Strona główna Blog Strona 26

Cholina – objawy, przyczyny, diagnostyka niedoboru     


Cholina jest jednym z kluczowych składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Uczestniczy w wielu procesach metabolicznych, a jej rola w rozwoju układu nerwowego oraz prawidłowego funkcjonowania wątroby jest nieoceniona. Choć organizm może częściowo syntetyzować cholinę, jej odpowiednia ilość w diecie jest niezbędna do zapewnienia zdrowia na różnych etapach życia, zwłaszcza w czasie ciąży. W tym artykule przybliżymy najważniejsze aspekty choliny – jej właściwości, źródła a także objawy niedoboru.

Spis treści:

  1. Co to jest cholina?
  2. Właściwości choliny
  3. Objawy niedoboru choliny
  4. Jak sprawdzić poziom choliny?
  5. Cholina w ciąży

Co to jest cholina?

Cholina jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do witamin z grupy B, choć formalnie nie jest witaminą. Została uznana za niezbędny składnik odżywczy przez Institute of Medicine w 1998 roku. Pełni kluczową rolę w syntezie fosfolipidów, takich jak fosfatydylocholina, będących składnikiem błon komórkowych. Uczestniczy również w produkcji acetylocholiny, neuroprzekaźnika występującego w ośrodkowym układzie nerwowym.

Gdzie występuje cholina?

Cholina występuje zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Najbogatszym źródłem są:

  • jaja – szczególnie żółtko,
  • mięso i podroby,
  • ryby,
  • rośliny strączkowe,
  • orzechy i nasiona,
  • zboża pełnoziarniste,
  • warzywa kapustne.

Cholina może być również syntetyzowana w organizmie, głównie w wątrobie z N-metyloetanoloaminy.

Jednakże, pomimo tej zdolności do syntezowania choliny, organizm nie  jest w stanie wytworzyć jej wystarczającą ilość, aby zaspokoić pełne zapotrzebowanie, zwłaszcza w określonych warunkach, takich jak ciążą, karmienie piersią, intensywny wysiłek fizyczny, stres czy choroby wątroby. Dlatego dieta, bogata w cholinę, jest kluczowa dla zapewnienia odpowiedniego poziomu tego składnika.

Warto przeczytać:
>> Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży.
>> Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać w okresie karmienia piersią?

Właściwości choliny

Właściwości choliny wynikają z jej kluczowej roli w wielu procesach metabolicznych i funkcjonowaniu układu nerwowego. Wśród najważniejszych właściwości wyróżniamy:

  • Synteza neuroprzekaźników – jest niezbędna do produkcji acetylocholiny, wpływającej na pamięć, koncentrację, procesy uczenia się a także pracę mięśni.
  • Metabolizm lipidów i wspieranie funkcji wątroby – bierze udział w tworzeniu lipoprotein VLDL, a dzięki temu transporcie tłuszczów i cholesterolu w organizmie, zapobiega ich nadmiernemu odkładaniu się w wątrobie i ułatwia detoksykację organizmu.
  • Wspieranie układu sercowo-naczyniowego – uczestniczy w przemianie homocysteiny w inne związki, co zmniejsza ryzyko chorób serca. Wspiera prawidłowe krążenie i elastyczność naczyń krwionośnych.
  • Wpływ na rozwój płodu – jest ważna dla rozwoju układu nerwowego i mózgu u płodu.
  • Wpływ na metabolizm – uczestniczy w metabolizmie tłuszczów i węglowodanów przez regulację procesów enzymatycznych.
Czy wiesz że?
Cholina jest również stosowana w medycynie jako marker diagnostyczny w obrazowaniu metodą pozytronowej tomografii emisyjnej (PET).

Objawy niedoboru choliny

Objawy niedoboru choliny mogą być zróżnicowane i wpłynąć na różne funkcje organizmu. Do najczęstszych należą:

  • Zmęczenie i osłabienie mięśni (zaburzenia koordynacji ruchowej),
  • Problemy z pamięcią i koncentracją,
  • Drażliwość, zmiany nastroju a także depresja,
  • Zaburzenia metaboliczne wpływające na pracę wątroby,
  • Zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych,
  • Zaburzenia neurologiczne

Niedobór choliny jest stosunkowo rzadki, ale może występować w przypadku diety ubogiej w produkty bogate w cholinę, szczególnie u osób z zaburzeniami wchłaniania lub przewlekłymi chorobami wątroby.

Jak sprawdzić poziom choliny?

Diagnostyka niedoboru choliny nie jest rutynowo stosowana w praktyce klinicznej. Istnieją jednak metody oceny jej poziomu:

  1. Badanie poziomu choliny we krwi jest najbardziej bezpośrednią metodą oceny jej stężenia w organizmie. Nie jest powszechnie stosowane w standardowej diagnostyce, a raczej w badaniach specjalistycznych.
  2. Badanie metabolizmu choliny poprzez ocenę poziomu jej metabolitów – betainy i dimetyloaminy w krwi lub/i moczu. Zwiększone stężenie dimetyloaminy lub zmniejszone betainy może wskazywać na problemy z metabolizmem choliny.
Panel metabolitów witamin z grupy B

>> Zobacz również: Oznaczanie metabolitów witamin z grupy B w moczu.

Cholina w ciąży

Cholina to niezwykle ważny składnik, który odgrywa kluczową rolę dla zdrowia matki i rozwijającego się dziecka w czasie ciąży. Jest niezbędna do prawidłowego rozwoju  układu nerwowego płodu, a zatem i mózgu, wspierając tworzenie acetylocholiny – neuroprzekaźnika, który odpowiada za komunikację między komórkami nerwowymi. To właśnie w pierwszych tygodniach ciąży cholina ma swoje najistotniejsze zadanie – wspiera tworzenie połączeń neuronowych, które będą fundamentem przyszłych zdolności poznawczych. Dla profilaktyki wad cewy nerwowej największe znaczenie ma przyjmowanie kwasu foliowego.

Brak wystarczającej ilości choliny może prowadzić do poważnych konsekwencji. U dziecka może wystąpić opóźnienie rozwoju neurologicznego, które w późniejszym życiu może objawić się problemami z pamięcią i nauką. U matki natomiast zwiększa się ryzyko stanów przedrzucawkowych – powikłań związanych z wysokim ciśnieniem krwi i uszkodzeniem narządów, w tym wątroby. Dlatego tak ważne jest, aby kobieta w ciąży zadbała o odpowiednią podaż choliny, której zalecana dawka to 450 mg dziennie, a dla kobiet karmiących dawka ta powinna wynosić 500 mg. Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na ten składnik może być wyższe w przypadku ciąży mnogiej lub u kobiet, które mają większe ryzyko niedoboru.

>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa.

Odpowiednia ilość choliny jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju mózgu, funkcjonowania wątroby oraz układu sercowo-naczyniowego. Jest szczególnie istotna w czasie ciąży, w trakcie której znacząco wpływa rozwój płodu i. Choć niedobór choliny nie jest powszechny, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego warto zadbać o jej odpowiednią podaż, szczególnie w diecie.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki


Bibliografia

  1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Choline-HealthProfessional/
  2. Gallo M., Gámiz F. Choline: An Essential Nutrient for Human Health. Nutrients. 2023; 15(13):2900.
  3. Zeisel SH., Klatt KC., Caudill MA. Choline. Adv Nutr. 2018 Jan 1;9(1):58-60.
  4. Wallace TC., Blusztajn JK,. Caudill MA. et al. Choline: The Underconsumed and Underappreciated Essential Nutrient. Nutrition Today 53(6):p 240-253, 11/12 2018.

Śledziona: położenie, funkcje, budowa, choroby      

Mimo że można żyć bez śledziony, jej usunięcie wiąże się z trwałym osłabieniem organizmu. Warto zrozumieć, jak ważną rolę odgrywa ten narząd oraz jakie objawy mogą wskazywać na jego dysfunkcję. Za co odpowiada śledziona? Co to takiego? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Co to jest śledziona?
  2. Śledziona — za co odpowiada?
  3. Czy śledziona boli?
  4. Jak zbadać śledzionę?
  5. Choroby śledziony
  6. Zakończenie

Co to jest śledziona?

Śledziona to jeden z najważniejszych, choć często niedocenianych narządów wewnętrznych człowieka. Choć śledziona nie jest niezbędna do życia i może zostać usunięta w wyniku urazu, jej prawidłowe funkcjonowanie ma istotne znaczenie dla zachowania równowagi organizmu. Pełni kluczowe funkcje dla układu krwionośnego i immunologicznego, będąc największym narządem limfatycznym. Po jej usunięciu wzrasta ryzyko ciężkich infekcji, w tym sepsy, co podkreśla znaczenie profilaktyki, np. poprzez szczepienia.

Jak wygląda śledziona?

Śledziona to narząd o owalnym kształcie, przypominającym dużą fasolę, o ciemnoczerwonym lub purpurowym kolorze. Jej rozmiar, zwykle porównywany do zaciśniętej pięści oraz masa, wynosząca od 100 do 200 gramów, mogą zmieniać się w zależności od wypełnienia krwią. Śledziona jest otoczona torebką włóknistą oraz błoną surowiczą, które zapewniają jej ochronę i integralność.

Wnętrze śledziony zbudowane jest z dwóch głównych elementów: miazgi czerwonej i białej, które pełnią bardzo ważne funkcje. Miazga czerwona, stanowiąca około 70% narządu, jest odpowiedzialna za filtrowanie krwi, usuwanie starych lub uszkodzonych erytrocytów oraz magazynowanie żelaza. Miazga biała, zajmująca pozostałe 30%, zbudowana z limfocytów, umożliwia wyłapywanie oraz zwalczanie patogenów.

Gdzie jest śledziona?

Po której stronie jest śledziona u człowieka? Znajduje się ona w lewym górnym rogu jamy brzusznej, pod żebrami, pomiędzy dziewiątym a jedenastym żebrem. Leży wewnątrzotrzewnowo, tuż poniżej przepony, między żołądkiem a lewą nerką. Jej lokalizacja sprawia, że jest dobrze chroniona przez otaczające narządy, takie jak żołądek, jelito grube, ogon trzustki oraz dolny płat lewego płuca. Bliskość żołądka i narządów układu limfatycznego umożliwia śledzionie skuteczne filtrowanie krwi i eliminowanie patogenów oraz uszkodzonych krwinek. W przypadku splenomegalii (powiększenia śledziony) może ona stać się wyczuwalna poniżej łuku żebrowego.

