Sklep
Strona główna Blog Strona 37

Szczawiany wapnia w moczu – o czym świadczą? Interpretacja wyników badań

Paulina Górska
-
0
Szczawiany wapnia w moczu – o czym świadczą? Interpretacja wyników badań

Sama obecność szczawianu wapnia w moczu jest naturalnym zjawiskiem. Powód do niepokoju pojawia się, gdy jego stężenie jest podwyższone. Może to świadczyć o źle zbilansowanej diecie, ale nie tylko. Co jeszcze jest przyczyną powstawania nadmiaru kryształów szczawianów wapnia w moczu? Przeczytaj nasz artykuł, aby się tego dowiedzieć.

Spis treści:

  1. Szczawiany wapnia w moczu. Czym są szczawiany?
  2. Przyczyny podwyższonego stężenia szczawianu wapnia w moczu
  3. Szczawiany wapnia w moczu u dziecka: co to oznacza?
  4. Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży: czy jest to groźne?
  5. Jakie badania wykonać przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu?
  6. Podwyższone szczawiany w organizmie: jak je obniżyć?

Szczawiany wapnia w moczu. Czym są szczawiany?

Szczawiany to związki chemiczne, które powstają z kwasu szczawiowego. Są produkowane w ludzkim organizmie (w wyniku przemian metabolicznych zachodzących w wątrobie), a także pochodzą z diety.

Nadmierna podaż szczawianów w połączeniu z innymi czynnikami może prowadzić do wytrącania się kryształów szczawianu w moczu i kamicy nerkowej. Jak to się dzieje, że w moczu powstają kryształki szczawianu wapnia?

Jak powstają kryształki szczawianu wapnia w moczu?

Aby doszło do powstawania kryształków szczawianu w moczu, niezbędna jest kombinacja dwóch czynników. Po pierwsze – nadmiernej podaży szczawianów i przekroczenie progu rozpuszczalności szczawianów w moczu. Po drugie obecności w moczu czynników, które sprzyjają krystalizacji. Zaliczają się do nich: niskie pH moczu, niskie stężenie cytrynianu w moczu i wysokie stężenie wapnia w moczu.

badanie ogólne moczu baner

Przyczyny podwyższonego stężenia szczawianu wapnia w moczu

Podwyższone stężenie szczawianu wapnia w moczu może być spowodowane różnymi czynnikami. Jednym z nich są schorzenia, takie jak choroba Denta, choroby zapalne jelit i kamica nerkowa.

Szczawian wapnia w moczu a choroba Denta

Choroba Denta to bardzo rzadka choroba nerek o charakterze wrodzonym. Należy do jednych ze schorzeń, które prowadzą do nadmiaru kryształów szczawianu wapnia w moczu.

U osób z chorobą Denta obserwuje się występowanie białka w moczu – przede wszystkim o niskiej masie cząsteczkowej. Ponadto stwierdza się hiperkalciurię, czyli zwiększone wydalanie wapnia z moczem i tworzenie się kamieni nerkowych oraz złogów wapnia w nerkach.

Przyczyny hiperkalciurii występującej w przebiegu choroby Denta nie są do końca znane. Przypuszcza się, że mogą powodować ją brak zwrotnej cewkowej reabsorbcji hormonu przytarczyc (odpowiedzialnego za regulację wydalania wapnia), zwiększone uwalnianie wapnia czy utrata białka, które wiąże witaminę D.

Choroby zapalne jelit a kryształki szczawianu wapnia w moczu

Przyczyną nadmiaru szczawianu wapnia w moczu jest również zwiększone wchłanianie go z przewodu pokarmowego. Do takiej sytuacji dochodzi m.in. w przebiegu chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

>> Sprawdź też: Choroba Leśniowskiego-Crohna – ciężka choroba o wielu twarzach

Podwyższony poziom szczawianu wapnia przy kamicy nerkowej

Kamica nerkowa to choroba, która występuje u 1-5% populacji. Częściej diagnozuje się ją u mężczyzn (w różnym wieku). Charakteryzuje się obecnością złogów (potocznie nazywanych „kamieniami moczowymi”) w układzie moczowym.

Złogi, które stwierdza się w przebiegu kamicy nerkowej, zbudowane są najczęściej z fosforanu lub szczawianu wapnia. Mówi się wtedy o kamicy szczawianowo-wapniowej, która jest najczęstszą postacią tej choroby. Jej rozwojowi sprzyjają czynniki, takie jak m.in. nadmierne spożycie szczawianów czy zwiększone wchłanianie tych związków w przewodzie pokarmowym.

Szczawiany wapnia w moczu u dziecka: co to oznacza?

Nadmiar szczawianów wapnia w moczu u dziecka może wynikać ze źle zbilansowanej diety. Należy przyjrzeć się, czy nie zawiera ona zbyt dużych ilości wapnia, białka zwierzęcego, soli kuchennej czy szczawianów.

W przypadku kilkukrotnego wykrycia licznych kryształów szczawianu wapnia w moczu zwraca się uwagę również na kwestię suplementacji (czas trwania, rodzaj preparatu, dawkowanie). Dotyczy to przede wszystkim suplementacji farmakopealnej witamin A, C i D.

>> Przeczytaj o: Czy nadmiar witamin szkodzi? Bezpieczna suplementacja witamin i minerałów

Nadmiar szczawianów wapnia w moczu u dziecka może oznaczać również wady genetyczne układu moczowego, zaburzenia pracy jelit i nadczynność przytarczyc.

Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży: czy jest to groźne?

Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży nie zawsze musi być powodem do niepokoju. Jeśli nieznacznie odbiega od normy, zaleca się powtórzenie badania moczu za jakiś czas.

Problem pojawia się, gdy w moczu kobiety ciężarnej wykryte zostaną bardzo duże ilości kryształów szczawianu wapnia i pasma śluzu. W takiej sytuacji zaleca się konsultację z lekarzem, ponieważ istnieje podejrzenie infekcji układu moczowego.

>> To może Cię zainteresować: Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać?

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu?

Przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu wskazane jest badanie moczu. Jeśli wskaże ono na liczne kryształy szczawianu, konieczna jest dalsza diagnostyka w celu ustalenia przyczyny.

Podwyższone szczawiany w organizmie: jak je obniżyć?

Jak obniżyć szczawiany wapnia w moczu? Jedną z najważniejszych rzeczy jest dbanie o odpowiednie nawadnianie organizmu, które pomaga w wydalaniu nadmiaru szczawianu wapnia w moczu i zmniejsza ryzyko kamicy nerkowej.

Oprócz wypijania odpowiedniej ilości płynów bardzo ważne jest przestrzeganie zasad zrównoważonej diety. Mowa tu przede wszystkim o:

  • unikaniu nadmiernego spożycia produktów bogatych w szczawiany (zaliczają się do nich np. szpinak, rabarbar, szczaw) i białko zwierzęce,
  • ograniczeniu spożycia soli kuchennej,
  • dbanie o odpowiednią podaż witaminy B6 (jej niedobór w połączeniu ze stanem zapalnym w organizmie wiąże się z większym ryzykiem przemiany kwasu glikosalowego do szczawiowego).

Należy pamiętać też o tym, aby nie przyjmować suplementów diety bez konsultacji z lekarzem. Niewłaściwa dawka niektórych suplementów diety czy zbyt długi czas ich stosowania mogą przyczynić się do podwyższenia szczawianów w organizmie.

Niewielkie ilości kryształów wapnia w moczu zazwyczaj nie są powodem do niepokoju. Problem pojawia się, gdy ich poziom znacznie odbiega od normy. Zlekceważenie go może prowadzić do kamicy nerkowej, dlatego warto regularnie wykonywać badanie moczu i skonsultować się z lekarzem, jeśli jego wynik jest nieprawidłowy.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Piśmiennictwo

  1. Kalemba-Drożdż, Małgorzata. „Czy szczaw powoduje kamicę szczawianową? Przegląd czynników dietetycznych wpływających na ryzyko wystąpienia tej choroby”, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 26.1 (2020): 29.
  2. Brewczyńska, Aleksandra, and Sławomir Lewicki. „Analiza składu kamieni moczowych.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 14.2 (2018): 125-132.
  3. Duława, Jan. „Czynniki rozwoju kamicy nerkowej.” Renal Disease and Transplantation Forum. Vol. 2. No. 3. 2009.
  4. http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1667, dostęp: 23.10.2024
  5. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.9.6.15., dostęp: 23.10.2024
  6. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/082/original/Strony_od_MpD_2010_12-11.pdf?1468226702, dostęp: 23.10.2024
  7. https://www.erknet.org/patient_info/29_DentDiseae_PL_Final.pdf, dostęp: 23.10.2024

Choroba Dariera – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Choroba Dariera – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Choroba Dariera to stosunkowo rzadko występująca choroba dermatologiczna o podłożu genetycznym. Jak objawia się choroba Dariera? Na czym polega dziedziczenie tej jednostki dermatologicznej? Dowiedz się, jakie są przyczyny choroby Dariera i sprawdź jakimi opcjami terapeutycznymi w tym zakresie dysponuje współczesna dermatologia.

Spis treści:

  1. Czym jest choroba Dariera?
  2. Przyczyny choroby Dariera
  3. Objawy choroby Dariera
  4. Diagnostyka choroby Dariera
  5. Leczenie choroby Dariera

Czym jest choroba Dariera?

Choroba Dariera należy do genodermatoz, a więc schorzeń dermatologicznych, które jednocześnie są chorobami dziedzicznymi. Schorzenie to zaliczane jest do tak zwanych genodermatoz z dyskeratozą i akantolizą, co oznacza, że w przebiegu tej choroby obserwuje się nieprawidłowe, przedwczesne rogowacenie komórek naskórka poza warstwą rogową oraz utratę połączeń między komórkami naskórka.

Choroba Dariera jest stosunkowo rzadko występującym schorzeniem, częstość jej występowania szacuje się na 1-4 przypadków na 100000. Ta genodermatoza z równą częstością dotyka kobiety, jak i mężczyzn, a pierwsze jej symptomy pojawiają się typowo w okresie dzieciństwa i dojrzewania. Przeczytaj także: Choroby rzadkie i ultrarzadkie.

>> Przeczytaj też: Choroby rzadkie i ultrarzadkie

Przyczyny choroby Dariera

Jak już wspomniano, choroba Dariera należy do schorzeń genetycznych. Za jej wystąpienie odpowiada mutacja genu ATPA2A, który jest zlokalizowany na długim ramieniu chromosomu 12. Gen ten koduje specjalną pompę wapniową (ATP-azę SERCA2), która warunkuje utrzymywanie prawidłowego stężenia wapnia w komórkach naskórka (czyli w keratynocytach). Zaburzenia pracy tej pompy prowadzą do nieprawidłowego stężenia wapnia w komórkach naskórka, a tym samym do zaburzenia procesu ich różnicowania oraz nieprawidłowego funkcjonowania połączeń międzykomórkowych (inaczej desmosomalnych – desmosomy to specjalne struktury łączące komórki naskórka).

Warto mieć świadomość, że istnieją pewne czynniki, sprzyjające występowaniu zaostrzeń choroby. Zaliczamy do nich przede wszystkim:

  • narażenie na promieniowanie ultrafioletowe,
  • ciepło, wilgoć,
  • stosowanie doustnych glikokortykosteroidów,
  • narażenie na lit,
  • urazy mechaniczne,
  • infekcje bakteryjne, wirusowe,
  • menstruacja.

