Sklep
Strona główna Blog Strona 34

Dieta eliminacyjna – na czym polega i kto powinien ją stosować? Niepożądane skutki

Jagoda Matusiak
-
0
Dieta eliminacyjna – na czym polega i kto powinien ją stosować? Niepożądane skutki

Diety eliminacyjne są sposobem skutecznego leczenia potwierdzonej klinicznie alergii pokarmowej. Stosuje się je również tymczasowo w celu diagnostycznym. Z tego artykułu dowiesz się na czym polega dieta eliminacyjna, kto powinien ją stosować i od czego zacząć. Przeczytasz także o jej zaletach i niepożądanych skutkach, a dodatkowe wskazówki pomogą Ci zastosować ją w sposób skuteczny i bezpieczny.

Spis treści:

  1. Na czym polega dieta eliminacyjna?
  2. Jak długo stosować dietę eliminacyjną?
  3. Kto powinien stosować dietę eliminacyjną?
  4. Dieta eliminacyjna – jak zacząć?
  5. Zalety diety eliminacyjnej
  6. Rodzaje diet eliminacyjnych – przykłady
  7. Dieta eliminacyjna – niepożądane skutki
  8. Dieta eliminacyjna – zasady i wskazówki
  9. Dieta eliminacyjna – czy jest skuteczna?
  10. Zakończenie

Na czym polega dieta eliminacyjna?

Dieta eliminacyjna polega na wykluczeniu produktów wywołujące nieprawidłową odpowiedź organizmu – niepożądane reakcje pokarmowe. Są to powtarzalne dolegliwości kliniczne, które występują po spożyciu konkretnych produktów, grup produktów lub substancji dodawanych do produktów.

Przykładowymi dietami eliminacyjnymi są:

  • dieta bezmleczna,
  • bezlaktozowa,
  • bezglutenowa,
  • bezjajeczna,
  • niskofruktozowa,
  • antyhistaminowa,
  • dieta low FODMAP.

>> Przeczytaj: Co wygląda na alergię pokarmową, choć nią nie jest?

Jak długo stosować dietę eliminacyjną?

Czas stosowania diety eliminacyjnej zależy od przypadku klinicznego. W celu diagnostycznym stosuje się ją tymczasowo i trwa zazwyczaj kilka tygodni. Po wyeliminowaniu z jadłospisu podejrzanych produktów przeprowadza się tzn. prowokacyjną próbę pokarmową w celu sprawdzenia czy są one odpowiedzialne za niepożądane reakcje organizmu.

W przypadku zdiagnozowanych chorób tj. celiakii czy fenyloketonurii dietę eliminacyjną należy stosować do końca życia.

Kto powinien stosować dietę eliminacyjną?

Dieta eliminacyjna może być jedynym sposobem na poprawienie stanu zdrowia pacjenta. Wskazaniami do zastosowania diety eliminacyjnej są:

  • podejrzenie alergii pokarmowej (w celu diagnostycznym)
  • rozpoznana alergia pokarmowa, np. alergia na orzeszki arachidowe
  • rozpoznana nietolerancja pokarmowa, np. nietolerancja laktozy,  
  • nadwrażliwość niealergiczna, np. na dodatki do żywności, 
  • nabywanie tolerancji, np. na białka mleka krowiego u małych dzieci,
  • choroby tj. celiakia, fenyloketonuria.
pakiet alergia pokarmowa

Dieta eliminacyjna – jak zacząć?

Niepokojące objawy należy w pierwszej kolejności skonsultować z lekarzem specjalistą (alergologiem, gastroenterologiem, pediatrą) w celu ustalenia odpowiedniej diagnostyki.

Wykluczanie produktów jest jedną z metod ustalania produktów/ alergenów nietolerowanych przez organizm. Do kompleksowej diagnostyki oprócz diety eliminacyjnej należą również szczegółowy wywiad lekarski, badanie przedmiotowe, testy skórne, badania laboratoryjne, próby prowokacyjne.

Dietę eliminacyjną wraz z próbą prowokacyjną należy przeprowadzić w warunkach domowych zgodnie z otrzymanymi wytycznymi.

Zalety diety eliminacyjnej

Celem zastosowania diety eliminacyjnej jest:

  • diagnostyka alergii pokarmowej,
  • złagodzenie lub całkowite ustąpienie objawów alergii i nietolerancji,
  • wyciszenie reakcji alergiczno-immunologicznej,
  • regeneracja błony śluzowej narządów przewodu pokarmowego,
  • poprawa szczelności bariery jelitowej,
  • zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergii krzyżowych,
  • poprawa czynności absorpcyjnej i trawiennej,
  • nabywanie tolerancji pokarmowej.

>> To może Cię zainteresować: Wybiórczość pokarmowa – gdy dziecko odmawia jedzenia

Rodzaje diet eliminacyjnych – przykłady

To w jaki sposób i dlaczego stosuje się dietę eliminacyjną zależy od przypadku klinicznego. Poniżej opisano przykłady trzech zastosowań różnych diet eliminacyjnych.

Dieta bezmleczna (niemowlęta)

Stosowana najczęściej u dzieci z podejrzeniem łagodnej lub umiarkowanej IgE‑niezależnej alergii na białka mleka krowiego. Według wytycznych iMAP próbę prowokacyjną przeprowadza się na podstawie tzn. drabiny mlecznej – dziecku podaje się odpowiednio przygotowane posiłki w odpowiedniej ilości i kolejności:

  • ETAP 1 – kruche ciastko,
  • ETAP 2 – mufinka,
  • ETAP 3 – naleśnik,
  • ETAP 4 – ser,
  • Etap 5 – jogurt,
  • ETAP 6 – mleko pasteryzowane/modyfikowane.

Postępowanie zgodnie z takim schematem pozwala w większości przypadków we właściwy sposób potwierdzić lub wykluczyć rozpoznanie alergii.

Dieta low FODMAP

Stosowana m.in. w przypadku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Składa się z trzech etapów:

  • Etap 1 polega na eliminacji produktów o dużej zawartości FODMAP i trwa od 4-8 tygodni.
  • Etap 2 – wprowadza się do diety w niewielkiej ilości wcześniej wyeliminowane produkty przez 6-10 tygodni i sprawdza się reakcję organizmu.
  • Etap 3 – personalizuje się dietę, czyli wyklucza się te produkty z diety, które wywołały i/lub nasiliły objawy na podstawie obserwacji w etapie poprzednim.

>> Sprawdź też: Wpływ diety low-FODMAP na IBS

Dieta bezlaktozowa

Stosowana u pacjentów z wrodzonym, pierwotnym lub wtórnym niedoborem laktazy. Pacjenci z wrodzonym – uwarunkowanym genetycznie – niedoborem laktazy muszą stosować dietę całkowicie bezlaktozową przez całe życie.

Aktywność laktazy może zmniejszać się również z wiekiem – pierwotny niedobór laktazy typu dorosłych (hipolaktazja dorosłych) – a indywidualna tolerancja laktozy może zależeć m.in. od ilości laktozy spożytej jednorazowo.

U pacjentów z wtórnym niedoborem laktazy (przejściowym spadkiem aktywności laktazy w wyniku np. ostrego zakażenia żołądkowo-jelitowego) wymagana jest całkowita lub częściowa eliminacja laktozy na okres 6-8 tygodni, aby powrócić do właściwej czynności enzymatycznej w jelicie cienkim.

>> Przeczytaj też: Dieta bez laktozy. Co jeść przy nietolerancji a czego unikać? Przykładowy jadłospis

Nietolerancja laktozy – test oddechowy wodorowo-metanowy

Dieta eliminacyjna – niepożądane skutki

Nieumiejętne wykluczanie produktów z diety może prowadzić do niepożądanych skutków, tj.:

  • niedobory składników odżywczych np. żelaza,
  • rozwój chorób np. osteoporoza,
  • niedożywienia.

Dieta eliminacyjna powinna być zatem odpowiednio zbilansowana, tak aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków. Ryzyko niedoborów pokarmowych jest tym większe, im więcej produktów jest eliminowanych i im dłużej są one eliminowane.

Wskazana jest wizyta u dietetyka w celu wyjaśnienia zasad diety eliminacyjnej i omówienia możliwych substytutów wyeliminowanych produktów. Zbilansowany jadłospis dostarczy niezbędne składniki odżywcze i pokryje zapotrzebowanie kilokaloryczne organizmu. 

Długo stosowana dieta eliminacyjna wymaga regularnej kontroli stanu zdrowia. Wizyty kontrolne i badania okresowe umożliwią wczesne wykrycie niedoborów pokarmowych.

>> To może Cię zainteresować: Nietolerancja laktozy – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Dieta eliminacyjna – zasady i wskazówki

Aby dieta eliminacyjna przyniosła pożądany efekt zastosuj się do poniższych wskazówek.

  • Przeprowadź ją pod nadzorem lekarza – według otrzymanych wytycznych.
  • Dietę eliminacyjną stosuj jedynie tak długo, jak jest to konieczne.
  • Skonsultuj się z dietetykiem w celu otrzymania listy możliwych do zastosowania substytutów i prawidłowego zbilansowania jadłospisu.
  • W razie potrzeby załóż dzienniczek bieżącego spożycia (godzina posiłku – produkty – ilość – występujące objawy/ dolegliwości)
  • Wykonaj badania zgodnie z zaleceniami lekarskimi.
  • Czytaj etykiety – sprawdzaj składy kupowanych produktów spożywczych i spożywanych potraw. W przypadku braku składu zrezygnuj z konsumpcji.
  • Przygotowuj samodzielnie posiłki w domu zgodnie z przepisami.
  • Unikaj sytuacji stwarzających ryzyko ekspozycji na alergen, np. kupowanie posiłków poza domem.

>> Sprawdź także: Całoroczne objawy alergii – przewodnik po alergenach w Twoim domu

Dieta eliminacyjna – czy jest skuteczna?

W alergii IgE-zależnej objawy pojawiają się od razu po spożyciu alergenu (w ciągu 2 godzin), natomiast w alergii nie-IgE-zależnej objawy mogą wystąpić po kilku godzinach – niekiedy nawet po kilku dniach od spożytego alergenu.

Co więcej, reakcja na spożyty pokarm i nasilenie objawów zależą od osobniczej wrażliwości. Mogą być różne w zależności od ilości, jakości, świeżości czy obróbki termicznej spożytych produktów. Obraz kliniczny może być zatem zmienny, mało swoisty i niejednoznaczny.

W przypadku małych dzieci zastosowanie diety eliminacyjnej może okazać się skuteczne, jeśli objawy dotyczą zmian skórnych, układu pokarmowego czy oddechowego. Dodatni test eliminacji-prowokacji potwierdza konieczność stosowania diety eliminacyjnej. Należy jednak pamiętać, że dziecko z wiekiem może nabyć tolerancje i „wyrosnąć z alergii”.

Diet eliminacyjnych należy zatem podchodzić nie tylko w sposób odpowiedzialny, ale również indywidualny i elastyczny – obserwując cały czas organizm.

Zakończenie

Dieta eliminacyjna jest jedynym skutecznym sposobem na poprawienie stanu zdrowia pacjentów z udokumentowaną alergią pokarmową.

Diety eliminacyjne są również narzędziem diagnostycznym. Po tymczasowym wykluczeniu podejrzanych produktów przeprowadza się tzn. prowokacyjną próbę pokarmową, aby ustalić czy wcześniej wykluczone pokarmy wywołują niepożądane reakcje organizmu.

Eliminacja z diety produktów powinna odbywać się pod kontrolą lekarza. Aby dieta eliminacyjna była skuteczna i bezpieczna powinna być przeprowadzona według otrzymanych wytycznych.

