Sklep
Strona główna Blog Strona 10

SCID – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
SCID – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Ciężkie skojarzone niedobory odporności (SCID) to rzadkie, genetyczne schorzenie prowadzące do głębokiego upośledzenia układu immunologicznego. Dzieci dotknięte SCID nie są w stanie skutecznie zwalczać infekcji, co sprawia, że choroba jest śmiertelna bez odpowiedniego leczenia. Choroba ta jest na tyle poważna, że nawet powszechne, nieszkodliwe patogeny mogą stanowić zagrożenie dla życia pacjentów. Dlatego tak ważne jest jej szybkie wykrycie i wdrożenie właściwego leczenia.

W tym artykule dowiesz się, czym jest SCID, jakie są jego przyczyny, objawy oraz metody diagnostyczne i terapeutyczne. Przeczytasz również o znaczeniu wczesnej diagnostyki i wpływie nowoczesnych metod leczenia na rokowanie pacjentów. Wczesna diagnostyka może uratować życie – sprawdź, jakie badania warto wykonać.

Spis treści:

  1. SCID: co to za choroba?
  2. Ciężkie skojarzone niedobory odporności (SCID): przyczyny
  3. Objawy SCID
  4. Jakie znaczenie ma wczesne wykrycie SCID?
  5. Zespół SCID: rokowania i metody leczenia

SCID: co to za choroba?

SCID (ang. Severe Combined Immunodeficiency) to grupa wrodzonych zaburzeń odporności, w których występuje znaczny deficyt funkcjonalnych limfocytów T, a często także limfocytów B i komórek NK. Układ odpornościowy u pacjentów z SCID nie jest w stanie skutecznie reagować na patogeny, co prowadzi do częstych, przewlekłych zakażeń oraz poważnych powikłań.

>> Sprawdź: Stan zapalny i rola leukocytów

SCID uznawany jest za jeden z najcięższych pierwotnych niedoborów odporności i wymaga natychmiastowego leczenia. Nieprawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny sprawia, że organizm jest całkowicie bezbronny wobec drobnoustrojów. Nawet standardowe infekcje, które u zdrowych dzieci przebiegają łagodnie, mogą prowadzić do groźnych powikłań, a nawet śmierci.

Zespół SCID: epidemiologia

SCID jest chorobą rzadką – w USA częstość występowania szacuje się na 1 na 58 000 noworodków. W Polsce brak dokładnych danych epidemiologicznych dotyczących SCID, jednak pierwotne niedobory odporności rozpoznaje się u około 1,3 na 10 000 mieszkańców. Liczba wykrywanych przypadków SCID może być zaniżona ze względu na ograniczoną diagnostykę i brak powszechnych badań przesiewowych.

Badanie immunologia - genetyczny panel diagnostyczny met. NGS (badanie z konsultacją) banerek

Ciężkie skojarzone niedobory odporności (SCID): przyczyny

SCID jest wynikiem mutacji genetycznych, które zaburzają rozwój i funkcję limfocytów. Choroba może być dziedziczona w sposób autosomalny recesywny lub sprzężony z chromosomem X. Najczęstsze mutacje dotyczą genu IL2RG (sprzężonego z X) oraz ADA (deaminazy adenozynowej).

Defekty w genach kodujących białka zaangażowane w dojrzewanie limfocytów skutkują poważnymi zaburzeniami odporności, co prowadzi do ciężkich infekcji już w pierwszych miesiącach życia. Ponadto, mutacje w SCID mogą wpływać na inne funkcje organizmu, powodując zaburzenia hematopoezy, metabolizmu oraz rozwoju układu limfatycznego.

>> Przeczytaj: Autoimmunologia zdemaskowana: jak system obronny organizmu może zwrócić się przeciwko tobie

Objawy SCID

Pierwsze objawy SCID pojawiają się zwykle w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia dziecka. Do najczęstszych symptomów należą:

  • nawracające, ciężkie infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, szczególnie jeśli występują częściej niż 4-6 razy w ciągu roku lub wymagają hospitalizacji i długotrwałego leczenia antybiotykami.
  • przewlekła biegunka,
  • zahamowanie wzrostu i przyrostu masy ciała,
  • brak reakcji na standardowe leczenie infekcji,
  • nietypowe reakcje na szczepionki zawierające żywe drobnoustroje,
  • brak powiększenia węzłów chłonnych oraz migdałków, co wskazuje na deficyt limfocytów,
  • podatność na oportunistyczne infekcje, takie jak pneumocystoza płucna, grzybice skóry, kandydoza jamy ustnej i przełyku oraz cytomegalia.

>> To może Cię zainteresować: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka

Jakie znaczenie ma wczesne wykrycie SCID?

Wczesna diagnoza SCID jest kluczowa, ponieważ szybkie wdrożenie leczenia zwiększa szanse na przeżycie. Podstawową metodą wykrywania SCID jest badanie przesiewowe noworodków (test TREC), które pozwala na wczesne wykrycie deficytów limfocytów T. Dodatkowo wykonuje się morfologię krwi, cytometrię przepływową oceniającą liczbę i funkcję limfocytów oraz badania genetyczne w celu identyfikacji mutacji odpowiedzialnych za chorobę.

Morfologia banerek

Leczenie wdrożone przed ukończeniem trzeciego miesiąca życia znacznie poprawia rokowania i zmniejsza ryzyko powikłań. Im wcześniej choroba zostanie wykryta, tym większe są szanse na uniknięcie ciężkich infekcji i poprawę jakości życia pacjenta.

Zespół SCID: rokowania i metody leczenia

SCID to choroba śmiertelna, jeśli nie zostanie podjęte leczenie. Dzieci z nieleczonym SCID zwykle nie przeżywają drugiego roku życia. Jednak terapia zastosowana we wczesnym okresie daje bardzo dobre wyniki. Hematopoetyczny przeszczep komórek macierzystych (HCT), przeprowadzony przed ukończeniem 3,5. miesiąca życia, zapewnia pięcioletnie przeżycie na poziomie 94%.

>> Sprawdź: Choroby autoimmunologiczne – czym są? Objawy, diagnostyka i leczenie

Oprócz HCT, w zależności od rodzaju mutacji, stosuje się także terapię genową, która polega na naprawie uszkodzonych genów w komórkach macierzystych pacjenta. Ta metoda, wykorzystywana w przypadku deficytu ADA czy mutacji IL2RG, pozwala na skuteczną odbudowę odporności. W niektórych przypadkach stosuje się również enzymatyczną terapię zastępczą, polegającą na podawaniu rekombinowanej deaminazy adenozynowej (ADA), co pomaga ograniczyć skutki choroby u pacjentów z mutacją w genie ADA.

Dodatkowo, pacjenci ze SCID przed wdrożeniem leczenia wymagają ścisłej izolacji oraz antybiotykoterapii profilaktycznej, aby zmniejszyć ryzyko zakażeń. Czasami stosuje się również dożylne podawanie immunoglobulin w celu tymczasowego wsparcia odporności. Każda z tych metod ma na celu umożliwienie pacjentowi przeżycia do momentu, w którym można zastosować leczenie przyczynowe, takie jak przeszczep szpiku lub terapia genowa.

SCID to poważna choroba immunologiczna, która bez leczenia prowadzi do śmierci w pierwszych latach życia. Wczesne wykrycie i natychmiastowa interwencja medyczna mogą jednak uratować życie dziecka. Nowoczesne metody leczenia, takie jak przeszczep komórek macierzystych czy terapia genowa, dają coraz większe szanse na skuteczne przywrócenie odporności. Dlatego istotne jest, aby rodzice i lekarze zwracali uwagę na niepokojące objawy i nie zwlekali z diagnostyką. Jeśli Twoje dziecko często choruje, nie przybiera na wadze lub reaguje nietypowo na szczepienia, skonsultuj się z lekarzem – szybka diagnostyka może mieć kluczowe znaczenie dla jego zdrowia i życia.

Bibliografia

  1. Siedlar M., Pituch-Noworolska A., Szaflarska A., Kowalczyk D., Strojny W. „Ciężkie skojarzone (złożone) niedobory odporności. Severe combined immunodeficiency (SCID)”
  2. Heimall J., MD. „Severe combined immunodeficiency (SCID): An overview”
  3. Bernatowska E., Pac M., Pietrucha B., Heropolitańska-Pliszka E., Wolska-Kuśnierz B., Bernat-Sitarz K., Skomska M., Knyziak-Medrzycka I., Dąbrowska-Leonik N., Jackowska T., Lewandowicz-Uszyńska A. „Pierwotne niedobory odporności w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej”

Kłykciny kończyste – objawy, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Kłykciny kończyste – objawy, diagnostyka i leczenie

Kłykciny kończyste to jedna z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową, wywoływana przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Zmiany te mogą pojawić się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, a ich leczenie wymaga odpowiedniej diagnostyki i terapii. W artykule wyjaśniamy, czym są kłykciny kończyste, jakie są ich objawy, jak wygląda diagnostyka oraz jakie metody leczenia są dostępne. Dowiedz się, jak skutecznie zapobiegać zakażeniu i jakie kroki podjąć w przypadku wystąpienia objawów.

Spis treści:

  1. Kłykciny kończyste: czym są brodawki płciowe?
  2. Kłykciny kończyste na prąciu i sromie: przyczyny
  3. Kłykciny kończyste: objawy
  4. Kłykciny kończyste u mężczyzn i kobiet: jak zdiagnozować?
  5. Jak przebiega leczenie w przypadku kłykcin kończystych?
  6. Najczęstsze pytania o kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste: czym są brodawki płciowe?

Kłykciny kończyste (łac. condylomata acuminata) to brodawkowate zmiany skórne pojawiające się w okolicach narządów płciowych i odbytu. Są wynikiem zakażenia wirusem HPV, głównie typami 6 i 11, które mają niskie ryzyko onkogenne, co oznacza, że rzadko prowadzą do rozwoju nowotworów. Zmiany te mogą mieć różny rozmiar i kształt, często przybierając postać niewielkich grudek lub kalafiorowatych narośli. W wielu przypadkach brodawki płciowe nie wywołują bólu, ale mogą powodować świąd, dyskomfort i krwawienia.

Badanie wykrywanie DNA oraz oznaczanie genotypu wirusa HPV (28 genotypów) banerek

Czy kłykciny kończyste to choroba weneryczna?

Tak, kłykciny kończyste są chorobą weneryczną, ponieważ przenoszą się głównie drogą płciową, w tym przez kontakty oralne, genitalne i analne. Możliwe jest również zakażenie przez kontakt pośredni, np. poprzez używanie wspólnych ręczników czy urządzeń higienicznych. U noworodków zakażenie może nastąpić w trakcie porodu, gdy matka jest nosicielką wirusa.