>> To może Cię zainteresować: Wapń – podstawowy pierwiastek układu kostnego

Dziedziczenie choroby Dariera

Choroba Dariera jest dziedziczona autosomalnie dominująco. Co to oznacza? W przypadku schorzenia o tym typie dziedziczenia ryzyko przekazania choroby dziecku wynosi 50% i jest stałe w każdej, kolejnej ciąży. Tego rodzaju choroby są typowo przekazywane z pokolenia na pokolenie, a do pojawienia się schorzenia wystarczy obecność jednego zmutowanego genu.

Objawy choroby Dariera

Symptomy kliniczne w przebiegu choroby Dariera mogą manifestować się zarówno na skórze, jak i na błonach śluzowych i paznokciach. Podstawowymi wykwitami w przebiegu tego schorzenia są drobne, hiperkeratotyczne grudki barwy beżowo-brunatnej, występujące najczęściej w okolicy:

  • szyi i karku,
  • klatki piersiowej,
  • pleców,
  • twarzy,
  • pachwin i pach.

Można zauważyć, że zmiany skórne wykazują predylekcję do zajmowania okolic łojotokowych, a więc tych obszarów, gdzie obserwuje się większe zagęszczenie gruczołów łojowych.

Poza tym choroba Dariera może się objawiać również występowaniem takich symptomów jak:

  • obecność płasko-wyniosłych wyrośli na skórze grzbietów rąk – zmiany te określane są jako acrokeratosis of Hopf i przypominają brodawki płaskie,
  • obecność zagłębień związanych z ujściami gruczołów potowych, które zlokalizowane są w obrębie skóry wewnętrznej powierzchni rąk i stóp,
  • świąd skóry,
  • biało-czerwone pasma w obrębie płytek paznokciowych,
  • pokarbowanie płytek paznokciowych,
  • rogowacenie podpaznokciowe,
  • podłużne prążkowanie w obrębie paznokci,
  • obecność białawych grudek, układających się na wzór kostki brukowej – zmiany te lokalizują się na śluzówce jamy ustnej, ale również w obrębie błony śluzowej narządów płciowych,
  • łysienie – typowo ma ono charakter bliznowaciejący, co oznacza, że dochodzi do zaniku mieszków włosowych i tym samym trwałej utraty włosów.

Należy zaznaczyć, że pacjenci z chorobą Dariera są bardziej narażeni na wystąpienie schorzeń psychiatryczno-neurologicznych, w tym padaczki, zaburzeń afektywnych oraz niepełnosprawności intelektualnej.

Diagnostyka choroby Dariera

Choć rozpoznanie choroby Dariera można wysnuć na podstawie samego obrazu klinicznego, to klasycznie pobiera się wycinek skóry do badania histopatologicznego. W obrazie histopatologicznym widoczne są pewne charakterystyczne cechy, pozwalające na potwierdzenie wstępnej diagnozy klinicznej. Należy do nich między innymi obecność akantolizy, a także tak zwanych ciałek okrągłych.

Dermatologia – genetyczny panel diagnostyczny met. NGS (badanie z konsultacją)_

W wielu przypadkach, choroba Dariera może przypominać inne schorzenia dermatologiczne. Tę jednostkę chorobową należy różnicować przede wszystkim z:

  • chorobą Hayleya-Hayleya,
  • łojotokowym zapaleniem skóry,
  • chorobą Grovera,
  • rogowaceniem ciemnym,
  • łupieżem azbestowym,
  • grzybicą woszczynową.

>> Warto przeczytać także: Grzybice powierzchowne skóry

Leczenie choroby Dariera

Leczenie choroby Dariera jest trudnym wyzwaniem, ponieważ aktualnie nie ma możliwości leczenia przyczynowego tego schorzenia. Terapia skupia się na niwelowaniu objawów. W leczeniu choroby Dariera zastosowanie znajdują przede wszystkim:

  • preparaty złuszczające – zawierające między innymi mocznik,
  • retinoidy miejscowe – na przykład adapalen, warto dodać, że te same preparaty są stosowane w leczeniu miejscowym trądziku pospolitego,
  • tazaroten – jest to pochodna retinoidów, stosowana typowo w leczeniu miejscowym łuszczycy,
  • inhibitory kalcyneuryny – w postaci maści,
  • acytretyna, izotretynoina – a więc retinoidy podawane doustnie,
  • antybiotyki, w tym tetracykliny – należy zaznaczyć, że nie można ich łączyć z doustnymi retinoidami, ponieważ grozi to wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
  • zabiegi z wykorzystaniem laserów, zabiegi elektrochirurgiczne – stosuje się je w celu usuwania opornych zmian skórnych, które istotnie wpływają na stan zdrowia i samopoczucie pacjenta.

Dieta w przypadku choroby Dariera

Choć sama dieta nie wpływa bezpośrednio na stan skóry w przebiegu choroby Dariera, to w przypadku stosowania niektórych opcji terapeutycznych jest ona kluczową kwestią. Mowa tutaj o terapii z wykorzystaniem doustnych retinoidów, a więc izotretynoiny i acytretyny. Substancje te mogą prowadzić do wzrostu stężenia poszczególnych frakcji cholesterolu i stężenia triglicerydów we krwi. W związku z tym, w sytuacji, gdy pacjent przyjmuje tego rodzaju leki, powinien stosować dietę niskotłuszczową. Ważne są również regularne, kontrolne oznaczenia lipidogramu. Warto dodać, że w przypadku leczenia doustnymi retinoidami nie powinno się spożywać alkoholu.

Podsumowując, choroba Dariera to schorzenie dermatologiczne o podłożu genetycznym, klasycznie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Symptomy tej choroby mogą występować nie tylko w obrębie skóry, ale i na błonach śluzowych oraz płytkach paznokciowych. Leczenie choroby Dariera opiera się przede wszystkim na niwelowaniu objawów, jednak ciągły rozwój medycyny sprawia, że z czasem mogą pojawić się kolejne, jeszcze skuteczniejsze opcje terapeutyczne.

Bibliografia

  1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2022,
  2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
  3. M. Sławińska i inni, Zlokalizowana postać choroby Dariera, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 3, 123–125,
  4. J. Maj i inni, Dermatologia w przypadkach, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2017.

Żylaki przełyku – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Żylaki przełyku – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Żylaki przełyku to stan, w którym dochodzi do patologicznego poszerzenia naczyń krwionośnych w ścianie przełyku. Najczęściej występuje u osób z marskością wątroby. Powikłanie to zagraża życiu, dlatego istotna jest szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, jakie są objawy żylaków przełyku oraz jak je rozpoznać i leczyć.

Spis treści:

  1. Żylaki przełyku – czym są i jak powstają?
  2. Kto jest szczególnie narażony na powstawanie żylaków w przełyku?
  3. Objawy żylaków w przełyku
  4. Diagnostyka żylaków przełyku
  5. Żylaki w przełyku – leczenie
  6. Żylaki przełyku – czy można je w pełni wyleczyć?
  7. Żylaki przełyku – profilaktyka

Żylaki przełyku – czym są i jak powstają?

Żylaki przełyku to  poszerzone naczynia krwionośne w dolnej części przełyku, które nie występują fizjologicznie. To częste i bardzo groźne powikłanie nadciśnienia wrotnego, czyli stanu, w którym ciśnienie w żyle wrotnej wątroby (prowadzącej krew z jelit do wątroby) jest  podwyższone.

Kto jest szczególnie narażony na powstawanie żylaków w przełyku?

Najczęstsza przyczyna żylaków przełyku w krajach europejskich to marskość wątroby. Schorzenie może wystąpić również w przebiegu m.in.:

  • zakrzepicy żyły wrotnej,
  • zakrzepicy żyły śledzionowej,
  • zakrzepica żyły wątrobowej,
  • guzkowy rozrost regeneracyjny,
  • zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C,
  • zakażenie przywrą żylną.

Objawy żylaków w przełyku

Początkowo objawy żylaków przełyku mogą być nieobecne. Pacjenci niekiedy skarżą się na uczucie dyskomfortu podczas przełykania. Natomiast krwawienie z żylaków przełyku manifestuje się poprzez:

  • wymioty z krwią lub tzw. fusowate wymioty (ciemne o konsystencji sypanej kawy),
  • smoliste stolce (kał o ciemnym lub czarnym zabarwieniu),
  • niedokrwistość,
  • wstrząs krwotoczny (osłabienie, spadek ciśnienia krwi, tachykardia, przyspieszony oddech).

Krwawienie z żylaków przełyku najczęściej jest masywne. Może prowadzić do śmierci.

Czy żylaki przełyku bolą?

Żylaki przełyku nie powodują bólu. Jak wcześniej wspomniano, u części pacjentów pojawia się dyskomfort podczas przełykania. Warto mieć jednak na uwadze, że taki objaw może wystąpić także przy innych schorzeniach. W przypadku występowania bólu podczas połykania warto skonsultować dolegliwości z lekarzem gastrologiem

Marskość wątroby a żylaki przełyku

Marskość wątroby jest przewlekłym procesem chorobowym, w przebiegu którego dochodzi do włóknienia miąższu tego narządu i przemiany jego struktury anatomicznej – zraziki wątrobowe ulegają przekształceniu w guzki regeneracyjne. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia czynności pracy wątroby.

U 50% pacjentów w momencie rozpoznania marskości wątroby obecne są już żylaki przełyku. Dlatego u wszystkich chorych należy regularnie wykonywać badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii

Warto wiedzieć
Żylaki przełyku odpowiadają nawet za 50–90% krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego u osób z marskością wątroby.

Diagnostyka żylaków przełyku

Diagnostyka żylaków przełyku opiera się głównie na gastroskopii, która umożliwia bezpośrednią ocenę stanu naczyń krwionośnych w przełyku. Powinno wykonać się ją u każdej osoby w momencie rozpoznania marskości wątroby. Dodatkowo lekarz może zlecić badania pozwalające na ocenę stanu wątroby i ogólnego stanu zdrowia. Są to m.in.:

Morfologia krwi obwodowej

Żylaki w przełyku – leczenie

Leczenie żylaków przełyku zależy od ich zaawansowania oraz prawdopodobieństwa wystąpienia krwawienia. Celem terapii jest zmniejszenie ryzyka pęknięcia żylaków, a w przypadku krwotoku – szybkie zatrzymanie krwawienia i stabilizacja stanu pacjenta.

W zapobieganiu krwawieniom z żylaków przełyku stosuje się m.in.:

  • leki obniżające ciśnienie w układzie wrotnym,
  • procedury endoskopowe (opaskowanie żylaków przełyku).

Leczenie krwawienia z żylaków przełyku jest prowadzane w warunkach szpitalnych.

Żylaki przełyku a dieta

Zaleca się unikanie produktów, które mogą podrażniać błonę śluzową przełyku, takich jak alkohol, kawa, ostre przyprawy oraz kwaśne produkty. Należy spożywać lekkostrawne posiłki w regularnych odstępach czasu – w małych, ale częstych porcjach. Dieta powinna być dobrze zbilansowana i dopasowana do potrzeb organizmu.

Żylaki przełyku – czy można je w pełni wyleczyć?