Bibliografia

  1. Better recognition, diagnosis and management of non-IgE-mediated cow’s milk allergy in infancy: iMAP-an international interpretation of the MAP (Milk Allergy in Primary Care) guideline – PubMed (dostęp 22.11.2024 roku)
  2. An ESPGHAN Position Paper on the Diagnosis, Management, and Prevention of Cow’s Milk Allergy – PubMed (dostęp 22.11.2024 roku)
  3. Alergia-na-mleko-dodatek.pdf (dostęp 22.11.2024 roku)
  4. Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Alergia i nietolerancje pokarmowe. Mleko i inne pokarmy. Wydawnictwo Help Med., Kraków 2013. (dostęp 22.11.2024 roku)
  5. Grzymisławska M., Żywienie osób z nadwrażliwością pokarmową, w: Dietetyka kliniczna. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2019. (dostęp 22.11.2024 roku)

Alergia na pleśń – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Krzysztof Wójcik
-
0
Alergia na pleśń – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Alergia na pleśń to problem zdrowotny, który dotyka wielu osób w Polsce i na świecie. Kontakt z pleśnią – zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz – może wywoływać objawy od łagodnego kataru po poważniejsze reakcje, takie jak astma.

W tym artykule dowiesz się, czym jest alergia na pleśń, jakie są jej przyczyny i objawy, jak wygląda diagnostyka i leczenie oraz jak minimalizować wpływ pleśni na zdrowie.

Spis treści:

  1. Alergia na pleśń – co to jest?
  2. Alergia na pleśń – objawy i symptomy
  3. Jakie są przyczyny alergii na pleśń?
  4. Alergia na pleśń – niezbędna diagnostyka
  5. Jak leczyć alergię na pleśń?
  6. Alergia na pleśń – czego unikać i jak zapobiegać?
  7. Zakończenie

Alergia na pleśń – co to jest?

Alergia na pleśń to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na kontakt z zarodnikami grzybów, które rozwijają się szczególnie intensywnie w wilgotnych, ciepłych środowiskach.

Zarodniki pleśni unoszą się w powietrzu i mogą być wdychane, co u osób uczulonych wywołuje reakcję alergiczną. Pleśń występuje na zewnątrz, m.in. w glebie, opadłych liściach i na gnijących roślinach, a także wewnątrz pomieszczeń, takich jak łazienki, kuchnie czy piwnice, gdzie duża wilgotność sprzyja jej rozwojowi.

Przeczytaj:

>> Alergeny, czyli co najczęściej uczula. Rodzaje i lista alergenów

>> Nietolerancja histaminy czy alergia? Czym się różnią i dlaczego łatwo je pomylić?

Alergia na pleśń – objawy i symptomy

Objawy alergii na pleśń mogą różnić się w zależności od poziomu narażenia oraz indywidualnego stopnia uczulenia. Najczęstsze symptomy to:

  • zatkany nos,
  • kichanie,
  • swędzenie nosa i oczu,
  • łzawienie,
  • kaszel,
  • duszności,
  • pieczenie w gardle.

W cięższych przypadkach mogą wystąpić dodatkowe dolegliwości, takie jak przewlekłe zapalenie zatok, alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna czy astma. Długotrwała ekspozycja na pleśń może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, szczególnie u osób z wcześniejszymi schorzeniami układu oddechowego.

>> Sprawdź też: Alergiczny nieżyt nosa – najczęściej diagnozowana choroba alergiczna w Polsce

Jakie są przyczyny alergii na pleśń?

Przyczyną alergii na pleśń jest nadwrażliwość na zarodniki grzybów, które są obecne w powietrzu. Najczęściej uczulające gatunki pleśni to:

  • Alternaria,
  • Aspergillus,
  • Cladosporium,
  • Penicillium.

Zarodniki tych pleśni łatwo unoszą się w powietrzu i mogą być wdychane, co u osób uczulonych prowadzi do reakcji alergicznych.

Ekspozycja na te grzyby jest szczególnie wysoka w okresie letnio-jesiennym, choć niektóre gatunki mogą przetrwać także zimą, zwłaszcza w wilgotnych miejscach wewnątrz budynków.

Mix pleśni – badanie przeciwciał IgE

Alergia na pleśń – niezbędna diagnostyka

Diagnozowanie alergii na pleśń opiera się na testach skórnych oraz badaniu poziomu przeciwciał IgE we krwi, które pomagają wykryć uczulenie na określone gatunki pleśni.

Jedną z bardziej precyzyjnych metod są pojedyncze testy alergenowe, który pozwalają nie tylko na określenie ogólnego uczulenia na pleśń, ale także na identyfikację konkretnych molekuł uczulających. Na przykład, w przypadku pleśni Alternaria, możliwe jest oznaczenie poziomu przeciwciał IgE przeciwko alergenowi Alt a 1.

>> To może Cię zainteresować: Alergia IgE-zależna, czyli jaka?

Jak leczyć alergię na pleśń?

Leczenie alergii na pleśń opiera się przede wszystkim na kilku działaniach:

  1. Redukcji ekspozycji na zarodniki pleśni
  2. Leczeniu objawowym – stosowaniu leków łagodzących dolegliwości, takich jak:
    • antyhistaminiki
    • kortykosteroidy donosowe
    • leki przeciwzapalne
  3. Zastosowaniu immunoterapii swoistej (SIT), szczególnie skuteczna w przypadku uczulenia na Alternaria alternata, która może znacząco złagodzić objawy i poprawić komfort życia pacjenta.

Dzięki odpowiedniemu leczeniu można zminimalizować wpływ alergii na codzienne funkcjonowanie i zmniejszyć ryzyko powikłań. Warto skonsultować się z lekarzem w celu dobrania najlepszej strategii leczenia.

Alergia na pleśń – czego unikać i jak zapobiegać?

Aby zminimalizować kontakt z zarodnikami pleśni, zaleca się:

  • unikanie miejsc o wysokiej wilgotności,
  • regularne czyszczenie potencjalnych siedlisk pleśni, np. łazienek, klimatyzatorów, okien,
  • usuwanie wszelkich przecieków wodnych i kontrolowanie wilgotnych obszarów,
  • stosowanie osuszaczy powietrza (utrzymywanie wilgotności na poziomie poniżej 45%) i regularną wymianę filtrów powietrza.

Dzięki tym czynnościom można znacznie zredukować ryzyko wystąpienia objawów alergii i poprawić jakość powietrza w pomieszczeniach.

>> Sprawdź także: Futerkowe dylematy: alergia na psy i koty – co warto wiedzieć?

Zakończenie

Alergia na pleśń to dolegliwość, która może znacząco wpływać na jakość życia, zwłaszcza u osób z astmą i innymi schorzeniami układu oddechowego. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie, w tym immunoterapia swoista, mogą pomóc w ograniczeniu objawów i poprawie komfortu życia.

Jeśli zauważasz u siebie symptomy alergii na pleśń, skonsultuj się z lekarzem, który doradzi odpowiednie badania i metody leczenia. Regularne kontrole oraz minimalizacja kontaktu z pleśnią mogą znacząco wpłynąć na zdrowie i samopoczucie.

Bibliografia

  1. Simon-Nobbe B, Denk U, Pöll V, Rid R, Breitenbach M. The spectrum of fungal allergy. Int Arch Allergy Immunol. 2008;145(1):58-86. doi: 10.1159/000107578. Epub 2007 Aug 20. PMID: 17709917.
  2. American College of Allergy, Asthma & Immunology. Arlington Heights, IL: American College of Allergy, Asthma & Immunology; 2018 Apr 23.
  3. American Thoracic – American Thoracic Society. New York, NY: American Thoracic Society. 2018.
  4. Fukutomi, Yuma & Taniguchi, Masami. (2015). Sensitization to fungal allergens: Resolved and unresolved issue. Allergology International. 145. 10.1016/j.alit.2015.05.007.
  5. Mayo Clinic. Rochester, MN: Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2019 Apr 3.
  6. Nationwide Children’s Hospital. Columbus, OH: Nationwide Children’s Hospital; 1976 [2018 Oct].
  7. Bozek A, Pyrkosz K. Immunotherapy of mold allergy: A review. Hum Vaccin Immunother. 2017 Oct 3;13(10):2397-2401. doi: 10.1080/21645515.2017.1314404. Epub 2017 May 8. PMID: 28481693; PMCID: PMC5647975.

Klirens kreatyniny – co to za badanie i kiedy się je wykonuje?

Agata Strukow
-
0
Klirens kreatyniny – co to za badanie i kiedy się je wykonuje?

GFR – wskaźnik przesączania kłębuszkowego – jest jednym z podstawowych badań wykonywanych dla oceny czynności nerek. Miarą GFR jest klirens kreatyniny. Czym jest to badanie, jak się je wykonuje, co może mieć wpływ na wynik i czym mogą być spowodowane nieprawidłowe wartości? Zapraszamy do przeczytania artykułu.

Spis treści:

  1. Klirens kreatyniny – co to za badanie?
  2. Klirens kreatyniny a GFR
  3. Klirens kreatyniny – od czego zależy wartość klirensu kreatyniny?
  4. Jak wykonuje się klirens kreatyniny?
  5. Kiedy może być zlecony klirens kreatyniny?
  6. Klirens kreatyniny – nieprawidłowe wyniki

Klirens kreatyniny – co to za badanie?

Kreatynina jest produktem rozpadu fosforanu kreatyny – związku, który bierze udział w skurczu mięśni szkieletowych. Dobowa synteza kreatyniny zależy od masy mięśniowej i wynosi 20-22 mg/kg/24 h u mężczyzn i 18-20 mg/kg/24 h u kobiet.

badanie kreatyniny

Wydalanie kreatyniny z organizmu odbywa się wyłącznie przez nerki, dlatego jej ilość jest dobrą miarą ich pracy.

>> Więcej o tym czym jest kreatynina znajdziesz w artykule: Czym jest kreatynina?

Poziom kreatyniny może być mierzony we krwi oraz w moczu. Badanie kreatyniny w moczu może być oznaczeniem tej substancji w porannej próbce moczu lub w dobowej zbiórce moczu. Określenie zawartości kreatyniny w zbiórce dobowej jest punktem wyjścia do określenia klirensu kreatyniny.

Klirens kreatyniny wyliczany jest ze wzoru:

klirens kreatyniny wzór

U – ilość kreatyniny w dobowej zbiórce moczu – mg/dl

V – objętość moczu ml/min

P – ilość kreatyniny w surowicy – mg/dl.

Niektóre wzory na obliczanie klirensu kreatyniny zawierają współczynnik korygujący – wzrost i masę ciała pacjenta, ponieważ ilość wytwarzanej kreatyniny zależna jest od masy mięśniowej.

Klirens kreatyniny a GFR

Klirens kreatyniny jest miarą GFR (ang. Glomerular Filtration Rate) – przesączania kłębuszkowego, czyli liczby mililitrów przefiltrowanych przez kłębuszki nerkowe na minutę. W praktyce pokazuje szybkość i wydajność filtracji nerkowej.

pakiet nerkowy baner

Określenie klirensu kreatyniny na podstawie dobowej zbiórki moczu – zbieranej przez 24 godziny – jest dokładniejszym wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej niż jej oznaczenie z pojedynczej porcji.

Ilość kreatyniny wydzielanej przez nerki jest zmienna w ciągu dnia, dlatego zebranie całego wyprodukowanego przez nerki moczu pozwala na dokładniejsze zbadanie funkcji nerek.

Z tego powodu badanie wymaga starannego zebrania wszystkich porcji moczu. Jeśli pacjent pominie jedną mikcję, wyniki mogą być niekompletne.

Wskaźnik GFR można także wyliczyć na podstawie stężenia kreatyniny we krwi. Mówimy wówczas o wskaźniku eGFR.

Klirens kreatyniny_ramka_2

Klirens kreatyniny – od czego zależy wartość klirensu kreatyniny?

Wartość klirensu kreatyniny zależna jest od ilości krwi, która dopływa do nerek, i od ich zdolności do filtrowania.

Jeśli tętnice nerkowe (doprowadzające krew do nerek) są zwężone (np. w przebiegu miażdżycy) lub pacjent jest odwodniony, ilość krwi przepływającej przez ten narząd jest mniejsza, co wpływa na wynik klirensu kreatyniny.

Osłabiona zdolność kłębuszków nerkowych do filtrowania (co dzieje się np. w takich chorobach jak kłębuszkowe zapalenie nerek czy martwica kanalików nerkowych) również wpływa na wynik klirensu kreatyniny.

