powinny być zgodne z ogólnymi zasadami zdrowego żywienia, dobrze zbilansowane, bogate we wszystkie składniki odżywcze. Ponadto należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Dostosowanie zasad postu przerywanego do codzienności może przysporzyć sporo trudności – dotyczy to zwłaszcza osób pracujących zmianowo lub prowadzących intensywny tryb życia. W ich przypadku długoterminowe utrzymanie takiego sposobu odżywiania może być trudne, co pokazują badania.

Randomizowane badanie kliniczne przeprowadzone w latach 2011–2015 wykazało, że wskaźnik rezygnacji z postu przerywanego w grupie 100 osób wynosił 38%. Natomiast w grupie kontrolnej stosującej deficyt kaloryczny utrzymywał się na poziomie 29%.

Post przerywany a leki

Osoby, które przyjmują jakiekolwiek leki, przed rozpoczęciem postu przerywanego powinny skonsultować się z lekarzem. Niektóre preparaty wymagają przyjmowania wraz z posiłkiem lub w określonych godzinach. Może się także zdarzyć, że konieczna będzie modyfikacja dawek.

>> Sprawdź też: Dieta wysokobiałkowa – na czym polega, jak wpływa na zdrowie człowieka i dla kogo jest wskazana?

Przeciwwskazania do postu przerywanego

Należy pamiętać, że post przerywany nie jest odpowiedni dla wszystkich. Przeciwwskazania do tego modelu żywieniowego to m.in.:

  • ciąża,
  • okres karmienia piersią,
  • wiek poniżej 18. roku życia,
  • podeszły wiek,
  • zaburzenia odżywiania,
  • hipoglikemia reaktywna,
  • niedowaga,
  • zapalenie żołądka,
  • choroby nowotworowe,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • cukrzyca insulinozależna i inne zaburzenia gospodarki węglowodanowej,
  • stosowanie niektórych leków (m.in. przy chorobach układu sercowo-naczyniowego, na nadciśnienie),
  • niedobory odporności.

Osoby chorujące przewlekle przed rozpoczęciem diety przerywanej powinny skonsultować się z lekarzem. Ostrożność muszą zachować także sportowcy, ponieważ okresowe głodówki mogą utrudniać odpowiednie przygotowanie żywieniowe do treningów i zawodów sportowych oraz być przyczyną osłabienia organizmu.

Warto mieć także na uwadze, że przy niezdiagnozowanych chorobach skutki uboczne mogą być o wiele poważniejsze niż korzyści postu przerywanego. Sposób odżywiania niedopasowany do stanu zdrowia może indukować schorzenia, które na chwilę obecną są nieuleczalne, a ich skutki pozostają do końca życia.

Jak przygotować się do postu przerywanego?

Przygotowania zawsze należy zacząć od konsultacji z lekarzem lub dietetykiem posiadającym odpowiednie wykształcenie i doświadczenie. Konieczne jest przeanalizowanie dotychczasowych nawyków żywieniowych i indywidualne dopasowanie modelu odżywiania. Należy także wykonać badania laboratoryjne, aby ocenić ogólny stan zdrowia.

Jakie badania wykonać przed postem przerywanym?

Przed rozpoczęciem postu przerywanego warto rozważyć wykonanie poniższych badań:

Powyższe badania pozwalają ocenić ogólny stan zdrowia, a także są podstawą do monitorowania efektów postu przerywanego. Należy pamiętać, że same badania nie dają 100% pewności, że post przerywany będzie w danym przypadku bezpieczny.

Morfologia krwi obwodowej

Jakie efekty przynosi post przerywany i jak wpływa na zdrowie?

Korzyści zdrowotne i efekty postu przerywanego są przedmiotem badań. Dotychczas przeprowadzone wskazują, że ten model żywienia może m.in.:

  • zmniejszyć insulinooporność,
  • przyczynić się do spadku masy ciała,
  • zredukować stany zapalne w organizmie,
  • uregulować poziom leptyny i adiponektyny,
  • zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe (obniżenie ciśnienia krwi, poprawa lipidogramu, spowolnienie rozwoju miażdżycy),
  • spowolnić procesy degeneracyjne.

Liczba wysokiej jakości badań na temat korzyści postu przerywanego nadal jest niewielka. Nie wiadomo jeszcze, czy pozytywne efekty wynikają z samego IF, a może z ograniczenia podaży energii i ogólnej zmiany nawyków żywieniowych na zdrowsze. Potrzebne jest także zbadanie długoterminowych skutków stosowania tego modelu żywienia.

Nie brakuje również badań, które wskazują na poważne konsekwencje zdrowotne głodówek, jak m.in. zmęczenie, osłabienie, zaburzenia wodno-elektrolitowe, trudności z koncentracją i uwagą (szczególnie na początku stosowania IF), wahania nastroju. Natomiast w 2024 roku na konferencji American Heart Association przedstawiono wnioski z badania przeprowadzonego na 20 tysiącach osób dorosłych w National Health and Nutrition Examination Survey. Z danych wynika, że stosowanie 8-godzinnego okna żywieniowego może zwiększać ryzyko śmierci z powodu chorób serca w porównaniu do osób jedzących w modelu 12-16 godzin.

Niektórzy mogą kompensować okresy postu nadmiernym jedzeniem w trakcie okienka żywieniowego, co prowadzi do przyrostu masy ciała zamiast jej utraty. Należy mieć również świadomość, że głodówka jest jednym z czynników ryzyka halitozy, choroby wrzodowej żołądka, zaburzeń wchłaniania i trawienia czy niedoborów witamin i minerałów.

pakiet witamin rozszerzony

Część badań wskazuje także, że post przerywany nie jest bardziej skuteczny w redukcji masy ciała od diety opartej o zasady zdrowego żywienia z deficytem kalorycznym.

Każda zmiana sposobu odżywiania musi być dobrze przemyślana i dostosowana do indywidualnych potrzeb. Osoby, które rozważają wprowadzenie postu przerywanego, zawsze powinny skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, wykonać odpowiednie badania, a także mieć pełną świadomość możliwych konsekwencji stosowania okresowej głodówki.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. A. Dolipska i in., Analiza skuteczności strategii żywieniowych opartych na czasowych przerwach dostarczania energii w kontekście poprawy parametrów kardiometabolicznych, Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce, Poznań 2020
  2. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_alternatywne/193794,dieta-intermittent-fasting-skuteczna-dieta-czy-trend-zywieniowy (dostęp 23.08.2024)
  3. A. Langa, Alternatywne modele żywienia w cukrzycy typu 2, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2022, nr 4, s. 411–420
  4. https://dietitiansaustralia.org.au/health-advice/intermittent-fasting (dostęp 23.09.2024)
  5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28459931/ (dostęp 23.09.2024)
  6. https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2817556 (dostęp 23.09.2024)
  7. I. Halczuki in., Fasting in mood disorders and its potential therapeutic aspects – narrative review, Current Problems of Psychiatry 2022, vol. 23
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8839325/ (dostęp 23.08.2024)

Markery nowotworowe żołądka. Jakie badania w kierunku raka żołądka wykonać?