Śledziona nie jest wyczuwalna palpacyjnie, chyba że zostanie chorobowo powiększona. W dolnej części śledziony znajdują się żyła wrotna, przez którą tętnica śledzionowa dostarcza krew bogatą w tlen i składniki odżywcze, a żyła śledzionowa odprowadza przefiltrowaną krew. Unaczynienie narządu pochodzi od pnia trzewnego, a unerwienie zapewniają nerw błędny (przywspółczulne) oraz metamerowe segmenty Th5–9 (współczulne). Dzięki tej strategicznej lokalizacji i połączeniom śledziona odgrywa ważną rolę w ochronie i wspomaganiu układu odpornościowego.

Śledziona — za co odpowiada?

Do czego służy śledziona? Pełni ona w organizmie wiele istotnych funkcji. Jej główną rolą jest filtracja krwi – usuwa z krwiobiegu stare i uszkodzone krwinki czerwone, leukocyty, trombocyty oraz mikroorganizmy, chroniąc organizm przed infekcjami i anemią. Narząd ten wspiera układ odpornościowy, wytwarzając limfocyty i przeciwciała, które rozpoznają i niszczą patogeny. Ponadto narząd ten jest swoistego rodzaju magazynem krwi, uwalniając dodatkowe zapasy w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania, np. podczas urazów z utratą krwi.

>> Przeczytaj także: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Co więcej, w życiu płodowym bierze udział w procesie krwiotwórczym, produkując krwinki czerwone do piątego miesiąca życia płodowego. Śledziona wspomaga również recykling żelaza z usuwanych erytrocytów, które jest wykorzystywane do produkcji nowych komórek krwi. Dzięki tej złożonej funkcji immunologicznej i regulacyjnej stanowi ona strażnika zdrowia organizmu, choć w przypadku jej usunięcia, część jej funkcji przejmują wątroba i węzły chłonne, co jednak prowadzi do osłabienia odporności na całe życie.

>> Zobacz również: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka.

Czy śledziona boli?

Śledziona sama w sobie nie boli, ponieważ nie posiada receptorów bólowych. Jednak ból w jej okolicy może być odczuwalny w wyniku nacisku na otaczające tkanki i narządy, co zdarza się np. przy powiększeniu śledziony (splenomegalii). Powiększona śledziona może powodować dyskomfort lub uczucie pełności w lewym górnym kwadrancie jamy brzusznej, które czasem promieniuje do lewego ramienia lub pleców.

Jak zbadać śledzionę?

Badanie śledziony rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego, podczas którego pacjent zgłasza objawy i informuje o występowaniu w rodzinie chorób takich jak niedokrwistość, nowotwory czy schorzenia hematologiczne. Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne, które może obejmować próbę palpacyjnego wyczucia powiększenia śledziony, choć w normalnych warunkach narząd ten nie jest wyczuwalny. W celu dokładniejszej diagnostyki często wykonuje się badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi oraz CRP białko C-reaktywne.

Morfologia krwi obwodowej
CRP białko C-reaktywne

Kluczowym narzędziem w ocenie śledziony jest badanie ultrasonograficzne (USG). Umożliwia ono nieinwazyjne i bezbolesne określenie wielkości oraz struktury narządu oraz ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych.

Choroby śledziony

Choroby śledziony mogą mieć różne przyczyny i często są związane z ogólnym stanem zdrowia organizmu. Wiele z nich objawia się zmianą wielkości lub funkcji tego narządu. Do najczęstszych schorzeń śledziony należą:

  • splenomegalia — powiększenie śledziony, które może występować w odpowiedzi na różne choroby, takie jak infekcje (np. mononukleoza zakaźna, cytomegalia, toksoplazmoza), niedokrwistość hemolityczna, białaczki, chłoniaki czy choroby autoimmunologiczne. Śledziona może wówczas osiągnąć masę nawet ponad 1 kg i stać się wyczuwalna poniżej linii żeber;
  • hipersplenizm — nadaktywność śledziony, to stan, w którym narząd nadmiernie niszczy krwinki czerwone, białe oraz płytki krwi, co prowadzi do niedokrwistości, leukopenii i trombocytopenii. W przeciwieństwie do splenomegalii hipersplenizm może wystąpić bez zmiany wielkości śledziony. Ten stan często współwystępuje z innymi chorobami, takimi jak marskość wątroby lub choroby hematologiczne.

Zakończenie

Śledziona, choć często niedoceniana, odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu układu krwionośnego i odpornościowego. Jej zdrowie jest ściśle powiązane z kondycją całego organizmu, dlatego warto zwracać uwagę na objawy mogące świadczyć o jej dysfunkcji, takie jak ból w lewym podżebrzu czy nawracające infekcje. Dbaj o swoje zdrowie i nie ignoruj sygnałów, jakie wysyła Twój organizm – wykonaj profilaktyczne badania i skonsultuj swoje wątpliwości z lekarzem.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha


Bibliografia

  1. Tarantino G., Savastano S., Capone D., Colao A., Spleen: A new role for an old player? World J Gastroenterol, 2011 Sep 7;17(33):3776-84.
  2. Bronte V., Pittet M.J., The spleen in local and systemic regulation of immunity. Immunity, 2013 Nov 14;39(5):806-18.
  3. Brender E. , Burke A. , Glass R.M., Spleen, JAMA, 2005;294(20):2660.
  4. Zhou R. i inni, A New Role for the Spleen, The American Journal of Pathology, t. 189, rozdz. 11, s. 2233 – 2245.
  5. Jerves Serrano T. i inni, Hepatomegaly and Splenomegaly: An Approach to the Diagnosis of Lysosomal Storage Diseases. J Clin Med. 2024 Mar 2;13(5):1465.
  6. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/powiekszone-wezly-chlonne-limfadenopatia-przyczyny-diagnostyka/ [dostęp online: 15.12.2024]

Maślan sodu (kwas masłowy) – co to? Właściwości, źródła w diecie, objawy niedoboru i badania

Kwas masłowy, a w szczególności jego pochodna – maślan sodu – to związek, którego rola w zdrowiu jelitowym jest coraz szerzej badana i doceniana. Jakie maślan sodu ma właściwości, dzięki którym coraz częściej wykorzystywany jest w terapii rozmaitych schorzeń i stanów? Dowiedz się więcej na temat tego związku i sprawdź, w jakich przypadkach można rozważyć suplementację kwasu masłowego.

Spis treści:

  1. Co to jest maślan sodu?
  2. W czym występuje kwas masłowy?
  3. Właściwości maślanu sodu
  4. Maślan sodu – niedobór
  5. Jak brać maślan sodu?
  6. Maślan sodu – przeciwwskazania do stosowania

Co to jest maślan sodu?

Maślan sodu to sól kwasu masłowego, która charakteryzuje się stałym stanem skupienia i większą stabilnością od wspomnianego już kwasu masłowego. Z tego również powodu wykorzystywany jest w badaniach dotyczących mechanizmu działania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA).

Wspomniane SCFA są naturalnymi produktami fermentacji bakteryjnej niestrawionych węglowodanów i oligosacharydów, które powstają w jelicie grubym. Stężenie tych kwasów w świetle jelita waha się między 60 a 150 mmol/kg, przy czym maślan stanowi 10-15% tej puli. Mimo najmniejszego udziału, maślan pełni kluczową rolę jako główne źródło energii dla kolonocytów (komórek nabłonka jelitowego). Stymuluje ich wzrost, różnicowanie oraz funkcje ochronne.

W czym występuje kwas masłowy?

Kwas masłowy, zwłaszcza w formie estrów (maślanów) znajdziemy przede wszystkim w tłuszczach zwierzęcych oraz olejach roślinnych. Warto jednak wiedzieć o tym, że w jego ilości występujące w produktach żywnościowych nie są wystarczające, by uznać je za odpowiednie pod kątem wpływu na mikrobiotę jelitową. Dlatego główne źródło kwasu masłowego w organizmie to fermentacja błonnika pokarmowego przez bakterie jelitowe.

pakiet zdrowe jelita

>> Przeczytaj także: Błonnik pokarmowy – co to jest, jakie pełni funkcje? Źródła błonnika w diecie.

Mleko krowie, masło, parmezan – to przykłady produktów, w których znajdziemy kwas masłowy. W czym występuje natomiast maślan sodu? Przede wszystkim w praktyce wykorzystywany jest jako składnik preparatów mlekozastępczych, a także dodatek do pasz zwierzęcych i suplement diety.

Ciekawostka
Kwas masłowy jest również obecny w mleku ludzkim oraz pocie.

W organizmie ludzkim krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe powstają w jelicie grubym. Substratem do ich produkcji jest rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego, który poddany fermentacji bakteryjnej w kątnicy i jelicie grubym, staje się źródłem kwasu masłowego. Bakteriami produkującymi kwas masłowy są głównie te fermentujące cukry, m.in. Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Butyrivibrio spp., oraz Megasphaera elsdenii i Mitsuokella multiacida.

badanie kwasu masłowego w kale baner

Do łatwo fermentujących związków należą m.in. oligofruktoza, inulina, izomaltoza, laktoza, stachioza, sorbitol, mannitol. Wraz z żywnością dostarczymy ich spożywając: otręby pszenne, babkę płesznik i jajowatę, kiełki jęczmienia, cebulę, czosnek czy szparagi.

Właściwości maślanu sodu

Działanie tego związku zdaje się jednak nie ograniczać wyłącznie obszaru jelit i poprawy ich funkcji. Ta pochodna kwasu masłowego wykazuje również działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i immunomodulujące.

Maślan sodu – właściwości:

  • moduluje ekspresję genów,
  • pobudza zróżnicowanie komórek nabłonka jelitowego,
  • stymuluje ekspresję białek połączeń ścisłych,
  • stymuluje produkcję składników śluzu,
  • obniża ekspresję cytokin prozapalnych,
  • obniża stężenie kalprotektyny w kale,
  • stymuluje ekspresję białek o charakterze przeciwbakteryjnym.

Wskazuje się również na potencjalne działanie przeciwnowotworowe, wynikające z tzw. paradoksu maślanu. Polega on na indukcji procesów rozpadu wyłącznie w nieprawidłowych komórkach krypt jelitowych, co stwarza możliwość zastosowania tej właściwości w chemoprewencji nowotworu jelita grubego.