Ciekawym jest fakt, iż pacjenci z chorobą jednej nerki mogą mieć prawidłowy wynik badania. W takich sytuacjach zdrowa nerka przejmuje funkcję obydwu i może zwiększać swój współczynnik filtracji. Organizm pacjenta funkcjonuje prawidłowo, spadek klirensu kreatyniny jest niezauważalny.

Czynniki wpływające na klirens kreatyniny:

  • aktywność fizyczna – w czasie trwania dobowej zbiórki moczu powstrzymaj się od aktywności fizycznej;
  • ciąża;
  • dieta bogata w mięso;
  • leki – niektóre antybiotyki ((aminoglikozydy, cefalosporyny), cymetydyna, cisplatyna;
  • wiek – z każdą dekadą wieku klirens kreatyniny zmniejsza się o 6,5 ml m.in. ze względu na spadek GFR.

>> To może Cię zainteresować: Laboratoryjne badania nerek

Jak wykonuje się klirens kreatyniny?

Badanie klirensu kreatyniny wymaga:

  • wykonania dobowej zbiórki moczu
  • pobrania krwi (najczęściej po zakończeniu dobowej zbiórki moczu).

Dobowa zbiórka moczu dokonywana jest do specjalnego pojemnika – można go otrzymać w laboratorium. Pierwsza, poranna porcja moczu powinna zostać odrzucona, materiał zbieramy do zbiorczego pojemnika od drugiej mikcji i kończymy na porannej porcji moczu dnia następnego.

W czasie zbierania materiału do badania pacjent powinien się nawadniać.

Kiedy może być zlecony klirens kreatyniny?

Badanie klirensu kreatyniny jest dziś rzadziej wykonywane, ponieważ w rutynowej diagnostyce stosuje się wyliczanie wskaźnika eGFR na podstawie stężenia kreatyniny we krwi.

Wskazaniem do badania może być podejrzenie choroby nerek lub nieprawidłowa praca nerek w przebiegu chorób innych narządów, np. chorób serca.

Zalecane jest pacjentom z podwyższonym stężeniem kreatyniny w krwi, a także po stwierdzeniu białka lub krwi w rutynowym badaniu ogólnym moczu.

Do objawów chorób nerek zaliczamy:

  • obrzęki – szczególnie obrzęki wokół oczu i na twarzy, które nasilają się w ciągu nocy, dlatego są szczególnie widoczne rano i stopniowo ustępują w ciągu dnia;
  • zmianę barwy moczu – mocz może być ciemny;
  • zmniejszoną ilość oddawanego moczu;
  • zmianę częstości oddawania moczu (szczególnie w ciągu nocy);
  • bóle w okolicach nerek;
  • wysokie ciśnienie tętnicze krwi.

Przeczytaj także:

>> Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje – część 1

>> Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje (cz.2). Ciśnienie tętnicze a styl życia

>> Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje (cz. 3). Diagnostyka nadciśnienia tętniczego

Klirens kreatyniny – nieprawidłowe wyniki

Obniżony klirens kreatyniny występuje:

  • w zaburzeniach funkcji nerek (niewydolność nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, martwica kanalików nerkowych);
  • zaburzeniach dopływu krwi do nerek (miażdżyca, odwodnienie);
  • w marskości wątroby z wodobrzuszem;
  • we wstrząsie.

Podwyższony klirens kreatyniny może wystąpić:

  • po wysiłku fizycznym;
  • w ciąży;
  • po zażyciu niektórych leków.

>> Sprawdź też: Anty-PLA2R – kluczowy marker serologiczny błoniastego kłębuszkowego zapalenia nerek

Klirens kreatyniny i wyliczany na jego podstawie GFR wykonywany jest z dobowej zbiórki moczu. Jest to badanie czasochłonne, dlatego w badaniach rutynowych określa się eGFR na podstawie oznaczania kreatyniny we krwi. W praktyce badanie to jest dziś rzadko wykonywane.

Piśmiennictwo:

  1. Pagana K., Pagana T., Testy laboratoryjne i badania diagnostyczne w medycynie, Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2013.
  2. Wielka Interna, Nefrologia, pod redakcją Michała Myśliwca. Medical Tribune Polska, Warszawa 2017. Wydanie II.

Nieswoiste choroby zapalne jelit – groźne choroby o podstępnym przebiegu

Damian Matusiak
-
0
Nieswoiste choroby zapalne jelit – groźne choroby o podstępnym przebiegu

Nieswoiste choroby zapalne jelit to grupa schorzeń, w których przewlekły stan zapalny w obrębie cewy pokarmowej prowadzi nie tylko do licznych objawów, ale i groźnych zarówno ostrych, jak i przewlekłych powikłań.

Co dokładnie kryje się pod tym enigmatycznym terminem? Jakie objawy są charakterystyczne dla nieswoistych chorób zapalnych jelit? Te i wiele innych odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Nieswoiste zapalenie jelit u dorosłych – czym się objawia?
  2. Jak rozpoznać nieswoiste zapalenie jelit u dzieci?
  3. Nieswoiste zapalenie – diagnostyka i badania
  4. Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie u dorosłych
  5. Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie u dzieci
  6. Nieswoiste zapalenie jelit – dieta
  7. Podsumowanie

Nieswoiste zapalenie jelit u dorosłych – czym się objawia?

Nieswoiste choroby zapalne jelit, czyli choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), to grupa chorób, w przebiegu których układ odpornościowy rozpoznaje tkanki budujące jelita jako obce, atakuje je i niszczy.

W przebiegu ChLC zmiany mogą obejmować odcinek od jamy ustnej do odbytnicy i całą grubość ściany jelita. Natomiast WZJG ogranicza się do jelita grubego i błony śluzowej tego narządu. Ta podstawowa znajomość zasięgu obu chorób pozwala na łatwiejsze zapamiętanie objawów. W ten sposób:

Choroba Leśniowskiego-Crohna objawia się:

  • bólami brzucha (zazwyczaj o niewielkim i zmiennym nasileniu),
  • przewlekłą biegunką, zazwyczaj bez domieszki świeżej krwi,
  • zmianami okołoodbytniczymi: nawracającymi ropniami, przetokami,

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego cechują:

  • silne, kurczowe bóle brzucha,
  • stolce z obfitą domieszką świeżej krwi,

Wspólnymi objawami są z kolei:

  • nawracające gorączki,
  • osłabienie,
  • utrata apetytu i/lub masy ciała,
  • bóle stawów będące skutkiem ich zapalenia.

Jak rozpoznać nieswoiste zapalenie jelit u dzieci?

U dzieci objawy mogą być podobne do wymienionych wyżej, jednak w tej grupie wiekowej szczególną uwagę należy zwrócić na:

  • zahamowanie wzrastania,
  • zahamowanie przyrostu masy ciała.

W populacji pediatrycznej, w której najczęstszą przyczyną bólów brzucha są zaburzenia czynnościowe, warto znać tzw. “czerwone flagi”, czyli objawy skłaniające do niezwłocznej diagnostyki między innymi w kierunku nieswoistych chorób zapalnych jelit. Oprócz powyższych są to:

  • krwawienie z przewodu pokarmowego,
  • zmiany okołoodbytnicze (ropnie, przetoki),
  • bóle brzucha wybudzające dziecko ze snu,
  • dolegliwości brzuszne z jednoczesnym występowaniem zapalenia stawów, zmian skórnych (rumień guzowaty), chorób oczu (zapalenie błony naczyniowej oka i zapalenie nadtwardówki) oraz wątroby (w tym pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych i autoimmunologiczne zapalenie wątroby).

Nieswoiste zapalenie – diagnostyka i badania

“Podstawą podstaw” diagnostyki jest szczegółowo zebrany wywiad – obejmujący także obciążenie rodzinne i czynniki ryzyka zachorowania. W dalszej kolejności są wykonywane badania:

Laboratoryjne:

  • morfologia z rozmazem,
  • białko C-reaktywne (CRP),
  • w zależności od prezentowanych objawów opcjonalnie także ALT, AST, GGTP, czynnik reumatoidalny, kreatynina, mocznik, kwas moczowy, ferrytyna, przeciwciała ANA i/lub ANCA,
  • kalprotektyna w kale; jej wartość niska (poniżej 250mcg/g) wskazuje na niskie, a wysoka (powyżej 250, a zwłaszcza 1000 mcg/g) na duże prawdopodobieństwo choroby przy obecności charakterystycznych objawów; należy jednak pamiętać, że ten marker nie jest swoisty dla omawianej grupy chorób.

Endoskopowe:

  • kolonoskopia z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego,
  • zdecydowanie rzadziej gastroskopia,

Obrazowe:

  • USG jamy brzusznej,
  • tomografia komputerowa jamy brzusznej i/lub miednicy,
  • rezonans magnetyczny jelit (enterografia MR).

kalprotektyna w kale

Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie u dorosłych

Leczenie składa się z postępowania niefarmakologicznego:

oraz farmakoterapii (leki immunosupresyjne):

  • aminosalicylany (sulfasalazyna, mesalazyna),
  • metotreksat,
  • azatiopryna lub 6-merkaptopuryna,
  • glikokortykosteroidy (prednizon),
  • leki biologiczne.

Pakiet stanu zapalnego jelit (5 badań)

Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie u dzieci

U dzieci stosowane grupy leków są podobne, jednak ich dawkowanie jest dostosowane do wieku i masy ciała.

Nieswoiste zapalenie jelit – dieta

Według ekspertów The International Organization for the Study of Inflammatory Bowel Disease (IOIBD) zalecane jest umiarkowane do wysokiego spożycie warzyw i owoców. Wyjątek dotyczy pacjentów z ChLC, u których występują zwężenia jelit, którym zaleca się ograniczenie spożycia nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego, ograniczając w ten sposób spożycie niektórych:

  • warzyw (kalafior, kapusta pekińska, szpinak, pomidory, suszone rośliny strączkowe),
  • owoców (maliny, agrest, kiwi, awokado).

IOIBD zaleca spożycie węglowodanów złożonych i cukrów prostych zgodnie z zaleceniami dla osób zdrowych. Wyjątek stanowią pacjenci z ChLC i WZJG z towarzyszącymi czynnościowymi zaburzeniami jelit, bez aktywnego stanu zapalnego. U tych pacjentów sugeruje się stosowanie diety FODMAP.

Nie ma również wskazań do ograniczania spożycia glutenu u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit.

Podsumowanie

Choroby zapalne jelit, czyli choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, wywołują szereg objawów, których część – zwłaszcza u dzieci – może zostać przeoczona.

Jeśli dostrzegasz jedną lub kombinację kilku wyżej wymienionych dolegliwości to zgłoś się do lekarza, który Cię zbada i zleci podstawowy pakiet badań diagnostycznych. A jeśli zdecydujesz się wykonać je samodzielnie, pamiętaj o powyższej liście i każdorazowo skonsultuj wyniki ze specjalistą.

Piśmiennictwo

Bouhuys M, Lexmond WS, van Rheenen PF. Pediatric Inflammatory Bowel Disease. Pediatrics. 2023 Jan 1;151(1):e2022058037. doi: 10.1542/peds.2022-058037. PMID: 36545774.

https://publications.aap.org/pediatrics/article/151/1/e2022058037/190342/Pediatric-Inflammatory-Bowel-Disease?autologincheck=redirected

Oliveira SB, Monteiro IM. Diagnosis and management of inflammatory bowel disease in children. BMJ. 2017 May 31;357:j2083. doi: 10.1136/bmj.j2083. PMID: 28566467; PMCID: PMC6888256.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6888256/

Seyedian SS, Nokhostin F, Malamir MD. A review of the diagnosis, prevention, and treatment methods of inflammatory bowel disease. J Med Life. 2019 Apr-Jun;12(2):113-122. doi: 10.25122/jml-2018-0075. PMID: 31406511; PMCID: PMC6685307.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6685307/

Tavakoli P, Vollmer-Conna U, Hadzi-Pavlovic D, Grimm MC. A Review of Inflammatory Bowel Disease: A Model of Microbial, Immune and Neuropsychological Integration. Public Health Rev. 2021 May 5;42:1603990. doi: 10.3389/phrs.2021.1603990. PMID: 34692176; PMCID: PMC8386758.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8386758/

Godala M, Gaszyńska E, Zatorski H, Małecka-Wojciesko E. Dietary Interventions in Inflammatory Bowel Disease. Nutrients. 2022 Oct 12;14(20):4261. doi: 10.3390/nu14204261. PMID: 36296945; PMCID: PMC9607252.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9607252/

Leukocyty i bakterie w moczu w ciąży. Kiedy wyniki badania powinny niepokoić?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Leukocyty i bakterie w moczu w ciąży. Kiedy wyniki badania powinny niepokoić?