Żylaki przełyku są spowodowane nadciśnieniem wrotnym, będącym wynikiem poważnych chorób wątroby, w związku z tym konieczne jest wdrożenie terapii chorób wątroby

Żylaki przełyku – profilaktyka

Profilaktyka żylaków przełyku opiera się na zapobieganiu nadciśnieniu wrotnemu. Zalecane są:

  • rezygnacja z spożywania alkoholu
  • regularne monitorowanie stanu wątroby (m.in. badania krwi, USG jamy brzusznej),
  • prowadzenie zdrowego trybu życia (odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna)
  • wykonywanie badań profilaktycznych,
  • poddawanie się szczepieniom ochronnym przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby,
  • nienadużywanie leków i suplementów diety.

Żylaki przełyku to poważne schorzenie spowodowane nadciśnieniem wrotnym. Najczęściej dotyczy osób z chorobami wątroby. Wymaga wczesnego rozpoznania i odpowiedniego leczenia, ponieważ może prowadzić do groźnego dla zdrowia i życia krwawienia z przewodu pokarmowego.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. E. Wróblewski, A. Dąbrowski, Zasady leczenia krwawień z żylaków przełyku, Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5(3), s. 123–144
  2. K. Krause, K. Simon, Endoskopowa profilaktyka pierwotna i wtórna krwawień z żylaków przełyku, Adv Clin Exp Med 2004, 13, s. 825–832
  3. M. Hartleb, Nadciśnienie wrotne, Wielka Interna. Gastroenterologia
  4. J.W. Konturek, Krwotoki z przewodu pokarmowego, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
  5. M. Pazgan-Simon, K. Simon, Zaawansowane choroby wątroby: patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2019
  6. M. Rosołowski i in., Postępowanie terapeutyczne i profilaktyczne w krwawieniu z żylaków przełyku i żołądka – rekomendacje Grupy Roboczej Konsultanta Krajowego w dziedzinie gastroenterologii, Prz Gastroenterol 2014, 9 (2), s. 63–68

Objawy zatrucia grzybami. Po jakim czasie się pojawiają i jakie badania wykonać?

Agnieszka Falborska
-
0
Objawy zatrucia grzybami. Po jakim czasie się pojawiają i jakie badania wykonać?

Sezon na grzybobranie jest niestety również okresem, w którym częściej pojawiają się przypadki zatruć po ich spożyciu. Po jakim czasie pojawiają się objawy zatrucia grzybami? Jakie badania wykonać i jak należy wówczas zareagować? Sprawdź, co warto wiedzieć o zatruciach grzybami i jak wygląda leczenie.

Spis treści:

  1. Zatrucie grzybami: objawy
  2. Jakie grzyby najczęściej wywołują zatrucia?
  3. Zatrucie grzybami u dziecka: objawy. Jak rozpoznać?
  4. Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu zatrucia grzybami?
  5. Pierwsza pomoc przy zatruciu grzybami: co robić?
  6. Skutki zatrucia grzybami

Zatrucie grzybami: objawy

Warto mieć na uwadze, że zatrucie grzybami daje objawy pojawiające się w krótkim czasie od ich spożycia, jak i takie o długim czasie utajenia. Istnieje wiele rodzajów grzybów powodujących zatrucia, ale szczególnie niebezpieczne są te, które swoim wyglądem przypominają znane grzyby jadalne. Ryzyko ich spożycia ze względu na duże podobieństwo jest wysokie. Do takich grzybów zalicza się m.in. muchomor sromotnikowy czy lisówka pomarańczowa. Zatrucie grzybami u dziecka oraz osób starszych zwykle daje objawy wcześniej niż w przypadku osób dorosłych, mimo że sam obraz kliniczny zatrucia jest podobny we wszystkich tych przypadkach.

>> Sprawdź: Zakażenia i zatrucia pokarmowe w okresie letnim

Typowe objawy zatrucia grzybami

Wczesne objawy zatrucia grzybami wiążą się z wystąpieniem:

Warto wiedzieć, że objawy zatrucia muchomorem sromotnikowym początkowo przyjmują postać problemów żołądkowo-jelitowych i często ustępują po kilkunastu godzinach od zjedzenia tych grzybów. Po tym czasie obserwuje się pozorną poprawę. Natomiast po upływie kilku dni pojawiają się objawy późne, wynikające z uszkodzenia wątroby i nerek, które są spowodowane przez amatotoksynę.

Do późnych objawów zatrucia grzybami zalicza się:

  • powrót dolegliwości bólowych i problemów jelitowych,
  • tkliwość okolicy prawego podżebrza,
  • gorączka,
  • żółtaczka,
  • skąpomocz wynikający z pogorszenia funkcji nerek,
  • piorunujące zapalenie wątroby (w bardzo ciężkich przypadkach),
  • powiększenie wątroby,
  • utrudniony kontakt z chorym (cechy encefalopatii),
  • gorączka,
  • hiperwentylacja z zasadowicą oddechową.

>> To może Cię zainteresować: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe

Zatrucie grzybami: objawy. Po jakim czasie?

Pierwsze objawy zatrucia grzybami pojawiają się zwykle po kilku godzinach (>4 h) od ich spożycia, choć ten czas może ulec wydłużeniu nawet do 12-14 h. Symptomy pojawiające się u wszystkich osób spożywających potrawę wskazują zwykle na to, że doszło właśnie do zatrucia grzybami.

Objawy późne często pojawiają się po pozornej poprawie trwającej nawet 1-2 dni, a stan chorego ulega wówczas znacznemu pogorszeniu.

Pakiet wątrobowy rozszerzony

Jakie grzyby najczęściej wywołują zatrucia?

Zatrucia są przede wszystkim spowodowane przez te gatunki grzybów, które swoim wyglądem (najczęściej kolorem i kształtem) przypominają powszechnie zbierane i lubiane grzyby jadalne.

Muchomory (grzyby z rodzaju Amanita)

Zatrucie muchomorem sromotnikowym odpowiada za nawet ponad 90% wszystkich przypadków zejść śmiertelnych po zatruciu grzybami. Najcięższym powikłaniem po jego spożyciu jest piorunujące zapalenie wątroby.

Zatrucie grzybami z rodzaju Amanita u dziecka wiąże się z wyższą śmiertelnością niż w przypadku dorosłych. Niedoświadczeni grzybiarze zazwyczaj mylą muchomora sromotnikowego z gołąbkiem zielonawym, gąską zieloną czy czubajką kanią.

Świeże grzyby z rodzaju Amanita mają słodkawy zapach, a ich smak nie jest gorzki – wbrew przekonaniu, że toksyczny pokarm będzie właśnie gorzki i od razu zasugeruje potencjalną toksyczność. Już nawet pojedynczy owocnik ważący około 50 gramów może być źródłem śmiertelnej dla dorosłego człowieka dawki toksyn.

Hełmówki (grzyby z rodzaju Galerin)

Hełmówka jadowita jest silnie trująca i bywa mylona z łuszczakiem zmiennym – grzybem jadalnym, nadającym się do zup i sosów oraz idealnym do uprawy. Hełmówka swoją wysoką toksyczność zawdzięcza zawartości amanityny – trucizny, która występuje również w muchomorach sromotnikowych.

Czubajeczki (grzyby z rodzaju Lepiot)

Czubajeczka brązowoczerwonawa swoim wyglądem bardzo przypomina znaną i chętnie zbieraną przez grzybiarzy kanię. Różnicą między tymi grzybami jest przede wszystkim grubość trzonu, który w przypadku czubajeczki jest węższy.

>> Przeczytaj także: Laboratoryjne badania nerek

Zatrucie grzybami u dziecka: objawy. Jak rozpoznać?

Objawy zatrucia grzybami u dziecka są takie same jak w przypadku osób dorosłych. Początkowo po spożyciu grzybów występuje okres bezobjawowy, po którym następuje czas zaburzeń żołądkowych i obejmuje on nudności, wymioty, bóle brzucha oraz podwyższoną temperaturę. Jeśli takie symptomy pojawiają się kilka do nawet dwunastu godzin po spożyciu potrawy z grzybami, prawdopodobnie mamy do czynienia z zatruciem grzybami u dziecka.

Następnie występuje okres utajenia trwający około doby, w którym następuje poprawa stanu zdrowia dziecka. Ostatnim z etapów jest okres ciężkiego uszkodzenia wątroby, w którym szybko narasta żółtaczka, pojawia się skaza krwotoczna, zaburzenia świadomości, hipoglikemia i pogłębiająca się niewydolność nerek. Ze względu na niewykształcony układ odpornościowy i metaboliczny, już niewielka ilość toksyn może doprowadzić u dziecka do trwałych uszkodzeń narządów czy śmierci.

>> Sprawdź też: Przewlekła choroba nerek – objawy, przyczyny, powikłania, diagnostyka

Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu zatrucia grzybami?

Pierwszym krokiem diagnostyki zatruć grzybami jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem czy jego rodziną, aby uzyskać informację m.in. o tym, kiedy doszło do spożycia grzybów. Można wykonać również test na obecność amanityny w moczu, sprawdza się także parametry związane z funkcjami wątroby, np. PT, INR, ALT, AST, bilirubinę. Do tego dochodzą ewentualne badania obrazowe jamy brzusznej. Niezbędny jest również monitoring stanu pacjenta.

W przypadku podejrzenia zatrucia grzybami często wykonuje się również badania mykologiczne zawartości przewodu pokarmowego oraz – o ile została zabezpieczona taka próbka – z resztek potrawy przygotowanej z grzybów. Są to testy wykonywane w warunkach szpitalnych.

>> To może Cię zainteresować: Badanie mikrobiologiczne – czym jest i dlaczego warto je wykonać?

Pierwsza pomoc przy zatruciu grzybami: co robić?

Widząc u siebie lub swojego blisko objawy zatrucia grzybami, należy niezwłocznie zgłosić się po pomoc medyczną – jechać do szpitala lub skontaktować się z numerem alarmowym (pod 112 lub 999). Pierwszym krokiem, jeśli pacjent pozostaje przytomny, powinno być również sprowokowanie wymiotów (o ile spożycie grzybów miało miejsce niedawno) i zabezpieczenie próbki wymiocin, aby mogła zostać poddana badaniu.

W warunkach szpitalnych podaje się pacjentom sylibininę, która naturalnie występuje w nasionach ostropestu plamistego. Ma ona działanie antyoksydacyjne, ale przede wszystkim hamuje wiązanie i transport amanityny przez błonę hepatocytów. W leczeniu zatruć stosuje się również dializę albuminową w systemie MARS, która wspomaga upośledzoną funkcję detoksykacyjną wątroby i umożliwia wybiórczą eliminację toksyn z krwi chorych z niewydolnością wątroby.

>> Przeczytaj również: NAFLD – Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby

Skutki zatrucia grzybami

Powikłania wynikające ze spożycia grzybów trujących przede wszystkim dotyczą wątroby. W wielu przypadkach dochodzi do jej niewydolności, która wiąże się z koniecznością wykonania przeszczepu tego narządu. Niestety co roku notowane są również śmiertelne przypadki zatrucia grzybami, przede wszystkim po spożyciu muchomora sromotnikowego.

Skutki zatrucia grzybami zależne są nie tylko od samego rodzaju spożytego grzyba, ilości, ale także czynników osobniczych. Osoby dotknięte chorobami wątroby czy mające problemy z funkcjonowaniem tego narządu, będą jeszcze bardziej narażone na dramatyczny przebieg takiego zatrucia (z powodu nieprawidłowego działania ich narządu odpowiedzialnego za neutralizację toksyn i detoksyfikację).

