Rak płuca od wielu lat stanowi wiodącą przyczynę zgonów na tle nowotworowym na całym świecie wraz z najwyższym wskaźnikiem śmiertelności zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Ryzyko zachorowania jest statystycznie trzykrotnie wyższe u płci męskiej, wrasta wraz z wiekiem. Co roku z powodu nowotworu płuca umiera na świecie prawie 4 miliony ludzi. W Polsce każdego roku co najmniej 20 tysięcy osób mierzy się z nowym rozpoznaniem raka płuca.

Spis treści:

1. Rak płuc – co to za choroba?
   • Jak długo rozwija się rak płuc?
2. Nowotwór płuca – jakie daje objawy?
   • Rak płuc – objawy początkowe 
   • Objawy zaawansowanego raka płuc
3. Gdzie najczęściej daje przerzuty rak płuc?
4. Diagnostyka raka płuc – jakie badania wykonać?
5. Leczenie raka płuc
6. Rak płuc – jakie są rokowania?

Rak płuc – co to za choroba?

Rak płuca jest to postępująca choroba nowotworowa układu oddechowego o niekorzystnym rokowaniu. Wieloletnie narażenie organizmu na substancje rakotwórcze, m.in. zawarte w dymie nikotynowym (palenie czynne lub przebywanie w zadymionych pomieszczeniach) czy poprzez zawodowy kontakt z metalami ciężkimi, np. azbestem, substancjami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym, prowadzi do nieprawidłowego rozrostu lub przemian nowotworowych uszkodzonych komórek w tkance płucnej (głównie pochodzenia oskrzelowego). W następstwie tego dochodzi do rozsiewu nowotworu poza granice narządu i rozwój choroby.

>> Przeczytaj także: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka

Jak długo rozwija się rak płuc?

Zanim pojawią się pierwsze objawy, mogące wskazywać na proces chorobowy, rak płuca może przez lata rozsiewać swoje nieprawidłowe komórki po całym organizmie. W zależności od typu nowotworu, do chwili rozpoznania raka może upłynąć kilka – kilkanaście tygodni, jak i wiele lat. Tempo przemian nowotworowych w dużej mierze zależy od budowy histologicznej komórek rakowych i rodzaju nowotworu.

Nowotwór płuca – jakie daje objawy?

Rak płuca może dawać o sobie znać na różne sposoby, w zależności od stopnia zawansowania zmiany czy jej lokalizacji, obecności lub braku przerzutów do węzłów chłonnych i narządów odległych.

Rak płuc – objawy początkowe 

Nowotwór płuca w początkowym czasie trwania nie daje żadnych objawów, często wykrywany jest przypadkowo w związku z przeprowadzaną diagnostyką w innym kierunku. Na tym etapie zaawansowania najczęściej stawiana jest pierwotna diagnoza w związku z badaniami okresowymi do pracy i zleconym przez lekarzy badaniu RTG klatki piersiowej czy wykonaniem profilaktycznych badań niskoemisyjnej tomografii komputerowej (TK).

Objawy zaawansowanego raka płuc

Zaawansowana postać nowotworu płuc daje objawy związane z miejscowym rozrostem guza pod postacią:

• kaszlu lub zmiany dotychczasowego charakteru istniejącego już kaszlu;
• narastania gorszej tolerancji wysiłku pod postacią płytszego i częstszego oddechu;
• dyskomfortu w obrębie klatki piersiowej;
• odkrztuszania krwistej wydzieliny z dróg oddechowych;
• nawracających epizodów gorączek;
• przewlekających się, zbyt częstych infekcji dolnych dróg oddechowych.