>> Przeczytaj także: Rak jelita grubego – objawy, badania przesiewowe, leczenie i profilaktyka.

Maślan sodu – niedobór

Gdy dochodzi do zaburzenia składu ilościowego oraz jakościowego mikrobioty jelitowej, mowa jest o dysbiozie. Jak się okazuje, ma ona duże znaczenie w patogenezie wielu schorzeń, które dotyczą nie tylko przewodu pokarmowego (chorób autoimmunizacyjnych, zaburzeń odporności czy funkcjonowania układu nerwowego).

W przypadku podejrzenia występowania dysbiozy jelitowej warto wykonać specjalistyczne badania, które pozwolą sprawdzić profil bakteryjny i potwierdzić lub wykluczyć jej występowanie. Do takich testów zalicza się badanie genetyczne mikrobioty jelitowej FloraGEN.

W sytuacji zmniejszenia ilości bakterii zdolnych do produkcji kwasu masłowego, endogenne wytwarzanie tego związku może okazać się niewystarczające do utrzymania właściwego składu mikrobioty. Co więcej, zaburzenia jelitowe mogą wiązać się z nadmiernym stanem zapalnym w obrębie jelit, co dodatkowo zwiększa zapotrzebowanie na maślan sodu.

Jak brać maślan sodu?

Lista zaleceń do potencjalnego zastosowania maślanu sodu jest dość pokaźna i obejmuje:

  • nieswoiste zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna),
  • zaburzenia czynnościowe w obrębie przewodu pokarmowego,
  • zapalenia jelit po radio- czy chemioterapii,
  • chorobę uchyłkową okrężnicy,
  • biegunki – zarówno te o charakterze infekcyjnym, jak i te pojawiające się w podróży,
  • zaburzenia mikrobiomu jelitowego,
  • czynnościowe zaburzenia jelit,
  • zespoły złego wchłaniania,
  • choroby przebiegającym z nasilonym katabolizmem (np. choroby nowotworowe).

Sole sodowe kwasu masłowego (maślan sodu) są trwalsze i właśnie z tej przyczyny to właśnie one wykorzystywane są w terapii. Dzięki technologii mikrootoczkowania maślan sodu chroniony jest przed działaniem soku żołądkowego i wychwytem przez nabłonek górnego odcinka przewodu pokarmowego. Efektywnym sposobem zabezpieczenia substancji czynnej są peletki pokryte otoczką lipidową oraz dodatkowo kapsułką z hydroksypropylometylocelulozy. Maślan sodu należy dawkować zgodnie z zaleceniami lekarskimi.

floragen badanie mikrobioty genetycznej baner do artykułu

Maślan sodu – przeciwwskazania do stosowania

Maślan sodu stanowi cenne uzupełnienie postępowania terapeutycznego i dietetycznego w medycynie w gastroenterologii oraz medycynie ogólnej. Sporym atutem tego związku jest wysoki profil bezpieczeństwa, niska toksyczność oraz brak istotnym działań niepożądanych. W związku z tym może być z powodzeniem stosowany we wszystkich grupach wiekowych bez istotnych przeciwwskazań.

Preparaty zawierające maślan sprzedawane są przede wszystkim jako środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego przeznaczone do stosowania u pacjentów powyżej 7. roku życia. Przeciwwskazaniami do ich spożywania mogą być zaburzenia połykania i związane z tymi trudności z przyjęciem kapsułki oraz nadwrażliwość na jakiekolwiek składniki zawarte w preparacie.

Maślan sodu wspiera działanie komórek błony śluzowej jelit, barierę śluzówkową a także sprzyja prawidłowej pracy jelit. Jego potencjalne zastosowania obejmują również choroby nowotworowe oraz schorzenia o charakterze ogólnoustrojowym. Suplementacja maślanu sodu powinna odbywać się zgodnie z protokołem zasugerowanym przez specjalistę.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha


Bibliografia

  1. Kotunia, A., Pietrzak, P., Guilloteau, P., Zabielski, R. Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym. Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5 (3): 117–122.
  2. Radwan, K., Radwan, P. Rola kwasu masłowego w patogenezie i leczeniu chorób jelit The role of butyric acid in intestinal disease pathogenesis and treatment. Medycyna Faktów 2021, t. 14, nr 3(52), 250-257.
  3. Konowrocka, B. Błonnik pokarmowy – co to jest, jakie pełni funkcje? Źródła błonnika w diecie. Dostęp: 15.12.2024 https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/jedz-blonnik-twoje-jelita-beda-ci-wdzieczne/

Onycholiza – co to jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie onycholizy paznokcia     

Czy zauważyłeś, że Twój paznokieć zaczyna oddzielać się od łożyska? To może być onycholiza, czyli zjawisko które polega na oddzieleniu się płytki paznokciowej od znajdującego się pod nią łożyska. Zmiany te choć często bagatelizowane, mogą sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne lub prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Onycholiza objawia się zmianami w wyglądzie paznokcia, które mogą wpływać nie tylko na aspekt estetyczny, ale także na komfort życia codziennego. Dowiedz się, jak rozpoznać onycholizę, jakie są jej przyczyny oraz jak skutecznie ją leczyć.

Spis treści:

  1. Co to jest onycholiza?
  2. Onycholiza a grzybica
  3. Przyczyny onycholizy
  4. Diagnostyka onycholizy
  5. Leczenie onycholizy

Co to jest onycholiza?

Onycholiza to częściowe oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska. Proces ten zwykle rozpoczyna się od wolnego brzegu paznokcia i postępuje w kierunku jego nasady. Chociaż onycholiza najczęściej dotyczy paznokci dłoni, może również występować na paznokciach stóp.

Onycholiza może dotyczyć obu płci, wszystkich grup wiekowych i ras, ale najczęściej występuje u dorosłych kobiet.

Onycholiza paznokcia – jak wygląda?

Z klinicznego punktu widzenia onycholiza objawia się zmianą zabarwienia paznokcia, w miejscu, gdzie dochodzi do utraty integralności pomiędzy łożyskiem, a płytką paznokciową – w tym miejscu płytka przyjmuje typowo białawe lub żółtawe zabarwienie. W miejscach odwarstwienia płytka staje się przezroczysta, a granica między zdrową a zmienioną tkanką jest wyraźnie widoczna. Paznokieć często wygląda na pogrubiony i zniekształcony, staje się kruchy i łamliwy. W przypadku ostrej onycholizy może wystąpić krwotok podpaznokciowy (ma to miejsce dość często w onycholizie pourazowej) oraz niekiedy bolesność – w przypadku towarzyszącego zmianom stanu zapalnego.

Onycholiza a grzybica

Onycholiza bywa często mylona z grzybicą paznokci (onychomikozą), ale są to różne schorzenia. W przypadku grzybicy paznokieć jest zwykle bardziej matowy i kruchy, podczas gdy w onycholizie głównym objawem jest odklejanie się płytki.

Warto pamiętać że przewlekła onycholiza może sprzyjać rozwojowi infekcji grzybiczych paznokci, dlatego tak ważna jest jej prawidłowa diagnostyka.

>> Przeczytaj także: Łamliwe, rozdwajające się i kruche paznokcie. Stan paznokci a zdrowie.

Przyczyny onycholizy

Przyczyny onycholizy są zróżnicowane i mogą mieć charakter mechaniczny, chemiczny, dermatologiczny lub ogólnoustrojowy. Do najczęstszych należą:

  • Czynniki mechaniczne –  naciśnięcie, uderzenie lub uszkodzenie paznokcia może prowadzić do oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska;
  • Czynniki chemiczne – nadmierne stosowanie lakierów do paznokci, zmywaczy i detergentów,
  • Choroby skóry;
  • Infekcje płytki paznokciowej – bakteryjne (np. Pseudomonas aeruginosa) oraz grzybicze,
  • Choroby ogólnoustrojowe –  nadczynność tarczycy, cukrzyca, niedokrwistość;
  • Leki – niektóre antybiotyki, czy leki stosowane w przebiegu chemioterapii;
  • Niewłaściwa higiena i pielęgnacja paznokci – zbyt częste moczenie paznokci, nadmierne przycinanie lub niewłaściwe szlifowanie paznokci;
  • Zaburzenia krążenia – problemy z krążeniem obwodowym mogą prowadzić do pogorszenia stanu  paznokci;
  • Niedobory żywieniowe – niedobór witamin i mikroelementów, zwłaszcza cynku czy witamin z grupy B, może osłabić strukturę paznokci.

Warto mieć świadomość, że onycholiza może również wpisywać się w obraz kliniczny niektórych schorzeń dermatologicznych, w tym między innymi:

Co więcej, onycholiza może towarzyszyć erytrodermii. Erytrodermia to stan dermatologiczny, cechujący się zajęciem przez zmiany rumieniowo-złuszczające ponad 90% powierzchni skóry. Erytrodermia może wystąpić w przebiegu takich dermatoz jak łuszczyca pospolita, chłoniaki skóry, atopowe zapalenie skóry, czy pęcherzyca liściasta. Należy wyraźnie podkreślić, że erytrodermia niewiadomego pochodzenia wymaga wyjaśnienia jej przyczyny oraz wykluczenia obecności choroby nowotworowej. 

Zastanawiasz się czy kondycja Twoich włosów, skóry i paznokci może być wynikiem niedoborów minerałów? Sprawdź szczegóły badania Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie.

Diagnostyka onycholizy

Diagnostyka onycholizy opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie chorobowym oraz wnikliwym badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez lekarza dermatologa. W razie potrzeby mogą być wykonane dodatkowe badania i procedury, w tym przede wszystkim:

  • badanie mykologiczne – czyli tak zwane zeskrobiny z paznokci, celem badania jest wykluczenie grzybicy,
  • biopsję skóry – jeżeli onycholizie towarzyszą nieokreślone zmiany skórne, to warto wykonać wycinek skóry i badanie histopatologiczne, ponieważ może okazać się, że onycholiza jest tylko jednym z objawów i towarzyszy liszajowi płaskiemu lub innej dermatozie,
  • badanie USG Doppler (żylny i tętniczy) – pozwala na ocenę krążenia obwodowego w obrębie kończyn dolnych i ewentualne zdiagnozowanie zaburzeń naczyniowych,
  • onychoskopię – a więc dermatoskopię wykonaną w obrębie płytki paznokciowej.