>> Więcej o chorobach wenerycznych przeczytasz tutaj: Choroby przenoszone drogą płciową

Kłykciny kończyste na prąciu i sromie: przyczyny

Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt skórno-skórny podczas stosunków seksualnych. Wirus może utrzymywać się w organizmie w stanie utajonym przez wiele miesięcy lub lat, zanim pojawią się pierwsze objawy. Osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. pacjenci z HIV lub osoby po przeszczepach, są bardziej narażone na rozwój zmian skórnych.

HPV wirus a kłykciny kończyste

HPV to wirus brodawczaka ludzkiego, który obejmuje ponad 200 typów. Typy 6 i 11 odpowiadają za ponad 90% przypadków kłykcin kończystych. Zakażenie może być bezobjawowe, co sprzyja nieświadomemu przenoszeniu wirusa na kolejnych partnerów seksualnych.

>> To może Cię zainteresować: Cytologia + test HPV mogą uratować życie

Kłykciny kończyste: objawy

Wielu zakażonych nie odczuwa żadnych objawów, jednak u niektórych pojawiają się:

  • miękkie, brodawkowate narośla,
  • kalafiorowate wykwity,
  • świąd, pieczenie, niewielkie krwawienia,
  • dyskomfort podczas stosunku seksualnego,
  • zmiany w obrębie jamy ustnej i gardła u osób praktykujących seks oralny.

>> Sprawdź też: Wynik cytologii i co dalej? Uproszczona interpretacja wyników

Kłykciny kończyste: jak wyglądają i gdzie są zlokalizowane?

Zmiany pojawiają się najczęściej w okolicach narządów płciowych, odbytu oraz jamy ustnej. Mogą występować pojedynczo lub w większych skupiskach, przybierając postać niewielkich grudek, narośli lub płaskich wykwitów. Ich kolor waha się od cielistego do różowego lub brunatnego, a powierzchnia bywa wilgotna lub miękka. Wraz z upływem czasu mogą się powiększać, powodując dyskomfort, szczególnie podczas współżycia lub higieny intymnej.

Kłykciny kończyste u mężczyzn i kobiet: jak zdiagnozować?

Rozpoznanie opiera się na badaniu klinicznym. W niektórych przypadkach stosuje się:

>> Dowiedz się więcej: HPV u mężczyzn

Badanie HPV mRNA (wykrywanie aktywności wirusa) banerek

Jak sprawdzić, czy to kłykciny?

W razie wątpliwości lekarz może zastosować test z kwasem octowym, który powoduje wybielenie zmian skórnych. Dodatkowo można wykonać badania genetyczne w celu identyfikacji typu wirusa.

Jak przebiega leczenie w przypadku kłykcin kończystych?

Nie ma jednego uniwersalnego leczenia. Wybór metody zależy od lokalizacji i rozległości zmian.

  • leczenie farmakologiczne: Imikwimod, podofilotoksyna, kwas trójchlorooctowy.
  • leczenie zabiegowe: krioterapia (zamrażanie zmian przy użyciu ciekłego azotu), elektrokoagulacja (usuwanie zmian za pomocą prądu elektrycznego), laseroterapia (wypalanie brodawek przy użyciu lasera) oraz wycięcie chirurgiczne (mechaniczne usunięcie zmian skalpelem, często stosowane w przypadku rozległych zmian).

Czy kłykciny kończyste mogą zniknąć same?

W niektórych przypadkach kłykciny kończyste mogą samoistnie ustąpić – szacuje się, że u około 10–30% zakażonych osób brodawki płciowe znikają w ciągu kilku miesięcy, dzięki odpowiedzi immunologicznej organizmu. Jednak w większości przypadków wymagają one leczenia, zwłaszcza gdy powodują dyskomfort lub szybko się rozprzestrzeniają.

>> Przeczytaj: Nieprzyjemny zapach z pochwy – możliwe przyczyny

Najczęstsze pytania o kłykciny kończyste

Chcesz dowiedzieć się więcej o kłykcinach kończystych? Oto odpowiedzi na najpopularniejsze pytania dotyczące brodawki weneryczne:

Po jakim czasie od zakażenia pojawiają się kłykciny?

Okres inkubacji wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Czy kłykciny kończyste są groźne?

Same w sobie nie są groźne, ale mogą powodować dyskomfort i zwiększać ryzyko przeniesienia wirusa.

Czy brodawki płciowe mogą prowadzić do raka?

Typy HPV wywołujące kłykciny mają niskie ryzyko onkogenne, ale inne typy wirusa (np. 16 i 18) mogą powodować raka szyjki macicy i inne nowotwory.

>> Zobacz: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Czy można współżyć, jeżeli stwierdzono kłykciny kończyste?

Zaleca się powstrzymanie od współżycia do zakończenia leczenia, aby ograniczyć ryzyko przeniesienia wirusa na partnera. Nawet po terapii HPV może pozostawać w organizmie w stanie utajonym, co oznacza możliwość nawrotu infekcji. Regularne kontrole lekarskie oraz stosowanie prezerwatyw mogą zmniejszyć ryzyko transmisji wirusa, choć nie eliminują go całkowicie.

Czy można zapobiec pojawieniu się kłykcin kończystych?

Tak, najskuteczniejszą metodą profilaktyki jest szczepienie przeciwko HPV oraz stosowanie prezerwatyw. Szczepienia zaleca się kobietom i mężczyznom, najlepiej przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, ponieważ skutecznie chronią przed zakażeniem. Prezerwatywy zmniejszają ryzyko transmisji wirusa, choć nie eliminują go całkowicie, gdyż HPV może przenosić się przez kontakt skórny.

Kłykciny kończyste to częsta infekcja wirusowa, której można zapobiegać poprzez szczepienia i odpowiednie środki ostrożności. Wczesna diagnostyka i leczenie pozwalają uniknąć powikłań. Jeśli podejrzewasz u siebie zakażenie, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj odpowiednie badania na obecność HPV.

Bibliografia

  1. Kłykciny kończyste – przyczyny, objawy i leczenie – dr n. med. Irmina Ranosz-Janicka, dermatolog wenerolog, mp.pl
  2. Condylomata acuminata (anogenital warts) in adults: Epidemiology, pathogenesis, clinical features, and diagnosis, Author: Ted Rosen, MD, UpToDate.com
  3. Condylomata acuminata (anogenital warts): Treatment of vulvar and vaginal warts, Author: Daniela A Carusi, MD, MSc, UpToDate.com
  4. Condylomata acuminata (anogenital warts): Management of external condylomata acuminata in adult males, Author: Ted Rosen, MD, UpToDate.com

Ciąża biochemiczna – co to jest? Objawy, przyczyny, postępowanie    

Kacper Staniszewski
-
0
Ciąża biochemiczna – co to jest? Objawy, przyczyny, postępowanie    

Ciąża biochemiczna jest wczesnym poronieniem, do którego dochodzi na etapie implantacji zarodka w macicy, jeszcze przed jej rozpoznaniem w badaniu ultrasonograficznym. Choć jest to zjawisko dość powszechne, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia, ponieważ objawy mogą przypominać zwykłą, opóźnioną miesiączkę. Choć może być traktowana jako naturalny mechanizm selekcji zarodków, powtarzające się przypadki ciąż biochemicznych mogą wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. Zrozumienie ich mechanizmów i przyczyn jest kluczowe dla diagnostyki i leczenia zaburzeń płodności. W artykule przedstawimy, czym jest ciąża biochemiczna, jakie są jej przyczyny, objawy oraz jak zapobiegać jej wystąpieniu. Zajmiemy się również kwestią tego, jak ciąża biochemiczna może wpływać na przyszłe ciąże i płodność.

Spis treści:

  1. Co to jest ciąża biochemiczna?
  2. Przyczyny ciąży biochemicznej
  3. Objawy ciąży biochemicznej
  4. Jak zapobiec ciąży biochemicznej?
  5. Ciąża biochemiczna a następna ciąża

Co to jest ciąża biochemiczna?

Ciąża biochemiczna to termin medyczny opisujący sytuację, w której zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy, lecz rozwój zarodka zostaje zatrzymany na bardzo wczesnym etapie. W efekcie dochodzi do samoistnego poronienia, zwykle w ciągu kilku dni do tygodnia od implantacji. Kluczowym kryterium diagnostycznym jest wykrycie hCG w surowicy krwi, jednak poziom tego hormonu zaczyna spadać zamiast wzrastać, a w badaniu ultrasonograficznym nie obserwuje się cech rozwijającej się ciąży.

>> Warto przeczytać: Równowaga hormonalna u kobiet

Ile trwa ciąża biochemiczna?

Ciąża biochemiczna zazwyczaj kończy się w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu, najczęściej między 4. a 5. tygodniem ciąży. W przeciwieństwie do ciąży klinicznej, nie prowadzi do wytworzenia widocznego zarodka ani worka ciążowego. Krwawienie, które następuje po utracie ciąży, często jest traktowane jako nieco opóźniona miesiączka. Z tego powodu wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, że doszło do wczesnej utraty ciąży.

>> Przeczytaj także: Pierwsze objawy ciąży – kiedy się pojawiają i jakie badania zrobić?

Przyczyny ciąży biochemicznej

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn wczesnego poronienia, choć w większości przypadków trudno jest wskazać jedną konkretną. Najczęściej problem leży w samym zarodku lub w warunkach, jakie panują w organizmie matki. Do najczęstszych przyczyn zalicza się:

  • Nieprawidłowości genetyczne zarodka – najczęstsza przyczyna, odpowiadająca za większość przypadków ciąż biochemicznych. Zaburzenia chromosomalne mogą prowadzić do niewłaściwego rozwoju zarodka, co uniemożliwia jego implantację i dalszy wzrost.
  • Nieprawidłowa implantacja zarodka – jeśli zarodek nie zagnieździ się prawidłowo w błonie śluzowej macicy, jego rozwój może zostać przerwany.
  • Zaburzenia hormonalne – niedobór progesteronu, insulinooporność czy inne nieprawidłowości hormonalne mogą prowadzić do niewystarczającego przygotowania endometrium do implantacji zarodka.
  • Nieprawidłowości anatomiczne macicy – wady wrodzone, mięśniaki lub zrosty w jamie macicy mogą utrudniać implantację i rozwój zarodka.
  • Choroby autoimmunologiczne i immunologiczne – nadreaktywność układu odpornościowego matki może prowadzić do odrzucenia zarodka przez organizm.
  • Czynniki środowiskowe i styl życia – palenie papierosów, spożycie alkoholu, stres, otyłość oraz kontakt z toksynami mogą zwiększać ryzyko poronienia na wczesnym etapie ciąży.
  • Zaburzenia krzepnięcia krwi – zespoły trombofilne, takie jak zespół antyfosfolipidowy, mogą prowadzić do problemów z unaczynieniem endometrium, co uniemożliwia prawidłową implantację zarodka.

>> Dowiedz się więcej: Otyłość a ciąża. Jakie są zagrożenia i konsekwencje otyłości w ciąży?