Z tego powodu warto dbać o zdrowie swojej wątroby na co dzień oraz wykonywać badania, które pozwalają na monitorowanie jej funkcji.

pakiet wątrobowy baner

W przypadku zatruć grzybami najważniejsza jest profilaktyka, czyli zbieranie wyłącznie znanych gatunków grzybów i tym samym niedoprowadzanie do zatruć. Jeśli już do nich dojdzie, konieczna jest szybka interwencja medyczna, która wiąże się z hospitalizacją i w przypadku ciężkich zatruć może pociągać za sobą długofalowe skutki zdrowotne.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

1.Ciećkiewicz, J. Zatrucie grzybami. Dostęp: 15.10.2024 https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/74676,zatrucie-grzybami

2. Tkaczyk, J. Brożyna, K., Radzka, A. i wsp. Rodzinne zatrucie muchomorem sromotnikowym – opis dwóch przypadków w kontekście sytuacji epidemiologicznej regionu.  Nauki Przyrodnicze 2018,  Nr nr 2(20), s. 33-41.

3. Gawlikowski, T., Bilska-Kos, A. Satora, L. Zatrucia grzybami jadalnymi. Państwo i Społeczeństwo 2018 (XVIII), nr 3, s. 119-131.

4. Bursa, J. Zatrucia u dzieci i młodzieży [w:] Dyduch, A (red.) Pediatria. T. 2. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 2009, s. 111-122.

Nietrzymanie moczu u kobiet i mężczyzn – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Paweł Kumięga
-
0
Nietrzymanie moczu u kobiet i mężczyzn – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Nietrzymanie moczu to wstydliwy problem, który z reguły utożsamiany jest z populacją kobiet i osób starszych. Objaw ten może jednak występować również u mężczyzn oraz w przebiegu szeregu chorób, a jego obecność stanowi znaczną niedogodność w wielu aspektach życia. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie są rodzaje nietrzymania moczu oraz na czym opiera się ich leczenie.

Spis treści:

  1. Nietrzymanie moczu – co to za stan?
  2. Przyczyny nietrzymania moczu
  3. Objawy nietrzymania moczu
  4. Jak leczyć nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu – co to za stan?

Mikcja jest procesem, w trakcie którego dochodzi do zsynchronizowanego działania mięśnia wypieracza pęcherza moczowego oraz mięśnia zwieracza cewki moczowej. W warunkach fizjologicznych wypływ moczu jest w pełni kontrolowany, jednak w przebiegu niektórych schorzeń może dojść do zaburzenia tego procesu. Nietrzymaniem moczu nazywany jest bowiem każdy stan, w którym dochodzi do mimowolnego wycieku moczu. W zależności od właściwej przyczyny wyróżnia się trzy główne podtypy tego problemu, czyli:

  • wysiłkowe nietrzymanie moczu,
  • naglące nietrzymanie moczu,
  • nietrzymanie moczu z przepełnienia.

>> Przeczytaj też: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Główną przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest niewydolność mechanizmu zwieraczowego pęcherza. Efektem tego jest niekontrolowany wypływ moczu, do którego dochodzi z reguły podczas czynności powodujących zwiększenie ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. Z tego powodu u osób zmagających się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu występuje oddawanie niewielkich ilości moczu bez uczucia parcia w trakcie m.in. kaszlu lub ciężkiej pracy fizycznej. W zależności od stopnia nasilenia objawów wysiłkowe nietrzymanie moczu dzieli się na:

  • wysiłkowe nietrzymanie moczu I stopnia, w którym niekontrolowany wyciek moczu zachodzi w trakcie aktywności fizycznych o dużej intensywności, np. dźwiganie, podnoszenie ciężarów,
  • wysiłkowe nietrzymanie moczu II stopnia, w którym mimowolne oddawanie moczu towarzyszy takim aktywnościom, jak np. chodzenie, przejście z pozycji leżącej do siedzącej,
  • wysiłkowe nietrzymanie moczu III stopnia, w którym do wycieku moczu dochodzi podczas aktywności bezwysiłkowych, np. leżenie.

Naglące nietrzymanie moczu

Stanowi naglącego nietrzymania moczu towarzyszy pojawienie się uczucia nieprzewidzianego i niemożliwego do opanowania parcia na pęcherz oraz mimowolny wyciek moczu. Przyczyną tego problemu jest najczęściej nadmierna pobudliwość mięśnia wypieracza, czyli zaburzenie czynnościowe występujące w przebiegu m.in. zapalenia pęcherza, choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego oraz chorób gruczołu krokowego u mężczyzn. Naglącemu nietrzymaniu moczu towarzyszy często objaw nykturii, czyli co najmniej dwukrotne oddawanie moczu podczas wypoczynku nocnego.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Bezpośrednią przyczyną nietrzymania moczu z przepełnienia jest zaburzenie kurczliwości mięśnia wypieracza pęcherza lub pojawienie się mechanicznej przeszkody na drodze odpływu moczu (np. przerost gruczołu krokowego u mężczyzn). Stan ten skutkuje stałymi lub okresowymi wyciekami moczu z wypełnionego pęcherza moczowego, który u osób zmagających się z tym problemem jest nadmiernie rozciągnięty. Nietrzymaniu moczu z przepełnienia towarzyszy również przetrwałe uczucie wypełnienia pęcherza, które nierzadko nie ustępuje nawet pomimo oddania moczu.

Przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz zestawem objawów. Występuje on w przebiegu zaburzeń o podłożu czynnościowym, patologiach dolnych dróg moczowych (np. wady rozwojowe), chorobach neurologicznych oraz jako skutek powikłań pooperacyjnych. Problem nietrzymania moczu może być również wywoływany przez silne stany depresyjne oraz stres, a także stanowić skutek uboczny przyjmowania niektórych farmaceutyków (np. leki hipotensyjne).

Jakie choroby powodują nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu może być konsekwencją wielu chorób. Wśród nich wyróżnia się m.in.:

Do czynników ryzyka występowania nietrzymania moczu zalicza się również otyłość, podeszły wiek, liczne porody oraz przyjmowanie na stałe diuretyków (leków moczopędnych).

Objawy nietrzymania moczu

Głównym objawem nietrzymania moczu jest jego niekontrolowany wyciek z pęcherza moczowego. Do takiej sytuacji może dojść zarówno podczas aktywności ruchowych, jak i w trakcie odpoczynku. Zróżnicowana może być także ilość wyciekającego moczu oraz częstotliwość występowania sytuacji tego typu. U osób zmagających się z problemem nietrzymania moczu występować może również wcześniej wspomniana nykturia oraz uczucie niepełnych mikcji, a także osłabienie strumienia moczu i trudności w rozpoczynaniu wypróżnień.

Jak leczyć nietrzymanie moczu?

Sposób leczenia nietrzymania moczu uzależniony jest od właściwej przyczyny problemu. Zakres najczęściej stosowanych procedur obejmuje:

  • działania profilaktyczne, np. eliminacja czynników ryzyka (redukcja nadmiernej masy ciała, unikanie przeciążających aktywności fizycznych, rzucenie palenia),
  • postępowanie zachowawcze, np. trening mięśni dna miednicy, trening pęcherza, farmakoterapia (leki adrenergiczne i antycholinergiczne),
  • leczenie inwazyjne, np. zabiegi chirurgiczne z wykorzystaniem taśm podcewkowych, iniekcje okołocewkowe.
pakiet zakażenie układu moczowego

Należy jednak pamiętać o tym, że skuteczność leczenia poszczególnych podtypów nietrzymania moczu jest warunkowana przez postawienie odpowiedniego rozpoznania i potencjalne wyeliminowanie właściwej przyczyny problemu. Jeśli występują u Ciebie objawy wskazujące na nietrzymanie moczu, to koniecznie skorzystaj z porady lekarza pierwszego kontaktu, który wskaże właściwą drogę postępowania w danym przypadku.

badanie ogólne moczu baner

Problem nietrzymania moczu dotyka od 25 do 45% populacji żeńskiej, natomiast różnego typu zaburzenia ze strony układu moczowo-płciowego występują u około 20% mężczyzn. Nie należy lekceważyć tego pozornie niegroźnego stanu, ponieważ w większości przypadków satysfakcjonujące wyniki leczenia są możliwe do uzyskania dzięki zastosowaniu kombinacji metod prewencyjnych oraz zachowawczych. Nie zwlekaj zatem z diagnostyką – już teraz zadbaj o swój układ moczowy i odzyskaj utracony komfort codziennego funkcjonowania.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia:

  1. Dębiński P, Niezgoda T. Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia. Przegląd Urologiczny. 2014; 87(5).
  2. Bereza T, Walocha J. Anatomia układu moczowo-płciowego. Stangel-Wójcikiewicz, Medycyna regeneracyjna w leczeniu nietrzymania moczu; 2014: 21–25.
  3. https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/nie-tylko-kobiecy-problem
  4. Borowicz AM, Wieczorowska-Tobis K, Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu nietrzymania moczu. Gerontologia praktyczna, 2010, 18, 3.

Rozpoznawanie nowotworów a badania laboratoryjne. Co może sugerować obecność nowotworu?

Agata Strukow
-
0
Rozpoznawanie nowotworów a badania laboratoryjne. Co może sugerować obecność nowotworu?

Badania laboratoryjne w diagnostyce nowotworów mogą być badaniami przesiewowymi lub pierwszym etapem ścieżki diagnostycznej. Jakie badania laboratoryjne, czasem wykonane przypadkowo, mogą sugerować obecność nowotworu, jeśli ich wartości są podwyższone?

Zapraszamy do lektury drugiej części artykułu o najczęstszych nowotworach u kobiet i mężczyzn.

Przeczytaj część I: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Spis treści:

  1. Podwyższone OB a obecność nowotworu. Jak wysokie OB świadczy o nowotworze?
  2. LDH a nowotwory
  3. Morfologia – jakie choroby nowotworowe pomaga wykrywać?
  4. Niedokrwistość jako objaw choroby nowotworowej
  5. Nietolerancja glukozy
  6. Badanie ogólne moczu
  7. Markery nowotworowe
  8. Podsumowanie

Podwyższone OB a obecność nowotworu. Jak wysokie OB świadczy o nowotworze?

Wskaźnik OB jest markerem stanu zapalnego. Jest nieswoistym markerem stanu zapalnego o małej czułości i swoistości, jego podwyższenie może być powodowane przez wiele czynników. Dlatego podwyższone OB zawsze jest wskazówką do różnicowania tego stanu z chorobami zapalnymi, jako przyczynami przyspieszonego OB. Niemniej jednak klinicyści wskazują, iż trzycyfrowe OB (powyżej 100 mm/godz) z dużą pewnością świadczy o chorobie nowotworowej. Trzycyfrowe OB, zwłaszcza jeśli wahania jego wartości pomiędzy pomiarami są niewielkie, jest cechą charakterystyczną dla szpiczaka plazmocytowego.

Jakie OB jest niepokojące? Jeśli wynik OB jest dwucyfrowy (powyżej 20 mm/godz), nie ma tendencji do zmniejszania się, jest to wynik, który powinien skłaniać do głębszej diagnostyki. Pamiętać również należy, iż nawet niewielkie przyspieszenie OB (tzw. wynik graniczny) bez znalezionej przyczyny powinno być przesłanką do jego powtórzenia po około miesiącu i ponownie po upływie następnego. Jeśli wynik się powtarza, albo ma tendencję wzrostową jest to również przesłanka do poszukiwania przyczyny i głębszej diagnostyki, w tym w kierunku nowotworów.