Są to także objawy związane z rozprzestrzenianiem się raka na sąsiednie narządy w obrębie klatki piersiowej, czyli:

• zaburzenia rytmu serca;
• chrypka;
• zaburzenia połykania i przełykania;
• bóle obręczy barkowej (przy naciekaniu splotu barkowego) jako zaburzenia czucia i nawracające stany zapalne korzeni nerwowych odcinka szyjnego kręgosłupa;
• bóle kostne, złamania patologiczne (w przypadku wystąpienia przerzutów);
• bóle brzucha, nudności, wymioty, ubytek masy ciała, żółtaczka, spadek apetytu;
• ogólne osłabienie organizmu, zlewne poty, pogłębiająca się niedokrwistość;
• bóle głowy, zawroty głowy, częste zmiany nastroju (naciekane ośrodkowego układu nerwowego).

Gdzie najczęściej daje przerzuty rak płuc?

Najczęstszą lokalizacją przerzutowania raka płuca w obrębie odległych narządów są:

– węzły chłonne;

– wątroba;

– kości;

– ośrodkowy układ nerwowy (OUN).

>> Przeczytaj także: Rak wątroby – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania.

Diagnostyka raka płuc – jakie badania wykonać?

Podstawowym badaniem obrazowym, które służy do wstępnej diagnostyki zmian ogniskowych i nowotworów płuc jest zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej (RTG). Typowe w obrazie radiologicznym zmiany mogące sugerować nowotwór, to:

• guz w obrębie miąższu narządu;
• obecność płynu w jamie opłucnej;
• nieprawidłowe uniesienie przepony;
• niedodma;
• powiększenie cienia wnęk płuc lub śródpiersia;
• zmiany ogniskowe w obrębie kostnych struktur klatki piersiowej i żeber.

RTG klatki piersiowej nie jest badaniem precyzyjnie określającym zmiany małe i zlokalizowane w obrębie śródpiersia, pozwala na zdiagnozowanie dużych guzów nowotworowych narządu.

Podstawowym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce obrazowej raka płuc wciąż pozostaje tomografia komputerowa (TK).

Wśród pozostałych badań z zakresu diagnostyki obrazowej wymienić warto:

• Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) – pozwala na ocenę niewielkich zmian przerzutowych w obrębie śródpiersia, wskazanie potencjalnych ognisk nowotworowych poza klatką piersiową czy rozległości zmiany w obrębie niedodmy;
• Rezonans magnetyczny (MRI) – służy do oceny zmian zlokalizowanych w szczycie płuca lub przykręgosłupowo, przy mniejszej dokładności  innych metod obrazowania w tej lokalizacji;

Poza badaniami obrazowymi w diagnostyce zmian nowotworowych wykorzystuje się także:

• badanie cytologiczne plwociny;
• badanie płynu z jamy opłucnej;
• bronchofiberoskopię;
• biopsję przez ścianę klatki piersiowej;
• biopsję endoskopową pod kontrolą ultrasonografii;
• badania laboratoryjne.

W zakresie diagnostyki laboratoryjnej wykorzystywane są takie parametry jak:

• morfologia krwi obwodowej z rozmazem;
• parametry wątrobowe: AST, ALT, GGTP, ALP;
• parametry nerkowe:mocznik, kreatynina, eGFR;
• badanie ogólne moczu.

W niektórych typach nowotworu płuca w surowicy krwi pojawia się podwyższone stężenie markerów nowotworowych, jak np.:

• antygen CEA (rakowo-płodowy)
• CYFRA 21-1 (fragment CK 19 cytokeratyny)- charakterystyczny dla raka płaskonabłonkowego
• NSE (swoista enolaza neuronowa)- rozpoznawana w raku drobnokomórkowym płuc.

Ich stężenie jest zależne od wielkości masy guza, nie są one kluczowymi parametrami mającymi wpływ na dalsze leczenie osób z rozpoznanym nowotworem.

>> Przeczytaj także: Markery nowotworowe w diagnostyce raka płuc

Leczenie raka płuc

Przed zaplanowaniem dalszego leczenia onkologicznego, w chwili postawienia diagnozy nowotworu, kluczowe jest rozpoznanie na podstawie badania histopatologicznego lub cytologicznego materiału zmienionych chorobowo tkanek.

