Sama obecność szczawianu wapnia w moczu jest naturalnym zjawiskiem. Powód do niepokoju pojawia się, gdy jego stężenie jest podwyższone. Może to świadczyć o źle zbilansowanej diecie, ale nie tylko. Co jeszcze jest przyczyną powstawania nadmiaru kryształów szczawianów wapnia w moczu? Przeczytaj nasz artykuł, aby się tego dowiedzieć.
Spis treści:
- Szczawiany wapnia w moczu. Czym są szczawiany?
- Przyczyny podwyższonego stężenia szczawianu wapnia w moczu
- Szczawiany wapnia w moczu u dziecka: co to oznacza?
- Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży: czy jest to groźne?
- Jakie badania wykonać przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu?
- Podwyższone szczawiany w organizmie: jak je obniżyć?
Szczawiany wapnia w moczu. Czym są szczawiany?
Szczawiany to związki chemiczne, które powstają z kwasu szczawiowego. Są produkowane w ludzkim organizmie (w wyniku przemian metabolicznych zachodzących w wątrobie), a także pochodzą z diety.
Nadmierna podaż szczawianów w połączeniu z innymi czynnikami może prowadzić do wytrącania się kryształów szczawianu w moczu i kamicy nerkowej. Jak to się dzieje, że w moczu powstają kryształki szczawianu wapnia?
Jak powstają kryształki szczawianu wapnia w moczu?
Aby doszło do powstawania kryształków szczawianu w moczu, niezbędna jest kombinacja dwóch czynników. Po pierwsze – nadmiernej podaży szczawianów i przekroczenie progu rozpuszczalności szczawianów w moczu. Po drugie obecności w moczu czynników, które sprzyjają krystalizacji. Zaliczają się do nich: niskie pH moczu, niskie stężenie cytrynianu w moczu i wysokie stężenie wapnia w moczu.
Przyczyny podwyższonego stężenia szczawianu wapnia w moczu
Podwyższone stężenie szczawianu wapnia w moczu może być spowodowane różnymi czynnikami. Jednym z nich są schorzenia, takie jak choroba Denta, choroby zapalne jelit i kamica nerkowa.
Szczawian wapnia w moczu a choroba Denta
Choroba Denta to bardzo rzadka choroba nerek o charakterze wrodzonym. Należy do jednych ze schorzeń, które prowadzą do nadmiaru kryształów szczawianu wapnia w moczu.
U osób z chorobą Denta obserwuje się występowanie białka w moczu – przede wszystkim o niskiej masie cząsteczkowej. Ponadto stwierdza się hiperkalciurię, czyli zwiększone wydalanie wapnia z moczem i tworzenie się kamieni nerkowych oraz złogów wapnia w nerkach.
Przyczyny hiperkalciurii występującej w przebiegu choroby Denta nie są do końca znane. Przypuszcza się, że mogą powodować ją brak zwrotnej cewkowej reabsorbcji hormonu przytarczyc (odpowiedzialnego za regulację wydalania wapnia), zwiększone uwalnianie wapnia czy utrata białka, które wiąże witaminę D.
Choroby zapalne jelit a kryształki szczawianu wapnia w moczu
Przyczyną nadmiaru szczawianu wapnia w moczu jest również zwiększone wchłanianie go z przewodu pokarmowego. Do takiej sytuacji dochodzi m.in. w przebiegu chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna.
>> Sprawdź też: Choroba Leśniowskiego-Crohna – ciężka choroba o wielu twarzach
Podwyższony poziom szczawianu wapnia przy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa to choroba, która występuje u 1-5% populacji. Częściej diagnozuje się ją u mężczyzn (w różnym wieku). Charakteryzuje się obecnością złogów (potocznie nazywanych „kamieniami moczowymi”) w układzie moczowym.
Złogi, które stwierdza się w przebiegu kamicy nerkowej, zbudowane są najczęściej z fosforanu lub szczawianu wapnia. Mówi się wtedy o kamicy szczawianowo-wapniowej, która jest najczęstszą postacią tej choroby. Jej rozwojowi sprzyjają czynniki, takie jak m.in. nadmierne spożycie szczawianów czy zwiększone wchłanianie tych związków w przewodzie pokarmowym.
Szczawiany wapnia w moczu u dziecka: co to oznacza?