LDH a nowotwory

Aktywność LDH – enzymu dehydrogenaza mleczanowa – jest parametrem nieswoistym, który ulega podwyższeniu w sytuacji uszkodzenia tkanek (np. w zawale serca, urazach mięśni, stanach po znacznym wysiłku fizycznym czy w niedokrwistości megaloblastycznej – jest wówczas markerem nieefektywnego tworzenia krwinek czerwonych).

Stanem uszkodzenia tkanek jest również rozpad komórek nowotworowych, który ma miejsce podczas ich masywnej proliferacji (czyli procesu namnażania się komórek, który jest stanem niekontrolowanym w procesach nowotworowych). Z tego powodu aktywność LDH może być wyższa w chorobach nowotworowych.

Jest to jednak parametr na tyle nieswoisty, iż nie ma uzasadnienia aby traktować go jako test przesiewowy w kierunku choroby nowotworowej. Jeśli jest jednak podwyższony i nie znajdujemy przyczyny może to sugerować, iż źródłem takiego stanu jest nowotwór.

U osób z rozpoznaną już chorobą nowotworową aktywność LDH jest cennym parametrem stopnia zaawansowania nowotworów układu chłonnego (chłoniaków nieziarniczych).

Morfologia – jakie choroby nowotworowe pomaga wykrywać?

Morfologia jest badaniem, które pomaga wykrywać obecność nowotworów krwi – białaczek ostrych, białaczek przewlekłych oraz nowotworów mieloproliferacyjnych.

Najczęściej rozpoznawane nowotwory na podstawie morfologii wykonanej przypadkowo, lub w celach profilaktycznych to:

  • przewlekła białaczka limfocytowa
  • przewlekła białaczka szpikowa
  • czerwienica prawdziwa (po wykluczeniu innych przyczyn)
  • nadpłytkowość samoistna (po wykluczeniu innych przyczyn)

Morfologia jest również pomocna w przypadku białaczek ostrych, jednak ze względu na bardzo szybki rozwój choroby, tę postać białaczki często rozpoznaje się na etapie zaawansowanym.

pakiet markery nowotworowe kobieta

>> Przeczytaj także: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka

Niedokrwistość jako objaw choroby nowotworowej

Morfologia jest badaniem, które pomaga również wykrywać niedokrwistość z niedoboru żelaza. Charakteryzuje się:

  • niskim stężeniem hemoglobiny
  • małą krwinką czerwoną (parametr MCV obniżony)
  • krwinka czerwona zawiera mniejszą ilość hemoglobiny (obniżone parametry MCH i MCHC)

Przyczyną tego typu niedokrwistości może być niedobór żelaza w diecie lub nadmierna jest utrata, spowodowana krwawieniami. U miesiączkujących kobiet anemia jest dosyć częstym zjawiskiem. Jednak u kobiet po menopauzie oraz u mężczyzn zawsze jest to sygnał alarmowy sugerujący, iż pacjent ma krwawienie z przewodu pokarmowego, które jest wynikiem nowotworu jelita grubego.

Dlatego nigdy nie należy lekceważyć tego objawu. Niski poziom hemoglobiny może być związany z chorobą nowotworową, wskazana jest dalsza diagnostyka w tym kierunku.

pakiet markery nowotworowe mężczyzna

>> Przeczytaj również:

Nietolerancja glukozy

Nietolerancja glukozy jest stanem podwyższonego poziomu glukozy na czczo lub nieprawidłowej glikemii stwierdzonej w czasie badania krzywej cukrowej. Podwyższony poziom glukozy na czczo u większości pacjentów jest stanem przedukrzycowym i wymaga monitorowaniu w kierunku tej choroby. Jeśli jednak mamy do czynienia ze świeżo zdiagnozowanymi zaburzeniami tolerancji glukozy, którym towarzyszą objawy żołądkowo-jelitowe, bóle w okolicach lędźwiowej części kręgosłupa lub żółtaczka powinno to być sygnałem skłaniającym do poprowadzenia diagnostyki w kierunku raka trzustki.

Badanie ogólne moczu

Obecność erytrocytów w moczu – krwinkomocz – najczęściej jest objawem infekcji układu moczowego, może być również wynikiem nieodpowiedniego przygotowania pacjenta do badania (np. badania moczu u kobiety jeszcze w trakcie miesiączki). Może to być również objaw raka nerki lub raka pęcherza moczowego, zwłaszcza jeśli nie towarzyszą mu objawy infekcji.

Białkomocz z kolei może być objawem choroby łańcuchów lekkich – jednej z postaci szpiczaka. Odpowiednio wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie leczenia może zapobiec uszkodzeniu nerek pacjenta.

>> Przeczytaj także: Laboratoryjne badania nerek

Markery nowotworowe

Markery nowotworowe są substancjami lub związkami wytwarzanymi i uwalnianymi przez komórki nowotworowe. Część z nich produkowana jest w organizmie w warunkach fizjologii lub na pewnym etapie rozwoju (np. w życiu płodowym), jednak prawidłowe komórki produkują te substancje stężeniach niższych, niż ma to miejsce w przypadku komórek nowotworowych.

Więcej o markerach nowotworowych piszemy w artykule: Czym są markery nowotworowe i jakich dostarczają informacji?

Zachęcamy również do zapoznania się z bardziej szczegółowymi informacjami nt.:

  • CA-125 – markera mogącego świadczyć o obecności raka jajnika,
  • CA 15-3 – markera raka piersi,
  • CA 19-9 – markera raka trzustki,
  • CA 72-14 – markera raka przewodu pokarmowego
  • CYFRA 21-1 – markera raka płuc,
  • białko S-100 – markera czerniaka.

Podsumowanie

Należy pamiętać, iż rozpoznanie nowotworu odbywa się na podstawie badania histopatologicznego lub cytologicznego pobranego do badań materiału. Może to być wycinek guza, wycinek usuniętej w czasie operacji tkanki, krew lub wymaz (np. z szyjki macicy). Pozostałe badania, w tym badania laboratoryjne, są badaniami pomocniczymi i na ich podstawie nie rozpoznajemy choroby. Są cennym uzupełnieniem diagnostyki, a czasami właśnie od tych badań zaczyna się droga do rozpoznania choroby.

Piśmiennictwo

1. Charliński G., Jak zostać mistrzem diagnostyki hematoonkologicznej w POZ?, wykład  XI Ogólnopolska Konferencja Pułapki Codziennej Praktyki Lekarskiej, online 04.09.2024-05.09.2024

 2. Szczepański T., Czy zwiększoną aktywność LDH można uznać za jeden z przesiewowych parametrów u pacjentów z nawet minimalnym ryzykiem nowotworu (nieswoiste objawy)?, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.11.6.1, 22.01.2015, dostęp 24.09.2024

3. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2020 roku; Urszula Wojciechowska, Klaudia Barańska, Irmina Michałek, Paweł Olasek, Marta Miklewska, Joanna A. Didkowska; Warszawa 2022.

4. https://ecis.jrc.ec.europa.eu

5. Kobiela-Mednis A. Wybrane wskaźniki stanu zapalnego, Centrum Wiedzy ALAB laboratoria, 24 lipca 2023, https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/wybrane-wskazniki-stanu-zapalnego/ , dostęp 24.09.2024

Grypa – ostra choroba zakaźna układu oddechowego

Elwira Zawidzka
-
0
Grypa – ostra choroba zakaźna układu oddechowego

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych charakteryzującą się sezonowością występowania.  Szczyt zachorowań w Polsce przypada na okres od stycznia do marca. Najbardziej skuteczną metodą zapobiegania grypie są szczepienia ochronne. Z artykułu dowiesz się, jak można odróżnić grypę od innych chorób układu oddechowego oraz jakie szczepionki obowiązują w sezonie 2024/2025.

Spis treści:

  1. Co wywołuje grypę?
  2. Sezon epidemicznych zachorowań na grypę
  3. Jak dochodzi do zakażenia grypą?
  4. Jakie są różnice w objawach chorobowych grypy, przeziębienia i COVID-19?
  5. Grypa – powikłania
  6. Jak rozpoznać zakażenie wirusem grypy?
  7. Grypa – leczenie
  8. Jak zabezpieczyć się przed grypą?
  9. Podsumowanie

Co wywołuje grypę?

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Istnieje kilka typów wirusa, z czego dwa: A i B są przyczyną epidemicznych zachorowań. Wirus A jest chorobotwórczy dla ludzi i zwierząt i charakteryzuje się dużą zmiennością antygenową białek powierzchniowych – hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N).

Grypę sezonową wywołują najczęściej wirusy podtypów H1N1 i H3N2 (w niektórych sezonach H1N2). Wirus B jest zakaźny wyłącznie dla ludzi, a objawy grypy przez niego wywołane są zazwyczaj łagodniejsze niż te powodowane przez wirusa A.

Sezon epidemicznych zachorowań na grypę

Przypadki grypy występują w Polsce przez cały rok, ale sezon epidemicznych zachorowań przypada na okres od września do końca marca.

W okresie od 01.01.2024 r. do 15.10.2024 r. w porównaniu do analogicznego okresu roku 2023 odnotowano w Polsce:

grypa_infografika_1

Przedstawione w tabeli nr 1 dane nie odzwierciedlają faktycznego poziomu zachorowań na grypę w Polsce. Zaniżenie liczby przypadków związane jest z odejściem od wcześniejszego sposobu nadzoru nad przypadkami zachorowań oraz szeroko dostępną możliwością zakupu testów przez indywidualnych pacjentów. SENTINEL (zintegrowany system epidemiologicznego i wirusologicznego nadzoru nad grypą), w którym Polska uczestniczyła od sezonu 2004/2005 do lipca 2023 r., opierał się na współpracy lekarzy medycyny rodzinnej, WSSE oraz Krajowego Ośrodka ds. Grypy w NIZP-PZH. Szczegółowe meldunki dotyczące zachorowań i podejrzenia zachorowań umieszczane były cotygodniowo na stronie NIZP-PZH. Obecnie informacja o grypie prezentowana przez Pracownię Monitorowania i Analizy Sytuacji Epidemiologicznej pojawia się raz na dwa tygodnie i obejmuje wyłącznie liczbę zgłoszonych przypadków potwierdzonych laboratoryjnie.

>> Przeczytaj też: Sezonowe zakażenia układu oddechowego – ostre zakażenia górnych dróg oddechowych

Jak dochodzi do zakażenia grypą?

Grypa jest chorobą wysoce zaraźliwą (jeden chory zaraża średnio 4 osoby z bliskiego otoczenia). Okres wylęgania objawów chorobowych jest krótki i wynosi zazwyczaj 1-2 dni.

Do infekcji dochodzi:

  • drogą kropelkową podczas kasłania, wydmuchiwania nosa, mówienia,
  • drogą powietrzną,
  • poprzez kontakt bezpośredni (styczność z osobą zakażoną),
  • poprzez kontakt pośredni poprzez dotykanie skażonych powierzchni.

Źródłem zakażenia są:

  • dorosły na 1-2 dni przed pojawieniem się objawów,
  • małe dziecko do 6 dni przed pojawieniem się objawów,
  • chory dorosły do 5-7 dni po wystąpieniu objawów,
  • chore dziecko przez okres powyżej 10 dni od wystąpieniu objawów,
  • chory z ciężkim niedoborem odporności przez wiele tygodni lub miesięcy.