Kacper Staniszewski
-
0
Markery nowotworowe żołądka. Jakie badania w kierunku raka żołądka wykonać?

Rak żołądka jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych na świecie. Niestety, jego wczesne objawy są często niespecyficzne, co sprawia, że diagnoza często następuje dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Dlatego tak ważne są badania diagnostyczne, w tym oznaczenie markerów nowotworowych, które mogą odegrać kluczową rolę w wykryciu choroby na czas. W tym artykule przyjrzymy się, które markery są najważniejsze, co może wpływać na ich wyniki oraz kiedy warto je wykonać, aby zwiększyć szanse na wczesne wykrycie raka żołądka.

Spis treści:

  1. Rak żołądka. Jakie markery wykonać podczas diagnozowania choroby?
  2. Jakie czynniki mogą mieć wpływ na wynik badania markeru nowotworu żołądka?
  3. Co oznaczają odchylenia od normy markeru raka żołądka?
  4. Marker nowotworowy żołądka: jakie są wskazania do badania?
  5. Marker raka żołądka: kiedy warto go zrobić?
  6. Jakie inne markery – oprócz raka żołądka – warto sprawdzić?
  7. Jak przygotować się do badania markeru raka żołądka?

Rak żołądka. Jakie markery wykonać podczas diagnozowania choroby?

Markery nowotworowe są substancjami, które mogą być wykrywane we krwi, moczu lub innych płynach ustrojowych i których stężenie może wzrastać w odpowiedzi na obecność nowotworu. W diagnostyce raka żołądka stosuje się kilka markerów nowotworowych, które mogą dostarczyć istotnych informacji o przebiegu choroby.

Najbardziej znanym i szeroko stosowanym markerem jest CA 72-4, będący glikoproteiną mucynopodobną obecną na powierzchni komórek nowotworowych. Badania wskazują, że CA 72-4 jest przydatny w monitorowaniu pacjentów z rakiem żołądka, szczególnie w ocenie skuteczności leczenia oraz we wczesnym wykrywaniu nawrotów choroby.

Badania CA 72-4

Kolejnym istotnym markerem jest CEA (antygen karcynoembrionalny), który, mimo że nie jest specyficzny dla raka żołądka, może być podwyższony u pacjentów z tym nowotworem.

Inne markery, takie jak CA 19-9 również są stosowane w diagnostyce raka żołądka, choć ich czułość i swoistość są mniejsze w porównaniu do CA 72-4.

Ostatnie badania sugerują, że oprócz klasycznych markerów, warto rozważyć oznaczenie krążących mikroRNA (miRNA). MiRNA są małymi cząsteczkami RNA regulującymi ekspresję genów i mogą odgrywać istotną rolę w progresji nowotworów. Badania wykazały, że specyficzne miRNA, takie jak miR-21 i miR-223, związane są z obecnością raka żołądka i mogą wspomóc proces diagnostyczny.

Jakie czynniki mogą mieć wpływ na wynik badania markeru nowotworu żołądka?

Wyniki badań markerów nowotworowych mogą być zależne od wielu czynników, które należy uwzględnić w interpretacji wyników. Przede wszystkim warto pamiętać, że podwyższone stężenie markerów nie zawsze świadczy jednoznacznie o obecności nowotworu. Na poziomy markerów mogą wpływać również inne choroby, takie jak zapalenie błony śluzowej żołądka, choroby wątroby a nawet niektóre łagodne guzy.

Dodatkowo, poziomy markerów mogą się zmieniać w zależności od zaawansowania choroby, obecności przerzutów oraz skuteczności przeprowadzonego leczenia. W związku z tym, interpretacja wyników markerów nowotworowych powinna zawsze odbywać się w kontekście klinicznym i być uzupełniona o inne badania diagnostyczne, takie jak endoskopia czy badania obrazowe.

>> To może Cię zainteresować: Rak wątroby – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania

Co oznaczają odchylenia od normy markeru raka żołądka?

Znaczne podwyższenie poziomu CA 72-4 jest często związane z obecnością raka żołądka, zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby. Jednakże, umiarkowane podwyższenie tego markera może wystąpić także w innych nowotworach, takich jak rak jajnika, rak trzustki czy rak okrężnicy.

Z kolei podwyższony poziom CEA może wskazywać na obecność nowotworu, ale jego swoistość jest niska, co oznacza, że podwyższone stężenie może wystąpić także w chorobach zapalnych, chorobach wątroby czy u palaczy.

Marker nowotworowy żołądka: jakie są wskazania do badania?

Badania markerów nowotworowych przede wszystkim są wykonywane u pacjentów, u których istnieje podejrzenie raka żołądka na podstawie objawów klinicznych, takich jak:

  • przewlekłe bóle brzucha,
  • utrata masy ciała,
  • nudności,
  • wymioty
  • krwawienia z przewodu pokarmowego.

>> Sprawdź również: Wodobrzusze przy raku jajnika, trzustki i innych narządów – przyczyny, objawy, leczenie

Marker raka żołądka: kiedy warto go zrobić?

Oznaczenie markerów nowotworowych, takich jak CA 72-4, jest szczególnie wartościowe w monitorowaniu przebiegu choroby u pacjentów z już zdiagnozowanym rakiem żołądka. Regularne badania markerów mogą pomóc w ocenie skuteczności leczenia, wczesnym wykrywaniu nawrotów oraz ocenie zaawansowania choroby. Wskazane jest również wykonanie tych badań u osób z grupy wysokiego ryzyka, takich jak pacjenci z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku raka żołądka.

Jakie inne markery – oprócz raka żołądka – warto sprawdzić?

Oprócz markerów specyficznych dla raka żołądka, warto rozważyć oznaczenie innych markerów nowotworowych, które mogą dostarczyć informacji o stanie zdrowia pacjenta. Przykładem jest marker CA 19-9, który, choć jest bardziej specyficzny dla nowotworów przewodu pokarmowego, może również być podwyższony przy raku żołądka.

Ponadto, marker AFP (alfa-fetoproteina) może być pomocny w diagnostyce nowotworów wątroby, które mogą współwystępować z rakiem żołądka.

Markery nowotworowe, które powinna sprawdzić kobieta

U kobiet, oprócz markerów raka żołądka, warto rozważyć badanie markerów specyficznych dla nowotworów narządów rodnych oraz tych, które według statystyk występują najczęściej. Zalecany pakiet markerów obejmuje: CA 125, HE4, CEA, CA 19-9, CA 15-3 oraz S-100. Oznaczenie tych markerów może być szczególnie istotne u kobiet z dodatnim wywiadem rodzinnym.

pakiet markery nowotworowe kobieta

Markery nowotworowe, które powinien sprawdzić mężczyzna

U mężczyzn, poza markerami raka żołądka, warto uwzględnić badanie markerów związanych z nowotworami prostaty, takich jak PSA (antygen swoisty dla prostaty). Podwyższony poziom PSA może świadczyć o raku prostaty, ale także o łagodnym przeroście tego narządu. Regularne badania tego antygenu są zalecane zwłaszcza u mężczyzn po 50. roku życia.