Badanie moczu, zarówno badanie ogólne, jak i ocena jego osadu to jedne z podstawowych badań laboratoryjnych, wykonywanych rutynowo w czasie ciąży. O czym świadczy obecność leukocytów w moczu? Czy leczeniu podlegają tylko objawowe odchylenia w badaniach moczu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Co oznaczają leukocyty w moczu w ciąży?
  2. Co oznaczają bakterie w moczu w ciąży? 
  3. Czy bakterie w moczu w ciąży są groźne?
  4. Przyczyny pojawienia się leukocytów i bakterii w moczu w ciąży
  5. Wyniki badania moczu w ciąży – kiedy powinny niepokoić?

Co oznaczają leukocyty w moczu w ciąży?

Określenie liczby leukocytów w próbce moczu można wykonać przede wszystkim w czasie oceny jego osadu. W trakcie oceny mikroskopowej możliwa jest identyfikacja między innymi elementów morfotycznych, wałeczków, czy kryształów. W prawidłowych warunkach podczas oceny osadu moczu liczba leukocytów nie powinna przekraczać 5 w polu widzenia. Podwyższenie ich liczby może świadczyć o rozwijającej się infekcji moczowej.

>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Podwyższone leukocyty w moczu w ciąży

W sytuacji, gdy liczba leukocytów w polu widzenia przekracza 10 – świadczy to o znamiennej leukocyturii. Taki wynik może towarzyszyć rozwijającemu się zakażeniu układu moczowego. Warto jednak podkreślić, że obecność leukocytów w moczu nie zawsze jest związana z przyczyną chorobową. Podwyższone leukocyty mogą wynikać bowiem z nieprawidłowej techniki pobierania moczu, wówczas pochodzą one z zewnętrznego ujścia cewki moczowej.

pakiet zakażenie układu moczowego

Należy wiedzieć, że próbkę moczu na badanie ogólne należy oddać do specjalnego pojemnika i najlepiej, żeby była to próbka z pierwszego porannego oddania moczu (poranna mikcja). Co więcej, przed oddaniem próbki moczu okolicę zewnętrznego ujścia cewki moczowej należy dokładnie umyć. Mocz oddany do oceny powinien pochodzić z tak zwanego środkowego strumienia. Oznacza to, że pierwsza partia moczu w czasie mikcji powinna trafić do toalety, kolejna partia moczu powinna trafić do pojemnika, a ostatnia partia moczu znów powinna zostać oddana do toalety.

>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Czy leukocyty w moczu w ciąży są groźne?

Podwyższone leukocyty w ciąży mogą być związane między innymi z takimi schorzeniami infekcyjnymi jak:

  • zapalenie cewki moczowej,
  • zapalenie pęcherza moczowego,
  • ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek,
  • śródmiąższowe zapalenie nerek.

Obecność leukocytów w moczu u kobiety ciężarnej powinna skłonić do wykonania posiewu moczu. Taki krok powinien być podjęty również w przypadku braku objawów klinicznych zakażenia. Posiew moczu to badanie, które pozwala na potwierdzenie obecności w moczu bakterii. Co więcej, wynik posiewu pozwala uzyskać informacje na temat rodzaju bakterii oraz ich ilości w moczu. Dostarcza również informacji o antybiotykowrażliwości wykrytych bakterii, co pozwala na dobranie skutecznego leczenia.

Co oznaczają bakterie w moczu w ciąży? 

Obecność bakterii w moczu może świadczyć o rozwijającej się infekcji układu moczowego. W sytuacji, gdy liczba jednego rodzaju bakterii przekracza wartość 1000 (czyli 10 do potęgi 3) w 1 mililitrze badanego moczu u ciężarnej z symptomami infekcji, to taki wynik potwierdza obecność zakażenia.

Z kolei w przypadku, gdy kobiet ciężarna nie prezentuje objawów zakażenia układu moczowego, ale w wyniku posiewu moczu wykrywane są jednego rodzaju bakterie i ich liczba przewyższa 100 000 (czyli 10 do potęgi 5) w przeliczeniu na 1 mililitr,  to wówczas mówi się o obecności bezobjawowego bakteriomoczu.

Czy bakterie w moczu w ciąży są groźne?

Zgodnie z wytycznymi bakteriomocz objawowy, jak i bezobjawowy występujący u kobiety ciężarnej powinien być leczony. Dlaczego? Bakterie znajdujące się w obrębie dróg moczowych mogą bowiem w późniejszych okresach ciąży (II i III trymestr ) przedostawać się do górnych dróg moczowych i prowadzić do poważniejszego w skutkach odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Infekcje dotykające układ moczowy mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym porodu przedwczesnego (a więc porodu przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży) oraz małej masy urodzeniowej dziecka (masa poniżej 2500 gramów). Z tego powodu kobiety ciężarne powinny okresowo wykonywać badania moczu zgodnie z zaleceniami ginekologa.

>> Przeczytaj także: Zakażenia układu moczowego (ZUM)

Przyczyny pojawienia się leukocytów i bakterii w moczu w ciąży

W czasie ciąży w organizmie kobiety zachodzi wiele przemian, które predysponują do występowania zakażeń układu moczowego, objawiających się obecnością bakterii i leukocytów w moczu. Częstym infekcjom układu moczowego sprzyja bowiem między innymi:

  • ucisk powiększającej się macicy na moczowody, utrudniający odpływ moczu,
  • większa tendencja do obecności glukozy w moczu (nawet mimo braku cukrzycy),
  • zmniejszenie napięcia mięśniówki moczowodów, co sprzyja zastojowi moczu i wynika ze zmian hormonalnych.

Warto wspomnieć, że w czasie ciąży może dojść do kolonizacji układu moczowego przez paciorkowce z grupy B. Ich obecność może także świadczyć o kolonizacji w obrębie pochwy, co z kolei grozi zakażeniem dziecka w czasie porodu. Z tego powodu kolonizacja w obrębie pochwy paciorkowcami z grupy B jest wskazaniem do podjęcia odpowiedniego leczenia.

Wyniki badania moczu w ciąży – kiedy powinny niepokoić?

Wszelkie odchylenia stwierdzone w badaniu ogólny moczu, ocenie jego osadu oraz posiewie moczu powinny być skonsultowane z lekarzem, a najlepiej z prowadzącym ginekologiem. Podejrzenie zakażenia układu moczowego wymaga wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych, w tym oceny stężenia kreatyniny, CRP, a także wykonania morfologii krwi obwodowej. Pomocne może być również badanie USG oceniające układ moczowy.

Badanie ogólne moczu w ciąży jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych oceniających funkcjonowanie układu moczowego. To badanie jest ujęte w kalendarzu badań i jest wykonywane kilkakrotnie w przebiegu całej ciąży. Wszelkie odchylenia w badaniu moczu w czasie ciąży powinny być ocenione przez lekarza, ponieważ pomimo braku objawów, może zajść potrzeba włączenia odpowiedniego leczenia.

Bibliografia

  1. D. Moczulski, Leczenie zakażeń układu moczowego u kobiet w ciąży, Medycyna po Dyplomie, 2012/10,
  2. R. Drabczyk, Zakażenie układu moczowego w ciąży, Medycyna Praktyczna [dostęp online],
  3. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
  4. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

Duszność – punkt wspólny wielu dramatycznych chorób

Damian Matusiak
-
0
Duszność – punkt wspólny wielu dramatycznych chorób

Duszność to jedno z najbardziej niepokojących odczuć, które może towarzyszyć wielu groźnym chorobom. Co warto o niej wiedzieć? Gdzie szukać pomocy? Przeczytaj, by wiedzieć, co zrobić gdy u siebie bądź bliskich wystąpi ten objaw.

Spis treści:

  1. Jakie mogą być przyczyny duszności?
  2. Jak wygląda duszność? Objawy
  3. Duszność – pierwsza pomoc
  4. Diagnostyka duszności
  5. Duszność – leczenie
  6. Duszność – podsumowanie

Jakie mogą być przyczyny duszności?

Duszność jest subiektywnym odczuciem braku powietrza lub trudności w oddychaniu. Wynika ona z interakcji wielu czynników fizjologicznych, psychologicznych, społecznych i środowiskowych.

Duszność ma wiele przyczyn i może ujawniać się nagle lub stopniowo, osiągać największe nasilenie podczas wysiłku fizycznego, wdechu lub wydechu.

W zależności od czasu trwania można wyróżnić:

  • duszność ostrą: towarzyszy ostrym, zazwyczaj groźnym schorzeniom, u osób dorosłych mogą to być:
  • duszność przewlekłą: wynika z długotrwałej choroby, najczęściej serca i/lub płuc, głównie:
    • przewlekłej niewydolności serca,
    • choroby wieńcowej,
    • przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
    • idiopatycznego włóknienia płuc,
    • mukowiscydozy,
    • astmy,
    • nadciśnienia płucnego.

Jak wygląda duszność? Objawy

Duszność, jak już wspomniano, jest subiektywnym odczuciem niemożności “złapania tchu”, z drugiej strony kilka czynników może pomóc w ustaleniu potencjalnej przyczyny:

  • duszność wdechowa, czyli pojawiająca przy próbie nabrania powietrza, jest powiązana głównie z przeszkodą w przepływie powietrza w górnych drogach oddechowych, którą może być:
    • ostre zapalenie krtani,
    • zapalenie nagłośni,
    • ropień okołomigdałkowy,
    • ciało obce,
  • duszność wydechowa, czyli towarzysząca próbie usunięcia powietrza z płuc, pojawia się przy:
    • zaostrzeniu astmy,
    • zaostrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
  • duszność spoczynkowa, czyli pojawiająca się podczas spokojnego oddychania:
    • choroby serca (ostre i przewlekłe),
    • choroby płuc (ostre i przewlekłe),
  • duszność wysiłkowa, która prowokowana jest aktywnością fizyczną (różnego stopnia, w zależności od bazowego stanu zdrowia):
    • zaostrzenia chorób płuc (w tym astmy i POChP),
    • choroby serca (głównie przebiegające z niewydolnością tego narządu).

Objawami bardzo niepokojącymi, które mogą współwystępować z dusznością, a które powinny skłonić do natychmiastowego udania się po pomoc lekarską, są:

  • ból w klatce piersiowej,
  • sinica (sine zabarwienie skóry),
  • przyspieszony i/lub spłycony oddech,
  • wzmożony wysiłek oddechowy,
  • uczucie kołatania serca,
  • krwioplucie,
  • intensywny, produktywny kaszel,
  • słyszalny świst (wdechowy, wydechowy oraz wdechowo-wydechowy).

Duszność – pierwsza pomoc

Gdy spotkasz osobę zgłaszającą duszność pamiętaj, że może być to objaw choroby. Jeśli nie jest to duszność ostra, dana osoba zachowuje się i rozmawia zupełnie swobodnie, poradź udanie się do lekarza rodzinnego w celu ustalenia źródła objawu.

W przypadku złego stanu ogólnego, trudności z mówieniem, złapaniem tchu, podejmij następujące kroki:

  • zapytaj, co się dzieje, od kiedy dana osoba odczuwa duszność, jakie zgłasza objawy dodatkowe,
  • poproś rozmówcę, by usiadł w spokojnym i bezpiecznym miejscu (najlepiej z podparciem), wezwij pomoc dzwoniąc pod numer 112,
  • zaczekaj z chorym do momentu przyjazdu pogotowia; w tym czasie należy sprawdzać stan świadomości, pytając o samopoczucie.