Jakie są różnice w objawach chorobowych grypy, przeziębienia i COVID-19?

Symptomy grypy często bywają mylone z zachorowaniem na COVID-19 i ze „zwykłym” przeziębieniem.

Przeziębienie – objawy

Przyczyną „zwykłego” przeziębienia może być ponad 200 różnych wirusów. Najczęściej za zakażenie odpowiadają rinowirusy (40-50% przypadków) i koronawirusy (10–15% przypadków). Objawy przeziębienia narastają stopniowo, a należą do nich:

Często:

  • ból gardła,
  • katar (kichanie).

Rzadziej:

  • niewysoka  gorączka,
  • ból głowy,
  • łagodny, mokry kaszel,
  • łagodne bóle mięśniowe.

Covid-19 – objawy

COVID-19 jest chorobą wywoływana przez różne warianty koronawirusa SARS-CoV-2. W 2024 r. dominującym wariantem jest Omikron, który pojawia się w różnych nowych podwariantach (Kraken, Pirola, JN1, KP). Zakażenia wariantem Omikron przypomina w dużym stopniu przeziębienie, objawy nasilają się stopniowo. W przebiegu infekcji pojawiają się:

Często:

  • ból gardła,
  • ból głowy,
  • zatkany nos,
  • suchy kaszel,
  • uczucie zmęczenia.

Mogą wystąpić również:

Utrata węchu i smaku była objawem charakterystycznym dla wyjściowego wariantu wirusa SARS-CoV-2 oraz wariantu Delta i obecnie pojawia się rzadko.

>> Przeczytaj też:

Grypa – objawy

Początek choroby jest gwałtowny. Charakterystycznymi objawami są:

Często:

  • gorączka powyżej 38°C,
  • dreszcze,
  • suchy kaszel,
  • bóle mięśni,
  • bóle głowy,
  • zmęczenie.

Rzadziej:

  • ból gardła,
  • katar lub zatkany nos,
  • wymioty i biegunka (częściej u dzieci niż dorosłych).

Choroba trwa zazwyczaj tydzień, kaszel utrzymuje się przez dwa tygodnie lub dłużej.

przeziębienie czy grypa różnice objawy tabela

Grypa – powikłania

Powikłania pogrypowe mogą wystąpić u każdego pacjenta, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Jednak najbardziej są narażone na nie osoby z grupy ryzyka. Profilaktyka zakażenia i prawidłowe rozpoznanie choroby jest w ich przypadku szczególnie ważne.

Grupy ryzyka ciężkiego przebiegu grypy:

  • osoby w wieku ≥ 65 lat,
  • dzieci poniżej 2 r.ż.,
  • przewlekle chorzy na choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, nerek, wątroby, choroby neurologiczne, hematologiczne, metaboliczne (w tym na cukrzycę),
  • dorośli i dzieci z niedoborami odporności (w tym spowodowanymi leczeniem immunosupresyjnym lub zakażeniem HIV),
  • osoby w wieku poniżej 19 lat, leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym,
  • osoby otyłe z indeksem masy ciała (BMI) ≥40,
  • osoby po udarze,
  • kobiety w ciąży i do 2 tygodni po zakończeniu ciąży,
  • osoby mieszkające w domach opieki i innych placówkach opieki długoterminowej.

Powikłaniami po przechorowaniu grypy mogą być:

  • zapalenie płuc (pierwotne grypowe lub wtórne bakteryjne),
  • angina paciorkowcowa,
  • zaostrzenie współistniejącej choroby przewlekłej,

Rzadziej:

  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, encefalopatia, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego, zespół Guillaina i Barrégo, zapalenie mięśni, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, sepsa i niewydolność wielonarządowa,
  • zespół Reye’a.

>> Przeczytaj również:

Jak rozpoznać zakażenie wirusem grypy?

Objawy chorobowe nie są wystarczające do rozpoznania grypy, ze względu na ich podobieństwo do innych infekcji układu oddechowego. Potwierdzenie choroby opiera się na badaniach laboratoryjnych.

Wykonanie testów laboratoryjnych w kierunku grypy pozwala na:

  • uniknięcie niepotrzebnej antybiotykoterapii,
  • podjęcie właściwego leczenia,
  • przecięcie drogi szerzenia zakażenia,
  • skrócenie czasu hospitalizacji w przypadkach wymagających pobytu w szpitalu.

Metodami stosowanymi w diagnostyce laboratoryjnej są testy molekularne i testy antygenowe.

Materiałem do badania jest wydzielina z nosa i gardła (wymaz, aspirat, popłuczyny).  Wpływ na wynik ma odpowiednie przygotowanie do badania. Na minimum dwie godziny przed pobraniem próbki nie należy:

  • spożywać posiłków i pić napojów,
  • żuć gumy,
  • płukać jamy ustnej oraz nosa,
  • przyjmować leków,
  • wykonywać inhalacji,
  • płukać zatok,
  • wydmuchiwać nosa,
  • palić papierosów.

Testy antygenowe – wykrywają antygeny charakterystyczne dla wirusów grypy. W sezonie epidemicznym, u osób z objawami klinicznymi, wskazana jest weryfikacja ujemnych wyników testów antygenowych testami molekularnymi.

Testy molekularne – wykrywają materiał genetyczny wirusów, są najbardziej wiarygodną metodą diagnostyczną w rozpoznawaniu grypy. Najczęściej stosowana jest  metoda Real-Time RT-PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy z odwrotną transkryptazą), która pozwala na wykrywanie materiału genetycznego wirusów grypy typu A i B z dużą czułością i swoistością.

Wirusy grypy (typ A i B) i RSV - badanie genetyczne (RT-PCR)

>> Przeczytaj też: Wykonywanie badań laboratoryjnych na czczo – fakty i mity

Wyniki badań przeprowadzonych w Pracowni Mikrobiologii ALAB laboratoria Sp. z o.o. w Poznaniu (poniższa grafika) potwierdzają stanowisko ekspertów wskazujących na potrzebę weryfikacji testami genetycznymi w okresie epidemicznym ujemnych wyników testów kasetkowych.

grypa_infografika_2
Badania laboratoryjne w kierunku grypy w okresie 22.01.2019 – 13.02.2019 r. w Pracowni Mikrobiologii ALAB laboratoria Sp. z o.o. w Poznaniu

Grypa – leczenie

W terapii grypy w większości przypadków stosowane jest leczenie objawowe. Podawane są leki:

  • przeciwgorączkowe,
  • przeciwkaszlowe,
  • przeciwbólowe.

Wskazana jest izolacja chorego, odpoczynek i spożywanie dużej ilości płynów.

W przypadku ciężkiego przebiegu grypy i u osób z grupy ryzyka konieczne może być podanie leków przeciwwirusowych. Stosowane są oseltamiwir, zanamiwir, amantadyna i rymantadyna. Leki przeciwwirusowe przepisywane są przez lekarza.

Pakiet po infekcji (4 badania) banerek
Pakiet po infekcji rozszerzony (6 badań) banerek

Jak zabezpieczyć się przed grypą?

Najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusami grypy są szczepienia ochronne. Ich skuteczność w unikaniu choroby szacuje się na 40-70%. Ponadto, szczepionki w wysokim stopniu chronią przed  wystąpieniem powikłań pogrypowych.

Zalecane jest coroczne szczepienie każdej osoby od 6 m.ż, która nie ma przeciwwskazań medycznych. Jest to szczególnie ważne u osób z grup wysokiego ryzyka powikłań pogrypowych i osób z ich najbliższego otoczenia. Przeciwwskazaniem do szczepienia jest:

  • reakcja anafilaktyczna po wcześniejszym podaniu szczepionki,
  • ostra infekcja,
  • wysoka gorączka (powyżej 38ºC).

Ze względu na dużą zmienność wirusów grypy, co roku opracowywane są nowe szczepionki . Zalecenia dotyczące składu szczepionek przeciw grypie na nadchodzący sezon wydaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w oparciu o analizę danych dostarczonych z krajowych ośrodków ds. grypy.

W sezonie 2024/2025 w Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek:

  • inaktywowane (zawierają cząstki wirusa grypy),
  • podjednostkowa (zawiera powierzchniowe białka wirusa grypy).

W ramach refundacji w Polsce szczepionki są:

  • bezpłatne – dla osób > 6m.ż do ukończenia 18 r.ż. i osób > 65 r.ż.
  • refundowane 50% – dla osób dorosłych w wieku 18-64 lata

Do uzyskania  szczepionki w ramach refundacji wymagana jest recepta wystawiona przez lekarza. Szczepienia wykonywane są w podmiotach leczniczych (dorośli, dzieci) i aptekach (tylko dorośli). Przed wykonaniem szczepienia konieczne jest badanie kwalifikujące.

>> Zapoznaj się też z: Szczepionki – profilaktyka zakażeń

Podsumowanie

  • Grypa jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusy
  • Objawy kliniczne nie są wystarczające dla rozpoznania grypy, potwierdzeniem choroby są wyniki badań laboratoryjnych
  • Najbardziej wiarygodnymi testami w kierunku grypy są badania genetyczne
  • Szczepienia ochronne są najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusem grypy oraz unikania groźnych powikłań po przechorowaniu

 Piśmiennictwo

  1. CDC „People at Increased Risk for Flu Complications” https://www.cdc.gov/flu/highrisk/ (dostęp 23.10.2024 r.)
  2. Szczepionka przeciw grypie https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/  (dostęp 23.10.2024 r.)
  3. Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH
  4. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia „Przeziębienie, grypa czy COVID-19? Jak to rozpoznać?” https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/przeziebienie-grypa-czy-covid-19-jak-rozpoznac (dostęp 27.10.2024 r.)
  5. dr n. med. Filip Meiza „Przeziębienie – przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie”  https://www.mp.pl/pacjent/grypa/przeziebienie/61668,przeziebienie-przyczyny-objawy-leczenie-i-zapobieganie (dostęp 27.10.2024 r.)
  6. Ernest Kuchar, Jacek Mrukowicz, Andrzej Gładysz, Piotr Sawiec „Grypa” https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.1.1.?postlogin (dostęp 27.10.2024 r.)
  7. dr n. med. Tomasz Ozorowski i inni „ Profilaktyka, diagnostyka i terapia zakażeń wirusem  grypy na terenie placówek służby zdrowia”   Stowarzyszenie Epidemiologii Szpitalnej 2019

Wirus Nipah – co warto o nim wiedzieć?

Elwira Zawidzka
-
0
Wirus Nipah – co warto o nim wiedzieć?

Choroby zakaźne wzbudzają wśród ludzi duży niepokój. Pandemia COVID-19 szczególnie mocno uzmysłowiła nam, jak bardzo groźne w skutkach może być zakażenie. W ostatnich kilku latach szczególny niepokój budzi wirus Nipah, określany przez  Światową Organizację Zdrowia za wyjątkowo niebezpieczny.

Wirus Nipah powoduje ciężkie choroby i zgony u ludzi, co czyni go problemem zdrowia publicznego oraz może być przyczyną ciężkich chorób u zwierząt hodowlanych, co powoduje znaczne straty ekonomiczne w rolnictwie. Wiedza na temat infekcji wirusa Nipah może być kluczowa dla uniknięcia zakażenia.