Na tej podstawie wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje raka płuca, a tym samym ustala schemat dalszego postępowania leczniczego.:

• rak niedrobnokomórkowy (NSCLS);
• rak drobnokomórkowy (SCLS).

Przed włączeniem leczenia każdorazowo pacjent poddawany jest ustaleniu stopnia złośliwości wg skali G (dotyczy raka niedrobnokomórkowego) i stopnia zaawansowania nowotworu według klasyfikacji TNM. Na jej podstawie ustala się:

• T – wielkość guza;
• N – obecność ewentualnych przerzutów do najbliżej położonych węzłów chłonnych;
• M – obecność ewentualnych przerzutów do narządów odległych.

W przypadku postaci niedrobnokomórkowej (NSCLS) podstawą leczenia jest całkowite usunięcie guza wraz z marginesem zdrowych tkanek (leczenie operacyjne). Często ten sposób terapii łączony jest z innymi metodami, jak radioterapia i chemioterapia. Zabieg operacyjny możliwy jest często tylko u około 15% chorych z nowotworem sklasyfikowanym w I i II stopniu zaawansowania wg TNM (z uwagi na późną rozpoznawalność choroby).

Rak drobnokomórkowy (SCLS) jest z kolei najbardziej agresywną postacią nowotworu płuca. Rozwija się dynamicznie, często rozpoznawany jest w postaci bardzo zaawansowanych zmian w obrębie płuc i narządów odległych. Jest podatny na chemioterapię. Standardowy cykl leczenia trwa kilka miesięcy (4-6 cykli farmakoterapii). Pozwala na uzyskanie remisji choroby w 80-90% . W ograniczonej postaci tego typiu nowotworu zastosowanie znajduje także radioterapia zmiany pierwotnej jak i okolicznych węzłów chłonnych.

Rak płuc – jakie są rokowania?

Rak płuca jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów. Jedynie u 10% chorych istnieje szansa 5-letniego przeżycia, a w przypadku niedrobnokomórkowego raka podatnego na leczenie operacyjne przeżycie możliwe jest jedynie u 30-40% osób. W chwili postawienia diagnozy, zwłaszcza drobnokomórkowej postaci nowotworu, z uwagi na obecność przerzutów odległych, czas przeżycia szacuje się na 6-8 tygodni w przypadku braku podjętego jakiegokolwiek leczenia, a 5 lat przeżywa zaledwie kilka procent chorych.

Rak płuca od lat stanowi duże wyzwanie dla współczesnej onkologii. Wciąż znajduje się na pierwszym miejscu wśród nowotworów u obu płci na całym świecie. Palenie tytoniu jest najczęstszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka płuc, odpowiadając niemal za 85% przypadków nowych rozpoznań choroby. Sam nowotwór jest często diagnozowany w chwili, gdy osiąga postać zaawansowaną na tyle, że możliwości terapeutyczne stają się coraz bardziej ograniczone. Duże nadzieje pokładane są w profilaktyce wtórnej polegającej na wykrywaniu zmian przednowotworowych i nowotworowych poprzez przesiewowe badania z użyciem niskodawkowej tomografii komputerowej (TK).

Niezwykle ważne jest zapobieganie nowotworom tytoniozależnym, dlatego szczególny nacisk powinniśmy kłaść na promowanie zachowań prozdrowotnych mających na celu m.in.: ograniczenie spożycia papierosów, przebywania w pomieszczeniach zadymionych, działania ograniczające zapylenie w środowisku pracy.