Gdy do momentu przyjazdu karetki nastąpi utrata przytomności u poszkodowanego pamiętaj o podstawach BLS (basic life support):

  • ponownie upewnij się, że jesteś bezpieczny,
  • upewnij się, że osoba straciła przytomność; chwyć za ramiona, lekko potrząśnij, spytaj “Co się stało? Słyszysz mnie?”,
  • sprawdź, czy chory oddycha; uklęknij od strony bocznej, skieruj ucho w stronę ust tak, by małżowiną uszną móc poczuć i usłyszeć oddech, a wzrok skieruj na klatkę piersiową chorego i obserwuj ruchy oddechowe,
  • jeżeli w ciągu około 10 sekundowej oceny stwierdzisz, że chory na pewno oddycha – ułóż go w tzw. pozycji bezpiecznej,
  • jeżeli nie oddycha, rozpocznij resuscytację (30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechy – jeden cykl) i kontynuuj do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego lub przywrócenia funkcji oddechowych, albo co najmniej tak długo, jak to możliwe; kluczową kwestią są prawidłowo wykonane uciski klatki piersiowej – to pozwala na podtrzymanie krążenia w naczyniach krwionośnych.

Diagnostyka duszności

Duszność, jako objaw bardzo niepokojący, każdorazowo wymaga diagnostyki. Wykonywanie jej na własną rękę jest niebezpieczne – może istotnie opóźnić czas rozpoznania choroby.

Duszność ostra, nagła, powinna być diagnozowana w ramach Izby Przyjęć lub Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.

Duszność przewlekłą, narastającą przez kilka dni lub tygodni, można diagnozować w trybie ambulatoryjnym. W tym drugim przypadku:

  • przypomnij sobie (może nawet napisz!), kiedy zaczęła się duszność, czy jest obecna na wdechu czy wydechu, jakie są objawy towarzyszące,
  • przygotuj listę leków, jakie zażywasz,
  • przygotuj dotychczasową dokumentację medyczną (wypisy ze szpitala, wyniki wcześniejszych badań, itp.),
  • przygotuj informacje o chorobach występujących w najbliższej rodzinie (rodzice, rodzeństwo, dzieci),
  • z powyższymi informacjami zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu.

Szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie przedmiotowe pozwolą na ukierunkowanie diagnostyki i tym samym sprawne postawienie rozpoznania choroby leżącej u podstaw duszności.

Morfologia krwi obwodowej

Duszność – leczenie

Najważniejszym elementem terapii jest leczenie choroby podstawowej leżącej u podstaw dolegliwości. W przypadkach zaawansowanej choroby przewlekłej wykrytej późno (np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc) uczucie duszności może utrzymywać się mimo podjętej terapii. Z tego względu nie należy zbyt długo czekać na zgłoszenie się po pomoc, gdy pojawi się duszność.

Duszność – podsumowanie

Duszność to uczucie niemożności wykonania pełnego oddechu. Często towarzyszy bardzo poważnym chorobom, stąd nie może zostać zignorowana. Przyczynę ostrej duszności diagnozuje się w trybie pilnym, przewlekłej zaś w trybie ambulatoryjnym, po starannym przygotowaniu samego pacjenta.

Źródła

Hashmi MF, Modi P, Basit H, et al. Dyspnea. [Updated 2023 Feb 19]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499965/

Sunjaya AP, Homaira N, Corcoran K, Martin A, Berend N, Jenkins C. Assessment and diagnosis of chronic dyspnoea: a literature review. NPJ Prim Care Respir Med. 2022 Mar 8;32(1):10. doi: 10.1038/s41533-022-00271-1. PMID: 35260575; PMCID: PMC8904603.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8904603/

Sharma S, Hashmi MF, Badireddy M. Dyspnea on Exertion. [Updated 2023 Jun 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499847/

Viniol A, Beidatsch D, Frese T, Bergmann M, Grevenrath P, Schmidt L, Schwarm S, Haasenritter J, Bösner S, Becker A. Studies of the symptom dyspnoea: a systematic review. BMC Fam Pract. 2015 Oct 24;16:152. doi: 10.1186/s12875-015-0373-z. PMID: 26498502; PMCID: PMC4619993.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4619993/

European Resuscitation Council Guidelines 2021: Basic Life Support

Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Agata Strukow
-
0
Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Regularne miesiączki są najbardziej widocznym, klinicznym symptomem prawidłowo funkcjonującego cyklu u kobiety. Dlatego wszelkie odstępstwa od regularnego cyklu bywają powodem do niepokoju. Poznaj klasyfikację zaburzeń cyklu miesiączkowego, ich przyczyny i diagnostykę.

Spis treści:

  1. Klasyfikacja zaburzeń miesiączkowania – zaburzenia miesiączkowania ICD-10
  2. Nieregularny okres – co ile dni występuje?
  3. Przyczyny zaburzeń miesiączkowania – przyczyny wtórnego braku miesiączki
  4. Zaburzenia miesiączkowania – objawy i konsekwencje
  5. Zaburzenia miesiączkowania – diagnostyka
  6. Zaburzenia miesiączkowania – leczenie
  7. Podsumowanie

Klasyfikacja zaburzeń miesiączkowania – zaburzenia miesiączkowania ICD-10

Zaburzenia miesiączkowania w ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób) określane są jako brak miesiączki, skąpe lub rzadkie miesiączki (N91).

Kliniczny podział tych zaburzeń to brak miesiączki lub miesiączki nieregularne.

Brak miesiączki (z łac. amenorrhea) może występować jako:

  • pierwotny (z łac. amenorrhea primaria) – polega na nierozpoczęciu miesiączkowania w okresie pokwitania – czyli w wieku typowym dla początku dojrzewania płciowego;
  • wtórny (z łac. amenorrhea secundaria) – jest to brak miesiączki u kobiety, która uprzednio miesiączkowała. Diagnostyki przyczyn wtórnego braku miesiączki wymaga stan, w którym u kobiety regularnie miesiączkującej jej zatrzymanie trwa trzy miesiące.

Z kolei nieregularne krwawienia miesięczne występują jako:

  • oligomenorrhea – rzadkie miesiączkowanie
  • polimenorrhea – nadmiernie częste miesiączkowanie.

Nieregularny okres – co ile dni występuje?

Prawidłowy cykl miesięczny trwa 28 dni (+/- 7 dni). Jeśli cykl jest krótszy niż 21 dni i dłuższy niż 35 dni, rośnie ryzyko występowania cykli bezowulacyjnych i problemów z zajściem w ciążę, ponieważ czas trwania lutealnej fazy cyklu – po owulacji – wynosi 12-14 dni.

Nieprawidłowy cykl miesiączkowy to okres, w którym miesiączka występuje:

  • w cyklu krótszym niż 21 dni – zbyt częste miesiączki
  • w cyklu dłuższym niż 35 dni – zbyt rzadkie miesiączki.

Za nieprawidłowe uznaje się również, jeśli miesiączka trwa dłużej niż 8 dni.

Nieregularny okres _ramka

Przyczyny zaburzeń miesiączkowania – przyczyny wtórnego braku miesiączki

Przyczyny zaburzeń miesiączkowania i wtórnego braku miesiączki mogą być bardzo zróżnicowane. Cykl menstruacyjny u kobiety zależy m.in. od prawidłowego funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Jeśli na którymś z poziomów tej osi wystąpią zaburzenia, możemy mieć do czynienia z nieprawidłowymi cyklami miesiączkowymi.

Niewydolność podwzgórzowo-przysadkowa- zaburzenia funkcji podwzgórza, uszkodzenie podwzgórza lub przysadki (tzw. hipogonadyzm hipogonadotropowy)

Podwzgórze wydziela hormon GnRH – gonadoliberynę, który jest sygnałem dla przysadki mózgowej do wydzielania LH i FSH – hormonów sterujących cyklem miesiączkowym. Zaburzenia wydzielania tych hormonów, niskie stężenie gonadotropin to jedna z częstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania.

oś podwzgórze-przysadka-jajnik infografika

Źródłem tych zaburzeń może być zespół Kallmana – choroba uwarunkowana genetycznie. Jednak znacznie powszechniej są to przyczyny wtórne, do których należą:

  • stres emocjonalny i czynniki psychogenne – nieregularne miesiączki mogą występować w okresach wzmożonego napięcia psychicznego u kobiety i mogą ustępować samoistnie, gdy stres przeminie;
  • zaburzenia odżywiania – anoreksja lub bulimia – organizm kobiety z zaburzeniami masy ciała produkuje mniejsze ilości GnRH;
  • otyłość;
  • zbyt intensywne uprawianie sportu – zanik miesiączki występuje u ok. 5-25% kobiet intensywnie uprawiających sport. Dla organizmu taki wysiłek fizyczny jest czynnikiem stresowym, podwyższającym stężenie kortyzolu, a w konsekwencji obniżającym wydzielanie GnRH i LH. Duże znaczenie ma również fakt, iż w niektórych sportach zawodniczki odżywiają się nieadekwatnie do wkładanego wysiłku fizycznego. Brak miesiączki najczęściej występuje w takich dyscyplinach jak biegi długodystansowe, gimnastyka, pływanie, kolarstwo, często są obserwowane u kobiet uprawiających balet.

Inną grupą przyczyn niewydolności układu podwzgórze-przysadka są zmiany powstałe wskutek uszkodzenia jednego z tych narządów. Zdarza się to w przebiegu:

  • operacji lub napromieniania okolicy podwzgórzowo-przysadkowej;
  • zespołu Sheehana – uszkodzenia przysadki w wyniku krwotoku poporodowego i wstrząsu pokrwotocznego.

Zaburzenia czynności osi podwzgórze – przysadka wywołane przez zespół policystycznych jajników (PCOS)

W zespole policystycznych jajników podstawowym problemem są zmiany w jajnikach polegające na nadmiernej produkcji androgenów (męskich hormonów płciowych). Dodatkowe, niekorzystnie wpływające na przebieg tej choroby czynniki to insulinooporność oraz stężenie LH. Jedną z dolegliwości PCOS są zaburzenia miesiączkowania, polegające na występowaniu skąpych krwawień w cyklach dłuższych niż 35 dni. U niektórych pacjentek występuje mniej niż 8 cykli w roku, u niektórych następuje zanik miesiączki. Rzadziej dochodzi do zaburzeń polegających na krótkich i częstych cyklach.

Pierwotna niewydolność jajników (z ang. primary ovarian insufficiency, POI) – hipogonadyzm hipergonadotropowy

Stan nazywany także „przedwczesną menopauzą” lub „przedwczesnym wygasaniem czynności jajników”, występuje u kobiet przed 40 r.ż. Objawem klinicznym pierwotnej niewydolności jajników są:

  • zaburzenia miesiączkowania typu oligomenorrhea i/lub brak miesiączek,
  • podwyższone stężenie FSH/LH i niedobór estrogenów (uderzenia gorąca, suchość pochwy, osteoporoza).

Nieregularne miesiączki u młodych kobiet mogą być pierwszym objawem niewydolności jajników.

Hiperprolaktynemia – podwyższone stężenie prolaktyny

Podwyższone stężenie prolaktyny może być spowodowane przyczynami fizjologicznymi (np. ciąża lub karmienie piersią) lub patofizjologicznymi (np. gruczolak przysadki – prolaktynoma, choroby autoimmunologiczne, itp.).

Podwyższony poziom prolaktyny wywołuje szereg objawów, w tym zaburzenia miesiączkowania do braku miesiączki włącznie. Stopień nasilenia objawów zależny jest od stężenia prolaktyny we krwi.

>> Sprawdź też: Prolaktyna u kobiet – ile wynosi referencyjna wartość? Prolaktyna w ciąży i w menopauzie

Inne przyczyny zaburzeń miesiączkowania

  • guzy przysadki inne niż prolaktynoma oraz guzy okolicy podwzgórzowo-przysadkowej;
  • wady macicy i kanału rodnego – wrodzone lub nabyte (np. zrosty utrudniające przepływ krwi menstruacyjnej);
  • choroby tarczycy – niedoczynność lub nadczynność tarczycy.

>> To może Ci się przydać: Tarczyca PRZED ciążą – pod specjalnym nadzorem

Zaburzenia miesiączkowania a stosowane leki

Do zaburzeń cyklu może prowadzić także zażywanie niektórych leków. Obserwuje się zaburzenia miesiączkowania po zażywaniu sterydów (leków glikokortykosteroidowych), leków przeciwdepresyjnych, nasennych, stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

Preparatami, które mogą powodować zaburzenia miesiączkowania są najczęściej hormonalne leki antykoncepcyjne, również wkładki domaciczne.