Onycholiza wymaga również wykonania pewnych badań laboratoryjnych, które mogą wskazać na jej przyczynę. W diagnostyce onycholizy warto wykonać oznaczenie:

W niektórych przypadkach onycholiza może towarzyszyć schorzeniom reumatologicznym. Przy takim podejrzeniu warto wykonać podstawowe badania w kierunku schorzeń tkanki łącznej, w tym na przykład oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych.

Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie – suplementacja rozszerzony (6 badań)__

Leczenie onycholizy

Należy pamiętać, że odwarstwiona część paznokcia nie przyrośnie ponownie do łożyska. Celem leczenia jest więc zadbanie o to, aby nowo rosnący paznokieć nie oddzielał się dalej od macierzy.

Ogólne środki lecznicze obejmują:

– Regularne przycinanie uszkodzonego paznokcia, utrzymywanie go w krótkiej długości, aby uniknąć dalszych urazów.

– Unikanie czynności, które mogą prowadzić do kolejnych uszkodzeń paznokcia i łożyska paznokciowego, np. chodzenie/bieganie w zbyt ciasnym obuwiu.

– Ograniczenie stosowania lakierów do paznokci, zmywaczy, rozpuszczalników i detergentów, które mogą podrażniać i osłabiać paznokieć.

– Wykonywanie prac w rękawiczkach, szczególnie stosowanie lekkich rękawiczek bawełnianych pod rękawiczkami winylowymi podczas pracy w mokrym środowisku, aby chronić paznokcie.

Leczenie specyficzne onycholizy zależy od jej przyczyny. Może to oznaczać zaprzestanie lub zmianę stosowanego leku, leczenie infekcji paznokcia lub odpowiednie postępowanie w przypadku chorób ogólnoustrojowych lub dermatoz. Onycholiza, która ma krótkotrwały przebieg i znaną przyczynę, może zostać wyleczona. Paznokcie rąk rosną średnio 4-6 miesięcy, natomiast paznokcie stóp rosną dwa razy dłużej, dlatego na efekty leczenia trzeba poczekać.

Jeśli zauważyłeś u siebie objawy onycholizy lub masz wątpliwości co do kondycji swoich paznokci, nie czekaj, aż problem się pogłębi. Skonsultuj się z dermatologiem lub podologiem, aby przeprowadzić odpowiednie badania i rozpocząć leczenie. Wczesna terapia i stosowanie się do zaleceń może pomóc uniknąć trwałych uszkodzeń paznokci i poprawić ich stan.

Opieka merytoryczna i współpraca: lek. Katarzyna Banaszczyk


Bibliografia

  1. Vélez NF., Jellinek NJ. Simple onycholysis: a diagnosis of exclusion. J Am Acad Dermatol. 2014 Apr;70(4):793-794.
  2. Zaias N., Escovar SX., Zaiac MN. Finger and toenail onycholysis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2015 May;29(5):848-53.
  3. https://www.healthline.com/health/onycholysis
  4. Braun-Falco O., Plewing G., Wolff H.H. i wsp.: Dermatologia. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010.
  5. Grover C., Chauhan A. Idiopathic/Simple Onycholysis: Response to Combination Topical Therapy. Indian Dermatol Online J. 2022 Sep 5;13(5):643-647.

Brak apetytu u dzieci i niemowląt. Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Przyczyny braku apetytu u dzieci są bardzo różne – od niechęci do jedzenia określonych produktów, przez aspekty psychologiczne, po infekcje i inne choroby. Jak ustalić, która z nich przyczyniła się do tego, że pociecha odmawia jedzenia? Przeczytaj artykuł, aby poznać przyczyny, a także metody diagnostyki braku apetytu u niemowląt i dzieci.

Spis treści:

  1. Brak apetytu u dziecka: dlaczego pociecha nie chce jeść?
  2. Dziecko nie ma apetytu: objawy towarzyszące obniżeniu apetytu
  3. Jakie badania na brak apetytu u dziecka wykonać?

Brak apetytu u dziecka: dlaczego pociecha nie chce jeść?

Gdy dziecko odmawia jedzenia, rodzice tłumaczą to na różne sposoby. Powodów doszukują się m.in. w tym, że ich pociecha jest po prostu niejadkiem. Jednak należy mieć na uwadze, że brak apetytu u dziecka może być spowodowany również innymi czynnikami.

Brak apetytu u niemowląt: co może być przyczyną?

Wśród przyczyn braku apetytu u niemowląt wymienia się m.in.:

Nagły brak apetytu u dziecka może być spowodowany również aspektami psychologicznymi. W takich sytuacjach ma on zazwyczaj charakter przejściowy i pojawia się w momencie znaczących zmian w życiu maluszka (np. zakończenia karmienia piersią, pójścia do żłobka).

Pakiet małego dziecka (zawiera 6 badań)

Dziecko nie ma apetytu: objawy towarzyszące obniżeniu apetytu

To, że dziecko nie ma apetytu, nie zawsze musi oznaczać chorobę. Czasami (podobnie jak u osoby dorosłej) może zależeć to po prostu od dnia. Problem pojawia się, gdy dziecko traci apetyt nagle, odmawia jedzenia przez dłuższy czas, a dodatkowo występują u niego inne niepokojące dolegliwości.

Do objawów, które mogą towarzyszyć braku łaknienia u dzieci, należą m.in.:

Płaczliwość, problemy z zasypianiem czy tendencja do marudzenia mogą pojawić się, gdy brak apetytu wynika z aspektów psychologicznych (np. dużej zmiany w życiu dziecka). Z kolei zmiany skórne występują w przypadku alergii pokarmowej (najczęstszymi alergenami są mleko krowie, ryby, orzechy ziemne, soja, gluten, białko jaja kurzego). Jednak należy pamiętać, aby nie stawiać diagnozy samodzielnie. Kiedy warto zgłosić się po pomoc do lekarza?

>> To może Cię zainteresować: SIBO – czym jest rozrost bakteryjny w jelicie cienkim?

Kiedy zaburzenia łaknienia u dziecka powinny skłonić rodzica do wizyty u lekarza?

Dziecko może nie mieć apetytu z różnych powodów. Jeśli niechęć do jedzenia pojawia się raz na jakiś czas i nie towarzyszą jej inne niepokojące objawy, wystarczy obserwować pociechę. Jednak gdy problem utrzymuje się przez dłuższy czas, a dodatkowo występują inne dolegliwości (np. bóle brzucha, wzdęcia, zmiany skórne), warto skonsultować się z lekarzem.

Jakie badania na brak apetytu u dziecka wykonać?

Przyczyny braku apetytu u dziecka są bardzo różne, dlatego warto skonsultować się w kwestii diagnostyki z lekarzem. U podłoża niechęci do jedzenia może leżeć np. niedokrwistość z niedoboru żelaza. W przypadku jej podejrzenia lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad lekarski, badanie fizykalne i zleca badania laboratoryjne krwi (m.in. badanie morfologiczne krwi).

Jedną z przyczyn zaburzeń łaknienia u dzieci jest także alergia pokarmowa. Jej diagnostyka odbywa się z reguły w gabinecie alergologa i obejmuje badania krwi w kierunku alergii i testy skórne (u dzieci poniżej 3. roku życia zaleca się testy z krwi). Więcej na ten temat można dowiedzieć się z naszego artykułu: Diagnostyka alergii u dzieci

Nagły brak apetytu u dziecka może być spowodowany również chorobami pasożytniczymi. Jedną z najczęstszych jest owsica, którą można zdiagnozować poprzez badanie mikroskopowe kału w kierunku obecności jaj pasożytów. Przy dużej inwazji pasożytów inną możliwością jest makroskopowe stwierdzenie obecności owsików na skórze w okolicy odbytu lub na powierzchni świeżo oddanego kału. W diagnostyce pomocne mogą być również inne badania.

Przy zakażeniach pasożytniczych obserwuje się eozynofilię w morfologii krwi oraz podwyższone stężenie przeciwciał we krwi.

Co robić, jeżeli zaobserwuje się nagły brak apetytu u dziecka?

Dziecko nie ma apetytu – co robić? Po pierwsze należy zachować spokój i nie zmuszać pociechy do jedzenia, ponieważ można osiągnąć odwrotny efekt.

Przed zgłoszeniem się do lekarza warto obserwować, jak zachowuje się dziecko i spróbować zachęcić je do jedzenia. Pomóc może np.:

  • zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i komfortu w sytuacjach, które mogą być trudne dla dziecka (np. pójście do żłobka, zmiana szkoły);
  • podawanie mniejszych porcji jedzenia;
  • spożywanie wspólnych posiłków w spokojnej atmosferze;
  • trzymanie się regularnych pór posiłków;
  • przygotowywanie różnorodnych, kolorowych potraw, które mogą zachęcić do jedzenia;

Co, jeśli i to nie pomoże? W takiej sytuacji warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże ustalić przyczynę braku apetytu u dziecka.

Fakt, że dziecko odmawia jedzenia, często wzbudza niepokój u rodziców. Jednak należy pamiętać, że nie zawsze musi oznaczać chorobę. Dziecko, podobnie jak dorosły, może mieć po prostu gorszy dzień, odczuwać zmęczenie itd., dlatego lepiej poczekać i na spokojnie obserwować rozwój sytuacji. Jeśli problem z brakiem apetytu utrzymuje się przez dłuższy czas i dołączają do niego inne niepokojące sygnały, warto skonsultować się z lekarzem.

Opieka merytoryczna: lek. Sandra Aszkiełowicz


Bibliografia

  1. Majsiak, Emilia, Halina Cichoż-Lach, and O. Gubska, Celiakia–choroba dzieci i dorosłych: objawy, powikłania, grupy ryzyka i choroby współistniejące, Pol Merkur Lekarski 44 (2018): 31-5.
  2. Zuchowski, Aleksander, and Anna Nowicka-Zuchowska, Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci, (2019).
  3. https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/diagnostyka-alergii-u-dzieci/ (dostęp: 05.12.2024).
  4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.24.4.4. (dostęp: 05.12.2024).

