Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości

Tężyczka nerwicowa to potoczne określenie jednego z rodzajów tężyczki utajonej, którego istotą są zaburzenia elektrolitowe i psychosomatyczne. Jak objawia się tężyczka nerwicowa i w jaki sposób można zdiagnozować tę przypadłość? Jak poradzić sobie z objawami tężyczki nerwicowej? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

1. Tężyczka nerwicowa: co to jest?
   • Kogo może dotknąć tężyczka nerwicowa?
2. Przyczyny występowania tężyczki nerwicowej
3. Tężyczka nerwicowa: objawy
   • Atak tężyczki. Jak wygląda?
4. Diagnozowanie tężyczki nerwicowej. Jak przebiega?
   • Jakie badania krwi wykonać przy tężyczce?
5. Leczenie tężyczki nerwicowej

Tężyczka nerwicowa: co to jest?

Tężyczka to zaburzenie, którego istotą są nieprawidłowości w przekazywaniu sygnałów nerwowo-mięśniowych, co prowadzi do pojawienia się charakterystycznych objawów skurczowych.

Tężyczka może przebiegać w sposób jawny i utajony:

1. W przebiegu tężyczki jawnej występują typowe objawy chorobowe, a więc symetryczne skurcze mięśni.
2. Rozpoznanie tężyczki utajonej nie jest tak łatwe, ponieważ wiąże się z występowaniem mało specyficznych symptomów.

Tężyczka nerwicowa to jeden z rodzajów tężyczki utajonej, w którym do ujawnienia się objawów chorobowych predysponują czynniki emocjonalne i silny stres.

>> Więcej na temat tężyczki znajdziesz w naszym artykule: Co to jest tężyczka? Rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie choroby

Kogo może dotknąć tężyczka nerwicowa?

Tężyczka nerwicowa może pojawić się w każdy wieku. Zauważono jednak, że ten rodzaj tężyczki częściej występuje u młodych pacjentów, którzy są aktywni zawodowo, oraz u kobiet.

Przyczyny występowania tężyczki nerwicowej

Istotą tężyczki jest wzmożone przekazywanie impulsów między komórkami nerwowymi a mięśniowymi. Wynika to z zaburzeń elektrolitowych – obniżenia stężenia wapnia, magnezu czy potasu. W przypadku tężyczki utajonej objawy wywoływane są przez różne czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne. Jednym z nich jest stres i napięcie emocjonalne.

W przypadku tężyczki nerwicowej, objawy są wywoływane przez hiperwentylację, a więc częste i głębokie oddychanie. Prowadzi to bowiem do podwyższenia się odczynu (pH) krwi, co z kolei zwiększa pobudliwość nerwowo-mięśniową i skutkuje pojawieniem się symptomów klinicznych. Kwasica przyczynia się do depolaryzacji błony mięśniowej, a to promuje przekazywanie sygnału.

Hiperwentylacja prowadzi także do zwiększenia stopnia wiązania się jonów wapnia z białkami w osoczu (a dokładniej z albuminami), co z kolei prowadzi do obniżenia stężenia tego jonu.

Tężyczka nerwicowa: objawy

W tężyczce utajonej charakterystyczne jest to, że po napadzie paniki, związanym z hiperwentylacją pojawiają się objawy tężyczkowe. Zaliczyć można do nich:

• zwiększone napięcie mięśniowe,
• zmęczenie,
• zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia pamięci,
• dolegliwości bólowe w klatce piersiowej,
• nudności, wymioty, biegunka,
• bóle brzucha,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• parestezje,
• zmiany nastroju,
• nadmierne pocenie się,
• zaburzenia snu, w tym bezsenność.

Jak można zauważyć, objawy tężyczki utajonej, w tym nerwicowej, nie są zbyt charakterystyczne, co sprawia, że czasami trudno jest postawić ostateczną diagnozę.

Atak tężyczki. Jak wygląda?