Zaburzenia miesiączkowania – objawy i konsekwencje

Najczęstszymi objawami zaburzeń miesiączkowania są:

  • nieregularne okresy,
  • zanik miesiączki,
  • zmiana obfitości krwawień – krwawienia skąpe lub nadmierne.

Zaburzenia miesiączkowania są problemem, który może prowadzić do szeregu konsekwencji zdrowotnych. W wyniku zbyt dużych krwawień może wystąpić anemia z niedoboru żelaza. Skutkami zaburzeń hormonalnych mogą być: hirsutyzm (nadmierne owłosienie), mlekotok, niepłodność, problemy skórne (trądzik).

Zaburzenia miesiączkowania – diagnostyka

Przyczyny zaburzeń miesiączkowania mogą być różne, dlatego celem diagnostyki jest ustalenie ich źródła i podjęcie właściwego leczenia. Dla części pacjentek celem takiego leczenia będzie zajście w ciążę.

>> Przeczytaj też: Najczęstsze przyczyny problemów z zajściem w ciążę

Po zebraniu wywiadu oraz zbadaniu pacjentki, jednym z pierwszych kroków diagnostycznych jest wykluczenie ciąży oraz diagnostyka funkcji tarczycy (nadczynności lub niedoczynności).

pakiet tarczycowy rozszerzony

Często wykonuje się szereg badań:

  • morfologia,
  • oznaczenie poziomu hormonów (w kierunku PCOS, przedwczesnego wygaszania czynności jajników, oznacza się poziom prolaktyny),
  • parametry układu krzepnięcia.
pakiet hormony kobiece zaburzenia miesiączkowania

Wykonuje się również badania obrazowe, np. USG.

Odpowiednie badania zleca lekarz prowadzący, najczęściej ginekolog, często we współpracy z endokrynologiem.

Zaburzenia miesiączkowania – leczenie

Sposób leczenia jest uzależniony do przyczyny choroby. Jeśli wynika ona z istniejących wad narządu rodnego lub spowodowana jest guzem przysadki, pacjentka może wymagać leczenia operacyjnego.

Zaburzenia hormonalne wymagają korekty za pomocą farmakoterapii (hormony tarczycy, hormonalną terapię zastępczą, hormonalne leki stosowane w antykoncepcji, agonistów dopaminy, itp.).

Jeśli problemy z miesiączką spowodowane są przez zaburzenia odżywiania – anoreksję – pacjentka wymaga leczenia psychiatrycznego. Jeśli towarzyszy im niedokrwistość z niedoboru żelaza, włącza się odpowiednią suplementację.

Leczenie zaburzeń miesiączkowania może być procesem długotrwałym, pacjentka powinna również zmienić styl życia, wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe oraz właściwą – umiarkowaną – aktywność fizyczną.

Podsumowanie

Zaburzenia miesiączkowania u kobiet w wieku rozrodczym to złożony problem medyczny. Należy pamiętać, iż już trzymiesięczny brak miesiączki jest przesłanką do wdrożenia diagnostyki. Również zaburzenia długości cyklu miesiączkowego (zbyt krótkie lub zbyt długie cykle) powinny skłaniać do konsultacji lekarskiej, zwłaszcza w sytuacji, gdy pacjentka chciałaby zajść w ciążę.

PIŚMIENNICTWO

  1. Sosnowska G., Laudański P., Pierwotna niewydolność jajników – patogeneza, diagnostyka i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019, tom 4, nr 1, strony 34–39.
  2. Wielka Interna, Endokrynologia, pod redakcją Wojciecha Zgliczyńskiego. Medical Tribune Polska, Warszawa 2020. Wydanie II. 

Rak skóry – rodzaje, objawy, badania i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Rak skóry – rodzaje, objawy, badania i leczenie

Skóra to największy narząd naszego organizmu, w obrębie którego również mogą rozwijać się nowotwory złośliwe, w tym rak skóry. Jakie są objawy choroby? Na czym polega diagnostyka i leczenie raków skóry? Jakie jest rokowanie w przypadku tych nowotworów? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Czym jest rak skóry?
  2. Rak skóry: rodzaje
  3. Przyczyny rozwoju raka skóry: czynniki ryzyka
  4. Jak wygląda rak skóry: objawy sygnalizujące rozwój zmiany nowotworowej
  5. Rozpoznanie raka skóry
  6. Rak skóry: leczenie
  7. Profilaktyka raka skóry. Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Czym jest rak skóry?

Raki skóry to niejednolita grupa nowotworów złośliwych, która stanowi największy ich odsetek. Zgodnie z wiedzą histologiczną, raki wywodzą się z tkanki nabłonkowej. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że nie każdy nowotwór złośliwy to rak. Nowotwory złośliwe to szersza grupa, ponieważ zalicza się do nich raki, ale również nowotwory wywodzące się z innych tkanek niż tkanka nabłonkowa.

Dla przykładu czerniak to nowotwór złośliwy skóry niebędący rakiem skóry, ponieważ wywodzi się on z melanocytów, a nie z komórek nabłonka. Mówiąc więc o rakach skóry, nie mamy na myśli czerniaka.

Predyspozycja do zachorowania na raka skóry (czerniaka) – przesiewowy panel genetyczny

Zachorowalność na raka skóry

Raki skóry mogą wystąpić w każdym wieku, jednak zdecydowanie częściej pojawiają się u osób starszych. Ich powstawanie jest związane z narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe, co sprawia, że są częściej diagnozowane w krajach o dużym nasłonecznieniu (np. w Australii). Zgodnie z danymi statystycznymi, raki skóry stanowią aż 97% nowotworów złośliwych skóry i około 30-40% wszystkich nowotworów złośliwych ogólnie.

Najczęściej występującym nowotworem złośliwym skóry jest rak podstawnokomórkowy – stanowi on ponad 80% wszystkich raków skóry. Drugim pod względem częstości występowania jest rak kolczystokomórkowy, który stanowi około 20% raków skóry. Warto wspomnieć, że zauważalny jest wzrost częstości występowania raków skóry w populacji europejskiej.

>> Przeczytaj: Glikacja i jej wpływ na proces starzenia skóry

Rak skóry: rodzaje

Jak już wspomniano, raki skóry to niejednorodna grupa nowotworów. Wyróżniamy wśród nich:

  • raka podstawnokomórkowego,
  • raka kolczystokomórkowego, określanego również jako rak skóry płaskonabłonkowy,
    • raka brodawkującego (zaliczanego do raków kolczystokomórkowych).

Wymienione powyżej dwa główne rodzaje raków skóry różnią się od siebie nie tylko częstością występowania, ale również przebiegiem i rokowaniem, o czym więcej można przeczytać w kolejnych akapitach.

>> Sprawdź też: Przebarwienia skóry. Przyczyny, diagnostyka i terapia

Podstawnokomórkowy rak skóry

Rak podstawnokomórkowy to nowotwór wywodzący się z komórek macierzystych mieszka włosowego. Wyróżniamy kilka typów raka podstawnokomórkowego, a mianowicie:

  • typ guzkowy,
  • typ barwnikowy,
  • typ powierzchowny,
  • typ twardzinopodobny.

Należy podkreślić, że rak podstawnokomórkowy niezwykle rzadko daje przerzuty (mniej, niż 0,6% przypadków). Typowo wykazuje powolny, wieloletni wzrost oraz tendencję do miejscowego naciekania otaczających tkanek.

Rak skóry kolczystokomórkowy

Rak kolczystokomórkowy to nowotwór złośliwy skóry, wywodzący się z komórek warstwy kolczystej naskórka.

Naskórek to najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, która zbudowana jest typowo z czterech warstw, jedną z nich jest właśnie warstwa kolczysta. Na ten nowotwór złośliwy częściej zapadają mężczyźni. Z rakiem kolczystokomórkowym wiąże się większe ryzyko naciekania tkanek otaczających oraz przerzutowania (3-5%). Nowotwór ten może przerzutować między innymi do węzłów chłonnych i płuc.

>> To może Cię zainteresować: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Przyczyny rozwoju raka skóry: czynniki ryzyka

Przyczyną rozwoju raków skóry są mutacje genetyczne, do których dochodzi między innymi pod wpływem działania pewnych czynników środowiskowych. Do czynników ryzyka rozwoju raków skóry zalicza się:

  • narażenie na promieniowanie ultrafioletowe,
  • korzystanie z solariów, niestosowanie fotoprotekcji (kremów z filtrem),
  • ekspozycja na promieniowanie jonizujące, węglowodory aromatyczne, tytoń do żucia,
  • obniżenie odporności, zakażenie wirusem HIV,
  • stan po przeszczepie narządów,
  • przewlekłe drażnienie skóry,
  • palenie tytoniu,
  • przewlekłe stany zapalne w obrębie skóry,
  • starszy wiek,
  • dodatni wywiad rodzinny.

>> Przeczytaj również: Rola badań genetycznych w diagnostyce nowotworów

Jak wygląda rak skóry: objawy sygnalizujące rozwój zmiany nowotworowej

Raki skóry są związane z promieniowaniem UV, a więc lokalizują się najczęściej na odsłoniętych częściach ciała, szczególnie na twarzy, szyi, grzbietach rąk.

W odniesieniu do raka podstawnokomórkowego obserwuje się najczęściej obecność pojedynczego guzka, który cechuje się perłowo-białym brzegiem, a czasami centralnie zlokalizowanym owrzodzeniem.

Rak kolczystokomórkowy również jest zazwyczaj twardym guzkiem, często owrzodziałym, z tendencją do rozpadu. Raki kolczystokomórkowe często lokalizują się na pograniczu skóry i błon śluzowych, na przykład na czerwieni wargowej.

Rozpoznanie raka skóry

Doświadczony dermatolog już na podstawie obrazu klinicznego jest w stanie wysnuć podejrzenie raka skóry. Należy mieć jednak świadomość, że zarówno rak podstawnokomórkowy, jak i kolczystokomórkowy może występować w różnych odmianach i nie zawsze przyjmuje klasyczny, podręcznikowy wygląd.

Z tego powodu ogromną rolę w diagnostyce raków skóry oraz czerniaka odgrywa badanie dermatoskopowe, a więc oglądanie zmian skórnych z użyciem narzędzia powiększającego obraz. Obraz dermatoskopowy poszczególnych rodzajów nowotworów skóry jest różny, co pozwala lekarzowi na postawienie wstępnej diagnozy. Potwierdzeniem rozpoznania jest jednak badanie histopatologiczne usuniętej zmiany.

Badania laboratoryjne przy raku skóry

Badania laboratoryjne nie mają zastosowania w rozpoznawaniu raków skóry. Najważniejsze jest dokładnie przeprowadzone badanie dermatoskopowe, które ma na celu wytypowanie zmian wzbudzających niepokój onkologiczny. Zmiany te powinny zostać wycięte chirurgicznie i ocenione w badaniu histopatologicznym.

Badania histopatologiczne przy raku skóry

Badanie histopatologiczne jest niezbędną procedurą przy podejrzeniu raka skóry. Badaniu temu poddaje się usuniętą chirurgicznie zmianę skórną.

Badanie histopatologiczne pozwala na potwierdzenie rozpoznania oraz identyfikację rodzaju raka skóry. Co więcej, umożliwia ocenę marginesu, z jakim usunięto zmianę i tym samym ocenę doszczętności wycięcia.

>> Sprawdź też: Czym są markery nowotworowe i jakich dostarczają informacji?

Rak skóry: leczenie

Leczeniem z wyboru w przypadku raków skóry jest wycięcie chirurgiczne. Jednak nie w każdym przypadku możliwe jest usunięcie zmiany.

W sytuacji, gdy pacjent nie kwalifikuje się do usunięcia chirurgicznego wykorzystywane są inne metody leczenia, w tym między innymi:

  • terapia fotodynamiczna,
  • kriochirurgia,
  • radioterapia,
  • stosowanie substancji miejscowych takich jak imikwimod, 5-fluorouracyl.