Palenie papierosów – negatywne skutki i wpływ na zdrowie palenia tytoniu

Palenie papierosów niesie za sobą szereg konsekwencji zdrowotnych. Negatywne skutki wpływają nie tylko na zdrowie, ale również na wygląd włosów i skóry. Choć zerwanie z nałogiem nie jest łatwe, to pierwsze pozytywne zmiany można zaobserwować już po kilku minutach od wypalenia ostatniego papierosa. Dowiedz się, jak tytoń wpływa na organizm i jak można zrezygnować z palenia.

Spis treści:

  1. Palenie papierosów: dlaczego jest tak niebezpieczne dla zdrowia?
  2. Skutki palenia papierosów
  3. Rzucanie palenia tytoniu: jak skutecznie walczyć z nałogiem?

Palenie papierosów: dlaczego jest tak niebezpieczne dla zdrowia?

W dymie tytoniowym można znaleźć kilka tysięcy różnych substancji, wśród których znajdują się również takie o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Do najbardziej niebezpiecznych związków należą między innymi:

  • substancje smoliste,
  • nikotyna,
  • piren,
  • cyjanowodór,
  • toluen,
  • arsen,
  • fenol,
  • uretan,
  • beznopiren.

Są one obecne nie tylko w papierosach, ale również w smogu, który również ma niekorzystny wpływ na organizm.

Substancje znajdujące się w dymie papierosowym przedostają się przez drogi oddechowe i przewód pokarmowy nie tylko podczas palenia papierosów, ale też w trakcie przebywania w zadymionych miejscach. Takie zjawisko nazywa się biernym paleniem i jest ono tak samo niebezpieczne, jak samo wypalenie papierosa.

Pamiętaj:
Zagrożenia zdrowotne związane z paleniem obejmują ponad 500 różnych chorób, co świadczy o tym, że palenie papierosów jest niebezpieczne dla zdrowia.

>> Sprawdź: Oczyszczanie organizmu (detoksykacja) – jak usunąć toksyny i ile trwa detoks?

Skutki palenia papierosów

Skutki palenia papierosów są ogromne, zwłaszcza, jeśli wcześnie sięga się po papierosy. Nałóg związany z tytoniem jest jednym z najważniejszych przyczyn przedwczesnego zgonu na świecie. Powodem są przede wszystkim choroby układu krążenia  i nowotwory płuc. Pierwsze skutki palenia papierosów można zaobserwować już po kilku minutach. Pojawia się podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, przyspieszony oddech, a u niektórych – nudności czy bladość skóry.

Morfologia krwi obwodowej

Wpływ palenia tytoniu na drogi oddechowe

Negatywne skutki palenia papierosów można zaobserwować w całym organizmie, jednak najważniejsze dotyczą dróg oddechowych.

Wdychanie dymu papierosowego negatywnie wpływa na odporność organizmu, przez co palacze częściej chorują na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, w tym zapalenie oskrzeli czy płuc. Częstą chorobą u osób palących jest POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc. W jej przebiegu może wystąpić m. in. niewydolność oddechowa.

Nie należy zapominać o wpływie palenia tytoniu na jamę ustną. Może dojść do zapalenia błony śluzowej, nadżerek, infekcji grzybiczych. Ponadto dochodzi do uszkodzenia szkliwa, rozwoju chorób przyzębia oraz dziąseł, a także próchnicy, co z czasem również sprzyja wypadaniu zębów. Wdychanie dymu papierosowego zwiększa również ryzyko rozwoju raka gardła, krtani czy jamy nosowej.

To także może Cię zainteresować:

>> Przedłużający się kaszel: jakie badania laboratoryjne wykonać, by rozpocząć skuteczne leczenie

>> Duszność – punkt wspólny wielu dramatycznych chorób

Palenie papierosów a układ sercowo-naczyniowy

Nieodwracalne skutki palenia papierosów są niestety bardzo częste. Pozostawiają widoczny ślad w organizmie. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a także negatywnie wpływa na profil lipidowy. U palaczy częściej rozwija się miażdżyca. Konsekwencją może też być również zakrzepica żylna. Osoby, które sięgają po papierosy są bardziej narażone na zawał mięśnia sercowego, udar mózgu i tętniaka aorty niż osoby niepalące.

Palenie papierosów: szkodliwość na układ pokarmowy

Skutki palenia papierosów mogą obejmować również układ pokarmowy, w szczególności śluzówkę żołądka. Substancje pochodzące z tytoniu są jedną z przyczyn refluksu żołądkowo-przełykowego. W wyniku wdychania dymu papierosowego obniża się produkcja śluzu, który wyściela śluzówkę jelit. Zmienia się skład mikrobioty jelitowej, a dokładniej – namnażają się niepożądane bakterie. Powstała dysbioza jelitowa wywołuje szereg nieprzyjemnych dolegliwości, jak bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia.

Wpływ nikotyny i palenia papierosów na skórę

Szkodliwość palenia papierosów jest zauważalna również na skórze. Palenie sprzyja powstawaniu wolnych rodników tlenowych, co przyspiesza proces starzenia. Skóra osób palących jest mniej elastyczna, traci sprężystość, a także staje się szorstka, matowa i szara. Na twarzy szybciej widać oznaki starzenia się, takie jak zmarszczki czy przebarwienia.

Na skórze osób palących bardzo często pojawiają się tzw. zmarszczki palacza. W wyniku ciągłej pracy mięśnia okrężnego ust, utrwalają się linie, które są mocniej widoczne na starzejącej się skórze. Z czasem twarz może wyglądać na starszą. Poza tym osoby palące są bardziej narażone na niektóre schorzenia skóry takie jak np. łuszczyca.

Negatywne skutki palenia papierosów na układ rozrodczy

Wpływ nikotyny na organizm jest ogromny i może dotyczyć również układu rozrodczego i równowagi hormonalnej organizmu. Palenie tytoniu przez kobiety może rozregulować cykl miesiączkowy, nasilić PMS, a także doprowadzić do wcześniejszej menopauzy. U mężczyzn papierosy także nie są obojętne dla zdrowia. Przyczyniają się do problemów z erekcją lub utrzymaniem wzwodu. Negatywnie wpływają także na libido.

Szkodliwość papierosów obejmuje nie tylko przyszłą matkę, ale również płód. W wyniku palenia zwiększa się ryzyko przedwczesnego porodu, poronienia, a także wielu innych patologii ciążowych. Dym papierosowy wpływa na rozwój dziecka już od samego poczęcia. Może się ono urodzić z niską masą urodzeniową czy obniżoną odpornością.

Palenie papierosów a ryzyko rozwoju nowotworów: jaka jest między nimi zależność?

W skład papierosów wchodzi szereg trujących i niebezpiecznych dla organizmu związków. Wiele z nich wykazuje działanie mutagenne i toksyczne. Wieloletnie palenie tytoniu może być jedną z przyczyn rozwoju nowotworów. Palacze są bardziej narażeni nie tylko na raka płuc czy krtani, ale również na nowotwory złośliwe nerek, trzustki czy wątroby.

>> Przeczytaj również: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Czas protrombinowy PT/INR

Rzucanie palenia tytoniu: jak skutecznie walczyć z nałogiem?

Wiele osób decyduje się na rozstanie z nałogiem, gdy tylko dowiaduje się jak palenie papierosów wpływa na organizm. Niestety w wielu przypadkach ciężko poradzić sobie z uzależnieniem. Obecnie istnieje wiele metod wspomagających rzucenie palenia. Wymienić można w tym miejscu tabletki, plastry i gumy, które pomagają rzucić tytoń, jednakże nie u każdego zagwarantują sukces.

Rozwiązaniem mogą być również inne metody pomocnicze, w tym psychoterapia. Ważne, aby każdy znalazł sposób, który będzie skuteczny. Proces „żegnania” się z nałogiem często jest długi i pełen zwrotów akcji, czego warto mieć świadomość już na samym początku. Terapię antynikotynową może rozpocząć i kontrolować lekarz rodzinny.

Ile trwa regeneracja płuc po rzuceniu palenia?

Rzucenie palenia ma sens w każdym wieku. Już kilka dni bez papierosa daje wymierne korzyści, jednak na bardziej spektakularne efekty należy poczekać kilka miesięcy. Czas regeneracji organizmu jest kwestią indywidualną, zależną od okresu, w którym pacjent palił czynnie lub biernie. Zmiany w układzie oddechowym zachodzą nawet kilka lat po zaprzestaniu palenia.

badanie d-dimerów

Zerwanie z nałogiem nie jest łatwe, ale przynosi szereg korzyści. Poprawia się zarówno stan skóry czy funkcjonowanie wielu narządów, jak i również spada ryzyko rozwoju wielu schorzeń onkologicznych. Warto pamiętać, że jest to długi i wymagający proces. Jeśli zastanawiasz się nad rzuceniem palenia, masz do wyboru wiele metod.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk


Bibliografia

  1. Walewska E., i wsp., Palenie tytoniu wśród pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, „Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Anestezjologiczne”, 3/2015, s. 170-175.
  2. Sałata Nowak J., i wsp., Wpływ dymu tytoniowego na skórę, „Przegląd Dermatologiczny”, 2010, 97, s. 342-348.
  3. Kardas i wsp., Uzależnienie od papierosów i możliwości zwalczania nałogu tytoniowego, „Pneumonologia Polska” 2020, nr 1, s. 93–101.
  4. Zieliński J., Obciążenia wynikające z palenia tytoniu, „Pneumonol. Alergol. Pol”,2008; 76: 170–173.
  5. Siemińska A., Kiedy zaczyna się uzależnienie od nikotyny?, „Pneumon Alergol Pol”, 2011; 79(5), s. 357-364.

pH krwi – w jakim celu się je bada? Co oznacza podwyższone i obniżone pH krwi?

pH krwi to jeden z parametrów służących do oceny równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Nieprawidłowa wartość może być oznaką poważnych problemów zdrowotnych, które wymagają niezwłocznej interwencji lekarskiej. Dowiedz się, czym jest pH krwi, jakie są jego normy oraz jak przebiega badanie.

Spis treści:

  1. Co to jest pH krwi?
  2. Jakie jest prawidłowe pH krwi?
  3. Jak zbadać pH krwi?
  4. Badanie pH krwi – jak interpretować wynik?