---

Bibliografia

1. dostęp online 3.01.2025 https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/84436,rak-pluc-objawy-przyczyny-rodzaje-badania-leczenie
2. dostęp online 7.01.2025 https://www.zwrotnikraka.pl/wczesne-objawy-raka-pluc/
3. Interna Szczeklika, wyd. Medycyna Praktyczna , Kraków 2021
4. dostęp online 4.01.2025 https://www.termedia.pl/Klasyfikacja-histopatologiczna-raka-pluca,60,16139,1,0.html
5.  dostęp online 6.01.2025 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/lung-cancer
6. dostęp online 10.01.2025 https://radiopaedia.org/articles/lung-cancer-staging-iaslc-8th-edition

Nowotwory złośliwe należą do największych wyzwań współczesnej medycyny. Choć postępy w diagnostyce i terapii w ostatnich dekadach są spektakularne, choroby te nadal budzą lęk i pozostają główną przyczyną zgonów na świecie. Czym są nowotwory złośliwe? Jak się rozwijają, czym różnią się od nowotworów łagodnych i jakie pytania najczęściej zadają pacjenci oraz ich bliscy? W artykule tym spróbujemy odpowiedzieć na te pytania i rozwiać wszelkie wątpliwości.

Spis treści:

1. Czym jest nowotwór złośliwy?
2. Jak wygląda nowotwór złośliwy?
   • Wygląd makroskopowy, czyli to, co można zobaczyć gołym okiem
   • Wygląd mikroskopowy nowotworu złośliwego
3. Nowotwór złośliwy a łagodny – jakie są różnice?
4. Nowotwór złośliwy (rak): najczęściej zadawane pytania
   • Czy nowotwór złośliwy jest groźny?
   • Czy nowotwór złośliwy zawsze daje przerzuty?
   • Czy nowotwór łagodny może stać się złośliwym?
   • Czy nowotwór złośliwy jest wyleczalny?

Czym jest nowotwór złośliwy?

Nowotwór złośliwy to patologiczna zmiana wywodząca się z komórek organizmu, w której dochodzi do niekontrolowanego wzrostu i podziału komórkowego. W odróżnieniu od procesów fizjologicznych, takich jak regeneracja tkanek, komórki nowotworowe tracą zdolność do apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórkowej), co prowadzi do ich akumulacji. W wyniku dalszych mutacji guz zyskuje zdolność do inwazji na sąsiednie tkanki oraz tworzenia przerzutów w odległych narządach.

Proces nowotworowy jest wynikiem interakcji czynników genetycznych oraz środowiskowych. Kluczowe czynniki ryzyka obejmują palenie tytoniu, promieniowanie UV, infekcje wirusowe (np. wirusem brodawczaka ludzkiego, HPV) oraz przewlekłe stany zapalne.

>> Zobacz: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego

Jak wygląda nowotwór złośliwy?

Wygląd makroskopowy, czyli to, co można zobaczyć gołym okiem

Nowotwór złośliwy często wyróżnia się na tle zdrowej tkanki swoją nieregularnością. Ma niejednolity kształt, a jego granice są rozmyte, co oznacza, że „wrasta” w otaczające tkanki. W dotyku może być twardy, jakby składał się z włóknistej masy, lub miękki i kruchy, zwłaszcza jeśli w jego wnętrzu doszło do rozpadu komórek i martwicy. Czasami powierzchnia nowotworu może być gładka, ale częściej bywa nierówna, guzowata, a nawet owrzodzona.

Kolor guza różni się od normalnych tkanek. Może być szarawy, bladoróżowy lub wręcz ciemnoczerwony, jeśli znajduje się w nim dużo naczyń krwionośnych. W niektórych przypadkach, jak w czerniaku, nowotwór przybiera intensywnie ciemną, prawie czarną barwę, co wynika z obecności barwnika melaniny. Jeśli guz szybko rośnie i jego naczynia krwionośne są kruche, wewnątrz mogą pojawić się małe krwotoki, nadając mu plamisty, nieregularny wygląd.

Wyobraź sobie tkankę, która wygląda, jakby została zaatakowana od środka – zdrowe struktury są zniekształcone, a guz wydaje się „przerośnięty” na wszystkie strony. Nie przypomina zwartej, „zamkniętej” formy, jaką można zaobserwować w nowotworach łagodnych.