Dodatkowo tak jak u kobiet zaleca się oznaczenie markerów związanych z najczęstszymi nowotworami u mężczyzn: CEA, CA 19-9, AFP oraz S-100.

pakiet markery nowotworowe mężczyzna

Jak przygotować się do badania markeru raka żołądka?

Przygotowanie do badania markerów nowotworowych zazwyczaj nie wymaga specjalnych procedur. Zaleca się jednak, aby badanie było przeprowadzone na czczo, co może zwiększyć jego wiarygodność. Przed badaniem warto unikać spożywania alkoholu i intensywnego wysiłku fizycznego, które mogą wpłynąć na wyniki. W przypadku przyjmowania leków, należy poinformować o tym lekarza, gdyż niektóre substancje mogą interferować z oznaczeniami markerów.

Markery nowotworowe odgrywają ważną rolę w diagnostyce i monitorowaniu raka żołądka. Ich regularne badania mogą pomóc w wczesnym wykryciu choroby, ocenie skuteczności leczenia oraz wczesnym wykrywaniu nawrotów. Kontrolowanie stanu zdrowia za pomocą pakietu markerów nowotworowych może znacząco przyczynić się do poprawy rokowania pacjentów.

Bibliografia

  1. Wroński K., Tenderenda M. Znaczenie diagnostyczne markera CA 72-4 u chorych z rakiem żołądka. CancerSurgery,  1/2009.
  2. Căinap C, Nagy V, Gherman A, et al.  Classic tumor markers in gastric cancer. Currentstandards and limitations.Clujul Med. 2015;88(2):111-5.
  3. Repetto O, Vettori R, Steffan A, Cannizzaro R, De Re V. Circulating Proteins as Diagnostic Markers in Gastric Cancer.Int J Mol Sci. 2023 Nov 29;24(23):16931.
  4. Wu HH, Lin WC, Tsai KW. Advances in molecular biomarkers for gastric cancer: miRNAs as emerging novel cancer markers.ExpertRev Mol Med. 2014 Jan 23;16:e1.

Brak miesiączki – możliwe przyczyny braku okresu. Jakie badania przeprowadzić?

Angelika Janowicz
-
0
Brak miesiączki – możliwe przyczyny braku okresu. Jakie badania przeprowadzić?

Regularny cykl menstruacyjny jest oznaką zdrowia reprodukcyjnego, dlatego każda nieprawidłowość w jego przebiegu może sygnalizować problem zdrowotny. Brak miesiączki u kobiet, które nie spodziewają się ciąży, budzi duży niepokój. Objaw ten nigdy nie powinien być bagatelizowany. Zawsze konieczne jest wykonanie badań, które pozwolą ustalić przyczynę. Sprawdź, o czym świadczy brak okresu.

Spis treści:

  1. Zanik a brak okresu – czym się różnią?
  2. Brak miesiączki: przyczyny
  3. Brak okresu lub zanik miesiączki. Jakie badania wykonać?
  4. Brak miesiączki: kiedy pójść do lekarza?

Zanik a brak okresu – czym się różnią?

Brak miesiączki (amenorrhea) jest stanem, w którym kobieta nie doświadcza krwawień menstruacyjnych. Możemy wyróżnić dwie główne formy tego stanu: pierwotny i wtórny brak miesiączki.

Pierwotny brak miesiączki to sytuacja, w której dziewczynka nie zaczęła miesiączkować:

  • do 14. roku życia, przy jednoczesnym braku wtórnych cech płciowych (m.in. powiększenie piersi, owłosienie łonowe),
  • do 16. roku życia, przy występowaniu wtórnych cech płciowych.

Natomiast wtórny brak miesiączki to brak menstruacji przez co najmniej 3 miesiące u kobiety, która wcześniej miała prawidłowe i regularne cykle menstruacyjne.

pakiet hormony kobiece zaburzenia miesiączkowania

Brak miesiączki: przyczyny

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn braku miesiączki. Niektóre z nich są związane z naturalnymi procesami fizjologicznymi, inne mogą wskazywać na problemy zdrowotne wymagające odpowiedniej diagnostyki i leczenia.

Brak okresu a ciąża

Najczęstszą przyczyną braku miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym jest ciąża. Gdy dochodzi do zapłodnienia, ciało kobiety zaczyna produkować hormony, które zatrzymują cykl menstruacyjny. Dlatego w ich przypadku pierwszym krokiem w diagnostyce braku miesiączki powinno być wykonanie testu ciążowego. Należy pamiętać, że wczesne objawy ciąży to nie tylko brak miesiączki, ale może występować również m.in. tkliwość piersi, nudności czy ogólne zmęczenie.

>> Sprawdź też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Brak miesiączki: choroby tarczycy

Powodem braku miesiączki mogą być zaburzenia pracy tarczycy w postaci niedoczynności tego narządu. Jest to stan, w którym dochodzi do niedostatecznego wytwarzania hormonów tarczycy. Najczęściej rozwija się na skutek zmian autoimmunologicznych.

pakiet tarczycowy

Brak okresu i test negatywny: zaburzenia czynnościowe osi podwzgórze-przysadka-jajnik

Oś podwzgórze-przysadka-jajnik odpowiada za prawidłową pracę układu rozrodczego – w tym wytwarzanie hormonów płciowych. Brak miesiączki jest skutkiem zahamowania jego czynności. Znaczącą rolę w rozwoju zaburzenia przypisuje się nadmiernemu stresowi, dużej lub nagłej utracie masy ciała, intensywnej aktywności fizycznej.

Powód braku miesiączki: hiperprolaktynemia

Hiperprolaktynemia to stan, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji prolaktyny. Jej wysoki poziom może hamować owulację i prowadzić do braku miesiączki. Wśród przyczyn wymienia się m.in. stres, intensywny wysiłek fizyczny, gruczolaka przysadki wydzielającego prolaktynę.

Brak miesiączki i brak ciąży: PCOS

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jednym z najczęstszych zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się nieregularnymi cyklami, a także nadmiernym owłosieniem, trądzikiem czy przyrostem masy ciała.

Inne przyczyny braku miesiączki

Inne przyczyny braku miesiączki obejmują:

  • stosowanie niektórych leków (np. przeciwpsychotycznych, antykoncepcji hormonalnej),
  • źle kontrolowana cukrzyca,
  • zaburzenia odżywiania,
  • otyłość,
  • ostre i przewlekłe choroby wątroby,
  • choroby nerek,
  • pierwotna niedoczynność jajników,
  • niedobór gonadotropin,
  • zarośnięcie błony dziewiczej,
  • zespół Turnera,
  • nieprawidłowości anatomiczne w obrębie narządów płciowych.

Fizjologicznie brak menstruacji występuje podczas czasu ciąży, laktacji i menopauzy.

Pakiet hormony kobiece diagnostyka płodności (6 badań)

Brak okresu lub zanik miesiączki. Jakie badania wykonać?

Diagnostyka braku miesiączki wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno badania fizykalne, jak i laboratoryjne oraz obrazowe.

