Wazektomia to jedna z metod antykoncepcji dla mężczyzn. Zyskuje coraz większą popularność jako bezpieczna i wysoce skuteczna alternatywa dla innych form zapobiegania ciąży. Mimo że zabieg jest stosunkowo prosty i małoinwazyjny, narosło wokół niego wiele pytań i wątpliwości – szczególnie dotyczących odwracalności, długoterminowego wpływu na zdrowie oraz ewentualnych skutków ubocznych. Dowiedz się, na czym polega wazektomia, ile trwa, jakie są przeciwwskazania oraz czy można odwrócić jej efekty.
Spis treści:
- Na czym polega wazektomia?
- Wazektomia a testosteron
- Przeciwwskazania do wazektomii
- Czy wazektomia jest odwracalna?
- Ile kosztuje wazektomia?
- Wazektomia – często zadawane pytania
- Wazektomia – podsumowanie
Na czym polega wazektomia?
Wazektomia jest metodą antykoncepcji, której celem jest długotrwałe lub trwałe uniemożliwienie zapłodnienia. Polega na obustronnym przecięciu i podwiązaniu nasieniowodów, dzięki czemu plemniki nie przedostają się z najądrzy do nasienia. Jest to zabieg chirurgiczny zaliczany do metod małoinwazyjnych.
Istnieją dwie główne techniki wykonania wazektomii:
- klasyczna,
- bez skalpela (non-scalpel).
Klasyczna wazektomia polega na nacięciu moszny w linii pośrodkowej lub po obu stronach, wypreparowaniu nasieniowodów, ich przecięciu i podwiązaniu. Obecnie metoda ta jest stosowana rzadko – głównie w przypadku mężczyzn po wcześniejszych zabiegach w obrębie moszny.
Wazektomia bez skalpela jest metodą najmniej inwazyjną i obarczoną najmniejszym ryzykiem powikłań. Polega na przezskórnym chwyceniu nasieniowodów, a następnie nakłuciu i rozwarstwieniu skóry moszny (bez nacinania). Kolejnym krokiem jest przecięcie nasieniowodów i ich podwiązanie, zaklipsowanie lub skoagulowanie.
Czy wazektomia boli?
Wazektomia wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu powinna być bezbolesna. Może pojawić się jedynie niewielki dyskomfort w momencie podawania znieczulenia lub delikatne uczucie ciągnięcia podczas manipulacji nasieniowodami.
Niewielki ból może pojawić się dopiero po zabiegu wazektomii. Jest on związany z naruszeniem tkanek. W celu uśmierzenia dolegliwości bólowych lekarz zwykle zaleca stosowanie leków przeciwbólowych.
Konieczne jest obserwowanie organizmu po wazektomii. Silny ból, gorączka, obrzęk moszny czy krwawienie są wskazaniami do niezwłocznej konsultacji z lekarzem .
Czy wazektomia jest bezpieczna?
Wazektomia jest uznawana za zabieg bezpieczny. Dostępne dane wskazują, że nie jest związana z żadnymi poważnymi i długotrwałymi skutkami niepożądanymi.
Możliwe powikłania to:
- krwiak,
- ból moszny,
- zakażenie operowanego miejsca,
- ziarniniak nasienny.
Powikłania po wazektomii dotyczą 1–2% przypadków.
Czy wazektomia jest skuteczna?
Skuteczność wazektomii oceniana jest na 99,9%. Należy jednak pamiętać, że ochrona przed ciążą nie jest natychmiastowa. Po zabiegu w nasieniowodach mogą jeszcze pozostawać żywe plemniki. Dlatego przez około 3 miesiące konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji. Dopiero po wykonaniu badania nasienia potwierdzającego brak plemników w ejakulacie można uznać wazektomię za w pełni skuteczną.
Odsetek wazektomii zakończonych niepowodzeniem wynosi około 1% (po 3 miesiącach w badaniu nasienia stwierdzana jest obecność ruchliwych plemników). W takich przypadkach należy powtórzyć zabieg.
>> Zobacz także: Kolor spermy – od czego zależy i jaki jest prawidłowy?
Wazektomia a testosteron
Jednym z najczęściej powtarzanych mitów dotyczących wazektomii jest obawa, że zabieg wpływa negatywnie na poziom testosteronu. W rzeczywistości wazektomia nie ma żadnego wpływu na funkcję hormonalną jąder. Testosteron nadal jest produkowany w tej samej ilości, co przed zabiegiem. Po wazektomii mężczyzna zachowuje pełnię sprawności seksualnej.
Przeciwwskazania do wazektomii
Przeciwwskazania do wazektomii to:
- zaawansowane żylaki powrózka nasiennego,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- aktywne infekcje,
- zmiany zapalne lub skórne w okolicy moszny
- brak pewności lub niezdolność do wyrażenia świadomej zgody na zabieg.