Objawy ciąży biochemicznej

Objawy ciąży biochemicznej są często niespecyficzne i mogą przypominać zarówno wczesne symptomy ciąży, jak i nadchodzącą miesiączkę. Do najczęstszych objawów należą:

  • pozytywny wynik testu ciążowego, a następnie jego negatywizacja – na początku test ciążowy wykazuje obecność hormonu beta-hCG, jednak po kilku dniach kolejne testy mogą już nie potwierdzać ciąży,
  • opóźniona lub nietypowa miesiączka – krwawienie może pojawić się z kilkudniowym opóźnieniem i różnić się od zwykłej miesiączki (może być obfitsze, bardziej bolesne lub mieć inny kolor i konsystencję),
  • bóle podbrzusza – przypominające te menstruacyjne,
  • plamienia na kilka godzin bądź dni przed wystąpieniem krwawienia – mogą wskazywać na wczesne poronienie,
  • brak typowych objawów ciąży – w przeciwieństwie do prawidłowo rozwijającej się ciąży, nie pojawiają się objawy takie jak mdłości, tkliwość piersi czy zmiany apetytu.

Ciąża biochemiczna często pozostaje niezauważona, zwłaszcza u osób, które nie wykonują wczesnych testów ciążowych.

Badanie B-HCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa) banerek

>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Jak zapobiec ciąży biochemicznej?

Choć pojedynczy przypadek ciąży biochemicznej nie wymaga interwencji, nawracające poronienia powinny skłonić do szczegółowej diagnostyki. Postępowanie profilaktyczne może obejmować:

  • diagnostykę genetyczną u par starających się o dziecko,
  • monitorowanie cyklu menstruacyjnego,
  • ocenę profilu hormonalnego i wdrożenie suplementacji progesteronem,
  • leczenie ewentualnych infekcji układu rozrodczego,
  • modyfikację stylu życia (redukcja stresu, zdrowa dieta, unikanie używek).

Warto podkreślić, że ciąża biochemiczna jest często wynikiem naturalnych procesów, które mogą wystąpić nawet przy zdrowym stylu życia. Wiele razy jest to efekt nieprawidłowości w rozwoju zarodka.

W przypadku par korzystających z technik wspomaganego rozrodu (ART), zastosowanie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej (PGT) może pomóc w wyborze zarodków o prawidłowym kariotypie, zmniejszając ryzyko wczesnej utraty ciąży.

>> Dowiedz się więcej: Diagnostyka genetyczna niepłodności, planowanie ciąży, badania prenatalne

Ciąża biochemiczna a następna ciąża

Większość kobiet, które doświadczyły ciąży biochemicznej, ma szansę na zdrową ciążę w przyszłości. Badania wskazują, że pojedyncza utrata ciąży na wczesnym etapie nie wpływa istotnie na płodność, a nawet może być sygnałem, że organizm kobiety jest zdolny do zapłodnienia i implantacji zarodka. Jednak w przypadku nawracających strat konieczna jest diagnostyka w kierunku zaburzeń immunologicznych, hormonalnych oraz genetycznych.

Ciąża biochemiczna, choć często pozostaje niezauważona, stanowi naturalny proces biologiczny, który może wystąpić nawet u kobiet prowadzących zdrowy styl życia. W większości przypadków jest wynikiem nieprawidłowości genetycznych w zarodku, które uniemożliwiają dalszy rozwój ciąży. Pojedyncza sytuacja nie ma istotnego wpływu na płodność i nie zwiększa ryzyka kolejnych trudności z poczęciem. Jednak w przypadku nawracających ciąż biochemicznych konieczna jest dokładna diagnostyka, obejmująca m.in. badania genetyczne, hormonalne oraz immunologiczne, w celu identyfikacji ewentualnych zaburzeń.

Bibliografia

  1. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22188-chemical-pregnancy
  2. Dumitrascu MC., Iliescu M., Petca RC. et al. The Chemical Pregnancy. REV.CHIM.(Bucharest),70,No. 11,2019.
  3. Coulam CB., Roussev R. Chemical pregnancies: immunologic and ultrasonographic studies. Am J Reprod Immunol. 2002 Nov;48(5):323-8.
  4. Han S. The Chemical Pregnancy: Technology, Mothering, and the Making of a Reproductive Experience. Journal of the Motherhood Initiative Vol 5, No 2 (2014).

Czym jest autyzm i jak go rozpoznać? Objawy autyzmu u dzieci i dorosłych    

Sara Aszkiełowicz
-
0
Czym jest autyzm i jak go rozpoznać? Objawy autyzmu u dzieci i dorosłych    

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na sposób, w jaki osoba postrzega świat oraz wchodzi w interakcje z innymi ludźmi. Może objawiać się w różny sposób i na różnych etapach życia, dlatego jego wczesne rozpoznanie jest kluczowe dla wsparcia i terapii. Jakie są objawy autyzmu i jak go zdiagnozować? Czy autyzm jest dziedziczny i czy można go wyleczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Co to jest autyzm?
  2. Objawy autyzmu – jak rozpoznać autyzm?
  3. Jak zdiagnozować autyzm?
  4. Jakie zachowania wykluczają autyzm?
  5. Czy autyzm jest wyleczalny?
  6. Podsumowanie

Co to jest autyzm?

Autyzm, czyli zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD), to szeroki zespół zaburzeń neurorozwojowych wpływających na komunikację, interakcje społeczne oraz zachowania. Charakteryzuje się on trudnościami w rozumieniu emocji innych osób, ograniczoną elastycznością myślenia oraz specyficznymi wzorcami zachowań, takimi jak powtarzalne ruchy czy silne przywiązanie do rutyny. Autyzm nie jest chorobą, lecz odmiennym sposobem funkcjonowania mózgu.

Wyróżnia się różne poziomy nasilenia autyzmu, które wpływają na stopień samodzielności danej osoby. Niektóre osoby z autyzmem mogą prowadzić niezależne życie, inne wymagają wsparcia w codziennych czynnościach. Istotnym aspektem jest także współwystępowanie innych zaburzeń, takich jak ADHD, lęki czy nadwrażliwość sensoryczna.

>> Przeczytaj także: Mózg – budowa, funkcje, działanie ludzkiego mózgu

Czy autyzm jest dziedziczny?

Badania sugerują, że autyzm ma silne podłoże genetyczne. Ryzyko wystąpienia ASD u dziecka wzrasta, jeśli w rodzinie występują przypadki tego zaburzenia. Nie znaleziono jednak jednej konkretnej mutacji genetycznej odpowiedzialnej za autyzm. Wpływ mogą mieć również czynniki środowiskowe, takie jak wiek rodziców w chwili poczęcia, infekcje wirusowe w czasie ciąży czy ekspozycja na niektóre substancje chemiczne. Choć nie można przewidzieć, czy dziecko odziedziczy autyzm, wczesne wykrycie pierwszych oznak i odpowiednie wsparcie mogą pomóc w lepszym funkcjonowaniu osoby w społeczeństwie.

Objawy autyzmu – jak rozpoznać autyzm?

Objawy autyzmu mogą być różne w zależności od wieku i indywidualnych cech osoby.

Objawy autyzmu u dzieci

  • brak lub ograniczony kontakt wzrokowy,
  • opóźnienie w rozwoju mowy lub jej brak,
  • powtarzalne ruchy (np. machanie rękami, kołysanie się),
  • nadwrażliwość na bodźce (dźwięki, światło, dotyk),
  • trudności w zabawie zespołowej i interakcjach z innymi dziećmi,
  • przywiązanie do schematów i rutyny,
  • trudności w wyrażaniu emocji i rozumieniu uczuć innych osób,
  • nietypowe reakcje na ból lub bodźce sensoryczne.

Objawy autyzmu u dorosłych

  • problemy w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji międzyludzkich,
  • trudności w rozumieniu emocji i intencji innych osób,
  • silne zainteresowanie konkretnymi tematami,
  • nietypowe sposoby komunikacji (np. dosłowne rozumienie słów),
  • nadwrażliwość na bodźce sensoryczne,
  • problemy z dostosowaniem się do zmian i nowych sytuacji,
  • tendencja do powtarzalnych zachowań i rytuałów,
  • problemy z interpretacją metafor, żartów i sarkazmu.
Badanie Organix Gastro pośredni test dysbiozy banerek

Jak zdiagnozować autyzm?

Diagnoza autyzmu jest procesem wieloetapowym. U dzieci pierwsze symptomy mogą być zauważone już około 2-3 roku życia. Aby potwierdzić diagnozę, przeprowadza się obserwację zachowań dziecka, testy psychologiczne oraz wywiady z rodzicami. W przypadku dorosłych diagnoza wymaga konsultacji z psychiatrą lub psychologiem specjalizującym się w ASD.

Neurologia – genetyczny panel diagnostyczny met. NGS (badanie z konsultacją) banerek

Ważnym elementem diagnozy jest różnicowanie autyzmu od innych zaburzeń neurorozwojowych, takich jak ADHD czy zaburzenia lękowe. W niektórych przypadkach osoby mogą otrzymywać błędne diagnozy, dlatego warto skonsultować się ze specjalistą doświadczonym w diagnostyce autyzmu.

Panel neuroprzekaźników podstawowy banerek

Jakie zachowania wykluczają autyzm?

Nie każde opóźnienie w mowie czy nieśmiałość oznacza autyzm. Zachowania, które nie wskazują na występowanie autyzmu, to np.:

  • umiejętność nawiązywania kontaktu wzrokowego,
  • spontaniczna komunikacja i dzielenie się emocjami,
  • elastyczność w zachowaniu i dostosowywanie się do nowych sytuacji,
  • chęć do interakcji i zabawy z innymi dziećmi,
  • naturalne rozumienie emocji i intencji innych osób.

Czy autyzm jest wyleczalny?

Autyzm nie jest chorobą, więc nie można go „wyleczyć”. Jednak odpowiednie terapie, np. terapia behawioralna, logopedyczna czy sensoryczna, mogą znacznie poprawić jakość życia osoby z ASD. Wsparcie i akceptacja ze strony otoczenia odgrywają kluczową rolę w rozwoju i samodzielności osób z autyzmem.

Coraz więcej badań wskazuje na skuteczność terapii ukierunkowanych na rozwój umiejętności społecznych i adaptacyjnych. Programy wczesnej interwencji mogą znacząco poprawić funkcjonowanie dzieci, które otrzymują diagnozę autyzmu we wczesnym dzieciństwie. W przypadku dorosłych pomocne mogą być terapie poznawczo-behawioralne, wsparcie psychologiczne oraz grupy wsparcia dla osób z ASD.

Podsumowanie

Autyzm to spektrum zaburzeń, które może mieć różne oblicza. Wczesna diagnoza i odpowiednie wsparcie pozwalają na lepsze funkcjonowanie i poprawę jakości życia osób z ASD. Jeśli masz wątpliwości co do rozwoju swojego dziecka lub podejrzewasz autyzm u siebie, warto skonsultować się ze specjalistą. Im wcześniej zostaną podjęte odpowiednie kroki, tym większe są szanse na skuteczną terapię i poprawę jakości życia.