Jakie badania krwi wykonać przy braku miesiączki?

Badania krwi w diagnostyce braku miesiączki to m.in.:

>> To może Cię zainteresować: Układ hormonalny człowieka. Budowa, funkcje, hormony

Brak miesiączki: kiedy pójść do lekarza?

Brak miesiączki powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem. Na szczególną uwagę zasługują:

  • brak miesiączki trwający dłużej niż 3 miesiące,
  • pozytywny wynik domowego testu ciążowego,
  • pojawienie się objawów dodatkowych (np. zmiana masy ciała, trądzik, ból podbrzusza, nadmierne owłosienie).

Z lekarzem zawsze powinny skonsultować się nastolatki, u których do 16. roku życia nie pojawiła się pierwsza miesiączka.

Brak miesiączki to objaw, który może mieć różnorodne przyczyny – od naturalnych procesów, przez zaburzenia hormonalne, po poważne choroby ogólnoustrojowe. Wszelkie nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym należy zawsze skonsultować z lekarzem. Dokładna diagnostyka, obejmująca wywiad lekarski, badania fizykalne i testy laboratoryjne, pozwala na ustalenie przyczyny braku okresu i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. A. Drosdzol-Cop, A. Zachurzok, Pierwotny i wtórny brak miesiączki, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.8.6.1. (dostęp 16.09.2024)
  2. M. Bartosik i in., Pierwotny brak miesiączki – gdzie leży problem? Systematyczny przegląd dostępnej literatury w poszukiwaniu odpowiedzi, Journal of Education, Health And Sport. 2023, 15, s. 56–62
  3. J. Tkaczuk-Włach i in, Choroby tarczycy a czynność jajników, Przegląd Menopauzalny 6/2011
  4. E. Sowińska-Przepiera i in., Czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki — trudności diagnostyczne, monitorowanie i leczenie, Endokrynologia Polska 5/2014
  5. A. Drosdzol-Cop, A. Zachurzok, Zespół policystycznych jajników, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.8.10. (dostęp 16.09.2024)

Róża (choroba skóry) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Róża (choroba skóry) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Róża to schorzenie zaliczane do chorób zakaźnych, manifestujące się dość typowymi objawami dermatologicznymi. Jakie są przyczyny róży? Jak wygląda leczenie tego schorzenia? Czy róża zawsze wymaga pobytu w szpitalu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Czym jest róża? Charakterystyka choroby
  2. Róża – gdzie najczęściej się pojawia?
  3. Róża – przyczyny choroby
  4. Róża – kto jest najbardziej narażony na zakażenie?
  5. Róża – jak wygląda zakażenie skóry? Zdjęcia
  6. Róża – objawy i przebieg choroby
  7. Postacie kliniczne róży
  8. Róża – diagnostyka i leczenie
  9. Róża – jak uniknąć zakażenia? Profilaktyka

Czym jest róża? Charakterystyka choroby

Róża to choroba bakteryjna dotycząca skóry i tkanki podskórnej, która wiąże się z pojawieniem charakterystycznych objawów klinicznych. Najważniejsze objawy róży można dostrzec gołym okiem, a rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. Róża zaliczana jest do grupy chorób zakaźnych, jednak należy zaznaczyć, że nie jest możliwe przenoszenie tego schorzenia pomiędzy ludźmi. Okres wylęgania róży, a więc czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów wynosi zazwyczaj od 1 do 4 dni.

Róża – gdzie najczęściej się pojawia?

Do pojawienia się zakażenia skóry i tkanki podskórnej dochodzi najczęściej w takich lokalizacjach jak:

  • twarz – wówczas mamy do czynienia z różą twarzy,
  • w obrębie kończyny dolnej, typowo podudzia – stan ten potocznie określany jest jako róża na nodze – jest to najczęstsza lokalizacja róży,
  • w obrębie kończyny górnej – jak już wspomniano z sytuacją tą częściej można się spotkać u kobiet po mastektomii.

Róża – przyczyny choroby

Jak już zostało wspomniane, róża to choroba bakteryjna. Za jej pojawienie się odpowiadają najczęściej paciorkowce β-hemolizujące z grupy A, a przede wszystkim gatunek Streptococcus pyogenes. Zdarza się jednak, że różę wywołują inne paciorkowce – głównie z grup C i G. Należy mieć świadomość, że w niektórych przypadkach mamy do czynienia z koinfekcją paciorkowcowo-gronkowcową lub nadkażeniem już istniejących zmian skórnych gronkowcem. Jak dochodzi do zakażenia? Wrotami infekcji jest uszkodzona skóra i błony śluzowe. Po wniknięciu drobnoustrojów do organizmu, dochodzi do szerzenia się zakażenia drogą naczyń chłonnych i pojawienia się charakterystycznych objawów chorobowych. Wrotami zakażenia może być nawet drobne skaleczenie lub ukąszenie owada.

Róża – kto jest najbardziej narażony na zakażenie?

Istnieją pewne czynniki ryzyka, które sprawiają, że łatwiej o zachorowanie na różę. Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:

  • przewlekłe obrzęki kończyn, w tym obrzęki limfatyczne,
  • stan po mastektomii – jednym z powikłań tego zabiegu operacyjnego jest właśnie obrzęk limfatyczny kończyny górnej,
  • stan po zakrzepicy żył głębokich,
  • cukrzyca – której towarzyszy zwiększona podatność na zakażenia,
  • obecność owrzodzeń podudzi – każda rana stanowi potencjalne wrota zakażenia,
  • stan po operacji żylaków,
  • narkomania,
  • stany zapalne skóry, którym towarzyszy silny świąd (możliwe są wówczas zadrapania skóry, mogące być wrotami infekcji),
  • zaniedbania higieniczne.

Róża – jak wygląda zakażenie skóry? Zdjęcia

Objawy skórne róży są dość charakterystyczne. Skóra jest wówczas żywoczerwona, dobrze napięta i błyszcząca. Widoczny jest również obrzęk tkanki podskórnej, a skóra zajęta przez wykwity jest wyraźnie odgraniczona od skóry niezmienionej chorobowo. Zmiany skórne są typowo bolesne podczas palpacji. W okolicy zmian skórnych są czasami widoczne drobne wybroczyny, co przypomina osutkę płoniczą. Co więcej, w zajętym obszarze można również niekiedy dostrzec rumieniowe, podłużne smugi, co odpowiada zajęciu węzłów chłonnych i szerzeniu się infekcji.

Róża – objawy i przebieg choroby

Należy mieć świadomość, że róża to nie tylko objawy skórne, które możemy zobaczyć gołym okiem. Oprócz klasycznego obrazu dermatologicznego, w przebiegu tego schorzenia bakteryjnego możemy zaobserwować również:

  • gorączkę, sięgającą nawet powyżej 40 st. C.,
  • dreszcze,
  • uczucie rozbicia,
  • zmęczenie, osłabienie,
  • objawy grypopodobne.

Dla róży typowe jest to, że objawy kliniczne pojawiają się nagle, nie obserwuje się w tym przypadku powolnego rozwijania się choroby.