Co to jest pH krwi?

pH krwi to miara kwasowości lub zasadowości krwi.Odczyn pH przedstawiany jest na skali od 0 do 14. Wartość 7 uznaje się za neutralną. Poniżej tej wartości odczyn jest kwaśny, a powyżej – zasadowy.

pH krwi zależy od stosunku między stężeniem zasad (głównie wodorowęglanu HCO3−), które zwiększają pH, a kwasów (głównie kwasu węglowego powstającego z dwutlenku węgla i wody), które obniżają pH.

W utrzymaniu stałego i optymalnego pH krwi biorą udział głównie:

  • układy buforowe krwi i tkanek,
  • nerki,
  • płuca.

Utrzymanie prawidłowego pH krwi jest bardzo istotne dla funkcjonowania organizmu, ponieważ enzymy, procesy metaboliczne i transport tlenu zależą między innymi od równowagi kwasowo-zasadowej. Nawet niewielkie odchylenia od normy mogą prowadzić do zaburzeń pracy narządów wewnętrznych.

Jakie jest prawidłowe pH krwi?

Norma pH krwi pobranej z tętnicy wynosi 7,35–7,45. Taka wartość pozwala na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Jeżeli ocenie zostanie poddana krew żylna lub włośniczkowa, odczyn pH może być nieco inny.

Jak zbadać pH krwi?

Ocenę pH krwi umożliwia badanie gazometryczne krwi. Najczęściej wykonuje się je z krwi tętniczej. Niekiedy dopuszczalne jest użycie arterializowanej krwi włośniczkowej (z opuszki palca) lub żylnej. Jednak dla uzyskania rzetelnych wyników rekomendowane jest pobranie krwi z tętnicy.

Gazometria krwi jest wykonywana w diagnostyce i monitorowaniu leczenia niewydolności oddechowej lub zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Oprócz pH krwi oceniane są także inne parametry:

  • ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla,
  • ciśnienie parcjalne tlenu,
  • wysycenie hemoglobiny tlenem,
  • stężenie wodorowęglanów,
  • nadmiar zasad,
  • całkowitą zawartość dwutlenku węgla w osoczu.

Gazometria krwi tętniczej wykonywana jest w warunkach szpitalnych.

Morfologia banerek

Badanie pH krwi – jak interpretować wynik?

Wynik badania gazometrycznego, podczas którego oceniane jest pH krwi, powinien być zawsze zinterpretowany przez lekarza. Wszelkie odstępstwa od normy wymagają dalszej diagnostyki oraz postępowania terapeutycznego dopasowanego indywidualnie do danego przypadku.

Obniżone pH krwi

Obniżenie pH krwi poniżej wartości 7,35 oznacza kwasicę. Kwasicę dzielimy na oddechową, nieoddechową oraz mieszaną.

W przebiegu kwasicy oddechowej do obniżenia pH krwi dochodzi na skutek wzrostu ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla. Przyczyną mogą być m.in. niewydolność serca, choroby płuc i opłucnej, choroby neurologiczne prowadzące do porażenia nerwów ruchowych (np. miastenia,), niedrożność dróg oddechowych, uszkodzenie nerwowej regulacji oddychania.

W przypadku kwasicy nieoddechowej obniżone pH krwi jest związane ze zmniejszeniem stężenia HCO3−. Wśród przyczyn tego stanu można wymienić m.in. cukrzycę, nadczynność przytarczyc, zatrucie metanolem, alkoholizm, przewlekłe biegunki czy kwasice cewkowe.

W kwasicy mieszanej dochodzi do obniżenia pH krwi przy jednoczesnym wzroście ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla i zmniejszeniu stężenia HCO3−. Oznacza to, że są to zmiany w równowadze kwasowo-zasadowej są uwarunkowane zarówno oddechowo, jak i nieoddechowo.

>> Zobacz także: Kwasica mleczanowa – co to jest, objawy, przyczyny, badania i leczenie

Wysokie pH krwi

Podwyższone pH krwi powyżej 7,45 oznacza zasadowicę. Jak w przypadku kwasicy, zasadowica również może być spowodowana zaburzeniami metabolicznymi lub oddechowymi.

W zasadowicy metabolicznej dochodzi do wzrostu pH krwi na skutek wzrostu ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla i stężenia HCO3− lub utraty kationów H+. Wśród przyczyn można wymienić m.in. przedłużające się wymioty, stosowanie diuretyków, hipowolemię, hipokaliemię, nadmierną podaż substancji alkalizujących.

W zasadowicy oddechowej dochodzi do wzrostu pH krwi i spadku ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, natomiast HCO3− może być prawidłowe lub obniżone. Przyczyną jest m.in. hiperwentylacja (np. w sytuacji stresowej), gorączka, zatrucie toksynami, choroby wątroby.

>> Zobacz także: Kwasica ketonowa (cukrzycowa) – co to jest i jakie daje objawy? Przyczyny, badania, leczenie

pH krwi jest istotnym wskaźnikiem równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, który może ujawnić obecność poważnych zaburzeń metabolicznych lub oddechowych. Prawidłowa wartość wynosi 7,35–7,45. Każde odchylenie od normy wymaga szczegółowej diagnostyki i szybkiej interwencji medycznej. Badanie pH krwi wykonywane jest w ramach gazometrii krwi.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki


Piśmiennictwo

  1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.IV.24.5.3. (dostęp 18.11.2024)
  2. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.2. (dostęp 18.11.2024)
  3. B. Łoniewska, Ostre zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, Stany nagłe. Neonatologia, Medical Tribune Polska 2019
  4. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/54225,gazometria (dostęp 18.11.2024)
  5. B.K. Budziszewska, Zaburzenia metaboliczne i wodno-elektrolitowe u pacjentów z hematologicznymi chorobami nowotworowymi, Varia Medica 2018, t. 2, nr 3, s. 201–215
  6. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.2.3. (dostęp 19.11.2024)

5 powodów, dla których warto skorzystać z usługi pobrania krwi w domu

Dlaczego nie wykonujemy rutynowych badań kontrolnych, a i zrobienie tych zaleconych przez lekarza czasem odwlekamy w czasie? Jest wiele przyczyn takiego stanu, a wśród nich trudność w zorganizowaniu porannej wizyty w punkcie pobrań. To jednak nie musi być problemem – obecnie można wykonać badania laboratoryjne w domu pacjenta, o dogodnej i wybranej przez niego godzinie. Sprawdź, dlaczego warto wybrać taką usługę.

Spis treści:

  1. Jak wygląda badanie krwi w domu pacjenta?
  2. Badania laboratoryjne w domu – dlaczego warto z nich skorzystać?
  3. Czy badania w domu są bezpieczne?
  4. Jak skorzystać z badań krwi w domu?
  5. Podsumowanie

Jak wygląda badanie krwi w domu pacjenta?

Procedura wykonywania badań krwi (pobrania) w domu pacjenta nie odbiega od tej, która odbywa się w punkcie laboratoryjnym. Różnicę stanowi przede wszystkim miejsce, które dla wielu osób może być zdecydowanie bardziej komfortowe.

Do badań w domu, tak samo jak do pobrania w punkcie pobrań, należy się odpowiednio przygotować:

  • unikać forsownego wysiłku na dobę przed badaniem,
  • być na czczo w dniu pobrania (ostatni posiłek należy spożyć najpóźniej do 12 godzin przed badaniem),
  • pozostawać w stanie spoczynku na kilkanaście minut przed pobraniem.

Badania w domu można wykonać w dogodnym dla Ciebie czy Twoich bliskich miejscu i okolicznościach – przy stole, na kanapie, w towarzystwie bliskich osób, zwierząt czy akompaniamencie ulubionej muzyki. Pielęgniarka wyposażona w środki do dezynfekcji oraz środki ochrony osobistej po odkażeniu miejsca wkłucia pobiera materiał do badań. Następnie zabezpiecza go i przewozi do laboratorium.

Warto pamiętać o tym, że do wykonania pobrania potrzebne są higieniczne, ale nie sterylne warunki. W związku z tym przed wizytą pielęgniarki nie musisz sprzątać mieszkania „na błysk”, aby badanie było dla Ciebie lub Twoich bliskich w pełni bezpieczne.

>> Przeczytaj też: Kto i dlaczego powinien wybrać badanie krwi w domu?

Badania laboratoryjne w domu – dlaczego warto z nich skorzystać?

Jest wiele korzyści z wykonywania badań krwi w domu pacjenta, a poniżej znajdziesz kilka z nich. 

    • Przede wszystkim oszczędzasz czas, który należałoby poświęcić na dojazd do punktu poboru krwi. Biorąc pod uwagę fakt, że badania te wykonujemy w godzinach porannych, to także sposób na uniknięcie stania w korkach i często również związanej z tym frustracji.

    • Dla wielu osób wizyta w placówkach medycznych czy laboratoriach wiąże się ze stresem. Badania w domu pozwalają go uniknąć, dzięki przebywaniu w znajomym i bezpiecznym dla pacjenta otoczeniu.

    • Badania krwi w domu pacjenta są dobrym rozwiązaniem dla osób z ograniczoną ruchomością czy w stanach, w których ekspozycja na drobnoustroje w przestrzeni publicznej jest dla nich potencjalnie niebezpieczna (np. dla osób z zaburzeniami odporności, stosujących leczenie immunosupresyjne).

    • Wiele dzieci szczególnie źle znosi wszelakie procedury medyczne. Są one dla nich źródłem stresu i silnych emocji, wynikających m.in. z nowego otoczenia i nieznajomych im osób. Badania w domu, które są dostępne dla dzieci od 5. roku życia ograniczają ilość tych stresorów, ponieważ dziecko pozostaje w znajomym i bezpiecznym dla siebie miejscu. To również ogranicza stres samego opiekuna, dla którego emocje dziecka podczas wizyty mającej na celu pobranie krwi, są często równie trudne.

    • Badania laboratoryjne w domu nie wymagają skrupulatnego zaplanowania dnia pobrania. Dla osób mających pod opieką np. małe dzieci czy osoby chore, możliwość wykonania pobrania w zaciszu domowym, staje się szansą na zadbanie o swoje zdrowie bez budowania skomplikowanej logistyki dnia.

Przeczytaj także:

>> Badania po 30. Jakie wykonywać regularnie?

>> Badania po 40. Jakie badania przeprowadzać regularnie po 40 roku życia?

Czy badania w domu są bezpieczne?

