W ostatnich miesiącach 2024 roku odnotowano w Chinach istotny wzrost zakażeń wirusem hMPV wywołującym objawy grypopodobne. Przypadki infekcji spowodowanej tym wirusem pojawiły się również w styczniu 2025 r. w Europie. Czy mamy podstawy, aby obawiać się kolejnej pandemii? Czym jest wirus hMPV, jak się rozprzestrzenia, kto jest najbardziej narażony na zakażenie? Artykuł przybliża wiedzę na temat wirusa, o którym ostatnio głośno.
Spis treści:
- Czym jest wirus hMPV?
- Kiedy dochodzi do zakażenia wirusem hMPV?
- Kto jest najbardziej narażony na infekcję hMPV?
- Jak dochodzi do zakażenia wirusem hMPV?
- Objawy zakażena wirusem hMPV
- Wykrywanie zakażenia hMPV
- Leczenie zakażeń hMPV
- Profilaktyka zakażeń hMPV
- Czy grozi nam pandemia wywołana przez hMPV?
- hMPV – podsumowanie
Czym jest wirus hMPV?
Wirus hMPV (ang. Human Metapneumovirus) został wyizolowany po raz pierwszy w 2001 roku w Holandii z wydzieliny dróg oddechowych małych dzieci (< 5 r.ż.), u których wystąpiły objawy infekcji.
Próbki do badania pochodziły z kolekcji zbieranej przez 20 lat, co wskazuje na to, że wirus krążył w populacji ludzkiej dużo wcześniej i dopiero zastosowanie technik molekularnych umożliwiło jego wykrycie. Od tego czasu, dzięki wprowadzeniu testów genetycznych, obecność wirusa wykazano na całym świecie. Pierwszy przypadek zakażenia ludzkim metapneumowirusem w Polsce odnotowano w roku 2004.
hMPV jest wirusem otoczkowym, jego materiał genetyczny stanowi pojedyncza, ujemnie spolaryzowana nić RNA (ang. ribonucleic acid) kodująca białka strukturalne i funkcjonalne.
Na podstawie budowy genomu zaklasyfikowano wirusa do rodziny Pneumoviridae, którą reprezentuje również wirus RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus). Ludzki metapneumowirus posiada także wiele cech wspólnych z należącymi do Paramyxoviridae wirusami paragrypy.
Kiedy dochodzi do zakażenia wirusem hMPV?
Zakażenia wirusem hMPV charakteryzuje sezonowość. W strefie klimatu umiarkowanego około 70-80% zakażeń odnotowuje się zimą i wczesną wiosną (od grudnia do marca), w pozostałych miesiącach zakażenia wykrywane są znacznie rzadziej.
Szczyt zachorowań częściowo pokrywa się z okresem nasilonych infekcji wywoływanych przez wirusy RSV, grypy i inne wirusy zakażające drogi oddechowe. Współistnienie w czasie wzmożonych infekcji oddechowych różnych wirusów utrudnia diagnozowanie choroby i może być przyczyną występowania zakażeń mieszanych (koinfekcji).
>> Przeczytaj też: Sezonowe zakażenia układu oddechowego – ostre zakażenia górnych dróg oddechowych
Kto jest najbardziej narażony na infekcję hMPV?
Zakażenia wirusem hMPV mogą występować u ludzi niezależnie od wieku i płci. Najbardziej podatne na infekcje są dzieci poniżej 5 r.ż. (szczególnie wcześniaki, noworodki, niemowlęta).
Jednak wirus może być również problemem dla osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością i chorobami współistniejącymi ze względu na cięższy przebieg choroby.
Wyniki badań serologicznych w kierunku swoistych przeciwciał przeprowadzane w celach epidemiologicznych pokazują, że zakażeniu hMPV ulegają prawie wszystkie dzieci poniżej piątego roku życia.
Powtarzające się w ciągu życia infekcje dowodzą, że odporność po chorobie jest przejściowa. Hospitalizacja z powodu zakażenia hMPV dotyczy ok. 5-10% dzieci z ostrym zakażeniem dróg oddechowych i jest najczęstsza u niemowląt w wieku 6-12 miesięcy. Zakażenie u dorosłych ma zazwyczaj łagodny przebieg.
>> To może Cię zainteresować: Infekcje – reakcja organizmu na zakażenie
Jak dochodzi do zakażenia wirusem hMPV?
Źródłem ludzkich metapneumowirusów są osoby zakażone. Do rozprzestrzenia się wirusów dochodzi:
- drogą kropelkową (główna droga szerzenia) podczas mówienia, kasłania, kichania,
- poprzez bliski kontakt z osobą zakażoną (np. ściskanie dłoni, całowanie, przytulanie),
- drogą pośrednią poprzez dotykanie skażonych powierzchni (przenoszenie wirusów na dłoniach w okolice nosa, oczu, ust).
Zakażeniom sprzyja przebywanie w dużych skupiskach ludzkich (przedszkola, szkoły, transport publiczny, domy opieki) oraz brak dbałości o dezynfekcję powierzchni w otoczeniu chorego i przestrzeni publicznej.
Objawy zakażenia wirusem hMPV
Zakażenie wirusem hMPV przypomina inne infekcje dróg oddechowych wywoływane przez wirusy. U osób dorosłych bez chorób współistniejących przebieg choroby może być bezobjawowy lub skąpoobjawowy.
Objawy kliniczne wynikają zazwyczaj z zakażenia górnych dróg oddechowych, dużo rzadziej dochodzi do zajęcia dolnych dróg oddechowych. Czas inkubacji choroby wynosi średnio od 3 do 6 dni.