Jak długo trwa choroba róża?

Klasyczna, niepowikłana róża trwa zazwyczaj 1-2 tygodnie. Po włączeniu odpowiedniego leczenia, objawy ogólne, w tym gorączka, mijają dość szybko. Dłużej leczą się zmiany skórne, które mogą ustępować w postaci złuszczania skóry i pojawienia się przebarwienia. Takie przebarwienia pozapalne mogą ustępować nawet od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Czasami zdarza się jednak tak, że po róży pozostaje owrzodzenie lub przewlekły obrzęk, którego leczenie może trwać znacznie dłużej. Takie powikłania częściej towarzyszą cięższym postaciom klinicznym róży, o których więcej można przeczytać w kolejnym akapicie.

Postacie kliniczne róży

Wyróżniamy pewne odmiany kliniczne róży, które klasyfikujemy na podstawie obrazu klinicznego. Należy tutaj wymienić:

  • różę pęcherzową – w tej sytuacji obserwuje się pojawienie dość dużych pęcherzy, które początkowo wypełnia jasny, surowiczy płyn. Z czasem zawartość pęcherzy może zmienić się na surowiczo-ropną lub krwistą,
  • różę krwotoczną – ta odmiana choroby cechuje się pojawieniem się wybroczyn w okolicach skóry zmienionej chorobowo oraz treścią krwistą w obrębie pęcherzy,
  • różę zgorzelinową – w tym przypadku obserwuje się zajęcie tkanek położonych głębiej, róża zgorzelinowa cechuje się pojawieniem się martwicy i często objawów zakażenia ogólnoustrojowego. Za tę ciężką odmianą róży odpowiada czasami nadkażenie przez bakterie beztlenowe.

Róża – diagnostyka i leczenie

Rozpoznanie róży stawia się na podstawie obrazu klinicznego, co oznacza, że nie jest konieczne wykonanie badań w celu potwierdzenia diagnozy. Jednak niekiedy wykonanie pewnych badań może okazać się pomocne w procesie leczniczym. Przy podejrzeniu nadkażenia innymi drobnoustrojami konieczne może okazać się wykonanie posiewu ze zmian skórnych. Co więcej, w niektórych przypadkach wykonuje się badanie ultrasonograficzne kończyny (badanie USG doppler) w celu oceny naczyń żylnych i w celu wykluczenia zakrzepicy żylnej.

CRP białko C-reaktywne

W przebiegu róży w badaniach laboratoryjnych możemy zaobserwować takie odchylenia jak:

  • leukocytoza – czyli podwyższenie liczny leukocytów (białych krwinek), odchylenie to obserwowane jest w morfologii krwi obwodowej,
  • wzrost stężenia białka CRP,
  • wzrost stężenia prokalcytoniny – co może świadczyć o rozwijającym się ogólnoustrojowym stanie zapalnym.
Morfologia krwi obwodowej

Róża – leczenie domowe choroby skóry

Niepowikłana róża u nieobciążonego chorobowo pacjenta może być leczona w warunkach domowych. Jednak przy ciężkim zakażeniu (róża zgorzelinowa, krwotoczna, pęcherzowa), a także przy współwystępowaniu innych schorzeń konieczna może być hospitalizacja. O sposobie leczenia róży (w oparciu o badanie podmiotowe i przedmiotowe) decyduje lekarz.

Róża jest chorobą bakteryjną, więc konieczne jest włączenie antybiotykoterapii (doustnej lub dożylnej). Antybiotykiem pierwszego wyboru jest penicylina, zaś w przypadku nadwrażliwości typu I na penicyliny – stosuje się klindamycynę. Oprócz tego zastosowanie znajdują okłady chłodzące, elewacja kończyny, preparaty  przeciwbólowe i przeciwzapalne, a w niektórych przypadkach także profilaktyka przeciwzakrzepowa. 

Róża – jak uniknąć zakażenia? Profilaktyka

Niestety, róża to schorzenie, którego przechorowanie nie daje trwałej odporności. Nie istnieje również szczepionka, która zapobiegłaby zachorowaniu. Jeżeli u danego pacjenta są stale obecne czynniki sprzyjające zachorowaniu, to róża może się powtarzać. Taką sytuację określa się mianem róży nawrotowej. W tym przypadku możliwe jest zastosowanie leczenia z wykorzystaniem penicyliny benzatynowej, która podawana jest domięśniowo raz w miesiącu przez okres około roku. Ma to na celu zapobieganie nawrotom choroby.

Róża to choroba zakaźna, której istotą jest zakażenie skóry i tkanki podskórnej. Schorzenie rozpoznawane jest na podstawie obrazu klinicznego. W leczeniu tej przypadłości zastosowanie znajduje antybiotykoterapia. Jeżeli u pacjenta występują objawy, mogące świadczyć o róży, to wówczas konieczna jest wizyta u lekarza i włączenie odpowiedniej terapii.

Bibliografia

  1. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
  2. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009,
  3. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022.

Krew z odbytu – możliwe przyczyny i diagnostyka krwawienia z odbytu

Mateusz Nawrocki
-
0
Krew z odbytu – możliwe przyczyny i diagnostyka krwawienia z odbytu

Krwawienie z odbytu może być objawem wielu nieprawidłowości ze strony układu pokarmowego. Sytuacja ta – nawet, gdy nie towarzyszą jej dodatkowe objawy – powinna być poddana kontroli lekarskiej przez lekarza gastrologa. Najczęstszą przyczyną krwawienia z odbytu są hemoroidy (guzki krwawnicze).

Spis treści:

  1. Przyczyny krwawienia z odbytu (hematochezji)
  2. Diagnozowanie krwawienia z okolic odbytu

Przyczyny krwawienia z odbytu (hematochezji)

Krwawienie z odbytu może być spowodowane różnymi przyczynami. Należą do nich choroby na tle zapalnym, onkologicznym, a także grupa chorób klasyfikowana jako nieswoiste zapalenia jelit. Należą do nich choroba Leśniowskiego-Crohna oraz Colitis Ulcerosa (CU). Stosowanie niektórych leków – głównie popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które są dostępne bez recepty – również może przyczynić się do występowania krwawienia z przewodu pokarmowego.

pakiet zdrowe jelita

Choroby jelit a krwawienie z odbytu

Jedną z przyczyn krwawienia z odbytu są nieswoiste zapalenia jelit. To grupa schorzeń, których etiologia (pochodzenie), nie jest jednoznacznie poznane. Wiadomo jednak, że udział w ich rozwoju mają zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne oraz immunologiczne.

Dwie najczęstsze choroby klasyfikowane jako nieswoiste zaplenia jelit to choroba Leśniowskiego-Crohna oraz Colitis Ulcerosa. Chorują głównie osoby dorosłe; pojawiające się objawy obejmują bóle brzucha, stany podgorączkowe, śluzowe stolce czy krwawienie z odbytu. Oprócz badań endoskopowych w postawieniu rozpoznania istotne jest także pobranie wycinka do badania histopatologicznego.