Wygląd mikroskopowy nowotworu złośliwego

Kiedy przyjrzymy się nowotworowi złośliwemu pod mikroskopem, obraz staje się jeszcze bardziej chaotyczny. Komórki, które powinny wyglądać podobnie do siebie, mają zupełnie różne rozmiary i kształty. Niektóre są ogromne z wielkimi, nieregularnymi jądrami, a inne małe i słabo rozwinięte. Jądra tych komórek są często ciemniejsze, a w ich wnętrzu można dostrzec ślady intensywnych podziałów komórkowych, jakby guz nieustannie produkował nowe, nieprawidłowe komórki.

>> To może Cię zainteresować: Rola badań genetycznych w diagnostyce nowotworów

To, co odróżnia nowotwory złośliwe od łagodnych, to ich zdolność do naciekania – komórki nowotworowe „wgryzają się” w zdrową tkankę, niszcząc ją i zastępując. Mogą wnikać w naczynia krwionośne, co umożliwia im przemieszczanie się do innych części ciała i tworzenie przerzutów. Wokół guza widać chaotycznie rozmieszczone, cienkościenne naczynia krwionośne. Są one jak prowizoryczne konstrukcje, szybko utworzone, by zaopatrzyć guz w tlen i składniki odżywcze, ale tak słabe, że łatwo pękają, prowadząc do krwawień.

Czasem w środku guza można zobaczyć obszary martwicy, gdzie komórki obumarły z powodu braku dopływu krwi. To miejsce wygląda jak małe „dziury” w strukturze guza – ciemne, nieregularne przestrzenie otoczone przez chaotyczne komórki.

Nowotwór złośliwy a łagodny – jakie są różnice?

Nowotwory dzielimy na łagodne i złośliwe, a główne różnice między nimi wynikają z cech biologicznych. Kluczowe aspekty, które je odróżniają przedstawione zostały w tabeli.

Cecha	Nowotwór łagodny	Nowotwór złośliwy
Charakter wzrostu	Powolny, ograniczony	Szybki, naciekający okoliczne tkanki
Granice guza	Wyraźnie odgraniczony, często otoczony torebką	Niewyraźne, guz nacieka otaczające tkanki
Przerzuty	Brak przerzutów	Obecność przerzutów do innych narządów
Wpływ na organizm	Zwykle minimalny, głównie wynikający z lokalizacji	Znaczny, wyniszczenie organizmu
Odrost po usunięciu	Rzadki, jeśli usunięto cały guz	Częsty, nawet po usunięciu
Morfologia komórek	Komórki dobrze zróżnicowane, przypominają tkankę macierzystą	Komórki słabo zróżnicowane, wykazujące atypię
Wpływ na sąsiednie tkanki	Nie nacieka, może powodować ucisk	Nacieka i niszczy sąsiednie tkanki
Zdolność do angiogenezy	Zwykle brak nowego unaczynienia	Aktywna angiogeneza dla wzrostu guza
Leczenie	Zazwyczaj wystarczające jest usunięcie chirurgiczne	Wymaga leczenia skojarzonego (chirurgia, chemio- i radioterapia)

>> Sprawdź też: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Nowotwór złośliwy (rak): najczęściej zadawane pytania

Nowotwory złośliwe to temat, który budzi wiele pytań i wątpliwości. W tej części odpowiadamy na najczęstsze z nich.

Czy nowotwór złośliwy jest groźny?

Tak, nowotwór złośliwy jest groźny ze względu na swoją zdolność do szybkiego wzrostu, niszczenia otaczających tkanek i tworzenia przerzutów. Komórki nowotworu złośliwego charakteryzują się agresywnym zachowaniem, które utrudnia leczenie. Jednak dzięki postępom w medycynie wiele przypadków nowotworów można skutecznie leczyć, szczególnie jeśli choroba zostanie wykryta wcześnie. Kluczowa jest regularna profilaktyka i czujność wobec wszelkich niepokojących objawów.