Przed zabiegiem wazektomii każdy pacjent przechodzi szczegółową konsultację lekarską, podczas której lekarz wyklucza przeciwwskazania, a także omawia przebieg zabiegu, jego skuteczność oraz możliwość odwrócenia. Mężczyzna jest zobowiązany również do wykonania badań – m.in. morfologii krwi, układu krzepnięcia (INR, PT, APTT), antygenu HBS.
Czy wazektomia jest odwracalna?
Zabiegiem, który ma na celu odwrócenie wazektomii jest rewazektomia. Zabieg polega na ponownym połączeniu przeciętych nasieniowodów. Jego skuteczność oceniana jest na około 80% i zależy od m.in.:
- czasu, który upłynął od wazektomii,
- zastosowanej metody wazektomii,
- stanu nasieniowodów.
Z założenia wazektomia powinna być traktowana jako trwała metoda antykoncepcji.
Ile kosztuje wazektomia?
W Polsce wazektomia nie jest refundowana w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Wszystkie zabiegi wykonywane są w ramach prywatnej opieki medycznej.
Cena wazektomii zależy od kilku czynników. Są to głównie lokalizacja, doświadczenie i renoma lekarza oraz metoda zabiegu. Do kosztów należy doliczyć również konsultacje lekarskie przed i po wazektomii oraz badania diagnostyczne.
Wazektomia – często zadawane pytania
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wazektomii.
Po jakim czasie wazektomia jest skuteczna?
Wazektomię uznaje się za skuteczną, jeżeli w badaniu nasienia wykonanym po 3 miesiącach od zabiegu nie stwierdza się obecności ruchomych plemników. Do tego czasu należy nadal stosować inną metodę antykoncepcji.
Dlaczego wazektomia jest legalna?
Wazektomia to forma świadomej, dobrowolnej antykoncepcji, a jej legalność wynika z prawa pacjenta do decydowania o swoim zdrowiu reprodukcyjnym. Zabieg jest wykonywany po podpisaniu zgody i uprzednim poinformowaniu pacjenta o możliwych skutkach.
Jakie są minusy wazektomii?
Wśród minusów wazektomii można wymienić m.in. wysoki koszt zabiegu, ewentualną konieczność powtórzenia zabiegu po 3. miesiącach, brak pewności dotyczącej odwrócenia efektów, brak ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Czy po wazektomii można mieć dziecko?
Możliwe jest wykonanie zabiegu rewazektomii, której skuteczność oceniana jest na około 80%. Innym sposobem na posiadanie dziecka po wazektomii jest in vitro z wykorzystaniem zamrożonego nasienia lub plemników pobranych chirurgicznie z jąder.
Co się dzieje z jądrami po wazektomii?
Jądra po wazektomii nadal produkują plemniki i testosteron. Plemniki, które nie mogą przedostać się do ejakulatu, ulegają degeneracji i są naturalnie usuwane przez organizm – głównie dzięki komórkom układu odpornościowego.
Jak wygląda stosunek po wazektomii?
Stosunek seksualny po wazektomii nie różni się od tego sprzed zabiegu. Nie zmienia się ilość ani konsystencja ejakulatu, ponieważ plemniki stanowią mniej niż 5% objętości nasienia. Libido i satysfakcja seksualna również pozostają bez zmian.
Co dzieje się ze spermą po wazektomii?
Po wazektomii plemniki są nadal produkowane, ale nie trafiają do ejakulatu. Nadal występuje wytrysk nasienia.
Wazektomia – podsumowanie
- Wazektomia to skuteczna, bezpieczna i trwała metoda antykoncepcji dla mężczyzn.
- Wazektomia nie wpływa na poziom testosteronu, libido ani sprawność seksualną.
- Pełna skuteczność wazektomii jest uzyskiwana po 3 miesiącach i musi być potwierdzona badaniem nasienia.
- Niepowodzenie wazektomii dotyczy 1% przypadków i wymaga powtórzenia zabiegu.
- Wazektomię można odwrócić poprzez rewazektomię. Skuteczność oceniana jest na około 80%.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/urologia/338555,wazektomia-na-czym-polega-czy-jest-odwracalna-skutki-uboczne-skutecznosc (dostęp 13.04.2025)
- https://www.fertstert.org/article/S0015-0282(21)00250-8/fulltext (dostęp 13.04.2025)
- http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2806 (dostęp 13.04.2025)
- A. Jungwirth i in., Rekomendacje postępowania w męskiej niepłodności, Postępy Andrologii Online 2016, 3, s. 17–54
- F.Z. Woś, E. Kobos, Przewidywane i rzeczywiste natężenie bólu u pacjentów poddanych zabiegowi wazektomii, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2022; 16(2), s. 60–65