>> Sprawdź też: Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wygląda stolec tłuszczowy?

Choroby okolic odbytu a krwawienie po oddaniu stolca

Krwawienie z okolicy odbytu po oddaniu stolca może mieć różne przyczyny. Ważne jest określenie rodzaju krwi, która jest obecna po oddaniu stolca. Żywoczerwona krew najczęściej pochodzi z końcowego odcinka przewodu pokarmowego, a skrzepnięta krew czy też obecność tzw. smolistych stolców, może świadczyć o nieprawidłowościach z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Krwawienie z odbytu może być spowodowane guzkami krwawniczymi (hemoroidami), szczeliną odbytu oraz zmianami zapalnymi w obrębie jelit o etiologii infekcyjnej. U osób po 50. roku życia przyczyną krwawienia z odbytu mogą być także uchyłki jelita grubego, które powstają na skutek obecności przepukliny błony śluzowej w obrębie jelit.

Występowanie krwawienia z okolicy odbytu może być także spowodowane rakiem odbytu lub jelita grubego – dlatego każde krwawienie z tej okolicy należy do objawów alarmujących, które wymagają konsultacji lekarskiej oraz przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych, do których należy kolonoskopia oraz rektoskopia.

Krwawienie z odbytu po oddaniu stolca a przyjmowane leki

Stosowanie niektórych leków może przyczynić się do występowania krwawienia z przewodu pokarmowego – najczęściej dotyczy to jednak jego górnego odcinka.

Szeroko stosowane leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które mają wpływ na błonę śluzową żołądka, przy przewlekłym stosowaniu mogą doprowadzać do owrzodzeń, które z kolei mogą predysponować do wystąpienia krwawienia.

Warto wspomnieć, że objawem towarzyszącym w takiej sytuacji mogą być smoliste stolce czy fusowate wymioty, a samo krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego wiąże się z 6-11% ryzykiem śmiertelności.

Pakiet profilaktyka raka żołądka i jelit

Diagnozowanie krwawienia z okolic odbytu

Jak wcześniej wspomniano, występowanie krwawienia z okolicy odbytu (nawet jeśli wystąpiło jednorazowe krwawienie z odbytu) wymaga konsultacji lekarskiej.

Lekarz gastroenterolog lub lekarz proktolog na podstawie wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego zlecają odpowiednie badania, które są niezbędne do postawienia rozpoznania związanego z występowaniem krwawienia z odbytu.

Badanie per rectum

Jednym z pierwszych badań, które wykonuje lekarz, jest badanie per rectum. Podczas tego badania lekarz wprowadza palec przez odbyt, dzięki czemu może zbadać tę okolicę. Stosowany jest żel znieczulający, który zapewnia większy komfort pacjenta podczas badania. Oprócz badania per rectum lekarz może także wykonać badanie wziernikowe odbytu, nazywane anoskopią.

Badania endoskopowe

Kolejnym krokiem diagnostycznym są badania endoskopowe do których zaliczamy kolonoskopię oraz gastroskopię.

Kolonoskopia to badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego, podczas którego urządzenie diagnostyczne wprowadzane jest przez odbyt, a gastroskopia polega na wprowadzeniu endoskopu przez jamę ustną. Jeśli istnieją wskazania do wykonania diagnostyki endoskopowej całego przewodu pokarmowego, badania te mogą być wykonane w tym samym czasie – jedno po drugim.

>> Sprawdź również: Dieta przed kolonoskopią – jadłospis krok po kroku

Badania laboratoryjne krwi

Oprócz badań endoskopowych w przypadku występowania krwawień z odbytu warto wykonać także badania z krwi do których zaliczamy morfologię, CRP oraz oznaczenie poziomu żelaza.

Morfologia krwi obwodowej

Krwawienie z odbytu jest sytuacją kliniczną, która wymaga diagnostyki oraz wykluczenia poważnych chorób – w tym o tle nowotworowym. Krwawienie z odbytu może być objawem raka jelita grubego (a także odbytu). Warto także wykonywać rekomendowane badania w celu monitorowania stanu układu pokarmowego.

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50651,krwawienie-z-odbytu (dostęp:23.09.2024).
  2. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/72399,nieswoiste-zapalenia-jelit (dostęp:23.09.2024).
  3. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/301610,smolisty-czarny-stolec-przyczyny-i-leczenie (dostęp:23.09.2024).
  4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.16. (dostęp:23.09.2024).
  5. https://www.termedia.pl/Komentarz-dotyczacy-krwawien-z-gornego-odcinka-przewodu-pokarmowego-po-niesteroidowych-lekach-przeciwzapalnych-NLPZ-,104,30641,0,0.html (dostęp:23.09.2024).
  6. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/165393,badanie-kliniczne-w-proktologii (dostęp:23.09.2024).

Pierwsze objawy ciąży – kiedy się pojawiają i jakie badania zrobić?

Angelika Janowicz
-
0
Pierwsze objawy ciąży – kiedy się pojawiają i jakie badania zrobić?

Wczesne objawy ciąży mogą być subtelne, dlatego łatwo je przeoczyć lub pomylić z innymi dolegliwościami. Zdarza się, że pierwsze symptomy pojawiają się jeszcze przed zatrzymaniem miesiączki. Warto też zdawać sobie sprawę, że organizm każdej kobiety reaguje inaczej na zmiany zachodzące po zagnieżdżeniu komórki w jamie macicy. W artykule wyjaśniamy, jakie mogą być pierwsze objawy ciąży i kiedy się pojawiają.

Spis treści:

  1. Początkowe objawy ciąży: wczesne symptomy
  2. Pierwsze objawy ciąży: lista
  3. Początkowe objawy ciąży a ciąża pozamaciczna. Na co zwrócić uwagę?
  4. Ciąża: pierwsze objawy. Kiedy wykonać test ciążowy lub badanie z krwi?

Początkowe objawy ciąży: wczesne symptomy

Pierwsze objawy ciąży często są mylone z symptomami nadchodzącej miesiączki. Na bardzo wczesnym etapie mogą pojawić się m.in.:

  • tkliwość i bolesne obrzmienie piersi,
  • wahania nastroju,
  • zmęczenie,
  • bóle podbrzusza.

U kobiet, które nie są w ciąży, objawy te zaliczane są do symptomów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Według różnych źródeł cierpi na niego nawet 80% populacji, chociaż wartość ta może być zawyżona. Dolegliwości pojawiają się na kilka dni przed spodziewaną miesiączką. Jeżeli kobieta doświadczała ich w każdym cyklu menstruacyjnym, na tym etapie może nie zorientować się, że jest w ciąży.

>> Przeczytaj też: Zdrowie kobiety – diagnostyka mikrobiomu i infekcji intymnych

Kiedy mogą pojawić się pierwsze objawy ciąży? Zaraz po zapłodnieniu?