Bibliografia

  1. Pisula, E. (2010). „Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia”. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  2. Lai, M. (2014). „Autism”. Lancet.
  3. Chaste, P. (2012). „Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions”. Dialogues in Clinical Neuroscience

Krew w spermie (hematospermia) – co oznacza krew w nasieniu? Możliwe przyczyny

Kacper Staniszewski
-
0
Krew w spermie (hematospermia) – co oznacza krew w nasieniu? Możliwe przyczyny

Krew w spermie, zwana również hematospermią, jest objawem, który może wywołać niepokój u mężczyzn. Choć obecność krwi w ejakulacie może być dla wielu zaskoczeniem, warto wiedzieć, że nie zawsze oznacza poważne problemy zdrowotne. Hematospermia może występować w różnych formach – od niewielkich ilości krwi, które nie wpływają na zdrowie, po intensywniejsze krwawienie, które może wymagać interwencji medycznej. Zjawisko to spotykane jest zwłaszcza u mężczyzn w średnim wieku. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić, co dokładnie oznacza krew w spermie, jakie mogą być jej przyczyny, oraz kiedy warto udać się do lekarza. Ponadto przedstawimy możliwe objawy towarzyszące hematospermii, badania diagnostyczne, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny, oraz dostępne metody leczenia.

Spis treści:

  1. Co oznacza krew w spermie?
  2. Krew w spermie – przyczyny
  3. Krew w nasieniu po stosunku – czy to powód do niepokoju?
  4. Hematospermia – objawy towarzyszące
  5. Krew w spermie – jakie badania wykonać?
  6. Jak leczyć hematospermię?

Co oznacza krew w spermie?

Hematospermia, czyli obecność krwi w ejakulacie, to objaw, który może być wykryty podczas badania mikroskopowego próbki nasienia lub zauważalny gołym okiem. Choć to zjawisko może wystąpić w każdym wieku, najczęściej dotyczy mężczyzn w wieku 30-40 lat. Przybiera różne formy – od niewielkich ilości krwi, które nie mają wpływu na ogólne zdrowie, po bardziej intensywne krwawienie, które może wymagać konsultacji medycznej. Hematospermia, choć rzadko występująca, z reguły budzi niepokój u pacjentów.

>> Przeczytaj także: Krew – budowa, funkcje w organizmie, grupy krwi i ich dziedziczenie

Krew w spermie – przyczyny

Przyczyny obecności krwi w spermie mogą być bardzo różne. Warto podkreślić, że w wielu przypadkach hematospermia jest wynikiem niespecyficznych, łagodnych stanów zapalnych, które nie mają poważnych konsekwencji zdrowotnych. Do najczęstszych przyczyn należą:

  • Infekcje i zapalenia dróg moczowo-płciowych: przewlekłe zapalenie prostaty, cewki moczowej, pęcherza moczowego, a także infekcje przenoszone drogą płciową (np. rzeżączka, chlamydia) mogą prowadzić do obecności krwi w nasieniu.
  • Uszkodzenia mechaniczne: intensywny stosunek seksualny, urazy w wyniku ćwiczeń fizycznych lub zabiegów medycznych (np. biopsja prostaty, zabiegi w obrębie dróg moczowych) mogą prowadzić do drobnych uszkodzeń naczyń krwionośnych w okolicy narządów płciowych, skutkując pojawieniem się krwi w spermie.
  • Problemy z gruczołem krokowym: choroby prostaty, takie jak łagodny przerost prostaty, infekcje, nowotwory, mogą być związane z hematospermią.
  • Kamica moczowa: kamienie w drogach moczowych mogą powodować podrażnienia i mikrourazy błony śluzowej, które prowadzą do wydzielania krwi do nasienia.
  • Zaburzenia układu krzepnięcia: osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi mogą doświadczać krwawienia, np. z powodu mniejszego oporu naczyń krwionośnych.
  • Nowotwory: niektóre przypadki mogą być pierwszym objawem nowotworów, takich jak rak prostaty, jądra lub pęcherza moczowego. Nowotwory te mogą prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych.

>> Przeczytaj także: Jak zapobiec groźnym powikłaniom infekcji intymnych – testy w kierunku Chlamydia trachomatis

Krew w nasieniu po stosunku – czy to powód do niepokoju?

W wielu przypadkach obecność krwi w nasieniu po stosunku nie jest powodem do dużego niepokoju. Może być wynikiem drobnych urazów, które nastąpiły podczas stosunku. Zdarza się to szczególnie w przypadku intensywnego kontaktu seksualnego, zwłaszcza u mężczyzn, którzy nie mieli stosunku przez długi czas. W takich przypadkach krew w spermie powinna zniknąć w ciągu kilku dni.

Jednakże, jeśli obecność krwi w nasieniu utrzymuje się przez dłuższy czas lub pojawia się w połączeniu z innymi objawami to należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to wskazywać na infekcję lub inną poważniejszą chorobę.

Pakiet zdrowie intymne podstawowy (6 badań) banerek

Hematospermia – objawy towarzyszące

Hematospermia rzadko występuje jako odosobniony objaw i często towarzyszą jej inne symptomy, które mogą wskazywać na przyczynę problemu. W zależności od źródła krwawienia, mogą występować:

  • ból podczas ejakulacji (dysparunia),
  • ból w okolicy krocza lub miednicy,
  • ból przy oddawaniu moczu,
  • gorączka (w przypadku infekcji),
  • trudności w oddawaniu moczu,
  • zwiększona częstotliwość oddawania moczu,
  • obecność ropy lub śluzu w moczu.

Warto zwrócić uwagę na te objawy, ponieważ mogą one pomóc w diagnostyce i wykluczeniu poważniejszych problemów zdrowotnych.

Krew w spermie – jakie badania wykonać?

Jeśli krew w spermie utrzymuje się przez dłuższy czas lub współistnieją inne objawy, konieczne jest wykonanie szeregu badań diagnostycznych. Do najczęściej wykonywanych należą:

  • Badanie fizykalne: lekarz przeprowadza badanie narządów płciowych i odbytu, oceniając stan prostaty, jąder, cewki moczowej i innych okolicznych struktur.
  • Badania laboratoryjne: analiza moczu, badanie nasienia (spermogram) w celu oceny liczby czerwonych krwinek w ejakulacie oraz wykrycia ewentualnych patogenów.
  • USG gruczołu krokowego: badanie obrazowe, które pozwala ocenić prostatę oraz inne struktury w okolicy miednicy.
  • Rezonans magnetyczny (MRI): w przypadku podejrzenia nowotworu, lekarz może zalecić np: MRI narządów płciowych lub miednicy mniejszej.
  • Biopsja prostaty: w przypadku podejrzenia raka prostaty, biopsja umożliwia rozpoznanie histopatologiczne.
Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Jak leczyć hematospermię?

Leczenie hematospermii zależy od przyczyny, która ją wywołuje.

  • Infekcje bakteryjne: najczęściej leczone antybiotykami.
  • Zapalenie prostaty lub inne stany zapalne: wymagają zastosowania leków przeciwzapalnych, łagodzące obrzęk i stan zapalny. Stosuje się także inhibitory 5-alfa-reduktazy oraz alfablokery (rozluźniają mięśnie prostaty, pomagając w poprawie przepływu moczu i łagodzeniu bólu).
  • Drobne urazy podczas stosunku: zazwyczaj nie wymagają to specjalistycznego leczenia, a krwawienie ustępuje samoistnie. Zaleca się wtedy stosowanie leków przeciwbólowych (np. ibuprofenu), które mogą pomóc w łagodzeniu dolegliwości.
  • Kamica nerkowa lub pęcherza moczowego: leczenie polega głównie na rozpuszczaniu kamieni przy pomocy odpowiednich leków, w cięższych przypadkach może być konieczny zabieg chirurgiczny.
  • Nowotwory układu moczowego: w przypadku, gdy hematospermia jest wynikiem nowotworu, leczenie może obejmować chemioterapię, radioterapię lub zabiegi chirurgiczne w zależności od rodzaju i zaawansowania nowotworu.
  • W przypadku hematospermii zaleca się również stosowanie odpowiednich suplementów diety, które wspierają funkcje prostaty, takich jak witamina C, cynk, czy selen. Dodatkowo zdrowa dieta i aktywność fizyczna mogą wspomóc leczenie i poprawić ogólny stan zdrowia.
Morfologia banerek

Choć krew w spermie może wydawać się niepokojąca, w wielu przypadkach jest wynikiem łagodnych, przejściowych stanów, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Hematospermia często ustępuje samoistnie, szczególnie po drobnych urazach czy infekcjach. Jeśli jednak objaw ten utrzymuje się lub pojawiają się dodatkowe symptomy, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Wczesna diagnoza pozwala na szybkie podjęcie odpowiednich działań, które mogą zapobiec poważniejszym problemom zdrowotnym, takim jak choroby prostaty bądź nowotwory. Regularne badania i troska o zdrowie układu moczowo-płciowego to istotne elementy profilaktyki i wczesnego wykrywania ewentualnych chorób.

Bibliografia

  1. Stefanovic KB., Gregg PC., Soung M. Evaluation and treatment of hematospermia. Am Fam Physician. 2009 Dec 15;80(12):1421-7.
  2. Polito M., Giannubilo W., d’Anzeo G., Muzzonigro G. Hematospermia: diagnosis and treatment. Arch Ital Urol Androl. 2006 Jun;78(2):82-5.
  3. Khodamoradi K., Kuchakulla M., Narasimman M. et al. Laboratory and clinical management of leukocytospermia and hematospermia: a review. Therapeutic Advances in Reproductive Health. 2020;14.
  4. Mathers MJ., Degener S., Sperling H., Roth S. Hematospermia-a Symptom With Many Possible Causes. Dtsch Arztebl Int. 2017 Mar 17;114(11):186-191.

Bulimia – co to za choroba? Objawy, przyczyny, leczenie i skutki

Agnieszka Kościelniak
-
0
Bulimia – co to za choroba? Objawy, przyczyny, leczenie i skutki

Bulimia, czyli żarłoczność psychiczna to jedno z zaburzeń odżywiania, charakteryzujące się występowaniem napadów objadania, a następnie zachowań kompensacyjnych. Na czym dokładnie polega to zaburzenie? Jakie są jego przyczyny i jakie objawy powinny zwrócić szczególną uwagę? W poniższym artykule znajdziesz informacje o tym, czym jest bulimia nervosa i w jaki sposób można ją leczyć.

Spis treści:

  1. Bulimia – co to za choroba?
  2. Jakie są przyczyny bulimii?
  3. Objawy bulimii
  4. Leczenie-bulimii

Bulimia – co to za choroba?

Bulimia nervosa, nazywana także żarłocznością psychiczną, to zaburzenie odżywiania cechujące się regularnymi epizodami niekontrolowanego spożywania dużych ilości pokarmów. Po takich epizodach następują zachowania kompensacyjne: prowokowanie wymiotów i nadużywanie środków przeczyszczających, głodówki, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, lewatywy, nadużywanie leków moczopędnych. Kogo najczęściej dotyka ta choroba? Bulimia występuje przede wszystkim u nastolatek i młodych kobiet, a większość zachorowań pojawia się przed 18. rokiem życia. Szacuje się, że nawet 1,5% kobiet może cierpieć z powodu bulimii, ale problem ten dotyka także mężczyzn.