Rak skóry: rokowanie

W większości przypadków rokowanie w przebiegu raków skóry jest dobre, szczególnie w przypadku niezwykle rzadko przerzutującego raka podstawnokomórkowego. Rokowanie zależy jednak od wybranej metody leczniczej (najlepsze w przypadku wycięcia chirurgicznego) oraz od rozległości i stopnia zajęcia tkanek otaczających. W przypadku raka kolczystokomórkowego wyleczalność określaną poprzez 5-letni okres wolny od choroby wynosi około 90%.

>> To może Cię zainteresować: Wpływ promieni słonecznych na skórę

Profilaktyka raka skóry. Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raków skóry jest narażenie na promieniowanie ultrafioletowe. Co więc można zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania? Należy pamiętać o kilku zasadach, a mianowicie o:

  • rezygnacji z korzystania z solarium,
  • stosowaniu kremów z filtrem (najlepiej SPF 50), również zimą,
  • unikaniu ekspozycji na promieniowanie UV w godzinach jego największego natężenia (11-15 latem),
  • używaniu czapek, kapeluszy i innych nakryć głowy, które zmniejszają narażenie skóry twarzy na promieniowanie UV,
  • rezygnacji z palenia papierosów,
  • regularnych, corocznych kontrolach dermatoskopowych.

>> Przeczytaj także: Tatuaż a zdrowie. Przeciwwskazania i choroby, uczulenie, ciąża

Raki skóry to najczęstsze nowotwory złośliwe. Częstość ich występowania rośnie wraz z wiekiem, a co za tym idzie z dłuższą ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, co sprzyja powstawaniu mutacji genetycznych. Coroczna kontrola w gabinecie lekarza dermatologa pozwala na wczesne wychwycenie niepokojących zmian i usunięcie ich na początkowym etapie. Poprawia to istotnie rokowanie, ale i pozwala na osiągnięcie lepszych efektów estetycznych związanych z zabiegiem chirurgicznym.

Bibliografia

  1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2022,
  2. T. Jastrzębski, Klinika Chirurgii Onkologicznej Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku, Nowotwory skóry, rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy – klasyfikacja i leczenie. [dostęp online],
  3. S. Jabłońska i inni, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL 2005.

Niedobory witamin i minerałów u dzieci – objawy, przyczyny, badania

Magdalena Konowrocka
-
0
Niedobory witamin i minerałów u dzieci – objawy, przyczyny, badania

Prawidłowy rozwój psychosomatyczny dziecka i jego dobry stan zdrowia zależny jest od prawidłowej diety. Intensywny rozwój młodego organizmu sprawia, że łatwo reaguje on na wszelkie niedobory pokarmowe. Jakie dzieci są szczególnie podatne na hipowitaminozę (niedobór witamin) i czy należy zalecać dzieciom dodatkową suplementację składników odżywczych? Jakich składników odżywczych dzieci w Polsce spożywają zbyt dużo? Zapraszamy do przeczytania artykułu.

Spis treści:

  1. Niedobory witamin u dzieci – kiedy mogą występować?
  2. Niedobory witamin i składników pokarmowych u niemowląt
  3. Niedobory witamin i składników pokarmowych u dzieci od 1 do 3 r.ż.
  4. Niedobór NNKT u dzieci
  5. Jak zapobiegać niedoborom witamin i minerałów u dzieci?
  6. Nadmiar składników pokarmowych w diecie
  7. Podsumowanie

Niedobory witamin u dzieci – kiedy mogą występować?

Niedobory witamin i minerałów u dzieci – dzięki postępowi w zakresie żywienia oraz poprawie warunków życia – nie są już problemem u dzieci zdrowych i spożywających zróżnicowaną dietę. Mogą pojawiać się natomiast w środowiskach, gdzie stosowany model żywieniowy jest:

  • bogaty w produkty przetworzone, ubogi w świeże warzywa i owoce oraz pełnowartościowe białko
  • wegański lub wegetariański – jeśli nie jest odpowiednio zbilansowany.

Drugą grupą dzieci narażonych na niedobory witamin i składników pokarmowych są dzieci z chorobami, którym towarzyszy zespół złego wchłaniania (celiakia, nieswoiste choroby zapalne jelit) lub takie, które wymagają diet eliminacyjnych (np. alergie pokarmowe).

Niedobory witamin i składników pokarmowych u niemowląt

Jakie niedobory pokarmowe zdarzają się u niemowląt?

  • Witamina K – jest bardzo ważnym elementem prawidłowego działania układu krzepnięcia. Na niedobór witaminy K, a tym samym ryzyko krwawień, narażone są noworodki. Nasilenie krwawienia oraz jego umiejscowienie może być różne. Mogą to być wybroczyny na skórze, ale – co jest szczególnie groźne – mogą to być krwawienia śródczaszkowe, prowadzące do uszkodzenia mózgu. Dlatego noworodki objęte są programem profilaktyki, polegającym na podaniu witaminy K domięśniowo w ciągu 6 godzin po urodzeniu.
  • Witamina D – niedobór witaminy D jest powszechny w naszej szerokości geograficznej, zarówno wśród dorosłych, jak i wśród dzieci. Niedobór witaminy D w młodszej populacji skutkuje krzywicą – stan, w którym obserwuje się zaburzenia mineralizacji kości. Objawy rozwiniętej krzywicy u dziecka to m.in. deformacja kości długich, rozmiękanie kości potylicy, zahamowanie wzrostu.
    Jedynym sposobem zapobiegania krzywicy u dzieci jest suplementacja tej witaminy od pierwszych dni życia dziecka, niezależnie od tego czy jest karmione piersią czy nie.

Zalecana dawka witaminy D zależna jest od wieku niemowlęcia, u dzieci do 6 m.ż. zaleca się 400 IU/dobę, u dzieci od 6 do 12 m.ż. zaleca się do 600 IU/dobę.

  • Jod – Polska jest krajem z niedoborem jodu, ale niedobór tego składnika pokarmowego – dzięki wzbogacaniu w jod soli – u osób dorosłych nie jest powszechny. Jednak jest problemem u niemowląt. U dzieci karmionych piersią pełne zapotrzebowanie na jod zaspokajane jest tylko w dwóch pierwszych miesiącach życia. Aby nie dopuścić do niedoborów tego pierwiastka u dziecka, kobieta karmiąca powinna zadbać o odpowiednią podaż jodu w swojej diecie. Dzieci karmione mlekiem zastępczym w mniejszym stopniu są narażone na niedobór jodu, ponieważ jest ono wzbogacane w ten składnik pokarmowy. Jednak ocenia się, iż w Polsce, aż u 82% niemowląt niekarmionych piersią, spożycie jodu jest niższe niż rekomendują zalecenia.

Tymczasem jod jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy, bardzo ważnych dla prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego już w życiu płodowym, ale także u niemowląt i małych dzieci. Prawidłowa zawartość jodu w diecie zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcji mózgu i poprawia funkcje poznawcze.

  • Żelazo – to pierwiastek niezwykle ważny dla młodego organizmu. W ludzkim organizmie najwięcej żelaza jest w erytrocytach i hemoglobinie krwi. W organizmie dziecka żelazo jest również niezbędne dla prawidłowego rozwoju mózgu, jego odpowiedni poziom musi również zagwarantować przyrost masy mięśni i produkcję mioglobiny. Aby zapewnić optymalny poziom żelaza u niemowlęcia, musi być odpowiednie stężenie ferrytyny we krwi pępowinowej oraz prawidłowy poziom ferrytyny i hemoglobiny we krwi matki. W Polsce nie ma zaleceń, aby rutynowo suplementować żelazo u dzieci (nadmiar żelaza również nie jest korzystny dla zdrowia). Ponieważ jednak około 25% niemowląt spożywa mniej żelaza niż zalecają rekomendacje, należy być wyczulonym na wczesne wykrywanie jego niedoboru.
Badanie ferrytyny

Do objawów niedoboru żelaza u dzieci należą:

  • osłabienie, rozdrażnienie, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia apetytu;
  • opóźniony rozwój psychoruchowy;
  • zaburzenia neurologiczne, np. ADHD;
  • sucha i szorstka skóra, wypadanie włosów, zapalenie kącików ust i języka.
Niedobory witamin u dzieci _ramka_1

Najlepszym sposobem zapobiegania niedoborom pokarmowym niemowląt jest dbanie o zrównoważoną i pokrywającą zapotrzebowanie dietę. Należy zwracać uwagę na to, w jaki sposób odbywa się rozszerzanie jadłospisu dziecka. W Polsce zwraca uwagę fakt, iż przy rozszerzaniu diety niemowlęcia nieproporcjonalnie rośnie udział cukru i słodyczy, brakuje natomiast ryb i mięsa. Niewielka jest w ich dietach ilość tłuszczów, aż 95% (sic!) niemowląt spożywa mniej tłuszczu niż jest to zalecane.

Niedobory witamin i składników pokarmowych u dzieci od 1 do 3 r.ż.

W diecie dziecka, które ukończyło 1 r.ż., zwraca uwagę nadmiar udziału energii pochodzący z sacharozy – prawie 75% dzieci spożywa za dużo cukru. U dzieci starszych znacząco większy niż zalecany, jest także udział białka w diecie.

A jak kształtuje się udział witamin i minerałów?

  • Witamina D – najczęstszy niedobór witamin u dzieci powyżej 1 r.ż. 95% dzieci spożywa mniej witaminy D niż zalecają rekomendacje, a należy pamiętać, iż tylko ok. 20 % tego związku pochodzi z diety. Dlatego u każdego, również zdrowego dziecka, należy suplementować witaminę D i jest to jedyny uzasadniony suplement podawany dzieciom.

Dawka rekomendowana dla dzieci po ukończeniu 1 r.ż. wynosi od 600 -1000 IU/dobę, w zależności od masy ciała. Witaminę D należy dziecku podawać od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli niemożliwa jest synteza skórna w miesiącach letnich. Najlepszym sposobem dobrania indywidualnej dawki jest oznaczenie stężenia witaminy D we krwi. Wartości referencyjne stężenia tego związku w surowicy wynoszą 30-50 ng/ml i są takie same jak dla osób dorosłych.

badanie witaminy D

Dzieci z otyłością powinny otrzymywać wyższe dawki suplementu (od 1200 IU/dobę).

Niedobory witamin u dzieci _ramka_2
  • Witamina E – witamina rozpuszczalna w tłuszczach – badania wskazują, iż ok. 60% dzieci od 1-3 r.ż otrzymuje niewystarczającą ilość witaminy E, chociaż niedobry jej niedobory nie są obserwowane. Źródłami witaminy E w pokarmach są oleje roślinne, oliwa z oliwek, migdały i orzechy.  Niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach mogą występować u dzieci z mukowiscydozą, charakterystyczne symptomy to neuropatia obwodowa, obrzęki i zmiany skórne.  
  • Potas – aż 87% dzieci w wieku 1-3 r.ż. w Polsce spożywa zbyt mało potasu.
  • Wapń – blisko połowa dzieci od 1-3 r.ż ma niewystarczająca ilość wapnia w diecie.
  • Jod – niewystarczająca ilość jodu w diecie występuje u 27% dzieci.

Niedobór NNKT u dzieci

Ważnym składnikiem odżywczym, którego niedobór w diecie dzieci jest powszechny są wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Problem dotyczy aż 99% (!) – zarówno niemowląt jak i dzieci starszych. Tymczasem ich rola w organizmie małych dzieci jest nie do przecenienia (mają wpływ m.in. na rozwój układu nerwowego i narządu wzroku).

Jak zapobiegać niedoborom witamin i minerałów u dzieci?

Jedynym sposobem, aby dziecko miało optymalny poziom wszystkich niezbędnych składników odżywczych, jest prawidłowo zbilansowana dieta. Ważne jest, aby w diecie dziecka codziennie były warzywa (połowa dzieci w Polsce spożywa za mało błonnika) oraz aby dziecko jadło przetwory mleczne i ryby.

Często można usłyszeć, że „moje dziecko nie lubi warzyw” albo „nie chce jeść warzyw”. Pamiętajmy jednak, iż dieta naszych dzieci i ich upodobania żywieniowe są uwarunkowane tym, co na co dzień gości na stole całej rodziny.