Spis treści:

  1. Czym jest i jak dochodzi do zakażenia wirusem Nipah?
  2. Jakie są objawy zakażenia wirusem Nipah?
  3. Diagnostyka zakażeń wirusem Nipah
  4. Leczenie zakażenia wirusem Nipah
  5. Profilaktyka zakażenia wirusem Nipah
  6. Podsumowanie

Czym jest i jak dochodzi do zakażenia wirusem Nipah?

Wirus Nipah (NiV) jest wirusem odzwierzęcym należącym do rodziny Paramyxoviridae i rodzaju Henipavirus. Jego materiałem genetycznym jest kwas rybonukleinowy (RNA). Naturalnym rezerwuarem NiV są owocożerne nietoperze z rodzaju Pteropus należące do rodziny rudawkowatych (Pteropodidae). Nietoperze przenoszą wirusy na:

  • inne zwierzęta (konie, świnie)
  • bezpośrednio na ludzi.

Wirus Nipah znalazł się na 5. miejscu wśród wirusów odzwierzęcych w rankingu stworzonym przez naukowców z USA i Kanady, określającym ryzyko ich przeniesienia na ludzi. W zakażonym organizmie patogeny są obecne w wydzielinach i płynach ustrojowych – w krwi, ślinie, wydzielinie z nosa, moczu.

Do zakażenia wirusem Nipah dochodzi poprzez:

  • kontakt bezpośredni z chorym zwierzęciem lub jego tkankami,
  • kontakt bezpośredni z osobą zakażoną (bliski kontakt z wydzielinami i wydalinami) ,
  • styczność ze skażonym płynem ustrojowym,
  • spożycie pokarmu, np. owoców lub produktów owocowych (surowy sok palmowy), skażonych wydzielinami nietoperzy (śliną, moczem).
transmisja wirusa nipah infografika

Wirus Nipah został wykryty po raz pierwszy w 1999 r. podczas epidemii wśród hodowców świń w Malezji i w Singapurze. Ogniska zachorowań występują też w Bangladeszu (od 2001 r. epidemie odnotowuje się tam corocznie) i w Indiach, gdzie w atrakcyjnym turystycznie regionie Kerala epidemie Nipah miały miejsce już kilkukrotnie.

Do krajów szczególnie zagrożonych, ze względu na  występowanie naturalnego rezerwuaru wirusa, należą również:

  • Kambodża,
  • Ghana,
  • Indonezja,
  • Tajlandia,
  • Filipiny,
  • Madagaskar.

W Polsce ryzyko wystąpienia choroby jest związane przede wszystkim z możliwością jej przywleczenia z terenów endemicznego występowania zakażeń wirusem.

>> Przeczytaj także:

Jakie są objawy zakażenia wirusem Nipah?

Zakażenie wirusem Nipah powoduje u ludzi szereg objawów klinicznych, od zakażenia bezobjawowego, poprzez ostre zakażenie dróg oddechowych (łagodne, ciężkie), aż po śmiertelne zapalenie mózgu. Współczynnik śmiertelności wśród zakażonych szacuje się na 40% do 75%. Współczynnik może się różnić w zależności w zależności od lokalnych możliwości nadzoru epidemiologicznego i leczenia klinicznego.

Okres wylęgania choroby wynosi z reguły 4-14 dni, ale w skrajnych przypadkach od zakażenia do wystąpienia objawów może upłynąć ponad 40 dni.

W początkowej fazie choroby pojawiają się:

  • gorączka,
  • bóle głowy,
  • bóle mięśni,
  • wymioty,
  • ból gardła.

Stosunkowo łagodne objawy, które mogą być odebrane jako „zwykłe” przeziębienie, trwają od kilku do kilkunastu dni. W późniejszym okresie choroby mogą wystąpić zawroty głowy, senność, zaburzenia świadomości i objawy neurologiczne wskazujące na ostre zapalenie mózgu.

U niektórych pacjentów może pojawić się również nietypowe zapalenie płuc i poważne problemy z oddychaniem, w tym ostra niewydolność oddechowa. Zapalenie mózgu i drgawki występują w ciężkich przypadkach i prowadzą w ciągu 24 – 48 godzin do śpiączki.

Większość osób, które przeżyły ostre zapalenie mózgu, wraca do pełnego zdrowia, ale niektórych osób może dojść do długotrwałych schorzeń neurologicznych. U ok. 20% pacjentów występują zaburzenia padaczkowe i zmiany osobowości. Sporadycznie może wystąpić pozakaźne przewlekłe zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego.

Utajona postać zakażenia wirusem Nipah może ulegać reaktywacji po wielu latach, co może prowadzić nawet do zgonu.

Niewielka dostępność danych na świecie na temat choroby Nipah powoduje, że nie ma dowodów na zwiększoną częstość występowania lub nasilenie choroby w określonych grupach populacji, takich jak:

  • kobiety w ciąży,
  • niemowlęta,
  • osoby z obniżoną odpornością.

>> Warto przeczytać też:

Diagnostyka zakażeń wirusem Nipah

Rozpoznanie choroby Nipah nie jest możliwe w oparciu o objawy kliniczne ze względu na podobieństwo zapalenia mózgu, wywołane przez wirusa NiV, do infekcji wywoływanych przez inne wirusy, bakterie i grzyby. Jedynym sposobem na potwierdzenie zakażenia są badania laboratoryjne. Diagnostyka laboratoryjna w kierunku Nipah powinna być rozważana u osób z zapaleniem mózgu, przebywających w rejonie endemicznego występowania zakażeń wirusem lub powracających z takiego obszaru.

W diagnostyce laboratoryjnej w kierunku wirusa Nipah stosowane są metody molekularne i serologiczne:

  • badania molekularne – polegają na wykryciu materiału genetycznego wirusa w próbce pobranej od pacjenta. Najczęściej stosowaną metodą jest RT-PCR (ang. reverse-transcriptionpolymerase chain reaction). Materiałem do badania są:
    • krew,
    • płyn mózgowo-rdzeniowy,
    • mocz,
    • wymazy z nosa i gardła.
  • badania serologiczne – służą wykrywaniu przeciwciał w krwi pobranej od pacjenta, testy wykonywane są w trakcie choroby (10–14 dni po wystąpieniu objawów) i po wyzdrowieniu. Najczęściej stosowaną metodą jest ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay).

Dodatkowymi badaniami pomocnymi w ocenie stanu chorego są badania obrazowe ośrodkowego układu nerwowego – tomografia komputerowa i/lub rezonans magnetyczny.

Morfologia krwi obwodowej

>> Przeczytaj także:

Leczenie zakażenia wirusem Nipah

Leczenie choroby Nipah prowadzone jest w warunkach szpitalnych. Stosowane jest leczenie objawowe. Nie istnieją swoiste metody terapii. Z powodu możliwości wystąpienia przewlekłych powikłań oraz możliwości latentnego (utajonego) przebiegu zakażenia, wskazana jest wieloletnia, specjalistyczna obserwacja pacjenta.

Profilaktyka zakażenia wirusem Nipah

Do chwili obecnej nie została opracowana skuteczna szczepionka przeciwko wirusowi Nipah. Nieswoista profilaktyka zakażeń obejmuje:

  • unikanie kontaktu ze zwierzętami mogącymi potencjalnie przenosić wirusa (nietoperze, świnie),
  • unikanie picia surowego soku palmowego w rejonach endemicznych zakażeń,
  • unikanie bliskiego, niezabezpieczonego kontaktu fizycznego z osobami zakażonymi,
  • dokładne mycie owoców przed spożyciem,
  • dbanie o higienę rąk.

Podsumowanie

  • Naturalnym żywicielem wirusa Nipah są nietoperze owocożerne z rodziny Pteropodidae
  • Wirus Nipah może być przenoszony na ludzi ze zwierząt (nietoperze, świnie), w trakcie spożywania skażonej żywności oraz bezpośrednio z człowieka na człowieka.
  • Zakażenie wirusem Nipah może przebiegać u ludzi bezobjawowo oraz z objawami o różnym stopniu nasilenia, z zapaleniem mózgu włącznie.
  • Współczynnik śmiertelności w z powodu Nipah szacuje się na 40% do 75%.
  • Nie istnieje szczepionka przeciwko wirusowi Nipah, dla uniknięcia zakażenia stosowane są nieswoiste metody profilaktyki.
  • Nie ma swoistych metod leczenia choroby Nipah, w terapii stosowane jest leczenie objawowe wspomagające.

Piśmiennictwo

  1. dr n. med. Anna Parfieniuk-Kowerda „Zakażenie wirusem Nipah: przyczyny, objawy i leczenie”  https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/160614,choroba-nipah (dostęp 18.10.2024 r.)
  2. World Health Organization (WHO) Nipah virushttps://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/nipah-virus(dostęp 18.10.2024 r.)
  3. SpillOver: Viral Risk Ranking  https://spillover.global/rank-your-virus (dostęp 19.10.2024 r.)
  4. European Centre for Disease Prevention and Control  „Factsheet on Nipah virus disease” https://www.ecdc.europa.eu/en/infectious-disease-topics/nipah-virus-disease/factsheet-nipah-virus-disease (dostęp 21.10.2024 r.)

Fosforany bezpostaciowe w moczu – co oznaczają? Przyczyny występowania

Agnieszka Falborska
-
0
Fosforany bezpostaciowe w moczu – co oznaczają? Przyczyny występowania

Czy obecność fosforanów bezpostaciowych powinna być powodem do zmartwienia? Z jakich przyczyn te związki pojawiają się w moczu i co ma z tym wspólnego codzienna dieta? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Spis treści:

  1. Co to są fosforany bezpostaciowe?
  2. Skąd się biorą fosforany bezpostaciowe w moczu?
  3. Fosforany w moczu – normy
  4. Co oznacza wysokie stężenie fosforanów bezpostaciowych w moczu?
  5. Fosforany w moczu u dziecka
  6. Fosforany bezpostaciowe w moczu w ciąży
  7. Zakończenie

Co to są fosforany bezpostaciowe?

Fosforany bezpostaciowe są ziarnistymi strukturami, które często występują w skupiskach. W moczu o odczynie zasadowym i obojętnym występują białe/szare fosforany, niewykazujące zdolności do polaryzacji światła. Obecność tych związków w moczu jest zupełnie naturalna.

Skąd się biorą fosforany bezpostaciowe w moczu?

W moczu zdrowej osoby fizjologicznie występują nieliczne fosforany bezpostaciowe, których obecność związana jest z alkalizacją moczu. Na ilość fosforanów znajdujących się w moczu ma wpływ również nasza codzienna dieta. W związku fosforu szczególnie obfitują wysokoprzetworzone produkty, do których na etapie produkcji dodawane są fosforany w postaci soli nieorganicznych. Do tego typu żywności zaliczają się przede wszystkim napoje gazowane typu cola, ale chipsy i inne słone przekąski. Pewne ilości fosforanów występują również w nieprzetworzonej żywności – mięsie, rybach, orzechach, nasionach zbóż, warzywach.

>> Przeczytaj także: Ciężar właściwy moczu – co to za parametr i jak interpretować wyniki?    

Fosforany w moczu – normy

Nielicznie występujące fosforany są fizjologicznym elementem moczu i naturalne jest to, że będą się w nim pojawiały. Co jednak w przypadku, gdy badanie ogólne moczu wykazało obecność licznych fosforanów w moczu? Przede wszystkim trzeba mieć świadomość, że zwiększoną ilość fosforanów należy interpretować w połączeniu z innymi parametrami moczu, np. tymi dotyczącymi obecności bakterii, erytrocytów czy leukocytów.