Życie osób cierpiących na bulimię koncentruje się na jedzeniu. Po napadzie kompulsywnego objadania się pacjenci podejmują różne czynności, by przeciwdziałać skutkom nadmiernego spożywania pokarmu. Wyróżnia się dwa typy bulimii:

  • typ przeczyszczający – po epizodzie przejadania się następuje prowokowanie wymiotów czy stosowanie środków przeczyszczających;
  • typ nieprzeczyszczający – kompensacja w postaci ścisłej diety lub intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Jakie są przyczyny bulimii?

Przyczyny bulimii można podzielić na czynniki psychologiczne, takie jak niskie poczucie własnej wartości i wysokie wymagania względem siebie oraz biologiczne – predyspozycje genetyczne oraz zaburzenia pracy ośrodka sytości. Dodatkowym czynnikiem są także wykształcone zachowania, np. nieregularne spożywanie posiłków oraz moda na szczupłą sylwetkę. Pojawienie się poczucia sukcesu w związku ze skutecznością zachowań kompensacyjnych prowadzi do pogłębienia się tego zaburzenia.

Nieprzyjemne wydarzenia i związane z nimi emocje mogą powodować negatywne reakcje, które zwiększają ryzyko napadów objadania się. W trudnych momentach pacjenci mają problem z wytrwaniem w postanowieniu o ograniczeniu jedzenia, więc poddają się napadom objadania. Następnie posuwają się do zachowań kompensacyjnych, by uniknąć przybierania na wadze. Wszystkie tego typu zabiegi okazują się w końcu nieskuteczne, co z kolei prowadzi do wystąpienia kolejnych napadów objadania się.   

Objawy bulimii

Według klasyfikacji ICD-10 w przypadku żarłoczności psychicznej występują następujące objawy:

  • koncentracja uwagi wokół odżywiania się – jedzenie staje się najważniejszym obszarem życia; okresowe napady żarłoczności, których nie da się powstrzymać;
  • podejmowanie działań kompensacyjnych: prowokowanie wymiotów, stosowanie środków hamujących apetyt lub przeczyszczających i moczopędnych, stosowanie restrykcyjnych diet, głodówki;
  • stała, chorobliwa obawa przed otyłością, nadmierne zainteresowanie kształtem i masą ciała;
  • występowanie epizodów niekontrolowanego jedzenia w krótkim czasie (co najmniej 3 miesiące).

Dodatkowo często – choć nie zawsze – w wywiadzie ujawnia się anoreksja występująca od kilku miesięcy do kilku lat wcześniej. Co ważne, w przypadku anoreksji masa ciała jest poniżej prawidłowej dla danego wieku, w przypadku bulimii natomiast – pozostaje w normie.

Jak rozpoznać bulimię?

Objawy bulimii to przede wszystkim: uszkodzenie śluzówki gardła, przełyku i żołądka, stany zapalne dziąseł i próchnica szkliwa nazębnego, spowodowana częstym wywoływaniem wymiotów. Pojawiają się także zaburzenia wodno–elektrolitowe, niedobory witamin, bóle głowy, zaparcia, biegunki.

Pakiet elektrolity (4 badania) banerek

Osoby cierpiące na bulimię zwykle dość skutecznie ukrywają swoją chorobę. Ich wygląd fizyczny nie zmienia się wyraźnie, dlatego bliscy mogą nie zdawać sobie sprawy z problemu przez dłuższy czas. Charakterystycznym objawem bulimii jest objaw Russella – zgrubienia, rany i blizny na skórze powierzchni grzbietowej rąk, powstające przy częstym wywoływaniu odruchu wymiotnego i wielokrotnym kontakcie skóry z zębami. Warto zwrócić także uwagę na łamliwe, rozdwajające się i kruche paznokcie, które mogą pojawić się zarówno w przypadku diety ubogiej w składniki mineralne i witaminy, jak i przy zaburzeniach odżywiania.

Pakiet watrobowy banerek

Jeśli obawiasz się, że u bliskiej Ci osoby występuje bulimia, objawy należy skonsultować z lekarzem rodzinnym. Zleci on dodatkowe badania, by wykluczyć inne choroby o podobnym przebiegu. Diagnostyka obejmuje przede wszystkim podstawową morfologię krwi, która dostarcza informacji odnośnie komórek krwi i ogólnego stanu zdrowia. Oprócz tego zaleca się ocenę funkcji nerek – pakiet nerkowy umożliwia określenie wydolności tego organu. W przypadku podejrzenia bulimii należy wykonać także jonogram, by ocenić ewentualne zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej oraz elektrokardiogram.

Morfologia banerek

Z kolei lekarza psychiatra wyjaśni zagadnienia związane z zaburzeniami odżywiania.

Leczenie bulimii

Co zrobić, gdy pojawia się diagnoza: bulimia? Leczenie powinno odbywać się kompleksowo i obejmować zarówno psychoedukację, jak i psychoterapię, a w niektórych przypadkach – również farmakoterapię. Polecaną formą psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna. Pacjenci poznają mechanizm objadania się i powstawania zachowań kompensacyjnych oraz uczą się technik zapobiegania napadom. Identyfikują również i zmieniają myśli i przekonania związane z wagą, figurą i jedzeniem. Terapia obejmuje unormowanie nawyków żywieniowych oraz naukę poznawczo – behawioralnych technik radzenia sobie w sytuacjach mogących wyzwalać napady objadania się i wymioty. W skrajnych przypadkach konieczna może być hospitalizacja lub pobyt na oddziale dziennym. W ostrej fazie choroby stosuje się leki przeciwdepresyjne.

Do czego prowadzi nieleczona bulimia? Skutki obejmują sferę psychiczną oraz fizyczną. Do najczęstszych zaliczamy uczucie napięcia i niepokoju, zmęczenie, osłabienie, uszkodzenie szkliwa zębów, zaburzenia miesiączkowania, suchą skórę i włosy oraz łamliwe paznokcie, problemy z układem pokarmowym, zaburzenia rytmu serca i osłabienie mięśni. Stała kontrola stanu zdrowia przez lekarza rodzinnego i współpraca z psychoterapeutą i psychodietetykiem to szansa na powrót do zdrowia.

Bulimia to złożone zaburzenie odżywiania, w którym napady objadania się przeplatają się z zachowaniami kompensacyjnymi. W przypadku bulimii polecaną formą leczenia jest terapia poznawczo–behawioralna. Regularne badania pomogą wykluczyć inne dolegliwości niezwiązane bezpośrednio z bulimią oraz określić poziom ewentualnych niedoborów.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/poz/psychiatria/inne_zaburzenia/89839,zaburzenia-zachowania-zwiazane-z-odzywianiem-cz-iizarlocznosc-psychiczna-bulimia-lac-ang-bulimia-nervosa
  2. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/75618,zaburzenia-odzywiania
  3. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/905/original/Strony_od_MpD_2011_07-6.pdf?1468486205
  4. https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/anoreksja-i-bulimia
  5. Dudzińska Marta. Psychoterapia poznawczo – behawioralna bulimii psychicznej: teoria, metoda, status empiryczny i przyszłe kierunki rozwoju. PSYCHOTERAPIA 4 (187) 2018 strony: 19–30
  6. Rzońca Ewa, Bień Agnieszka, Iwanowicz-Palus Grażyna. Zaburzenia odżywiania – problem wciąż aktualny. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(12):267-273.
  7. Mroczkowska D, Ziółkowska B (2011) Bulimia od A do Z. Kompendium wiedzy dla rodziców, nauczycieli i wychowawców. Diffin: Warszawa
  8. Szpytman A., Brukwicka I., Kopański Z., Kollar R., Kollarova M., Bajger B., Bojanowska E. O bulimii historycznie i współcześnie. Journal of Clinical Healthcare 1/2016.
  9. Jaworski M. Zaburzenia procesów poznawczych w bulimii. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2011; 6, 3–4: 151–158
  10. Bulimia nervosa in adults: Clinical features and diagnosis Authors:Scott Engel, PhDKristine Steffen, PharmD, PhDJames Edward Mitchell, MD; UpToDate.com

Badania immunologiczne – czym są i na czym polegają? Kiedy są wskazane?    

Kacper Staniszewski
-
0
Badania immunologiczne – czym są i na czym polegają? Kiedy są wskazane?    

Układ odpornościowy pełni kluczową rolę w ochronie organizmu przed patogenami, ale także w regulacji odpowiedzi immunologicznej wobec własnych tkanek i narządów. Zaburzenia w jego funkcjonowaniu mogą prowadzić do licznych schorzeń, w tym chorób autoimmunologicznych, niepłodności, nawracających poronień czy przewlekłych stanów zapalnych. Diagnostyka immunologiczna pozwala na ocenę różnych aspektów funkcjonowania układu odpornościowego i odgrywa istotną rolę w wielu dziedzinach medycyny. W artykule omówimy, czym są badania immunologiczne, jakie są ich rodzaje, kiedy warto je wykonać oraz jakie znaczenie mają w diagnostyce niepłodności, poronień i innych stanów klinicznych.

Spis treści:

  1. Czym są badania immunologiczne?
  2. Na czym polegają badania immunologiczne?
  3. Kiedy warto wykonać badania immunologiczne?
  4. Badania immunologiczne w diagnostyce niepłodności i poronień
  5. Badania immunologiczne u dzieci

Czym są badania immunologiczne?

Badania immunologiczne to szeroki zakres testów diagnostycznych oceniających różne komponenty układu odpornościowego, takie jak przeciwciała, komórki immunologiczne czy cytokiny. Pozwalają one na identyfikację nieprawidłowości w odpowiedzi immunologicznej, co ma kluczowe znaczenie w diagnostyce wielu schorzeń. Obejmują zarówno proste testy serologiczne, jak i zaawansowane analizy komórkowe oraz oznaczenia poziomu przeciwciał i cytokin.

>> Przeczytaj także: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Na czym polegają badania immunologiczne?

Proces diagnostyczny rozpoczyna się od pobrania materiału biologicznego, najczęściej krwi żylnej, ale w niektórych przypadkach także płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu stawowego czy wymazów śluzówkowych. Następnie próbka jest poddawana analizie laboratoryjnej, przy czym zastosowana metoda badawcza zależy od celu diagnostycznego.

Pakiet Hashimoto rozszerzony (7 badań) banerek

Pobranie i przygotowanie próbki

Przed przystąpieniem do badania pacjent może otrzymać zalecenia dotyczące przygotowania, np. konieczność pozostania na czczo w celu uniknięcia zafałszowania wyników. Próbka krwi jest pobierana z żyły, a następnie poddawana odpowiedniej obróbce – surowicę oddziela się od elementów morfotycznych krwi w celu przeprowadzenia testów serologicznych, a w przypadku badań cytometrycznych komórki izoluje się i utrzymuje w odpowiednich warunkach do analizy.