Badania laboratoryjne w domu są równie bezpieczne co te, które są wykonywane w punktach pobrań. Co więcej, dzięki badaniom krwi w domu unikasz ekspozycji na drobnoustroje chorobotwórcze, z którymi możesz stykać w drodze do punktu pobrań. 

Przyjeżdżające do pacjenta mobilne pielęgniarki dysponują specjalistycznym sprzętem i środkami ochrony osobistej. Cała procedura pobrania krwi, pomijając formalności i samo miejsce pobrania, pozostaje taka sama.

Jak skorzystać z badań krwi w domu?

Procedura zamawiania badania w domu jest bardzo prosta i nie zajmie Ci więcej niż kilka minut.

    • Na stronie internetowej laboratorium wybierz badania, które chcesz wykonać. Upewnij się, że mogą zostać one wykonane w warunkach domowych – stosowną informację znajdziesz przy opisie badania.

    • Dodaj badania do koszyka. Wybierz opcję „ALAB w domu” oraz wskaż miasto, w którym chcesz skorzystać z takiej usługi. Gotowe!

Zamówienie można również złożyć telefonicznie, ponieważ płatność pobierana jest podczas wizyty. Nie musisz również martwić się o posiadanie ze sobą gotówki – możesz zapłacić przy użyciu karty. 

W umówionym terminie pod adres wskazany podczas składania zamówienia przyjedzie pielęgniarka, która wykona pobranie. Materiał do badań zostaje przez nią odpowiednio zabezpieczony i przetransportowany do laboratorium. Wyniki odbierzesz bez wychodzenia z domu, logując się na wskazanej stronie internetowej.

Może się okazać, że niektóre z badań, które chcesz wykonać, nie są możliwe do zrealizowania w ramach domowego pobrania. Wynika to z ich specyfiki wymagającej np. specjalnych warunków badania czy natychmiastowego transportu materiału do laboratorium. W związku z tym aby uzyskiwać miarodajne wyniki, na realizację takiego pobrania należy zgłosić się do placówki. W ramach pobrań realizowanych w warunkach domowych nie wykonuje się m.in. oznaczenia witaminy A czy białka S.

Podsumowanie

Badania krwi w domu pacjenta są świetnym rozwiązaniem dla wszystkich osób, które mają niewiele czasu lub z różnych przyczyn dotarcie do punktu poboru krwi stanowi dla nich wyzwanie. Procedura jest bardzo wygodna i komfortowa, a przede wszystkim w pełni bezpieczna. Zamówienie badań krwi do domu zajmuje maksymalnie kilka minut, a wyniki można wygodnie odebrać logując się na stronie internetowej. 

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski


Bibliografia

  1. Jak wykonać badania krwi bez wychodzenia z domu? (dostęp: 03.11.24)
  2. Pobrania krwi w Twoim domu (dostęp: 15.11.24)

Zespół Kallmanna – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie     

Co powoduje brak dojrzewania płciowego u niektórych osób? Dlaczego niektórzy mężczyźni i kobiety zmagają się z problemami hormonalnymi, niepłodnością czy specyficznymi deficytami, takimi jak utrata węchu? Jednym z możliwych wyjaśnień jest zespół Kallmanna – rzadkie schorzenie genetyczne, które wpływa na rozwój układu hormonalnego. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest zespół Kallmanna, jakie są jego objawy, przyczyny, metody diagnostyczne oraz opcje leczenia.

Spis treści:

  1. Zespół Kallmanna – co to za choroba?
  2. Zespół Kallmanna – jakie daje objawy?
  3. Diagnostyka zespołu Kallmanna 
  4. Leczenie zespołu Kallmanna
  5. Zakończenie

Zespół Kallmanna – co to za choroba?

Zespół Kallmanna należy do grupy schorzeń zwanych hipogonadyzmami hipogonadotropowymi, co oznacza, że przyczyną problemów hormonalnych jest niewystarczająca produkcja hormonów w przysadce na skutek deficytu gonadoliberyny (GnRH) lub brak odpowiedzi na jej działanie. GnRH to hormon wydzielany przez podwzgórze, który inicjuje wydzielanie gonadotropin – luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH). Gonadotropiny są kluczowe dla funkcjonowania jajników u kobiet i jąder u mężczyzn.

W przypadku zespołu Kallmanna problemem jest genetycznie uwarunkowane zaburzenie migracji neuronów produkujących GnRH z obszarów węchowych do podwzgórza w trakcie życia płodowego. W efekcie oprócz objawów hormonalnych często występuje brak węchu (anosmia) lub jego znaczne osłabienie (hiposmia). Zespół Kallmanna występuje stosunkowo rzadko – szacuje się, że dotyka około 1 na 30 000 mężczyzn i 1 na 120 000 kobiet.

Czy zespół Kallmanna może występować u kobiet?

Zespół Kallmanna kojarzony jest głównie z mężczyznami, ale równie dobrze może występować u kobiet. U kobiet zespół ten jest trudniejszy do rozpoznania, ponieważ brak miesiączki czy osłabione cechy dojrzewania mogą być początkowo przypisywane innym, częściej występującym zaburzeniom hormonalnym.

U kobiet z zespołem Kallmanna kluczowym objawem jest pierwotny brak miesiączki (amenorrhea) wynikający z niedoboru hormonów płciowych – estrogenu i progesteronu. W wyniku tego zaburzenia dochodzi także do braku owulacji i niemożności zajścia w ciążę. Podobnie jak u mężczyzn, anosmia lub hiposmia są jednym z wyróżników choroby, choć mogą być łatwo pomijane, jeśli pacjentka nie zgłasza problemów z węchem.

>> Zobacz też: Brak miesiączki – możliwe przyczyny braku okresu. Jakie badania przeprowadzić?

Zespół Kallmanna – jakie daje objawy?

Objawy zespołu Kallmanna wynikają głównie z niedoboru hormonów płciowych oraz zaburzeń węchu, ale mogą obejmować również inne defekty wrodzone. Do najczęstszych objawów należą:

Objawy u mężczyzn

  • Brak rozwoju cech drugorzędowych płciowych, takich jak zarost, mutacja głosu, powiększenie jąder.
  • Mikroorchidyzm, czyli mały rozmiar jąder.
  • Niepłodność, wynikająca z niewystarczającej produkcji plemników.
  • Brak libido lub trudności z osiągnięciem erekcji.
pakiet hormony męskie

Objawy u kobiet

  • Pierwotny brak miesiączki.
  • Słabo rozwinięte cechy płciowe, takie jak piersi czy owłosienie łonowe.
  • Niepłodność, wynikająca z braku owulacji.
pakiet hormony kobiece rozszerzony

Objawy wspólne dla obu płci

  • Anosmia lub hiposmia, czyli brak lub osłabienie zmysłu węchu.
  • Wrodzone wady rozwojowe, takie jak:
    ektopia nerek (nieprawidłowe położenie nerek),
    rozszczep podniebienia,
    asymetria twarzy.
  • Szeroka rozpiętość ramion, wysokorosłość.
  • Problemy neurologiczne, np. zaburzenia ruchu gałek ocznych.

Diagnostyka zespołu Kallmanna 

Wczesne rozpoznanie zespołu Kallmanna może być trudne, a proces diagnostyczny obejmuje kilka etapów:

  • Wywiad lekarski
    Kluczowe znaczenie ma dokładny wywiad dotyczący opóźnionego dojrzewania, niepłodności oraz problemów z węchem.
  • Badania hormonalne
    Niskie poziomy gonadotropin – FSH i LH – przy jednoczesnym niedoborze hormonów płciowych (testosteronu u mężczyzn, estradiolu u kobiet).
  • Badania genetyczne
    Wykrycie mutacji w genach związanych z zespołem Kallmanna, takich jak KAL1, FGFR1, PROKR2.
  • Badania obrazowe
    Rezonans magnetyczny okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, wykluczenie innych przyczyn hipogonadyzmu.
  • Testy zmysłu węchu
    Ocena funkcji węchu za pomocą testów olfaktometrycznych (np. Scratch-and-Sniff Test).
Endokrynologia – genetyczny panel diagnostyczny met. NGS (badanie z konsultacją)

Leczenie zespołu Kallmanna

Zespół Kallmanna jest schorzeniem o podłożu genetycznym, jednak dostępne są skuteczne metody leczenia, które pozwalają na znaczną poprawę jakości życia pacjentów.

  • Terapia hormonalna (leczenie substytucyjne)
    U mężczyzn: Testosteron w postaci iniekcji, żelu lub plastrów, co pozwala na rozwój cech męskich i poprawę libido.
    U kobiet: Terapia estrogenowo-progestagenowa, mająca na celu rozwój drugorzędowych cech płciowych oraz regulację cyklu miesiączkowego.
  • Indukcja płodności
    Gonadotropiny (FSH i LH) stosowane w terapii stymulującej funkcję jajników i jąder.
    Pulsacyjne podawanie GnRH w przypadku pacjentów z zachowaną funkcją podwzgórza.
  • Korekcja wad wrodzonych (np. chirurgia rozszczepu podniebienia).
  • Leczenie zaburzeń okulistycznych lub neurologicznych.
  • Wsparcie psychologiczne
    Pomoc psychologiczna lub psychiatryczna jest istotna ze względu na wpływ choroby na samoocenę oraz jakość życia pacjentów.

Zakończenie

Zespół Kallmanna to rzadkie, lecz dobrze zdefiniowane schorzenie, które dzięki odpowiedniej diagnostyce i leczeniu może być skutecznie leczone. Współczesna medycyna pozwala na przywrócenie równowagi hormonalnej oraz, w wielu przypadkach, na indukcję płodności. Jeśli zauważasz u siebie lub bliskich objawy sugerujące zespół Kallmanna – opóźnione dojrzewanie płciowe, anosmię lub niepłodność – nie zwlekaj z konsultacją lekarską. Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa skuteczność leczenia i poprawia komfort życia.


Bibliografia

  1. Lenarcik A., Kos-Kudła B. Zespół Kallmanna – rzadki zespół hipogonadyzmu hipogonadotropowego. Endokrynologia Polska, 2010.
  2. Sieradzka U., Zespół Kallmanna – diagnostyka i leczenie. Medycyna Praktyczna – Endokrynologia, 2018.
  3. Lewiński A., Karasek M. Endokrynologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2017.