>> Dowiedz się więcej:

Co oznacza wysokie stężenie fosforanów bezpostaciowych w moczu?

Należy podkreślić, że wysokie stężenie fosforanów bezpostaciowych w moczu wcale nie musi oznaczać poważnch problemów ze zdrowiem czy stanów wymagających interwencji lekarskiej. Zwiększone wydalanie fosforanów obserwuje się między innymi u osób stosujących dietę wegetariańską, w związku z wysokim spożyciem warzyw i produktów roślinnych. Jednocześnie wysoki poziom fosforanów w moczu może być również obserwowany u ludzi,które spożywają dużo wysokoprzetworzonej żywności, w tym wspominanych już napojów gazowanych. Czasem wysokie stężenie fosforanów bezpostaciowych w moczu jest także konsekwencją zagęszczenia moczu, spowodowanego zwykle odwodnieniem wynikającym ze zbyt niskiego spożycia płynów lub ich nadmiernej utraty, np. za sprawa biegunki. 

Jednak jeśli obok licznych fosforanów bezpostaciowych w moczu występują również inne upostaciowione osady moczu w niefizjologicznych stężeniach lub występują w ogóle, a nie powinny się pojawiać, np. bakterie – może być to związane z występującymi złogami fosforanowymi i tym samym zwiększonym ryzykiem kamicy fosforanowej. 

>> Warto wiedzieć: Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać?

Fosforany w moczu u dziecka

Wyższe stężenia fosforanów bezpostaciowych w moczu u dziecka bardzo często są konsekwencją nadmiaru słodzonych oraz gazowanych napojów w diecie i przyjmowania zbyt dużej ilości przetworzonej żywności. Takie wyniki same w sobie nie są niepokojącym sygnałem, choć w przypadku wystąpienia tych fosforanów w dużych stężeniach, mogą być dobrym powodem ku temu, by zastanowić się nad sposobem żywienia dziecka. Zaobserwowanie licznych fosforanów w moczu dziecka wiąże się z potrzebą podjęcia dalszej diagnostyki (i często ostatecznie leczenia) w przypadku, gdy ich obecności towarzyszą odstępstwa od normy innych parametrów moczu czy pojawiają się objawy wskazujące na możliwość problemów z funkcjonowaniem np. nerek.

Fosforany bezpostaciowe w moczu w ciąży

W przypadku kobiet w ciąży występowanie fosforanów w moczu również jest zupełnie fizjologicznym zjawiskiem. Co jednak w sytuacji, gdy w badaniu wykazano liczne fosforany bezpostaciowe? Kluczowe jest wówczas przeanalizowanie również innych parametrów moczu. Interwencja lekarska jest konieczna w przypadku wystąpienia bakterii, ponieważ może wskazywać to na wystąpienie infekcji w układzie moczowym oraz zaobserwowania innych zmian w parametrach moczu.

badanie ogólne moczu baner

Zakończenie

Fosforany bezpostaciowe są fizjologicznym elementem moczu i same w sobie nie powinny budzić naszego niepokoju. Jeśli ich podwyższonemu stężeniu towarzyszą inne nieprawidłowości, takie jak obecność bakterii w moczu czy erytrocytów, koniecznie jest sprawdzenie, co może być przyczyną tego stanu. Wiąże się to z potrzebą konsultacji lekarskiej i zazwyczaj również wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych czy powtórzenia badania moczu.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. Bil-Lula, I., Ćwiklińska, A., Kamińska, D., Kamińska, J., Kopczyński, Z. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej dotyczące badania upostaciowanych elementów moczu w medycznym laboratorium diagnostycznym. Diagn Lab.. (2019);55(3):145-198.

Monocyty – czym są? Co oznacza podwyższony lub obniżony poziom monocytów?

Angelika Janowicz
-
0
Monocyty – czym są? Co oznacza podwyższony lub obniżony poziom monocytów?

Monocyty to rodzaj białych krwinek. Są bardzo ważnym elementem układu immunologicznego, ponieważ biorą udział w odpowiedzi odpornościowej, usuwają czynniki zakaźne oraz uczestniczą w procesach zapalnych. Ich liczba wzrasta w niektórych stanach chorobowych, co jest określane mianem monocytozy. Dowiedz się, jak zbadać monocyty oraz co oznacza ich nieprawidłowy poziom.

Spis treści:

  1. Monocyty – co to jest?
  2. Jakie badanie na monocyty wykonać, by sprawdzić ich poziom?
  3. Badanie stężenia monocytów: interpretacja wyników
  4. Poziom monocytów podwyższony w czasie ciąży: czy to groźne?
  5. Jak leczyć monocytopenię i monocytozę?

Monocyty – co to jest?

Monocyty to największe z białych krwinek. Są zaliczane do agranulocytów. Charakteryzują się dużym rozmiarem (dojrzały monocyt osiąga średnicę 14–20 μm, a niekiedy nawet 40 μm) oraz jądrem w nerkowatym (a niekiedy owalnym) kształcie. Monocyty stanowią 5–10% białych krwinek (a według innych źródeł 2–8%).

Monocyty są produkowane w szpiku kostnym i uwalniane do krwiobiegu, gdzie odgrywają rolę pierwszej linii obrony organizmu. Pozostają tam przez kilka dni. Mają zdolność do przechodzenia z naczyń krwionośnych do tkanek, gdzie przekształcają się w makrofagi lub komórki dendrytyczne.

>> Przeczytaj też: Granulocyty i ich rodzaje. Jaką pełnią funkcję?

Za co odpowiadają monocyty?

Monocyty pełnią 3 główne funkcje:

  • uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej,
  • usuwają martwe komórki i czynniki zakaźne (fagocytoza),
  • uczestniczą w procesach zapalnych i hematopoezie (procesie wytwarzania i różnicowania elementów morfotycznych krwi).

Po przekształceniu się w komórki dendrytyczne albo makrofagi, monocyty prezentują antygeny limfocytom T lub B. Mają także zdolność do pobierania antygenu jeszcze w szpiku kostnym. Natomiast w procesach zapalnych wytwarzają cytokiny prozapalne oraz metaloproteinazy, które ułatwiają leukocytom przedostawanie się z krwi do ogniska zapalnego.

>> Przeczytaj też: Bazofile we krwi – jak interpretować wyniki badania?

Jakie badanie na monocyty wykonać, by sprawdzić ich poziom?

Badanie poziomu monocytów wykonuje się jako część morfologii krwi z rozmazem. Materiałem do analizy jest niewielka próbka krwi żylnej. Wynik badania wskazuje liczbę monocytów oraz ich procentowy udział w ogólnej liczbie leukocytów.

>> Zobacz też: Stan zapalny i rola leukocytów

Morfologia krwi to podstawowy test diagnostyczny, który pozwala określić również inne parametry (m.in. ilość innych rodzajów krwinek, poziom hemoglobiny, hematokryt). Zaleca się jej regularne wykonywanie nie tylko w przypadku obecności objawów chorobowych, ale także w ramach profilaktyki i kontroli ogólnego stanu zdrowia.

Morfologia banerek

>> Przeczytaj też: MCHC w morfologii krwi. Co to za wskaźnik, co oznacza niski lub podwyższony poziom?

Badanie stężenia monocytów: interpretacja wyników

Interpretacja wyników badania poziomu monocytów powinna być przeprowadzona przez lekarza. Należy wziąć pod uwagę nie tylko same wartości monocytów, ale także inne parametry morfologii krwi oraz stan kliniczny pacjenta.

Pamiętaj:
Wynik monocytów może być zafałszowany, jeżeli rozmaz wykonywany był automatycznie. Wówczas istnieje ryzyko, że komputer uzna inne komórki (np. neutrofile) za monocyty.

Stężenie monocytów obniżone: co to znaczy?

Obniżony poziom monocytów to monocytopenia. Stan ten obserwuje się m.in. przy:

  • zaburzeniach odporności (np. AIDS),
  • zespołach mielodysplastycznych,
  • niedokrwistości aplastycznej,
  • białaczce włochatokomórkowej.

Monocytopenia może pojawić się również na skutek leczenia onkologicznego.

>> Przeczytaj też: PDW (wskaźnik anizocytozy płytek krwi) – badanie, podwyższone i obniżone wskaźniki, interpretacja wyników

Stężenie monocytów za wysokie: co to znaczy?

Podwyższone monocyty to monocytoza. Stan ten obserwuje się m.in. przy [3]:

  • niektórych chorobach zakaźnych (np. płonicy),
  • leczeniu glikokortykosteroidami,
  • gruźlicy,
  • infekcyjnym zapaleniu wsierdzia,
  • marskości wątroby,
  • zapalnych chorobach tkanki łącznej,
  • nieswoistych zapaleniach jelit,
  • ziarnicy złośliwej,
  • białaczce mielomonocytowej.

Za wysokie monocyty mogą wystąpić także w okresie zdrowienia po chorobie zakaźnej.

>> Przeczytaj też: Choroby układowe tkanki łącznej

Poziom monocytów podwyższony w czasie ciąży: czy to groźne?

W czasie ciąży układ odpornościowy jest bardziej aktywny, co może prowadzić do fizjologicznego wzrostu liczby monocytów. Nie powinno to budzić niepokoju. Natomiast wynik znacznie przekraczający normę powinien być skonsultowany z lekarzem, aby wykluczyć potencjalne infekcje czy stany zapalne, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia matki lub dziecka.

Jak leczyć monocytopenię i monocytozę?

Nie każdy nieprawidłowy poziom monocytów wymaga leczenia. Jeżeli w morfologii krwi stwierdzono monocytopenię lub monocytozę, ale nie wykazano nieprawidłowości w innych badaniach diagnostycznych, a pacjent nie zgłasza żadnych objawów, zwykle nie trzeba podejmować żadnych działań terapeutycznych. Zalecane jest natomiast powtórzenie morfologii krwi po 2-3 tygodniach.

Jeżeli podwyższony lub obniżony poziom monocytów towarzyszy chorobie, wdrażane jest leczenie. Sposób terapii lekarz dopasowuje do przyczyny i stanu pacjenta.

Stężenie monocytów za wysokie lub za niskie: skutki braku leczenia

Nie każda monocytopenia lub monocytoza zagraża zdrowiu. Natomiast gdy nieprawidłowe wyniki badań są związane z chorobą, która nie zostanie odpowiednio leczona, może dojść do powikłań. Zależą one od rodzaju schorzenia.

Monocyty to element układu odpornościowego. Komórki te biorą udział w odpowiedzi immunologicznej i procesach zapalnych oraz uczestniczą w usuwaniu czynników zakaźnych. Aby zbadać ich poziom, należy wykonać badanie morfologii krwi z rozmazem. Wyniki powinny być zawsze interpretowane przez lekarza – z uwzględnieniem innych parametrów oraz stanu klinicznego pacjenta. Podwyższony poziom monocytów to monocytoza, a obniżony to monocytopenia.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. J.J. Tomaszewski, Diagnostyka laboratoryjna dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
  2. J. Kopeć-Szlęzak, Zróżnicowanie monocytów krwi obwodowej, Journal of Transfusion Medicine 2010, t. 3, nr 2, s. 62–66
  3. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.11.3.25. (dostęp 17.10.2024)
Page 37 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...363738...122Strona 37 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.