Testy serologiczne

Pierwszym etapem diagnostyki immunologicznej często są testy serologiczne, które wykrywają obecność i poziom przeciwciał we krwi pacjenta. Przeciwciała są kluczowymi elementami odpowiedzi odpornościowej, dlatego ich analiza pozwala ocenić zarówno aktywność układu immunologicznego, jak i jego kontakt z patogenami lub autoantygenami. Testy serologiczne stosuje się m.in. w diagnostyce chorób zakaźnych (np. COVID-19, HIV, WZW), autoimmunologicznych (np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów) oraz w badaniach przesiewowych przed przeszczepami narządów.

Pakiet reumatyczny (7 badań) banerek

Cytometria przepływowa – analiza komórkowa

Kolejnym krokiem w bardziej zaawansowanej diagnostyce immunologicznej jest analiza populacji komórek odpornościowych za pomocą cytometrii przepływowej. Technika ta umożliwia identyfikację i ilościową ocenę różnych typów limfocytów, monocytów czy komórek NK (natural killers), a także określenie ekspresji specyficznych markerów powierzchniowych. Cytometria przepływowa jest wykorzystywana m.in. w diagnostyce pierwotnych i wtórnych niedoborów odporności, chorób nowotworowych układu krwiotwórczego oraz w monitorowaniu pacjentów po przeszczepach narządów.

Testy funkcjonalne układu odpornościowego

Niektóre badania immunologiczne wykraczają poza analizę samej obecności komórek i przeciwciał – konieczna jest również ocena ich aktywności. Testy czynnościowe limfocytów polegają na pobudzeniu komórek układu odpornościowego określonymi mitogenami lub antygenami i analizie ich zdolności do proliferacji oraz produkcji cytokin. Takie badania są kluczowe w diagnostyce pierwotnych niedoborów odporności oraz w ocenie skuteczności terapii immunomodulacyjnych.

Oznaczanie poziomu cytokin i mediatorów stanu zapalnego

W kolejnych etapach badań można przeprowadzić oznaczenie poziomu cytokin oraz innych mediatorów odpowiedzi zapalnej, takich jak interleukiny (np. IL-6, IL-10), interferony czy TNF-α. Analiza ta pozwala na ocenę aktywności układu immunologicznego w przebiegu chorób autoimmunologicznych, nowotworów oraz przewlekłych stanów zapalnych. Podwyższone stężenie cytokin może wskazywać na nadmierną aktywację układu odpornościowego, jak ma to miejsce w zespole uwalniania cytokin (CRS), który występuje np. jako powikłanie terapii CAR-T w leczeniu nowotworów.

Zaawansowane technologie w diagnostyce immunologicznej

Oprócz klasycznych metod badań immunologicznych, nowoczesne laboratoria coraz częściej wykorzystują zaawansowane techniki molekularne, takie jak sekwencjonowanie RNA pojedynczych komórek odpornościowych, analizy proteomiczne czy sztuczną inteligencję do przewidywania wzorców odpowiedzi immunologicznej. Takie technologie pozwalają na bardziej precyzyjne diagnozowanie oraz personalizację terapii w chorobach immunologicznych i onkologicznych.

Kiedy warto wykonać badania immunologiczne?

Badania immunologiczne są wskazane w wielu sytuacjach klinicznych, w tym:

  • diagnostyce chorób autoimmunologicznych,
  • podejrzenie pierwotnych lub wtórnych niedoborów odporności,
  • monitorowanie odpowiedzi immunologicznej po szczepieniach w celu oceny ich skuteczności,
  • ocena przewlekłych stanów zapalnych,
  • diagnostyka alergii – testy skórne i oznaczenie swoistych przeciwciał IgE dla alergenów wziewnych, pokarmowych czy kontaktowych,
  • rozpoznanie chorób nowotworowych układu krwiotwórczego – białaczki, chłoniaki, szpiczaki mnogie (badania cytometryczne i immunofenotypowe),
  • monitorowanie pacjentów po przeszczepach narządów lub szpiku – ocena odpowiedzi immunologicznej i ryzyka odrzutu przeszczepu,
  • diagnostyka nadmiernej aktywacji układu odpornościowego – zespoły nadmiernego uwalniania cytokin (np. w sepsie, CRS w immunoterapii nowotworów).
  • podejrzenie zespołu autozapalnego – choroby związane z nieprawidłową regulacją procesów zapalnych, jak gorączki okresowe czy choroba Stilla,
  • ocena immunologicznej niepłodności.

Badania immunologiczne w diagnostyce niepłodności i poronień

Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że układ odpornościowy odgrywa istotną rolę w procesie implantacji zarodka i utrzymania ciąży. Nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego może prowadzić do niepowodzeń rozrodu, w tym poronień nawykowych i nieudanych prób zapłodnienia in vitro (IVF). W diagnostyce immunologicznej niepłodności stosuje się m.in.:

Badania immunologiczne u dzieci

Dzieci z nawracającymi infekcjami, opóźnionym wzrostem lub podejrzeniem chorób autoimmunologicznych mogą wymagać szczegółowej diagnostyki immunologicznej. Badania te pozwalają ocenić funkcjonowanie układu odpornościowego i wykryć ewentualne niedobory odporności. W pediatrii szczególnie istotne są:

  • badanie poziomu immunoglobulin (IgG, IgA, IgM, IgE) – kluczowe w diagnostyce pierwotnych niedoborów odporności,
  • oznaczenie subpopulacji limfocytów (CD3+, CD4+, CD8+, CD19+) – pomocne w diagnostyce zespołów niedoborów odpornościowych,
  • testy funkcjonalne neutrofili i makrofagów – stosowane w diagnostyce przewlekłej choroby ziarniniakowej (CGD) i zespołu Chediaka-Higashiego,
  • badania dopełniacza – pomocne w diagnostyce zakażeń meningokokowych i paciorkowcowych.
Pakiet celiakia I etap diagnostyki (3 badania) banerek

Badania immunologiczne stanowią kluczowe narzędzie diagnostyczne w wielu dziedzinach medycyny, od immunologii klinicznej po diagnostykę niepłodności i onkologię. Odpowiednio dobrane testy pozwalają na precyzyjne określenie statusu immunologicznego pacjenta i wdrożenie skutecznej terapii. Postęp naukowy w dziedzinie immunologii otwiera nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne, co pozwala na skuteczniejsze leczenie schorzeń związanych z dysfunkcją układu odpornościowego.

Bibliografia

  1. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. In brief: What are immunological tests? [Updated 2021 Sep 16].Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK373089/.
  2. https://medlineplus.gov/lab-tests/immunoglobulins-blood-test/
  3. Konkina AV., Blikyan LA., Aleynikova DE., et al. Immunological testing for female infertility: a modern view on the problem.  Obstetrics, Gynecology and Reproduction. 2024;18(4):547-562. (In Russ.).
  4. Atmar RL. Immunological Detection and Characterization. In: Kaslow, R., Stanberry, L., Le Duc, J. (eds) Viral Infections of Humans. Springer, Boston, MA, 2014.
  5. de Vries E. Immunological investigations in children with recurrent respiratory infections. Paediatr Respir Rev. 2001 Mar;2(1):32-6.

Limfopenia: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Limfopenia: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Limfopenia to stan, w którym liczba limfocytów we krwi jest niższa niż wartości referencyjne. Może być spowodowana różnymi czynnikami, od infekcji po choroby autoimmunologiczne. W artykule wyjaśniamy, czym jest limfopenia, jakie są jej przyczyny oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie tego schorzenia. Regularne monitorowanie poziomu limfocytów pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych i wdrożenie odpowiednich działań. Długotrwała limfopenia może prowadzić do zwiększonego ryzyka ciężkich zakażeń, dlatego warto znać jej objawy i sposoby leczenia.

Spis treści:

  1. Co to jest limfopenia?
  2. O czym świadczy limfopenia?
  3. Przyczyny limfopenii
  4. Objawy limfopenii
  5. Diagnostyka limfopenii
  6. Leczenie limfopenii
  7. Podsumowanie

Co to jest limfopenia?

Limfopenia, inaczej limfocytopenia, to stan, w którym liczba limfocytów w krwi obwodowej spada poniżej 1000 komórek/µl u dorosłych. Limfocyty, będące kluczowym elementem układu odpornościowego, pełnią istotną rolę w obronie organizmu przed infekcjami, nowotworami oraz innymi zagrożeniami. Obniżona liczba tych komórek może prowadzić do większej podatności na infekcje i osłabienia układu odpornościowego. Limfocyty odgrywają także rolę w reakcjach zapalnych oraz regulacji odpowiedzi immunologicznej organizmu, dlatego ich niedobór może wpływać na rozwój wielu schorzeń.

>> Zobacz również: Rola leukocytów w stanie zapalnym

Czym jest łagodna limfopenia?

Łagodna limfopenia to stan, w którym liczba limfocytów jest nieznacznie obniżona, ale nie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Może występować przejściowo, np. po infekcjach wirusowych, przewlekłym stresie, intensywnym wysiłku fizycznym lub stosowaniu niektórych leków, takich jak glikokortykosteroidy czy cytostatyki. W wielu przypadkach organizm samoczynnie przywraca prawidłowy poziom limfocytów bez konieczności interwencji medycznej, zwłaszcza gdy czynnik sprawczy zostaje wyeliminowany. Jednak w przypadku przewlekłego niedoboru limfocytów, konieczne może być wdrożenie działań wspomagających układ odpornościowy, takich jak modyfikacja diety, zwiększenie podaży witamin i mikroelementów (np. cynku, selenu), odpowiednia aktywność fizyczna czy farmakoterapia. Warto również monitorować stan zdrowia i regularnie wykonywać badania kontrolne, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia prowadzące do obniżenia liczby limfocytów.

O czym świadczy limfopenia?

Limfopenia może świadczyć o różnych stanach chorobowych, takich jak:

  • infekcje wirusowe (np. HIV, SARS-CoV-2, wirusowe zapalenie wątroby),
  • choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena),
  • nowotwory hematologiczne (np. chłoniak Hodgkina, białaczki, zespoły mielodysplastyczne),
  • stosowanie leków immunosupresyjnych (np. w terapii nowotworów lub chorób autoimmunologicznych),
  • niedobory odporności wrodzone lub nabyte (np. zespół DiGeorge’a, SCID),
  • przewlekłe choroby metaboliczne, takie jak niewydolność nerek i wątroby.

W niektórych przypadkach limfopenia może być również wynikiem intensywnego stresu, przewlekłego zmęczenia, niedożywienia lub niedoborów mikroelementów, takich jak cynk czy selen. Niedobór limfocytów obserwuje się także w przypadkach przewlekłej ekspozycji na toksyny środowiskowe oraz w wyniku długotrwałego stosowania kortykosteroidów.