Moment pojawienia się pierwszych objawów ciąży to kwestia bardzo indywidualna. Kobiety, które uważnie obserwują swój organizm, mogą zaobserwować zmiany bardzo wcześnie. Zwykle pierwsze symptomy występują po kilku dniach od zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej, gdy wzrośnie poziom gonadotropiny kosmówkowej i innych hormonów płciowych. Natomiast u niektórych kobiet objawy mogą pojawić się dopiero po kilku tygodniach, a inne w ogóle ich nie zauważyć aż do momentu ustania miesiączki.

Pierwsze objawy ciąży: lista

Pierwsze objawy ciąży mogą być różnorodne. Niektóre kobiety odczuwają jedynie kilka łagodnych dolegliwości, podczas gdy u innych mogą być one nasilone oraz znacznie wpływać na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie.

Objawy ciąży w pierwszym miesiącu: brak miesiączki, upławy i plamienie implantacyjne

Jednym z najwcześniejszych i najbardziej charakterystycznych objawów ciąży jest brak miesiączki. Jeśli cykl menstruacyjny jest regularny, brak krwawienia menstruacyjnego może być pierwszym sygnałem, że doszło do zapłodnienia.

Może jednak zdarzyć się też odwrotna sytuacja. Część kobiet we wczesnej ciąży doświadcza plamienia lub krwawienia w okolicy spodziewanej miesiączki. Jest ono związane z zagnieżdżaniem się zarodka w jamie macicy (tzw. plamienie implantacyjne).

Wczesnym objawem ciąży może być też zmiana charakteru śluzu szyjkowego. Staje się on lepki, gęsty i kleisty. Dzięki temu stanowi naturalną barierę ochronną przed wnikaniem zakażeń do wnętrza macicy.

Warto wiedzieć:
Należy pamiętać, że brak miesiączki, plamienie lub zmiana charakteru śluzu szyjkowego nie są objawami charakterystycznymi dla ciąży. Mogą wskazywać na inne zaburzenia. Dlatego ich wystąpienie powinno być skonsultowane z lekarzem.

>> Sprawdź również: Wczesne wykrywanie endometriozy

Objawy ciąży w pierwszym trymestrze: zachcianki i nudności

Z wczesną ciążą kojarzone są także tzw. poranne mdłości i wymioty. Chociaż nazwa sugeruje, że występują one tylko rano, zdarza się, że występują o różnych porach dnia. Dolegliwości mogą być wywołane przez różne czynniki, w tym zapachy i niektóre pokarmy.

Objawem ciąży mogą być również zachcianki lub awersje do określonych pokarmów. Niektóre kobiety nagle zaczynają odczuwać silną potrzebę jedzenia określonych potraw lub przestają tolerować smaki i zapachy, które wcześniej były dla nich neutralne.

>> Zobacz także: Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży

Inne wczesne objawy ciąży

Inne możliwe objawy ciąży to:

  • wzrost temperatury ciała,
  • osłabienie,
  • częstsze oddawanie moczu,
  • wahania nastroju,
  • ból w dolnej części pleców,
  • bóle głowy.

Niektóre kobiety mogą zauważyć zmiany w teksturze włosów, ich nadmierne wypadanie lub przeciwnie – ich pogrubienie. Skóra może stać się bardziej wrażliwa.

Początkowe objawy ciąży a ciąża pozamaciczna. Na co zwrócić uwagę?

Zdarza się, że zapłodniona komórka jajowa nie zagnieżdża się w jamie macicy, ale poza nią (np. w jajowodzie). W takiej sytuacji rozwój zarodka jest niemożliwy, a ciąża powinna zostać przerwana, ponieważ stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia matki.

Objawy, które mogą wystąpić w ciąży pozamacicznej to opóźnienie miesiączki, plamienie z dróg rodnych i bóle podbrzusza. Przed wykonaniem badania ginekologicznego kobieta może nie zdawać sobie sprawy z nieprawidłowości.

Ciąża: pierwsze objawy. Kiedy wykonać test ciążowy lub badanie z krwi?

Wykonanie domowego testu ciążowego zalecane jest po 10-14 dniach od możliwego zapłodnienia, czyli mniej więcej w czasie spodziewanej miesiączki. Jego działanie polega na wykryciu obecności gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) w moczu.

Nieco wcześniej można wykonać test ciążowy z krwi. Jego wynik może być wiarygodny już 6-10 dni po zapłodnieniu. Dzieje się tak, ponieważ stężenie beta-hCG we krwi jest wyższe niż w moczu.

Jakie badanie krwi warto wykonać, jeżeli zauważy się pierwsze objawy ciąży?

Kiedy pojawią się pierwsze objawy ciąży, należy wykonać oznaczenie stężenia beta-hCG we krwi. Badanie laboratoryjne pozwala na wykrycie nawet bardzo niskich stężeń hormonu. Ponadto jest ono bardzo ważne dla monitorowania prawidłowego przebiegu ciąży, ponieważ pozwala ocenić, czy poziom tego hormonu wzrasta w kolejnych dniach ciąży.

>> Zobacz także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

W większości przypadków pierwsze objawy ciąży to brak miesiączki, tkliwość piersi, mdłości i wymioty, zmiana apetytu i wahania nastroju. Zdarza się, że wczesne dolegliwości są bardzo subtelne, a przez to niezauważalne dla przyszłej mamy. Każda kobieta, która podejrzewa, że może być w ciąży, powinna wykonać test ciążowy z moczu lub krwi oraz skonsultować się z ginekologiem.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

A. Pilińska, M. Przestrzelska, Zespół napięcia przedmiesiączkowego i przedmiesiączkowe zaburzenia dystroficzne, Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia 2019

D. Maciejewska i in., Premenstrual Syndrome and Premenstrual Dysphoric Disorder From the theory to the clinical approach, Journal of Education, Health and Sport 2023;31(1), s. 35-45

M. Biela, M. Szafranowska, Diagnostyka ciąży, Ginekologia po Dyplomie 2017

A. Bacz, Zmiany fizjologiczne u kobiet w ciąży, https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/77575,zmiany-fizjologiczne-u-kobiet-w-ciazy (dostęp 06.09.2024)

A. Słabuszewska-Jóźwiak i in., Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący?, Postępy Nauk Medycznych 2014

Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny, objawy i diagnostyka

Angelika Janowicz
-
0
Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny, objawy i diagnostyka

Najczęściej powiększone węzły chłonne na szyi są oznaką reakcji organizmu na infekcję lub stan zapalny. Zdarza się jednak, że wskazują na poważniejsze schorzenia – takie jak np. nowotwory. Dlatego objaw ten nigdy nie powinien być bagatelizowany. Dowiedz się, o czym świadczą powiększone węzły chłonne na szyi oraz jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować przyczynę problemu.

Spis treści:

  1. Węzły chłonne na szyi: gdzie są?
  2. Funkcje węzłów chłonnych
  3. Jak wyglądają powiększone węzły chłonne na szyi?
  4. Powiększone węzły chłonne na szyi: przyczyny dolegliwości
  5. Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne?
  6. Powiększone węzły chłonne na szyi: jak leczyć?

Węzły chłonne na szyi: gdzie są?

Węzły chłonne to małe, owalne struktury rozmieszczone w całym ciele, które stanowią część układu limfatycznego. W ludzkim organizmie znajduje się ich około 600.