Przeczytaj także:

>> Rak piersi – objawy, przyczyny, rodzaje i badania

>> Samobadanie piersi – ważne narzędzie diagnostyczne w rękach każdej kobiety

Czy nowotwór złośliwy zawsze daje przerzuty?

Nie, nie każdy nowotwór złośliwy daje przerzuty. Przerzuty to proces, w którym komórki nowotworowe przemieszczają się z miejsca pierwotnego guza do innych części ciała, tworząc nowe ogniska choroby. Niektóre nowotwory złośliwe mogą rozwijać się lokalnie, naciekając pobliskie tkanki, ale nie zawsze dochodzi do ich rozprzestrzenienia. Warto jednak podkreślić, że ryzyko przerzutów jest cechą charakterystyczną nowotworów złośliwych i dlatego wymagają one szczególnej uwagi diagnostycznej i terapeutycznej.

Czy nowotwór łagodny może stać się złośliwym?

W niektórych przypadkach nowotwór łagodny może przekształcić się w złośliwy, ale nie jest to regułą. Taki proces, zwany transformacją złośliwą, może wystąpić w wyniku długotrwałego drażnienia, mutacji genetycznych lub innych czynników ryzyka. Przykładem są niektóre rodzaje polipów jelita grubego, które mogą przekształcić się w raka, jeśli nie zostaną usunięte.

Zobacz również:

>> Rak jelita grubego – jakie są wczesne objawy?

>> Rak jelita grubego – objawy, badania przesiewowe, leczenie i profilaktyka

Czy nowotwór złośliwy jest wyleczalny?

Wielu pacjentów z nowotworami złośliwymi może być wyleczonych, zwłaszcza jeśli choroba zostanie wykryta we wczesnym stadium. Nowoczesne metody leczenia, takie jak chirurgia, chemioterapia, radioterapia oraz terapie celowane, znacznie zwiększyły szanse na przeżycie.

>> Sprawdź też: Czy warto poznać swoje geny? Znaczenie badań genetycznych w diagnostyce i leczeniu chorób

Nowotwory złośliwe pozostają jednym z największych wyzwań współczesnej medycyny. Kluczowe znaczenie ma wczesne wykrycie choroby oraz indywidualne podejście do każdego pacjenta. Edukacja społeczeństwa, regularne badania profilaktyczne i rozwój nowych metod terapeutycznych to filary walki z tą chorobą. Każdy z nas powinien pamiętać, że zdrowy styl życia, unikanie czynników ryzyka i odpowiednia profilaktyka mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania.

Opieka merytoryczna: lek. Sandra Aszkiełowicz

---

Bibliografia

1. Patel A. Benign vs Malignant Tumors. JAMA Oncol. 2020 Sep 1;6(9):1488.
2. https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/informacje/61208,nowotwor-co-to-rozwoj-podzial (dostęp: 12.01.2025).
3. Bertram JS. The molecular biology of cancer. Mol Aspects Med. 2000 Dec;21(6):167-223.

Rak przełyku jest jednym z najbardziej agresywnych nowotworów przewodu pokarmowego. Ze względu na niespecyficzność wczesnych objawów, choroba jest często rozpoznawana w późnych stadiach, co znacznie pogarsza rokowania. Dowiedz się, jakie są objawy raka przełyku, jak wygląda diagnostyka oraz jakie są możliwości leczenia.

Spis treści:

1. Rak przełyku – co to za rodzaj nowotworu?
2. Rak przełyku – objawy
   • Wczesne objawy raka przełyku
3. Przyczyny zachorowania na raka przełyku
4. Jak szybko rozwija się rak przełyku?
5. Rak przełyku – badania i diagnostyka nowotworu
6. Leczenie pacjentów z rakiem przełyku
7. Rak przełyku – rokowania
8. Rak przełyku – profilaktyka

Rak przełyku – co to za rodzaj nowotworu?