>> Zobacz również: HIV – wczesna diagnoza i leczenie

Przyczyny limfopenii

Limfopenia może mieć różne przyczyny, zarówno przejściowe, jak i przewlekłe. Najczęstsze z nich to:

Objawy limfopenii

Limfopenia często nie daje jednoznacznych objawów, ale może prowadzić do:

  • częstych i przewlekłych infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych,
  • osłabienia odporności, skutkującego powikłaniami zdrowotnymi,
  • zmniejszonej zdolności do regeneracji organizmu, objawiającej się przedłużonym gojeniem ran,
  • powiększenia węzłów chłonnych, co może sugerować choroby hematologiczne,
  • gorączki o nieznanym pochodzeniu, często towarzyszącej stanom zapalnym,
  • utraty masy ciała i osłabienia mięśniowego, szczególnie w przewlekłej limfopenii.

Diagnostyka limfopenii

Diagnoza limfopenii opiera się na wynikach badań laboratoryjnych, w tym:

  • morfologii krwi z rozmazem, określającej liczbę limfocytów i ich subpopulacji,
  • testów immunologicznych, takich jak oznaczenie poziomu immunoglobulin,
  • badania przyczynowego, np. testów na obecność wirusa HIV, badań autoimmunologicznych,
  • obrazowania medycznego, np. USG węzłów chłonnych, tomografii komputerowej,
  • biopsji szpiku kostnego, jeśli podejrzewa się choroby hematologiczne.
Morfologia banerek

Leczenie limfopenii

Leczenie limfopenii zależy od jej przyczyny, ponieważ nie jest ona samodzielną jednostką chorobową, lecz objawem wskazującym na inne zaburzenia w organizmie. Może być skutkiem infekcji, chorób autoimmunologicznych, nowotworów lub działań ubocznych leków. Dlatego terapia koncentruje się na eliminacji pierwotnej przyczyny, co może obejmować:

  • leczenie choroby podstawowej, np. terapię nowotworów, leczenie infekcji wirusowych,
  • suplementację mikroelementów (cynk, selen) i witamin (B6, B12, kwas foliowy),
  • terapie immunomodulujące, np. podawanie immunoglobulin,
  • farmakoterapię, np. stosowanie leków stymulujących produkcję limfocytów,
  • zmiany w stylu życia, w tym zdrową dietę, aktywność fizyczną i redukcję stresu.

Podsumowanie

Limfopenia może mieć różne przyczyny i objawy, dlatego istotne jest regularne monitorowanie parametrów krwi oraz dbanie o ogólny stan zdrowia. Jeśli masz obniżoną liczbę limfocytów, warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Wczesna diagnostyka i interwencja mogą pomóc w uniknięciu powikłań oraz poprawić funkcjonowanie układu odpornościowego. Istotne jest także prowadzenie zdrowego stylu życia, który wspiera prawidłowe działanie układu immunologicznego i zmniejsza ryzyko wystąpienia niedoborów limfocytów.

Bibliografia

  1. Davids MS. Approach to the adult with lymphocytosis or lymphocytopenia. UpToDate.com.
  2. Coates TD. Approach to the child with lymphocytosis or lymphocytopenia. UpToDate.com.
  3. Solnica B. Interna – mały podręcznik, mp.pl.

Gruczolak przysadki: objawy, przyczyny, diagnostyka    

Sara Aszkiełowicz
-
0
Gruczolak przysadki: objawy, przyczyny, diagnostyka    


Gruczolak przysadki to łagodny nowotwór, który rozwija się w przysadce – gruczole odpowiedzialnym za produkcję hormonów regulujących wiele funkcji organizmu. Choć większość tych nowotworów rośnie powoli i nie daje objawów, niektóre mogą prowadzić do poważnych zaburzeń hormonalnych i neurologicznych. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla zachowania zdrowia. Jeśli masz podejrzenia dotyczące swojego zdrowia, warto zapoznać się z poniższymi informacjami i skonsultować się z lekarzem.

Spis treści:

  1. Czym jest gruczolak przysadki?
  2. Jakie są przyczyny gruczolaka przysadki?
  3. Objawy gruczolaka przysadki
  4. Gruczolak przysadki a ciąża
  5. Diagnostyka gruczolaka przysadki
  6. Leczenie gruczolaka przysadki
  7. Podsumowanie

Czym jest gruczolak przysadki?

Gruczolak przysadki to łagodny nowotwór wywodzący się z komórek gruczołowych przysadki mózgowej. Stanowi około 10–15% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. Większość tych zmian ma charakter łagodny i rośnie powoli, jednak ich obecność może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. W zależności od zdolności do wydzielania hormonów, wyróżnia się dwa główne typy gruczolaków:

  • Gruczolaki nieczynne hormonalnie – nie wydzielają nadmiaru hormonów, ale mogą wywoływać objawy neurologiczne poprzez ucisk na sąsiednie struktury mózgowe.
  • Gruczolaki czynne hormonalnie – produkują nadmierną ilość hormonów, co może prowadzić do różnych zaburzeń endokrynologicznych.

>> Przeczytaj także: Przysadka mózgowa i jej rola w organizmie. Jakie hormony wydziela?

Jakie są przyczyny gruczolaka przysadki?

Przyczyny powstawania gruczolaka przysadki nie są do końca zrozumiane, ale istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do jego rozwoju. Gruczolak przysadki może występować sporadycznie lub stanowić część zespołów zaburzeń genetycznych, takich jak MEN1 (multiple endocrine neoplasia 1), będącym zespołem mnogiej gruczolakowatości 1, związanym z mutacją genu supresorowego nowotworu MEN-1, kodującym białko meninę.

W wielu przypadkach gruczolak przysadki rozwija się spontanicznie, bez uchwytnej przyczyny.

Objawy gruczolaka przysadki

Objawy gruczolaka przysadki zależą od jego wielkości, lokalizacji i rodzaju hormonów, które są wydzielane w nadmiarze. W przypadku małych gruczolaków objawy mogą być łagodne i niecharakterystyczne, co utrudnia rozpoznanie choroby. Do najczęstszych objawów zalicza się:

  • zaburzenia hormonalne – takie jak:
    – hiperprolaktynemia – nadmiar prolaktyny, co może prowadzić do problemów z płodnością, mlekotoku, zaburzeń miesiączkowania u kobiet;
    – nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu – może prowadzić do akromegalii u dorosłych lub gigantyzmu u dzieci;
    – nadmierne wydzielanie ACTH, a w konsekwencji kortyzolu, może powodować chorobę Cushinga.
    – rzadziej występujące guzy przysadki, wydzielające gonadotropiny (LH, FSH), które mogą odpowiadać za przedwczesne dojrzewanie płciowe u dzieci, lub guzy wydzielające TSH, mogące prowadzić do wtórnej nadczynności tarczycy.
  • bóle głowy – wynikające z ucisku na struktury mózgu przez powiększający się guz;
  • zaburzenia widzenia – zwłaszcza podwójne widzenie lub utrata pola widzenia, spowodowane uciskiem na nerwy wzrokowe;
  • zaburzenia nastroju – w tym depresja i zmiany w zachowaniu.
badanie prolaktyny

>> Zobacz też: Prolaktyna – dlaczego jest podwyższona? Objawy i przyczyny hiperprolaktynemii

Gruczolak przysadki a ciąża

Gruczolak przysadki może mieć istotny wpływ na funkcje rozrodcze oraz przebieg ciąży. U kobiet może powodować zaburzenia cyklu miesiączkowego, a także trudności z poczęciem, zwłaszcza w przypadkach, gdy gruczolak wydziela nadmierną ilość prolaktyny. Prolaktyna jest hormonem, który odgrywa kluczową rolę w laktacji, a jej nadmiar może prowadzić do zahamowania owulacji, co utrudnia poczęcie. U kobiet w ciąży obecność gruczolaka przysadki może przyczynić się do nasilenia objawów, zwłaszcza w przypadku guzów wydzielających prolaktynę. W takim przypadku niezbędne jest ścisłe monitorowanie stanu zdrowia pacjentki oraz regularne konsultacje lekarskie, aby skutecznie zarządzać możliwymi powikłaniami i zapewnić optymalne warunki dla ciąży.

>> Dowiedz się więcej: Prolaktyna u kobiet – ile wynosi referencyjna wartość? Prolaktyna w ciąży i w menopauzie

Diagnostyka gruczolaka przysadki

  • Rezonans magnetyczny (MRI) okolicy podwzgórzowo-przysadkowej – to podstawowe badanie obrazowe, które pozwala na dokładną lokalizację guza i ocenę jego wielkości.
  • Badania laboratoryjne – analiza stężeń hormonów we krwi (takich jak prolaktyna, TSH wraz z oznaczeniem FT3 i FT4, ACTH z oznaczeniem kortyzolu czy IGF-1, będącym wykładnikiem działania hormonu wzrostu); w niektórych wypadkach konieczne jest wykonanie testów dynamicznych w warunkach szpitalnych.
  • Badania pola widzenia – pozwalają na ocenę, czy guz uciska nerwy wzrokowe i powoduje zaburzenia widzenia.
  • Tomografia komputerowa (CT) – stosowana w przypadkach, gdy rezonans magnetyczny nie jest dostępny lub niemożliwy do wykonania.

Wczesna diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia i minimalizacji powikłań.

Badanie kortyzol - profil dzienny w ślinie (5 pomiarów) banerek
Badanie ACTH

Leczenie gruczolaka przysadki

Wybór metody leczenia zależy od wielkości guza, jego aktywności hormonalnej oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Możliwe metody to:

  • farmakoterapia – stanowi pierwszorzędną opcję terapeutyczną w przypadkach gruczolaków wydzielających prolaktynę. Najczęściej stosowane są agoniści dopaminy, takie jak bromokryptyna i kabergolina. Leki te mogą nie tylko skutecznie obniżyć poziom prolaktyny, ale również zmniejszyć rozmiar guza;
  • chirurgia – w przypadkach, gdy gruczolak jest duży, powoduje ucisk na struktury mózgu, prowadzi do poważnych objawów neurologicznych, lub nie reaguje na leczenie farmakologiczne, konieczne może być jego usunięcie. Chirurgia najczęściej polega na operacji endoskopowej przezodwodowej, która umożliwia usunięcie guza przez nos;
  • radioterapia – stosowana w rzadkich przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne i chirurgiczne nie przynoszą efektów.

Gruczolak przysadki– rokowania

Rokowania w przypadku gruczolaka przysadki są zazwyczaj dobre, zwłaszcza jeśli guz zostanie wcześnie wykryty i skutecznie leczony. Większość pacjentów dobrze reaguje na leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Jednak nieleczony gruczolak przysadki może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Po leczeniu konieczna jest regularna kontrola endokrynologiczna, aby monitorować ewentualne nawroty choroby oraz funkcjonowanie przysadki. W niektórych przypadkach pacjenci mogą wymagać terapii zastępczej hormonami.