Nadmiar szczawianów wapnia w moczu u dziecka może wynikać ze źle zbilansowanej diety. Należy przyjrzeć się, czy nie zawiera ona zbyt dużych ilości wapnia, białka zwierzęcego, soli kuchennej czy szczawianów.
W przypadku kilkukrotnego wykrycia licznych kryształów szczawianu wapnia w moczu zwraca się uwagę również na kwestię suplementacji (czas trwania, rodzaj preparatu, dawkowanie). Dotyczy to przede wszystkim suplementacji farmakopealnej witamin A, C i D.
>> Przeczytaj o: Czy nadmiar witamin szkodzi? Bezpieczna suplementacja witamin i minerałów
Nadmiar szczawianów wapnia w moczu u dziecka może oznaczać również wady genetyczne układu moczowego, zaburzenia pracy jelit i nadczynność przytarczyc.
Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży: czy jest to groźne?
Wysoki poziom szczawianów wapnia w moczu w ciąży nie zawsze musi być powodem do niepokoju. Jeśli nieznacznie odbiega od normy, zaleca się powtórzenie badania moczu za jakiś czas.
Problem pojawia się, gdy w moczu kobiety ciężarnej wykryte zostaną bardzo duże ilości kryształów szczawianu wapnia i pasma śluzu. W takiej sytuacji zaleca się konsultację z lekarzem, ponieważ istnieje podejrzenie infekcji układu moczowego.
>> To może Cię zainteresować: Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać?
Jakie badania wykonać przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu?
Przy podejrzeniu podwyższonego poziomu szczawianu wapnia w moczu wskazane jest badanie moczu. Jeśli wskaże ono na liczne kryształy szczawianu, konieczna jest dalsza diagnostyka w celu ustalenia przyczyny.
Podwyższone szczawiany w organizmie: jak je obniżyć?
Jak obniżyć szczawiany wapnia w moczu? Jedną z najważniejszych rzeczy jest dbanie o odpowiednie nawadnianie organizmu, które pomaga w wydalaniu nadmiaru szczawianu wapnia w moczu i zmniejsza ryzyko kamicy nerkowej.
Oprócz wypijania odpowiedniej ilości płynów bardzo ważne jest przestrzeganie zasad zrównoważonej diety. Mowa tu przede wszystkim o:
- unikaniu nadmiernego spożycia produktów bogatych w szczawiany (zaliczają się do nich np. szpinak, rabarbar, szczaw) i białko zwierzęce,
- ograniczeniu spożycia soli kuchennej,
- dbanie o odpowiednią podaż witaminy B6 (jej niedobór w połączeniu ze stanem zapalnym w organizmie wiąże się z większym ryzykiem przemiany kwasu glikosalowego do szczawiowego).
Należy pamiętać też o tym, aby nie przyjmować suplementów diety bez konsultacji z lekarzem. Niewłaściwa dawka niektórych suplementów diety czy zbyt długi czas ich stosowania mogą przyczynić się do podwyższenia szczawianów w organizmie.
Niewielkie ilości kryształów wapnia w moczu zazwyczaj nie są powodem do niepokoju. Problem pojawia się, gdy ich poziom znacznie odbiega od normy. Zlekceważenie go może prowadzić do kamicy nerkowej, dlatego warto regularnie wykonywać badanie moczu i skonsultować się z lekarzem, jeśli jego wynik jest nieprawidłowy.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Piśmiennictwo
- Kalemba-Drożdż, Małgorzata. „Czy szczaw powoduje kamicę szczawianową? Przegląd czynników dietetycznych wpływających na ryzyko wystąpienia tej choroby”, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 26.1 (2020): 29.
- Brewczyńska, Aleksandra, and Sławomir Lewicki. „Analiza składu kamieni moczowych.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 14.2 (2018): 125-132.
- Duława, Jan. „Czynniki rozwoju kamicy nerkowej.” Renal Disease and Transplantation Forum. Vol. 2. No. 3. 2009.
- http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1667, dostęp: 23.10.2024
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.9.6.15., dostęp: 23.10.2024
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/082/original/Strony_od_MpD_2010_12-11.pdf?1468226702, dostęp: 23.10.2024
- https://www.erknet.org/patient_info/29_DentDiseae_PL_Final.pdf, dostęp: 23.10.2024
