Skurcze mięśni nóg utrudniają codzienne funkcjonowanie wielu osobom. Mogą występować w dzień podczas aktywności lub w spoczynku, a także w nocy, wybudzając ze snu. Mają różne przyczyny – od przeciążenia do poważnych chorób. Dlatego nie należy ich bagatelizować. Sprawdź, od czego są skurcze łydek i w jaki sposób poradzić sobie z bolesnym problemem.
Spis treści:
- Skurcze łydek – przyczyny
- Od czego są skurcze łydek w nocy?
- Skurcze nóg – jak się ich pozbyć?
- Skurcze łydek a odpowiednia dieta
- Skurcze mięśni nóg – jakie badania warto wykonać?
- Bolesne skurcze łydek – jakie choroby mogą zwiastować?
- Przyczyny skurczów nóg – podsumowanie
Skurcze łydek – przyczyny
Skurcze nóg są niezależnymi od woli i nagłymi napięciami mięśni. W większości przypadków odczuwane są w okolicy łydek. Trwają od kilkunastu sekund do kilku minut. W ich trakcie niemożliwe jest poruszanie kończyną. Wiele osób zgłasza również ból, który utrzymuje się nawet po ustąpieniu skurczu.
Przyczyny skurczów nóg mogą być różne – od zupełnie niegroźnych do chorób wymagających specjalistycznego leczenia. Do najczęstszych z nich zaliczane są:
- przeciążenie mięśni podczas intensywnego wysiłku fizycznego lub podczas ćwiczeń bez rozgrzewki,
- długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej,
- stosowanie leków moczopędnych,
- niedobór magnezu [1],
- niedobór potasu,
- niedobór wapnia,
- przewlekła niewydolność żylna [2],
- zaburzenia neurologiczne (m.in. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, neuropatia, stwardnienie zanikowe boczne, ucisk nerwów korzeniowych przy chorobach kręgosłupa i krążka międzykręgowego)
- zaburzenia hormonalne (nadczynność i niedoczynność tarczycy, nadczynność i niedoczynność przytarczyc [3]),
- odwodnienie organizmu [3].
Skurcze łydek mogą wystąpić w każdym wieku. Szczególnie narażeni są sportowcy, osoby w podeszłym wieku oraz kobiety w ciąży.
>>> Przeczytaj też: Magnez pomaga na skurcze mięśni – fakt czy mit?
Od czego są skurcze łydek w nocy?
Zdarza się, że bolesne skurcze nóg pojawiają się głównie w nocy. Często są na tyle nasilone, że uniemożliwiają zaśnięcie lub wybudzają ze snu. Mogą dotyczyć tylko jednej kończyny lub obu jednocześnie.
Jedną z przyczyn skurczów łydek w nocy jest zespół niespokojnych nóg (zespół Wittmaacka-Ekboma). Jest to choroba neurologiczna, która występuje zarówno u osób starszych, jak i młodszych. Szacuje się, że cierpi na nią od 3,9 do 15% populacji. W patogenezie zespołu niespokojnych nóg ważną rolę odgrywają czynniki genetyczne powodujące zaburzenie metabolizmu dopaminy. Inne możliwe przyczyny to m.in. niedobór żelaza, cukrzyca, polineuropatie, niewydolność krążenia, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby tarczycy, niewydolność nerek. Objawy to [4]:
- bolesne skurcze łydek,
- silna potrzeba poruszania nogami,
- drętwienie i mrowienie kończyn dolnych.
Nocne skurcze nóg mogą być także skutkiem zbyt intensywnej aktywności fizycznej w ciągu dnia. Również niedobory minerałów przyczyniają się do wystąpienia objawów w nocy.
Skurcze nóg – jak się ich pozbyć?
Natychmiastową ulgę podczas skurczu łydek przynosi rozciągnięcie mięśni, które uległy nagłemu napięciu. Aby to zrobić, należy zgiąć stopę grzbietowo (do góry) [3]. Następnie zalecane jest rozmasowanie nogi, wykonanie kilku kroków lub odpoczynek z kończynami uniesionymi do góry.
Leczenie bolesnych skurczów nóg zależy od przyczyny. Przy stwierdzonych niedoborach witamin i minerałów konieczne jest ich uzupełnienie poprzez stosowanie preparatów zleconych przez lekarza. Choroby neurologiczne wymagają przyjmowania odpowiednio dobranych leków. Podobnie jest w przypadku zaburzeń hormonalnych czy innych chorób przewlekłych. U osób z rozpoznaną przewlekłą niewydolnością żylną oprócz farmakoterapii można wdrożyć kompresjoterapię lub leczenie zabiegowe.