Zapalenie spojówek u dzieci. Objawy, przyczyny, diagnostyka, leczenie

Zapalenie spojówek u dzieci to przypadłość, która jest częstą przyczyną wizyt w gabinecie lekarza rodzinnego lub lekarza pediatry. Jakie są przyczyny zapalenia spojówek u dzieci? Czy gorączka przy zapaleniu spojówek u dzieci to normalne zjawisko? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Zapalenie spojówek u dzieci: czym jest spojówka?
  2. Rodzaje zapalenia spojówek u dzieci: objawy choroby
  3. Zapalenie spojówek u dziecka: diagnostyka
  4. Leczenie zapalenia spojówek u dzieci
  5. Jak zapobiegać występowaniu zapalenia spojówek u dziecka?

Zapalenie spojówek u dzieci: czym jest spojówka?

Na wstępie tego artykułu warto wyjaśnić sobie, czym jest spojówka. Spojówką nazywa się cienką, typowo przezroczystą błonę, która wyściela wewnętrzną powierzchnię powiek oraz przednią powierzchnię gałki ocznej. Spojówka, jak każda część gałki ocznej, może niestety ulegać stanom zapalnym, które mogą mieć różne przyczyny.

>> Przeczytaj też: Nużeniec – przyczyna dokuczliwej choroby oczu i skóry

Pakiet małego dziecka rozszerzony (9 badań)

Rodzaje zapalenia spojówek u dzieci: objawy choroby

Zapalenia spojówek, ze względu na ich przyczyny, dzieli się na zakaźne (gdy przyczyną są drobnoustroje) oraz niezakaźne, a więc wywołane przez czynniki nieinfekcyjne. Najczęstszą przyczyną zapaleń spojówek w populacji pediatrycznej są bakterie oraz czynniki alergiczne. Poszczególne rodzaje zapalenia spojówek różnią się między innymi objawami klinicznymi, o czym więcej przeczytasz w kolejnych akapitach.

Wirusowe zapalenie spojówek u dzieci

Za wirusowe zapalenie spojówek u dzieci najczęściej odpowiadają adenowirusy. Dla tego rodzaju zapalenia spojówek charakterystyczny jest nagły początek objawów. Symptomy wirusowego zapalenia spojówek to najczęściej:

  • przekrwienie (zaczerwienienie) spojówek,
  • uczucie pieczenia w obrębie spojówek,
  • wrażenie obecności ciała obcego,
  • objawy zwiastunowe, w tym objawy grypopodobne takie jak gorączka, zaczerwienienie gardła, kaszel i katar.

Wirusowe zapalenie spojówek może być również spowodowane przez inne wirusy, w tym wirusa opryszczki zwykłej. W tym przypadku na skórze wokół oczu mogą pojawić się charakterystyczne zmiany pęcherzykowe. Z kolei, enterowirusy i wirusy Coxsackie mogą odpowiadać za ostre, krwotoczne zapalenie spojówek.

>> Sprawdź też: Opryszczka na ustach i w nosie – objawy, przyczyny, badania i leczenie opryszczki wargowej

Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci

Bakterie to najczęstsza przyczyna zapaleń spojówek u dzieci. Za ogromną większość bakteryjnych zapaleń spojówek odpowiada bakteria Haemophilus influenzae. Oprócz zaczerwienienia spojówek obserwuje się również obfitą wydzielinę, typowo śluzowo-ropną, która przyjmuje barwę od żółtej do zielonej. Powieki mają tendencję do sklejania się, najczęściej w nocy. Do innych gatunków bakterii, które również mogą wywoływać bakteryjne zapalenie spojówek zalicza się Streptococcus pneumoniae i Moraxella catarrhalis.

>> To może Cię zainteresować: Zapalenie płuc u dziecka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Alergiczne zapalenie spojówek u dzieci

Za alergiczne zapalenie spojówek najczęściej odpowiada nadwrażliwość na alergeny powietrznopochodne, w tym pyłki roślin, sierść zwierząt, alergeny roztocza kurzu domowego i pleśni. W obrazie klinicznym alergicznego zapalenia spojówek dominuje:

  • świąd w obrębie spojówek,
  • obecność wodnistej wydzieliny w obrębie spojówek,
  • obrzęk spojówki,
  • obecność zaschniętej wydzieliny na brzegach powiek.

Objawy alergicznego zapalenia spojówek u dzieci często pojawia się w okresie pylenia roślin, na które dany pacjent jest uczulony, co jest ważną informacją, ułatwiającą postawienie diagnozy. Alergiczne zapalenie spojówek może współistnieć z innymi schorzeniami alergicznymi, w tym z:

  • alergicznym nieżytem nosa,
  • astmą alergiczną,
  • alergiami pokarmowymi,
  • atopowym zapaleniem skóry.

To może Cię zainteresować:

>> Alergiczny nieżyt nosa – najczęściej diagnozowana choroba alergiczna w Polsce

>> Atopowe zapalenie skóry (AZS)

Zapalenie spojówek u dziecka: diagnostyka

W pierwszym kroku diagnostyka zapalenia spojówek u dzieci wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu oraz badania przedmiotowego. Warto zapytać o obecność symptomów towarzyszących, w tym gorączki i objawów grypopodobnych, które mogą sugerować rozpoznanie wirusowego zapalenia spojówek. Ocena okulistyczna obejmuje również badanie ostrości wzroku. W zależności od wieku dziecka można wykorzystać do tego tablice Snellena. Ocenia się także źrenicę i jej reakcję na światło. W niektórych przypadkach konieczna może być ocena w lampie szczelinowej, którą wykonuje się podczas konsultacji okulistycznej.

Badania laboratoryjne przy zapaleniu spojówek u dziecka: jakie wykonać?

W przebiegu klasycznych zapaleń spojówek wywołanych przez bakterie i wirusy nie jest konieczne wykonywanie dodatkowych badań laboratoryjnych. W przebiegu nawracających alergicznych zapaleń spojówek konieczne może okazać się wykonanie alergicznych testów skórnych, które mają na celu zidentyfikowanie alergenów odpowiedzialnych za objawy ze strony narządu wzroku.

Pakiet alergiczny mieszany

W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o wykonaniu badań alergologicznych z próbki krwi żylnej, w tym na przykład oznaczenia stężenia IgE całkowitego oraz stężenia IgE swoistych (sIgE).

W sytuacji nasilonych objawów ogólnych (przedłużająca się gorączka, kaszel) konieczne może okazać się wykonanie oznaczenia stężenia CRP oraz wykonanie morfologii krwi obwodowej.

Morfologia krwi obwodowej

Leczenie zapalenia spojówek u dzieci

Leczenie zapalenia spojówek u dzieci zależy od przyczyny. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek stosuje się delikatną pielęgnację, nawilżanie spojówek, a w wybranych przypadkach krople z zawartością antybiotyków. Należy zaznaczyć, że nie powinno się nadużywać antybiotyków miejscowych, ponieważ może to doprowadzić do rozwoju antybiotykooporności. Jak pokazują doniesienia naukowe, krople antybiotyczne skracają czas trwania objawów chorobowych, jednak nie obserwuje się różnic w rokowaniu między pacjentami leczonymi i nieleczonymi tymi antybiotykami.

W przypadku wirusowego zapalenia spojówek u dzieci wywołanego przez adenowirusy zastosowanie znajdują przede wszystkim preparaty nawilżające. Z kolei, w przebiegu opryszczkowatego zapalenia spojówek konieczne jest włączenie leczenia przeciwwirusowego w postaci 3% maści ocznej z acyklowirem lub 0,15% żelu z gancyklowirem. W ciężkich przypadkach niezbędne jest podanie leków w formie doustnej lub dożylnej. W tym rodzaju zapalenia spojówek nie powinno się stosować miejscowych i ogólnych sterydów, ponieważ mogą one sprzyjać rozprzestrzenianiu się wirusa opryszczki w obrębie tkanek.

Terapia alergicznego zapalenie spojówek polega przede wszystkim na stosowaniu sztucznych łez i środków nawilżających, których celem jest wypłukiwanie alergenów z powierzchni spojówek. Ponadto, wykorzystuje się również miejscowe lekami przeciwhistaminowe w postaci kropli. Duże nasilenie objawów może wymagać krótkotrwałego zastosowania kropli z glikokortykosteroidami.

>> To także może Cię zainteresować: Zespół Sjögrena – objawy, powikłania, diagnostyka

Jak zapobiegać występowaniu zapalenia spojówek u dziecka?

Do jakich rad warto się zastosować, by zmniejszyć ryzyko pojawienia się zapalenia spojówek u dziecka? Należy przede wszystkim:

  • ograniczyć ekspozycję na uczulający alergen – w przypadku alergicznego zapalenia spojówek warto ograniczyć wychodzenie na zewnątrz w okresie silnego pylenia danego gatunku rośliny, unikać kontaktu ze zwierzętami w sytuacji potwierdzonej alergii na ich sierść.
  • pamiętać o dokładnym sprzątaniu pomieszczeń – w odniesieniu do alergii na roztocze kurzu domowego,
  • zachęcać dziecko do dokładnego i częstego mycia rąk – tą drogą można przekazać bakterie i wirusy, odpowiedzialne za zapalenia spojówek,
  • unikać używania przedmiotów należących do innych osób – takich jak ręczniki, pościel, czy przybory higieniczne.

Zapalenie spojówek u dzieci to dolegliwość, która często wzbudza w rodzicach niepokój. Postępowanie w przebiegu tego schorzenia zależy przede wszystkim od jego przyczyny oraz obrazu klinicznego. Diagnostyka zapalenia spojówek rzadko wymaga od nas wykonywania specjalistycznych badań, jednak mogą być one konieczne w sytuacji alergicznego podłoża choroby. W przypadku pojawienia się objawów mogących świadczyć o zapaleniu spojówek, warto udać się do lekarza w celu oceny narządu wzroku.


Bibliografia

  1. L. Bielory i inni, Diagnosis and management of allergic conjunctivitis, Ann. Allergy Asthma Immunol., 2020; 124: 118–134,
  2. D. Johnson i inni, Does this patient with acute infectious conjunctivitis have a bacterial infection? The Rational Clinical Examination Systematic Review, JAMA, 2022; 327:2231,
  3. M. J. Mahoney i inni, Pediatric conjunctivitis: a review of clinical manifestations, diagnosis, and management, Children 2023, 10, 808.