Badania jasno wskazują, iż matki ze zwiększoną masą ciała mają dzieci z otyłością, dzieci z niedoborem masy ciała mają rodziców z niskim BMI. Dlatego jeśli chcemy, aby nasze dzieci jadły zdrowo, sami musimy mieć takie nawyki żywieniowe.

Dla niektórych rodziców „rozwiązaniem” problemu potencjalnych niedoborów składników pokarmowych jest suplementacja preparatów wielowitaminowych. Należy podkreślić, iż nie jest to właściwe podejście do żywienia dziecka. Jedynym uzasadnionym suplementem dla naszych dzieci jest witamina D.

Morfologia krwi obwodowej

Oprócz niewystarczającej ilości warzyw, dzieci w Polsce mają zbyt małe spożycie mleka i mlecznych napojów fermentowanych, co skutkuje m.in. zbyt małym spożyciem wapnia. Niektórzy rodzice wykluczają te produkty z diety nawet w przypadkach, gdy to nie jest konieczne lub uzasadnione (np. nietolerancją laktozy). Należy jednak mieć świadomość, zwiększa to ryzyko niedoborów witamin z grupy B (B12, B2 ,B5) czy witaminy A.

Dlatego – aby nie dopuścić do niedoboru witamin lub minerałów u dziecka i przeciwdziałać niedoborowi błonnika i nienasyconych kwasów tłuszczowych, zaleca się:

  • spożywanie trzech porcji warzyw i jednej porcji owoców dziennie;
  • spożywanie produktów pełnoziarnistych (produkty zbożowe, kasza, ryż, makaron);
  • spożywanie nabiału i jego przetworów.

Jeśli chodzi o warzywa, najlepszą opcją jest jedzenie ich w postaci surowej. Jeśli nie jest to możliwe, należy dbać o to, aby czas ich gotowania być jak najkrótszy i aby je wkładać do już gotującej się wody. Dobrym sposobem na ich przygotowanie jest również gotowanie na parze.

Nadmiar składników pokarmowych w diecie

Często mówimy o ryzyku niedoborów składników odżywczych u dzieci, rzadko wspomina się jednak o tym, iż już w diecie dzieci 1-3 r.ż widać nadmiar sodu. Aż 91% spożywa więcej sodu niż przewidują to normy dla poszczególnych grup wiekowych. Jest to oczywiście związane z tym, iż dodajemy nadmierną ilość soli do posiłków przygotowanych dla całej rodziny, w tym dla naszych dzieci.

Podsumowanie

Zbilansowana i zróżnicowana dieta dziecka jest podstawą jest zdrowia fizycznego oraz prawidłowego rozwoju. Dbajmy o to, aby nasze dzieci od najmłodszych lat nabierały zdrowych nawyków żywieniowych i pamiętajmy, iż jesteśmy dla nich wzorami do naśladowania. Jeśli jedynym warzywem, które gości na naszym stole są ziemniaki, nie dziwmy się, że nasze dziecko „nie lubi” warzyw.

PIŚMIENNICTWO

  1. Weker H. Barańska M., Mazur J. i wsp. Badanie pt. Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13–36 miesięcy w Polsce. Instytut Matki i Dziecka Warszawa 2011.
  2. https://forumpediatrii.pl/artykul/niedobory-witaminowe-czym-sie-przejawiaja-jak-im-przeciwdzialac
  3. Halczuk K.M., Karwowski B., Zaopatrzenie w jod w Polsce – niemowlęta do szóstego miesiąca życia, Endokrynologia Pediatryczna 2019.18.2.67:61-70. DOI: 10.18544/EP-01.18.02.1717
  4. Pleskaczyńska A., Profilaktyka i znaczenie niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania, Standardy Medyczne Pediatria, 2024 T. 21 409-414

Zatrucie ciążowe (gestoza) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Zatrucie ciążowe (gestoza) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Zatrucie ciążowe, znane również jako gestoza, to jedno z poważniejszych powikłań występujących u ciężarnych, zwykle w drugiej połowie ciąży. Cechuje się podwyższonym ciśnieniem krwi oraz obecnością białka w moczu. Nieleczone może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zarówno u matki, jak i u dziecka. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i czym grozi zatrucie ciążowe.

Spis treści:

  1. Co to jest zatrucie ciążowe (gestoza)?
  2. Zatrucie ciążowe – przyczyny
  3. Zatrucie ciążowe – objawy gestozy
  4. Jak szybko rozwija się zatrucie ciążowe?
  5. Zatrucie ciążowe a konsekwencje dla dziecka
  6. Jak rozpoznać zatrucie ciążowe – badania i diagnostyka
  7. Jak leczy się zatrucie ciążowe?
  8. Jak uniknąć zatrucia ciążowego?

Co to jest zatrucie ciążowe (gestoza)?

Gestoza to zespół objawów pojawiający się u ciężarnych powyżej 20. tygodnia ciąży. Rozpoznaje się ją, gdy występuje:

  • nadciśnienie tętnicze u kobiety mającej do tej pory prawidłowe wartości ciśnienia krwi  (powyżej 140/90 mmHg) lub dojdzie do zaostrzenia nadciśnienia tętniczego zdiagnozowanego wcześniej,
  • białkomocz (powyżej 300 mg na dobę).

Oprócz tego mogą wystąpić:

  • uszkodzenie nerek,
  • niewydolność wątroby,
  • małopłytkowość,
  • zaburzenia neurologiczne,
  • zagrożenie dobrostanu płodu.

Przy występowaniu powyższych białkomocz nie jest niezbędny do postawienia rozpoznania.

Warto wiedzieć
Zatrucie ciążowe i gestoza to określenia używane dawniej. Obecnie w terminologii medycznej spotkać można się z nazwą stan przedrzucawkowy lub preeklampsja.

Zatrucie ciążowe – przyczyny

Przyczyny gestozy nie są jednoznacznie określone, ale uważa się, że jest to wynik złożonych interakcji między czynnikami genetycznymi, immunologicznymi i naczyniowymi. Może być związana z nieprawidłową czynnością lub zaburzeniami czynności łożyska. Gdy dochodzi do jego niedokrwienia, do krwiobiegu ciężarnej wydzielane są substancje antyangiogenne. To powoduje aktywację układu krzepnięcia, dysfunkcję śródbłonka i zwiększenie oporu naczyniowego.

Istnieje kilka czynników, które mogą predysponować do zatrucia ciążowego. Są to m.in.:

Ryzyko zatrucia ciążowego jest wyższe, jeżeli występowało ono również u matki kobiety ciężarnej.

Zatrucie ciążowe – objawy gestozy

Przebieg zatrucia ciążowego może być łagodny lub ciężki. Drugi z nich rozpoznawany jest w każdym przypadku, gdy ciśnienie tętnicze ma wartość powyżej 160/110 mmHg, a białkomocz przekracza 1 g na dobę.

Warto wiedzieć
Zatrucie ciążowe występuje w 5–8% ciąż. Ciężka postać dotyczy 0,6–1,2% przypadków.

Objawy gestozy mogą być bardzo zróżnicowane. Łagodna postać może przebiegać bezobjawowo lub z nieznacznie nasilonymi dolegliwościami. W takich przypadkach zwykle jest wykrywana przypadkowo podczas rutynowych badań.

Objawy zatrucia ciążowego o cięższym przebiegu to:

  • silny ból głowy,
  • zaburzenia psychiczne,
  • zaburzenia widzenia,
  • nudności,
  • wymioty,
  • ból w nadbrzuszu.

W ciężkim przebiegu gestozy mogą wystąpić drgawki padaczkowe, obrzęk płuc, niedokrwienie mięśnia sercowego, niewydolność oddechowa, udar mózgu, deficyty neurologiczne, uszkodzenie wątroby lub nerek. Niekiedy rozwija się także syndrom HELLP, w którym obecne są:

Najcięższym powikłaniem gestozy jest śmierć ciężarnej.

Jak szybko rozwija się zatrucie ciążowe?

Gestoza może być:

  • wczesna – rozpoznana przed 34. tygodniem ciąży,
  • późna – rozpoznana po 34. tygodniu ciąży.

Pierwsza z nich charakteryzuje się cięższym przebiegiem i dotyczy 5–20% wszystkich przypadków zatrucia ciążowego.

Warto wiedzieć
W rzadkich przypadkach zatrucie ciążowe może rozwinąć się w połogu.

Zatrucie ciążowe a konsekwencje dla dziecka

Nieleczona gestoza stanowi zagrożenie nie tylko dla zdrowia matki, ale także dla dziecka. Powikłania zatrucia ciążowego dla płodu to:

  • wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu,
  • niedotlenienie,
  • małowodzie,
  • powikłania związane z wcześniactwem,
  • zgon wewnątrzmaciczny.

Aby zminimalizować ryzyko powikłań, bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoznanie gestozy.

Jak rozpoznać zatrucie ciążowe – badania i diagnostyka

Zatrucie ciążowe rozpoznaje się na podstawie wywiadu medycznego, badania przedmiotowego (pomiar ciśnienia tętniczego krwi) oraz badań  laboratoryjnych, do których zaliczają się głównie:

badanie preek - predykcja preeklampsji (stanu przedrzucawkowego) baner

Uzupełnieniem standardowej diagnostyki gestozy może być ocena stężenia łożyskowego czynnika wzrostu (PlGF) oraz sFLT-1 (czynnik antyangiogenny). Badanie umożliwia wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie działań terapeutycznych.

Jak leczy się zatrucie ciążowe?

Leczenie gestozy zależy od jej ciężkości, stanu ciężarnej, zagrożenia dla płodu i wieku ciąży. Przy łagodnym zatruciu ciążowym stosuje się nadzór ambulatoryjny wraz ze ścisłym monitorowaniem ciśnienia tętniczego, parametrów laboratoryjnych oraz oceną wzrastania i dobrostanu płodu, a także leczenie hipotensyjne. Wskazane jest zakończenie ciąży po 37. tygodniu lub wcześniej, jeżeli pogarsza się stan matki lub dziecka.

W przypadku ciężkiego zatrucia ciążowego wskazana jest hospitalizacja, leczenie hipotensyjne oraz ścisłe monitorowanie stanu ciężarnej i dziecka. Rozwiązanie powinno nastąpić po 34. tygodniu ciąży. Jeżeli jest to konieczne, wcześniej podaje się siarczan magnezu w celu zapobiegania  napadom drgawkowym oraz steroidy w celu przyspieszenia dojrzewania płuc płodu.

Warto wiedzieć
Zakończenie ciąży jest jedyną metodą skutecznego leczenia gestozy. Stabilny stan matki i dziecka pozwala na postępowanie wyczekujące, jednak w większości przypadków poród i tak następuje przed terminem.

Jak uniknąć zatrucia ciążowego?

Ryzyko wystąpienia zatrucia ciążowego można zmniejszyć poprzez [2, 4]:

  • podawanie ciężarnej kwasu acetylosalicylowego (u kobiet w grupie ryzyka),
  • suplementację wapnia (u kobiet w grupie ryzyka),
  • ćwiczenia aerobowe,
  • ograniczenie spożycia soli (u kobiet z nadciśnieniem tętniczym rozpoznanym przed ciążą).

Zatrucie ciążowe (gestoza) wymaga szybkiego rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Nieleczona może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych lub zgonu – zarówno u ciężarnej, jak i dziecka. Diagnostyka opiera się o wywiad medyczny, badanie przedmiotowe oraz testy laboratoryjne z krwi i moczu.

Bibliografia

  1. E. Jurewicz, A. Filipek, Preeklampsja – choroba kobiet w ciąży, Postępy Biochemii 2018, 64(4), s. 323–329
  2. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.4.1. (dostęp 10.11.2024)
  3. C.S. Han i in., Postępowanie wyczekujące w ciężkim stanie przedrzucawkowym w czasie ciąży, której termin rozwiązania jest odległy: nie dla każdej pacjentki, Ginekologia po Dyplomie, maj 2011, s. 45–52
  4. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/75579,stan-przedrzucawkowy-i-rzucawka (dostęp 10.11.2024)
Page 34 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...333435...122Strona 34 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.