Tężyczka jawna to zaburzenie nerwowo-mięśniowe, które cechuje się charakterystycznymi objawami skurczowymi. Tężyczkę dzielimy na tężyczkę jawną i utajoną. Jakie są objawy tężyczki jawnej? Jakie badania warto wykonać w celu potwierdzenie rozpoznania tężyczki jawnej? Przeczytaj poniższy artykuł!
Spis treści:
- Tężyczka jawna – co to za choroba?
- Przyczyny tężyczki jawnej
- Tężyczka jawna – jakie daje objawy?
- Tężyczka jawna a utajona
- Tężyczka jawna – diagnostyka i leczenie
- Tężyczka jawna – jakie badania wykonać?
- Tężyczka jawna – jak wygląda leczenie?
Tężyczka jawna – co to za choroba?
Tężyczka to objaw chorobowy polegający na wygenerowaniu symetrycznych, niekontrolowanych skurczów mięśni różnych części ciała. Tężyczka związana jest z zaburzeniami elektrolitowymi, a przede wszystkim z hipokalcemią.
W odniesieniu do obrazu klinicznego wyróżniamy tężyczkę jawną i utajoną (spazmofilię). Różnią się one od siebie nasileniem jak i rodzajem objawów chorobowych. W praktyce klinicznej częściej spotykamy się z tężyczką utajoną, niż jawną.
Przyczyny tężyczki jawnej
Istotą tężyczki jest zwiększona szybkość przekazywania pobudzenia pomiędzy komórkami nerwowymi, a mięśniowymi. Do takiego stanu predysponują przede wszystkim zaburzenia elektrolitowe, w tym:
- hipokalcemia – obniżenie stężenia wapnia,
- hipomagnezemia – obniżenie stężenia magnezu,
- hipokaliemia – obniżenie stężenia potasu.
Najczęściej tężyczka związana jest jednak z obniżenie stężenia wapnia. Do tego stanu może prowadzić przede wszystkim:
- niedoczynność przytarczyc,
- niedobór witaminy D,
- radioterapia w obrębie szyi,
- alkoholizm,
- choroby onkologiczne,
- przyjmowanie leków prowadzących do nasilenia wydalania wapnia,
- zaburzenia wchłaniania wapnia,
- stan po ostrym zapaleniu trzustki (OZT).
Tężyczka jawna – jakie daje objawy?
Napad tężyczki jawnej cechuje się pojawieniem się nagle symetrycznych skurczów mięśniowych. Skurcze rozpoczynają się od mięśni rąk, co prowadzi do pojawienia się charakterystycznego objawu nazywanego „ręką położnika”. Objaw ten manifestuje się poprzez zgięcie wszystkich stawów w obrębie IV i V palca ręki, przy jednoczesnym wyprostowaniu stawów w obrębie kciuka, palca wskazującego i palca środkowego.
Następnie dochodzi do wygenerowania skurczów w mięśniach przedramion i ramion, a także twarzy i kończyn dolnych. Skurcze w obrębie twarzy prowadzą do pojawienia się objawu nazywanego „ustami karpia”.
Z kolei skurcze w obrębie podudzi i stóp wiążą się z charakterystycznym ustawieniem końsko-szpotawym. Tężyczka może jednak przebiegać z mniejszym nasileniem i zamiast charakterystycznych, symetrycznych skurczów, pojawiają się symetryczne i postępujące parestezje, czyli mrowienie i kłucie.
W przebiegu tężyczki jawnej mogą również pojawić się objawy nazywane równoważnikami tężyczki. Należy do nich między innymi:
- skurcz mięśni krtani,
- skurcz powiek,
- nagły ból brzucha wywołany skurczem naczyń w obrębie jamy brzusznej,
- bóle w klatce piersiowej, które mogą być związane ze skurczem naczyń wieńcowych,
- światłowstręt,
- podwójne widzenie,
- bóle głowy, zawroty głowy, omdlenia, związane ze skurczem naczyń mózgowych.