W zmniejszeniu częstotliwości występowania bolesnych skurczów łydek mogą pomóc:
- regularna aktywność fizyczna o umiarkowanym nasileniu,
- dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu,
- ograniczenie spożycia alkoholu i napojów zawierających kofeinę,
- masaże łydek,
- zapobieganie niedoborom witamin i minerałów poprzez dobrze zbilansowaną dietę.
Powyższe działania nie eliminują całkowicie ryzyka skurczów łydek.
Skurcze łydek a odpowiednia dieta
Dieta przy skurczach nóg powinna dostarczać odpowiednią ilość witamin i pierwiastków, których niedobory przyczyniają się do wystąpienia nieprzyjemnych objawów. Do jadłospisu należy włączyć produkty zawierające:
- potas (m.in. buraki, soczewica, szpinak, fasola, brukselka, boczniaki, groch),
- magnez (m.in. orzechy, cieciorka, płatki owsiane, produkty pełnoziarniste, ryby, jaja),
- wapń (m.in. przetwory mleczne, fasola, tofu, zielone warzywa, mleka roślinne),
- witaminę D (m.in. ryby morskie, jaja, ser żółty),
- witaminy z grupy B (m.in. ryby, czerwone mięso, jaja, zielone warzywa, oleje roślinne, orzechy).
Dieta na skurcze łydek powinna być różnorodna i mieć kaloryczność dopasowaną do potrzeb organizmu. Należy wyeliminować niezdrowe tłuszcze, słodycze, produkty wysokoprzetworzone.
Skurcze mięśni nóg – jakie badania warto wykonać?
Osoby cierpiące na bolesne skurcze mięśni nóg powinny wykonać podstawowe badania krwi w celu oceny ogólnego stanu zdrowia. Ponieważ częstą przyczyną dolegliwości są niedobory witamin i minerałów, konieczne jest sprawdzenie ich poziomów. Pomocne są gotowe pakiety testów:
- pakiet elektrolity (sód, potas, magnez, chlorki),
- pakiet witaminy (witaminy: D, A, B12, E i kwas foliowy).
Inne badania na skurcze łydek to m.in. USG Doppler kończyn dolnych. Badanie pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach krwionośnych nóg. Jest to element diagnostyki przewlekłej niewydolności żylnej. Natomiast przy podejrzeniu neurologicznej przyczyny skurczów łydek lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub oceny pobudliwości mięśni (EMG).
Bolesne skurcze łydek – jakie choroby mogą zwiastować?
Bolesne skurcze nóg mogą być jednym z objawów chorób charakteryzujących się nadmiernym napięciem mięśni i ich mimowolnymi skurczami. Zalicza się do nich:
- tężyczkę – zaburzenie spowodowane niedoborem wapnia oraz zaburzeniami gospodarki magnezowej i potasowej,
- zespół sztywności uogólnionej – rzadka choroba układu nerwowego o podłożu autoimmunologicznym,
- zespół Isaacsa – rzadka choroba neurologiczna spowodowana mutacjami w genie KCNA1,
- zespół Morvana – rzadka choroba o podłożu autoimmunologicznym.
Przyczyny skurczów nóg – podsumowanie
Skurcze mięśni nóg to powszechny problem, który może mieć różne przyczyny. Bardzo często jest skutkiem zbyt intensywnego wysiłku fizycznego, odwodnienia lub niedoboru minerałów. W większości przypadków można sobie z nim poradzić przy pomocy prostych metod – odpowiedniej diety, regularnej aktywności fizycznej, masażów. Zdarza się, że konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- B. Bancerz i in., Wpływ magnezu na zdrowie człowieka, Przegląd Gastroenterologiczny 2012, 7(6), 359-366
- P. Mościcka i in., Przewlekła niewydolność żylna – obraz kliniczny, Leczenie Ran 2019, 16 (3-4), 84-91
- K.W. Nicpoń, Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, Polski Przegląd Neurologiczny 2007, tom 3, nr 4, 237-248
- J. Jasionowska, A. Skiba, P. Gałecki, Zespół niespokojnych nóg, Medycyna po Dyplomie 2019, 1-6