Zdarza się tak, że przy silnym stresie i hiperwentylacji dochodzi do pojawienia się nasilonych objawów tężyczkowych, nazywanych przez niektórych atakiem tężyczki lub histerią tężyczkową. W jej obraz kliniczny wpisują się przede wszystkim:

• kurcze mięśni w obrębie stóp oraz łydek,
• drętwienie i mrowienie w obrębie kończyn górnych i dolnych,
• drżenie mięśni, szczególnie w obrębie rąk,
• drętwienie języka, twarzy,
• uczucie kołatania serca,
• skurcz oskrzeli i zaburzenia oddychania,
• ból w klatce piersiowej,
• ucisk w nadbrzuszu,
• bóle brzucha,
• uczucie ciała obcego w gardle.

>> Przeczytaj także: Przewlekły ból brzucha u dzieci. Kiedy powinien nas niepokoić?

Diagnozowanie tężyczki nerwicowej. Jak przebiega?

Podstawą diagnozy jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego i badania przedmiotowego.

Ciekawe objawy kliniczne, które może ujawnić badanie neurologiczne pacjenta, to:

• objaw Trousseau – po uciśnięciu ramienia za pomocą mankietu ciśnieniomierza i następującego po tym niedotlenienia, dochodzi do wyzwolenia skurczów w obrębie ręki (ręka położnika),
• objaw Chwostka – polega na wywołaniu skurczów w obrębie mięśni twarzy na skutek uderzenia w policzek, w przebiegu nerwu twarzowego (z wykorzystaniem młoteczka neurologicznego),
• objaw Lusta – uderzenie w nerw strzałkowy wspólny (podudzie), prowadzi do skurczu mięśni strzałkowych w obrębie kończyny dolnej. Do wywoływania tego objawu również wykorzystuje się młoteczek neurologiczny.

Podstawowym badaniem w przebiegu tężyczki jest badania elektromiograficzne (EMG). Jego celem jest zobrazowanie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej poprzez prowokację hiperwentylacją lub niedokrwienie. Dodatkowo warto również wykonać ocenę bioelektrycznej czynności mózgu (a więc badanie EEG), a także elektrokardiografię. EKG pozwala na identyfikację zaburzeń rytmu serca, które mogą towarzyszyć tężyczce nerwicowej.

Jakie badania krwi wykonać przy tężyczce?

Bardzo istotne w diagnostyce tężyczki są również badania laboratoryjne, w tym oznaczenie stężenia:

• wapnia,
• magnezu,
• potasu,
• fosforu,
• witaminy D,
• kreatyniny,
• parathormonu,
• fosfatazy zasadowej.

Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku tężyczki utajonej, w tym nerwicowej, stężenie wapnia w surowicy może być na prawidłowym poziomie.

Leczenie tężyczki nerwicowej

Jeżeli tężyczce nerwicowej towarzyszą zaburzenia elektrolitowe, to konieczne jest ich wyrównanie. W przypadku obniżonego stężenia wapnia i magnezu konieczna jest odpowiednio dobrana suplementacja. Podstawą leczenia tężyczki nerwicowej jest jednak psychoterapia i w razie potrzeby – leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych. Z tego powodu konieczna jest konsultacja psychologiczna i psychiatryczna.

Tężyczka nerwicowa to zaburzenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej, które prowokowane jest przez napady paniki i hiperwentylację. Dolegliwość ta istotnie częściej występuje u osób młodych, szczególnie u kobiet. Diagnostyka tego schorzenia wymaga wykonania badań laboratoryjnych i czynnościowych. Leczenie tężyczki nerwicowej powinno skupiać się na nie tylko na postępowaniu neurologicznym, ale również psychologicznym i psychoterapeutycznym.

Bibliografia

1. R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006,
2. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
3. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009,
4. A. Jopek i inni, Tężyczka u dzieci – diagnostyka i leczenie, Neurologia dziecięca, Vol. 28/2019, nr 57.