Węzły chłonne na szyi występują w kilku obszarach. Są to:

  • węzły chłonne podbródkowe – są zlokalizowane pod brodą,
  • węzły chłonne podżuchwowe – znajdują się pod żuchwą: między wewnętrzną powierzchnią żuchwy i tylnym brzuścem mięśnia dwubrzuścowego,
  • węzły szyjne górne – położone są przy górnej części żyły szyjnej wewnętrznej, od brzegu wyrostka poprzecznego kręgu C1 do trzonu kości gnykowej,
  • węzły szyjne dolne – są zlokalizowane wokół dolnej części tętnicy szyjnej wewnętrznej, od przodu i tyłu ogranicza je przedni i tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
  • węzły szyjne środkowe – są położone poniżej kości gnykowej, od przodu i tyłu ogranicza je przedni i tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
  • węzły chłonne tylnego trójkąta szyi – biegną wzdłuż tylnej części szyi, w pobliżu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
  • węzły chłonne szyjne przednie – są umiejscowione powierzchownie pomiędzy przednimi brzegami mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.

Zwykle u zdrowych osób węzły chłonne są niewyczuwalne.

>> Sprawdź: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka

Funkcje węzłów chłonnych

Węzły chłonne mają za zadanie filtrować chłonkę. Antygeny, drobnoustroje, komórki nowotworowe oraz niektóre cząsteczki stałe są zatrzymywane i unieszkodliwiane. Ponadto w węzłach chłonnych wytwarzane są przeciwciała biorące udział w odpowiedzi immunologicznej oraz aktywowane są limfocyty T i B.

>> Przeczytaj także: Stan zapalny i rola leukocytów

Jak wyglądają powiększone węzły chłonne na szyi?

Powiększone węzły chłonne na szyi są wyczuwalne jako guzki pod skórą – np. pod brodą, w okolicy kości gnykowej, wzdłuż dolnej krawędzi szczęki. Mogą być:

  • miękkie lub twarde,
  • bolesne lub niebolesne,
  • przesuwalne lub nieprzesuwalne względem skóry lub podłoża.

Węzły chłonne na szyi mogą być powiększone z jednej lub z obu stron. Ponadto często obecne są też inne dolegliwości, np.:

  • zaczerwienienie lub ucieplenie skóry nad węzłem,
  • objawy ogólnoustrojowe (m.in. gorączka, osłabienie),
  • objawy wskazujące na przyczynę (np. ból gardła, ból zęba, ból ucha).

Powiększony węzeł chłonny to taki, którego średnica przekracza 1 centymetr.

CRP białko C-reaktywne

Powiększone węzły chłonne na szyi: przyczyny dolegliwości

Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych szyi mogą być różne – od łagodnych infekcji po poważniejsze stany chorobowe. Są to m.in.:

  • infekcje wirusowe (np. grypa, przeziębienie, opryszczka, mononukleoza zakaźna),
  • infekcje bakteryjne (np. angina),
  • infekcje grzybicze i pasożytnicze,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • choroby zębów (np. próchnica),
  • stany zapalne w jamie ustnej,
  • zapalenie ślinianek,
  • choroby nowotworowe (np. chłoniaki, białaczka, nowotwory głowy i szyi),
  • przerzuty nowotworowe.

Ponadto węzły chłonne mogą ulec powiększeniu w reakcji na niektóre leki.

Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne?

Rozpoznanie powiększonych węzłów chłonnych na szyi często rozpoczyna się od samodzielnego wyczucia zmian przez pacjenta lub podczas rutynowego badania lekarskiego. W celu ustalenia przyczyny lekarz opiera się o:

  • szczegółowy wywiad medyczny (pytania m.in. o czas trwania dolegliwości, objawy dodatkowe),
  • badanie palpacyjne (ocena konsystencji, tkliwości i przesuwalności węzła),
  • badania laboratoryjne z krwi,
  • badania obrazowe (np. USG szyi),
  • badanie histopatologiczne.

W zależności od podejrzewanej przyczyny konieczne może być wykonanie również innych badań (np. wymazu z gardła, przeglądu stomatologicznego).

Powiększone węzły chłonne na szyi z jednej strony lub dwóch: badania krwi

Badania krwi pozwalają ocenić ogólny stan zdrowia, a także wskazać na prawdopodobną przyczynę powiększenia szyjnych węzłów chłonnych. Najczęściej wykonuje się:

Morfologia krwi obwodowej

Powiększone węzły chłonne na karku i szyi: badania histopatologiczne

W przypadku, gdy powiększone węzły chłonne budzą podejrzenie nowotworu lub nie zmniejszają się mimo zastosowanego leczenia, konieczne jest wykonanie badania histopatologicznego. Podczas biopsji pobierana jest tkanka części węzła (a niekiedy wycina się cały węzeł chłonny), która jest następnie przekazywana do szczegółowej oceny mikroskopowej.

Powiększone węzły chłonne na szyi: jak leczyć?

Przy powiększonych węzłach chłonnych na szyi stosuje się leczenie dopasowane do przyczyny problemu. W przypadku infekcji bakteryjnych zastosowanie ma antybiotykoterapia. Natomiast na zakażenia wirusowe stosuje się leki przeciwwirusowe. W przypadku problemów ze strony jamy ustnej lub zębów konieczne jest leczenie stomatologiczne. U osób, u których powiększone węzły chłonne są objawem nowotworu, wdrażane jest leczenie przeciwnowotworowe.

Powiększone węzły chłonne na szyi mogą być objawem zarówno łagodnych, jak i poważniejszych schorzeń. Dlatego warto skonsultować się z lekarzem – szczególnie gdy węzeł chłonny jest bolesny, twardy lub obecne są także inne objawy, np. gorączka, ogólne osłabienie, ból gardła. Szybkie rozpoznanie przyczyny i podjęcie odpowiedniego leczenia zwiększają szansę na uniknięcie powikłań. W ustaleniu, o czym świadczą powiększone węzły na szyi u dziecka lub dorosłego pomocne są m.in. szczegółowy wywiad lekarski, badania laboratoryjne z krwi, badania obrazowe.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. J. Styczyński, Limfadenopatia u dzieci i dorosłych: zasady postępowania diagnostycznego, Acta Haematologica Polonica 2019, 50(3), s. 98–102
  2. A. Szantyr, Węzły chłonne głowy i szyi – topografia i klasyfikacja. Ocena węzłów przerzutowych, https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/szyja/155385,wezly-chlonne-glowy-i-szyi-topografia-i-klasyfikacja-ocena-wezlow-przerzutowych (dostęp 13.09.2024)
  3. J. Mańko, Podstawowe wiadomości o węzłach chłonnych, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/746,podstawowe-wiadomosci-o-wezlach-chlonnych (dostęp 13.09.2024)
  4. K. Kuliczkowski, Diagnostyka różnicowa powiększonych węzłów chłonnych w praktyce lekarza rodzinnego, Family Medicine & Primary Care Review 2013, 15, 2, s. 231–232
Page 44 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...434445...122Strona 44 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.