Rak przełyku to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie błony śluzowej wyścielającej ściany przełyku. Może on powstawać w różnych częściach, jednak najczęściej lokalizuje się w górnej i środkowej części przełyku.

Histologicznie wyróżnia się:

• raka płaskonabłonkowego przełyku wywodzącego się z nabłonka wielowarstwowego płaskiego,
• raka gruczołowego wywodzącego się z komórek gruczołowych.

Rak płaskonabłonkowy przełyku stanowi około 90% przypadków. Może rozwijać się na całej długości przełyku, ale najczęściej lokalizuje się w jego górnej lub środkowej  jego części. Natomiast rak gruczołowy umiejscowiony jest najczęściej w dolnej części przełyku lub w obrębie  połączenia żołądkowo-przełykowego.

Rak przełyku stanowi około 2% wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce. Choroba znacznie częściej występuje u mężczyzn.

Rak przełyku – objawy

Początkowo objawy raka przełyku mogą być nieobecne lub niespecyficzne, co często opóźnia diagnozę i rozpoczęcie leczenia. Pierwsze dolegliwości pojawiają się, gdy dojdzie do rozrostu guza i zwężenia światła przełyku. Bardzo często w momencie rozpoznania rak przełyku jest już w zaawansowanym stadium, co wpływa negatywnie na rokowania.

Objawy raka przełyku to:

• ból podczas połykania,
• zaburzenia połykania (trudności w przełykaniu, krztuszenie się, odruch wymiotny),
• uczucie rozpierania w klatce piersiowej,
• uczucie ciała obcego w przełyku,
• ból lub pieczenie za mostkiem,
• utrata masy ciała,
• chrypka,
• duszność.

Postępujący rak przełyku może doprowadzić do niedoborów pokarmowych i wyniszczenia organizmu. Jeżeli dojdzie do przerzutów, obecne są także ich objawy.

Rak przełyku najczęściej daje przerzuty do węzłów chłonnych, wątroby, płuc i kości.

Wczesne objawy raka przełyku

Początkowo rak przełyku rozwija się bez żadnych dolegliwości. Na wczesnym etapie jest najczęściej diagnozowany przypadkowo (np. podczas gastroskopii).

Zdarza się, że pierwsze objawy raka przełyku są przez pacjentów mylone z refluksem żołądkowo-przełykowym. O rozwijającym się nowotworze mogą świadczyć m.in. uczucie pieczenia za mostkiem czy dyskomfort podczas przełykania pokarmów. Wszelkie niepokojące dolegliwości powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.

>> Zobacz także: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Przyczyny zachorowania na raka przełyku

Przyczyny raka przełyku są złożone i często związane z występowaniem wielu czynników – w tym środowiskowych i genetycznych. W przypadku typu płaskonabłonkowego ryzyko zachorowania zwiększają:

• palenie lub żucie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu,
• starszy wiek,
• płeć męska,
• dieta uboga w warzywa i owoce,
• oparzenie przełyku (termiczne lub chemiczne),
• genetycznie uwarunkowana hiperkeratoza dłoni i stóp,
• zakażenie HPV.

Natomiast czynniki ryzyka raka przełyku typu gruczołowego to przede wszystkim refluks żołądkowo-przełykowy, otyłość, starszy wiek, płeć męska, przełyk Barretta, przepuklina rozworu przełykowego, używanie tytoniu.

>> Zobacz także: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka

Jak szybko rozwija się rak przełyku?

Tempo rozwoju raka przełyku jest zróżnicowane i zależy od wielu czynników – w tym typu histologicznego nowotworu. Najczęściej proces nowotworowy trwa kilka lat, z czego początkowo przebiega całkowicie bezobjawowo. Warto wiedzieć, że rak przełyku cechuje się dość szybką inwazją otaczających struktur (m.in. tchawicy czy osierdzia), co ma negatywny wpływ na rokowania.