Objawy zakażenia górnych dróg oddechowych wirusem hMPV:
- gorączka (37,5°C do 39°C),
- katar,
- kaszel,
- zapalenie gardła,
- zapalenie ucha środkowego,
- rzadko zapalenie spojówek.
U większości osób choroba ma łagodny przebieg i kończy się bez komplikacji po upływie 7-10 dni.
U osób z grupy ryzyka może dojść do rozwinięcia zakażenia na dolne drogi oddechowe, co może powodować:
- zapalenie oskrzelików,
- zapalenie oskrzeli,
- zapalenie płuc,
- świszczenie oddechowe.
Wykazano, że zakażenia metapneumowirusem powoduje zaostrzenie astmy i POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc).
Przeczytaj:
>> Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci – jeden z najczęstszych problemów małych dzieci
>> Zapalenie spojówek u dzieci. Objawy, przyczyny, diagnostyka, leczenie
Wykrywanie zakażenia hMPV
Potwierdzenie zakażenia ludzkim metapneumowirusem na podstawie objawów klinicznych nie jest możliwe. Wykrycie infekcji wymaga wykonania badań laboratoryjnych. Materiałem do badania jest wydzielina z dróg oddechowych (wymaz z nosa, gardła, nosogardzieli, plwocina, aspirat).
W diagnozowaniu zakażeń hMPV stosowane są dwa rodzaje testów:
- badania molekularne – umożliwiają wykrycie genomu wirusa, metoda RT PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy z odwrotną transkryptazą) jest bardzo czuła i swoista, dostępne są testy wykrywające wyłącznie wirusa hMPV oraz testy panelowe wykrywające różne drobnoustroje odpowiedzialne za zakażenia układu oddechowego
- testy antygenowe – są to szybkie testy wykrywające białka wirusa w czasie kilkunastu minut, dostępne są combo testy, obejmujące wykrywanie w jednym badaniu różnych wirusów oddechowych.
W Polsce diagnostyka laboratoryjna w kierunku hMPV nie jest prowadzona rutynowo, a zakażenia nie podlegają nadzorowi epidemiologicznemu i zgłaszaniu do stacji sanitarno-epidemiologicznej. Testy potwierdzające zakażenie dostępne są w wybranych placówkach.
Leczenie zakażeń hMPV
W chwili obecnej nie ma żadnego celowanego leczenia infekcji wywołanej przez ludzkiego metapneumowirusa. Stosowana jest terapia objawowa obejmująca:
- nawadnianie,
- odpoczynek,
- leki przeciwgorączkowe,
- leki przeciwbólowe.
U pacjentów poddanych hospitalizacji stosowana jest tlenoterapia, dożylne podawanie płynów i leczenie przeciwzapalne.
>> Zobacz: Co jeść by wzmocnić odporność? Zasady zdrowego żywienia
Profilaktyka zakażeń hMPV
Nie istnieje swoista profilaktyka zakażeń hMPV – brak jest szczepionki przeciwko wirusowi.
Zapobieganiu infekcjom sprzyja:
- unikanie przebywania w dużych skupiskach ludzi w sezonie wzmożonych zachorowań (stosowanie maseczek w przypadku konieczności przebywania w takim środowisku),
- izolacja chorych (unikanie kontaktu z osobą zakażoną),
- unikanie dotykania oczu, nosa i ust nieumytymi rękami,
- mycie i dezynfekcja rąk,
- unikanie kontaktu z potencjalnie skażonymi powierzchniami,
- dezynfekcja powierzchni w otoczeniu chorego lub przestrzeni publicznej (klamki, zabawki, poręcze itp.).
>> Przeczytaj: Higiena rąk – jak skutecznie myć ręce?
Czy grozi nam pandemia wywołana przez hMPV?
Ludzki metapneumowirus postrzegany jest jako drobnoustrój nie posiadający potencjału pandemicznego. Zwiększona liczba przypadków zakażeń hMPV wynika z sezonowego wzrostu zachorowań oraz łatwiejszego dostępu do ich wykrywania – do niedawna diagnostyka laboratoryjna ograniczona była do laboratoriów referencyjnych.
hMPV – podsumowanie
- Wirus hMPV krąży w populacji ludzkiej od wielu lat.
- Jest przyczyną sezonowych zakażeń układu oddechowego.
- Szczyt zachorowań przypada na miesiące zimowe i wczesną wiosnę.
- Najbardziej podatne na infekcje hMPV są dzieci do lat 5, osoby starsze i osoby z obniżoną odpornością.
- U większość osób zakażenie przebiega łagodnie, bez komplikacji.
- Potwierdzenie infekcji wymaga wykonania badania laboratoryjnego.
- Nie ma swoistej profilaktyki i celowanego leczenia zakażeń wirusem hMPV.
- Wirus hMPV ma mały potencjał pandemiczny.
Piśmiennictwo
- Panasik A., Pancer K. Zakażenia metapneumowirusem człowieka (hMPV) u małych dzieci. PRZEGL EPIDEMIOL 2009; 63: 371 – 376.
- „Increase in respiratory infections in China” European Centre for Disease Prevention and Control https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increase-respiratory-infections-china (dostęp 28.01.2025 r.).
- Jesse Papenburg i inni „Comparison of Risk Factors for Human Metapneumovirus and Respiratory Syncytial Virus Disease Severity in Young Children” J Infect Dis. 2012 May 2;206(2):178–189.
- CDC „About Human Metapneumovirus” https://www.cdc.gov/human-metapneumovirus/about/index.html (dostęp 28.01.2025 r.).
- Lenneke E.M.Haas i inni „Human metapneumovirus in adults”https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23299785/ (dostęp 29.01.2025 r.).
- Swagatika Panda i inni „Human metapneumovirus: review of an important respiratory patogen”https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24841931/ (dostęp 28.01.2025 r.).