Tężyczka jawna a utajona
Tężyczka jawna cechuje się występowaniem charakterystycznych objawów napadowych, z kolei tężyczka utajona cechuje się obecnością mało charakterystycznych symptomów. Wygenerowanie objawów w przebiegu tężyczki utajonej wymaga zadziałania pewnego czynnika sprawczego, do którego należy na przykład niedokrwienie, czy hiperwentylacja, związana z napadami paniki. W przebiegu tężyczki utajonej możemy wywołać pewne objawy kliniczne, do których zaliczamy:
- objaw Chwostka – po uderzeniu młotkiem neurologicznym w obszar przebiegu nerwu twarzowego, około 2 cm do przodu od płatka małżowiny usznej dochodzi do wygenerowania skurczów mięśni twarzy,
- objaw Trousseau – na skutek uciśnięcia ramienia mankietem od ciśnieniomierza i wywołania lokalnego niedokrwienia dochodzi do wygenerowania skurczów w obrębie mięśni palców dłoni (opisywana powyżej ręka położnika),
- objaw Lusta – po uderzeniu w podudzie na przebiegu nerwu strzałkowego wspólnego dochodzi do pojawienia się skurczów w obrębie mięśni strzałkowych, czego konsekwencją jest odwiedzenie stopy,
- objaw Erba – na skutek zadziałania prądu galwanicznego dochodzi do pojawienia się podwyższonej pobudliwość nerwów ruchowych.
>> To może Cię zainteresować: Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości
Tężyczka jawna – diagnostyka i leczenie
Diagnostyka tężyczki jawnej polega na wykonaniu tak zwanej próby tężyczkowej, a więc badania elektromiograficznego (EMG). Celem tego badania jest zobrazowanie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej. Badanie wykonuje się z wykorzystaniem specjalnej elektrody wprowadzanej do mięśnia międzykostnego. Oprócz badania EMG, przydatne jest również klasyczne badanie elektrokardiograficzne (badanie EKG). Pacjenci z tężyczką jawną, często borykają się bowiem również z zaburzeniami rytmu serca, które mogą być zobrazowane na zapisie EKG. W niektórych przypadkach wykonuje się również badanie EEG, które ocenia czynność bioelektryczną mózgu.
Tężyczka jawna – jakie badania wykonać?
Kluczowe są również badania laboratoryjne, które obejmują oznaczenie stężenia:
- jonów – wapnia, magnezu, potasu i fosforu,
- kreatyniny – pozwalającej na ocenę funkcjonowania nerek,
- witaminy D,
- fosfatazy zasadowej,
- parathormonu – jest to hormon regulujący gospodarkę wapniową organizmu.
Należy wyraźnie podkreślić, że wyniki wykonanych badań laboratoryjnych wymagają konsultacji z lekarzem.
Tężyczka jawna – jak wygląda leczenie?
Leczenie tężyczki polega przede wszystkim na uzupełnieniu stwierdzonych w badaniach laboratoryjnych niedoborów wapnia, magnezu i fosforu. Leczenie powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską.
Konieczna może być również suplementacja witaminy D. Ważne jest także leczenie choroby podstawowej, która prowadzi do obniżenia stężenia wapnia, magnezu, fosforu. W niektórych sytuacjach pomocna może być konsultacja psychologiczna.
Tężyczka jawna to zaburzenie nerwowo-mięśniowe, związane z odchyleniami w oznaczeniach stężenia elektrolitów. Jej objawy przebiegają w sposób napadowy i cechują się występowaniem symetrycznych skurczów mięśni. Diagnostyka tężyczki obejmuje zarówno badania czynnościowe jak i laboratoryjne. Leczenie wymaga uzupełnienia stężenia elektrolitów oraz terapii schorzenia podstawowego.
Bibliografia
- R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006,
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
- A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009,
- A. Jopek i inni, Tężyczka u dzieci – diagnostyka i leczenie, Neurologia dziecięca, Vol. 28/2019, nr 57.