Podsumowanie

Gruczolak przysadki stanowi często nierozpoznawany problem zdrowotny. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie pozwalają uniknąć poważnych komplikacji. Jeśli zauważasz u siebie objawy mogące wskazywać na ten nowotwór, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj odpowiednie badania. Wczesna diagnoza to klucz do skutecznej terapii.

Bibliografia

  1. Lewiński, A., & Kędzia, W. (2017). Endokrynologia – postępy 2016/2017. Część 1: przysadka. Medycyna Praktyczna.
  2. Lleva, R. R., & Inzucchi, S. E. (2011). Rozpoznawanie i leczenie gruczolaków przysadki mózgowej. Current Opinion in Oncology, 23, 53-60.
  3. Barg, E., & Zgliczyński, W. Choroby podwzgórza i przysadki.  Podręcznik pediatrii Medycyna praktyczna: Endokrynologia. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. Dostęp 02.03.2025 https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.1.33.

Zapalenie dwunastnicy – objawy, przyczyny, badania i leczenie stanu zapalnego 

Katarzyna Koc
-
0
Zapalenie dwunastnicy – objawy, przyczyny, badania i leczenie stanu zapalnego 

Ciągły pośpiech, brak czasu na spożycie zdrowego posiłku, duże natężenie stresu to znak naszych czasów, ale i jedne z częstszych przyczyn wystąpienia poważnych problemów z przewodem pokarmowym.

Zapalenie dwunastnicy jest częstą chorobą przewodu pokarmowego na tle wielu  innych problemów zdrowotnych  populacji XXI wieku. Statystycznie w Polsce ze schorzeniem tym może borykać się nawet 5 do 10% społeczeństwa.

Spis treści:

  1. Dwunastnica: gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje?
  2. Zapalenie dwunastnicy: objawy, dolegliwości
  3. Zapalenie dwunastnicy: od czego rozwija się stan zapalny błony śluzowej?
  4. Zapalenie błony śluzowej dwunastnicy: badania i diagnozowanie źródła przypadłości
  5. Zapalenie dwunastnicy: leczenie
  6. Podsumowanie

Dwunastnica: gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje?

Dwunastnica jest narządem wchodzącym w skład przewodu pokarmowego, stanowiącym pierwszą część jelita cienkiego. Kształtem przypomina podkowę o długości około 30 cm. Topograficznie dwunastnica zlokalizowana jest w nadbrzuszu, znajduje się tuż za żołądkiem, jest najkrótszym fragmentem jelita cienkiego, otaczającym głowę trzustki. Składa się z następujących części:

  • opuszki;
  • części zstępującej;
  • części poziomej;
  • części wstępującej.

Na odcinku 10-12 cm od odźwiernika żołądka, zlokalizowana jest brodawka większa dwunastnicy, odpowiadająca za ujście przewodu żółciowego wspólnego i przewodu trzustkowego.

Dwunastnica pełni szereg różnych funkcji:

  • kontynuuje proces trawienia rozpoczęty w wyżej położonych fragmentach przewodu pokarmowego (trawienie w dwunastnicy jest możliwe dzięki obecności żółci z pęcherzyka żółciowego i wątroby, soku trzustkowego z trzustki i enzymów trawiennych pochodzących ze ściany jelita).
  • reguluje swoje środowisko dzięki hormonom: sekretynie (zwiększa pH poprzez zwiększenie wydzielania wody i wodorowęglanów) czy cholecystokininie (hamuje opróżnianie żołądka, wpływa na czynność skurczową pęcherzyka żółciowego), gastrynie (wpływającej na wydzielanie kwasu żołądkowego i motorykę przewodu pokarmowego)
  • przeprowadza pierwszy etap procesu wchłaniania uprzednio strawionych pokarmów.

>> Przeczytaj także: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka

Zapalenie dwunastnicy: objawy, dolegliwości

W trakcie rozwoju stanu zapalnego dwunastnicy możemy zaobserwować charakterystyczne dolegliwości jak:

  • bóle okolicy nadbrzusza pojawiające się na czczo i w godzinach nocnych, zmniejszające się pod wpływem przyjętego pokarmu lub leków zobojętniających treść pokarmową;
  • nudności, wymioty, z domieszką żółci i krwi (tzw. fusowate wymioty);
  • domieszka krwi w stolcu, smoliste stolce;
  • biegunka;
  • zaburzenia wchłaniania przyjętych pokarmów;
  • wzdęcia brzucha, osłabienie apetytu.

Zapalenie dwunastnicy: od czego rozwija się stan zapalny błony śluzowej?

Zapalenie dwunastnicy jest stanem chorobowym, który powstaje w chwili przerwania ciągłości błony śluzowej z jej uszkodzeniem i odczynem zapalnym, wywołanym przez różne czynniki , np.:

  • zakaźne jak Helicobacter pylori (75-90% przypadków), Candida, G. lamblia, wirus cytomegalii CMV, wirus opryszczki HSV;
  • autoimmunologiczne;
  • polekowe, np. glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne;
  • jako reakcja na czynniki zewnętrzne m.in. stres;
  • nadużywanie alkoholu.

Czy zapalenie dwunastnicy jest groźne?

Nieleczone zapalenie dwunastnicy może doprowadzić zarówno do pogłębiających się zaburzeń wchłaniania i niedoborów substancji odżywczych w organizmie, jak i przyczynić do niedokrwistości, postępującego osłabienia z powodu przewlekłego krwawienia z wrzodów czy krwotoku. Zaawansowana choroba stanowi także niejednokrotnie konieczność usunięcia narządu. Groźnym powikłaniem stanu zapalnego dwunastnicy może być niedrożność mechaniczna przewodu pokarmowego,  perforacja wrzodu lub rozwój choroby nowotworowej na tle niegojących się zmian.

Zapalenie błony śluzowej dwunastnicy: badania i diagnozowanie źródła przypadłości

Podstawą rozpoznania zapalenia błony śluzowej dwunastnicy jest endoskopia.

Najczęstszą lokalizacją zapalenia błony śluzowej dwunastnicy jest przednia ściana opuszki, w trakcie badania wycinki do diagnostyki histopatologicznej pobiera się tylko przy podejrzeniu innych przyczyn niż zakażenie Helicobacter pylori.

Helicobacter_pylori_w_kale metoda automatyczna banerek

>>Więcej na temat tej bakterii i badań w jej kierunku: Helicobacter pylori – podstępna bakteria, której niestraszny kwas żołądkowy

W  związku z występującymi w przebiegu zapalenia dwunastnicy zaburzeniami wchłaniania, w trakcie przeprowadzonej diagnostyki przyczyn tej choroby istnieje także możliwość wykonania badań laboratoryjnych w kierunku ww. dolegliwości jak m.in.:

Zapalenie dwunastnicy: leczenie

Celowane leczenie stanu zapalnego dwunastnicy zależne jest od tego, czy poznany został czynnik wywołujący.

W przypadku przyczyn infekcyjnych, wskazane jest włączenie leków mających na celu ich wyeliminowanie. Jeśli do zapalenia dwunastnicy doszło w następstwie zakażenia bakterią Helicobacter pylori (jak wspominaliśmy, stanowiącą 75-90% przypadków zapalenia dwunastnicy), leczenie obejmuje zastosowanie leków zmniejszających pH w przewodzie pokarmowym (inhibitory pompy protonowej) w połączeniu z antybiotykoterapią mającą na celu jej eradykację. Czas leczenia samej infekcji trwa od 10 do 14 dni. Mimo wielu współczesnych schematów farmakoterapii, całkowite wyeliminowanie bakterii z przewodu pokarmowego nie jest łatwe. Proces gojenia się stanu zapalnego śluzówki dwunastnicy zależy od rozległości zmian, zwykle trwa od 2 do 6 tygodni.

Zapalenie dwunastnicy wywołane infekcją grzybiczą wymaga włączenia na kilka tygodni doustnej terapii przeciwgrzybiczej. W przypadku pozostałych czynników infekcyjnych stosuje się preparaty o skierowanym przeciwko nim mechanizmach działania.

Z innych preparatów stosowanych w leczeniu zapalenia dwunastnicy wymienić można : blokery receptorów histaminowych H2 jak ranitydyna, czy famotydyna a także leki zobojętniające sok żołądkowy (z glinem, magnezem, wapniem czy kwasem alginowym).

W leczeniu wskazane jest także wyeliminowanie nadmiaru stresu, ograniczenie spożycia alkoholu i wyrobów tytoniowych.

Interwencje chirurgiczne zarezerwowane są dla powikłanej choroby wrzodowej dwunastnicy.

Znaczenie diety przy zapaleniu dwunastnicy

Podstawą leczenia każdego zapalenia błony śluzowej dwunastnicy jest wdrożenie diety. Dzięki wyeliminowaniu z codziennego żywienia produktów, które mogą utrudniać proces gojenia zmian zapalnych, wywoływać nawroty choroby, czas leczenia ulega skróceniu.

Podczas przygotowywania posiłków należy:

  • wykluczyć smażenie i pieczenie potraw w głębokim tłuszczu;
  • piec w rękawie, dusić bez wcześniejszego panierowania i obsmażania;
  • gotować na parze lub wodzie;
  • zadbać o odpowiednią temperaturę posiłku (nie może być ani za zimna ani za gorąca);
  • ograniczyć spożycia błonnika pokarmowego na czas leczenia stanu zapalnego;
  • spożywać posiłki częściej ale w mniejszych ilościach.

Dieta w zapaleniu dwunastnicy powinna:

  • wspomóc regenerację i skrócenie czasu leczenia;
  • zapewnić niezbędne substancje odżywcze, by zapobiec ewentualnym niedoborom pokarmowym;
  • ograniczyć produkty mogące zwiększyć wydzielanie soku żołądkowego czy nasilać objawy;

Zalecenia żywieniowe z uwzględnieniem produktów pozytywnie i negatywnie wpływających na przewód pokarmowy nie powinny być jedynie krótkim epizodem w trakcie leczenia choroby zapalnej dwunastnicy. Stosowanie się do nich w perspektywie długofalowej może zapewnić wyeliminowanie choroby na długi czas.

Podsumowanie

Chyba każdy z nas choć raz w swoim życiu doświadczył dyskomfortu trawiennego, bólu brzucha i złego samopoczucia. Zapalenie śluzówki dwunastnicy jest coraz częstszym problemem, z którym zgłaszają się do gabinetów lekarskich coraz młodsi ludzie. Jak niemal każda choroba przewodu pokarmowego, zapalenie dwunastnicy zależy od diety i nawyków żywieniowych.  Im szybciej uda się skutecznie rozpoznać chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie, tym mniej ewentualnych jej powikłań.

Bibliografia

  1. Interna Szczeklika 2021, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków
  2. dostęp online 14.02.2025 https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/341240,dwunastnica-budowa-gdzie-sie-znajduje-funkcje-choroby
  3. dostęp online 13.02.2025 https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/63409,choroba-wrzodowa-zoladka-i-dwunastnicy
Page 10 of 122
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122
1...91011...122Strona 10 z 122

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.