Rak przełyku – badania i diagnostyka nowotworu

Diagnostyka raka przełyku opiera się o szczegółowy wywiad medyczny oraz badania dodatkowe. Podstawą jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, która pozwala na uwidocznienie zmian w błonie śluzowej przełyku oraz pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Do innych badań należą m.in.:

• tomografia komputerowa klatki piersiowej,
• endosonografia.

W celu ustalenia stopnia zaawansowania choroby i wykrycia przerzutów wykonuje się jeszcze inne badania obrazowe – np. tomografię komputerową jamy brzusznej, bronchofiberoskopię.

Leczenie pacjentów z rakiem przełyku

Leczenie raka przełyku zależy od:

• rodzaju nowotworu,
• stopnia zaawansowania nowotworu,
• lokalizacji nowotworu,
• ogólnego stanu pacjenta.

Leczenie raka przełyku powinno być prowadzone interdyscyplinarnie i dopasowane indywidualnie do danego przypadku. Jedną z metod terapii jest operacja chirurgiczna. W początkowych stadiach choroby przeprowadza się endoskopową resekcję śluzówki. W bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne może być usunięcie przełyku. Leczenie chirurgiczne raka przełyku nie może być zastosowane u wszystkich chorych. Innymi metodami są radioterapia, chemioterapia, immunoterapia.

Oprócz tego stosuje się różnego rodzaju terapie wspomagające, które mają na celu poprawę jakości życia chorego. Należą do nich m.in. stenty przełykowe lub gastrostomia odżywcza.

Rak przełyku – rokowania

Rokowanie w raku przełyku zależy od stopnia zaawansowania w momencie diagnozy. Najczęściej choroba rozpoznawana jest w późnym stadium, co znacznie zmniejsza szanse na wyleczenie i wieloletnie przeżycie.

Rak przełyku jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów złośliwych. 5-letnie przeżycie obserwuje się średnio u 5–10% chorych.

Rak przełyku – profilaktyka

Profilaktyka raka przełyku koncentruje się przede wszystkim na eliminacji czynników ryzyka. Wskazane jest m.in.:

• zaprzestanie palenia lub żucia tytoniu,
• zaprzestanie spożywania alkoholu,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• leczenie chorób sprzyjających rozwojowi raka przełyku.

Obecnie nie prowadzi się badań przesiewowych w kierunku raka przełyku. Osoby z rozpoznaną chorobą refluksową lub przełykiem Barretta powinny pozostawać pod stałą kontrolą lekarza.

>> Zobacz także: Dieta w chorobie refluksowej przełyku (refluksie)

Rak przełyku jest nowotworem złośliwym, który może rozwinąć się z nabłonka płaskiego lub gruczołowego. Początkowo choroba przebiega bezobjawowo, a dolegliwości pojawiają się, gdy dojdzie do zwężenia światła przełyku. Chorzy zgłaszają m.in. trudności w przełykaniu, ból podczas przełykania czy uczucie dyskomfortu za mostkiem. Leczenie raka przełyku jest dostosowywane indywidualnie do każdego przypadku. Dostępne metody terapii to m.in. leczenie chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia, immunoterapia.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

---

Bibliografia

1. B. Strzelec i in., Rak przełyku: krótki przegląd aktualnego stanu wiedzy i użyteczności markerów stanu zapalnego, Polish Journal of Surgery 2024, t. 96, s. 1–5
2. https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/102098,rak-przelyku (dostęp 08.01.2025)
3. M. Kowalczyk i in., Rak przełyku — opis przypadku klinicznego wraz z przeglądem piśmiennictwa, Oncol Clin Pract 2017, nr 13, s. 30–33
4. M. Janiszewski, L. Grzybowska-Szatkowska, Leczenie skojarzone raka przełyku, Oncology and Radiotherapy 2017, 3(41), s. 70–76