Skaza białkowa, znana również jako alergia na białka mleka krowiego (ABMK), to jedno z najczęstszych schorzeń alergicznych u niemowląt. Występuje u około 2-3% dzieci w pierwszym roku życia i jest wyzwaniem dla rodziców, zwłaszcza jeśli dziecko jest karmione piersią. W tym artykule omówimy, czym jest skaza białkowa, jakie są jej objawy u noworodków, jak wpływa na karmienie piersią oraz jakie zalecenia żywieniowe powinna stosować matka karmiąca, aby zapewnić dziecku bezpieczne i wartościowe mleko.
Spis treści:
- Co to jest skaza białkowa?
- Objawy skazy białkowej u noworodka
- Skaza białkowa u noworodka a karmienie piersią
- Skaza białkowa u niemowlęcia – co jeść przy skazie białkowej, karmiąc piersią?
- Skaza białkowa u niemowlęcia – podsumowanie
Co to jest skaza białkowa?
Skaza białkowa to rodzaj alergii pokarmowej, w której układ odpornościowy niemowlęcia nadmiernie reaguje na białka zawarte w mleku krowim. Organizm traktuje te białka jako zagrożenie i wytwarza przeciwciała w klasie IgE, co prowadzi do reakcji alergicznej. U niemowląt karmionych piersią białka mleka krowiego mogą przedostawać się do mleka matki i wywołać objawy alergiczne u dziecka.
Skaza białkowa może mieć podłoże genetyczne – ryzyko jej wystąpienia jest wyższe, jeśli rodzice lub rodzeństwo dziecka mają potwierdzaną klinicznie alergię na białka mleka krowiego. W większości przypadków alergia na białka mleka krowiego ustępuje samoistnie do 3.-5. roku życia, ale w okresie niemowlęcym wymaga szczególnej uwagi i odpowiedniego postępowania.
Objawy skazy białkowej u noworodka
Objawy skazy białkowej u noworodka mogą być różnorodne i dotyczyć różnych układów organizmu. Mogą pojawić się już w pierwszych dniach życia, jeśli matka spożywa produkty mleczne i karmi piersią.
Najczęstsze objawy skazy białkowej to:
- objawy skórne, tj. wysypka, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, zaczerwienienie i świąd skóry,
- objawy żołądkowo-jelitowe, tj. biegunka (często z domieszką śluzu lub krwi), wymioty, kolki, refluks, wzdęty brzuch, zaparcia,
- objawy oddechowe, tj. świszczący oddech, przewlekły katar lub kaszel, trudności w oddychaniu,
- inne objawy, tj. nadmierna płaczliwość, zaburzenia snu, słaby przyrost masy ciała.
W ciężkich przypadkach skaza białkowa może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, choć jest to rzadkie u niemowląt. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem pediatrą.
>> To może Cię zainteresować: Wzdęcia brzucha – czym są, jakie mogą być przyczyny, kiedy zgłosić się do lekarza?
Skaza białkowa u noworodka a karmienie piersią
Karmienie piersią jest zalecane jako najlepszy sposób żywienia niemowląt, również tych ze skazą białkową. Mleko matki zawiera unikalne składniki odżywcze, przeciwciała i probiotyki, które wspierają rozwój układu odpornościowego dziecka. Jednak w przypadku skazy białkowej białka mleka krowiego mogą przedostawać się do mleka matki i wywołać reakcję alergiczną u dziecka.
Czy dziecko ze skazą białkową może pić mleko matki?
Badania naukowe wskazują, że u większości niemowląt ze skazą białkową objawy ustępują po wprowadzeniu diety eliminacyjnej u matki karmiącej. Eliminacja białek mleka krowiego z diety matki jest skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka reakcji alergicznych u dziecka, jednocześnie zachowując korzyści płynące z karmienia piersią.
>> Dowiedz się więcej: Dieta bezmleczna matki karmiącej
W niektórych przypadkach, gdy dieta eliminacyjna u matki nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić przejście na specjalistyczne mleko modyfikowane, np. hydrolizaty białkowe lub mieszanki aminokwasowe. Są to produkty, w których białka mleka krowiego zostały rozłożone na mniejsze cząsteczki, co minimalizuje ryzyko reakcji alergicznej.
>> Sprawdź też: Mleko kobiece czy modyfikowane?
Skaza białkowa u niemowlęcia – co jeść przy skazie białkowej, karmiąc piersią?
Matki karmiące na diecie eliminacyjnej są szczególnie narażone na niedobory wapnia, witaminy D i innych składników odżywczych, dlatego ważne jest włączenie alternatywnych źródeł tych składników oraz suplementacji. Niekiedy zaleca się również konsultację z dietetykiem w celu zapewnienia bezpieczeństwa i skuteczności diety eliminacyjnej.
Zaleca się, aby dieta było odpowiednio zbilansowana w celu zmniejszenia ryzyka niedoborów pokarmowych u matki i zapewnienia jej komfortu psychicznego, jak również zapewnienia ciągłości laktacji. Poniżej przedstawiono główne zalecenia żywieniowe dla matki karmiącej dziecko ze skazą białkową.
>> Zobacz także: Alergia na białko mleka i nietolerancja laktozy
Wykluczenie produktów mlecznych
Podstawą jest wyeliminowanie z diety matki karmiącej produktów zawierających mleko krowie i jego przetwory. Dotyczy to nie tylko mleka, jogurtów, serów, masła, śmietan, ale również produktów przetworzonych, które mogą zawierać w składzie mleko, np. pieczywo, słodycze, sosy, wędliny.
Czytanie etykiet
Na diecie eliminacyjnej zaleca się czytanie etykiet produktów spożywczych, aby uniknąć przypadkowego spożycia białek mleka. Wiele produktów może zawierać ukryte źródła mleka, takie jak serwatka, kazeina czy laktoza.
Zastąpienie produktów mlecznych
Aby zapewnić odpowiednią podaż wapnia i innych składników odżywczych, matka karmiąca powinna sięgnąć po alternatywne źródła, tj.:
- napoje roślinne wzbogacone w wapń np. sojowe, migdałowe, owsiane,
- produkty bogate w wapń, czyli ryby spożywane wraz z ościami (szprot i sardynki), tofu, rośliny strączkowe, migdały, nasiona sezamu i maku oraz zielone warzywa liściaste,
- preparaty z wapniem i witaminą D przepisane przez lekarza (dawkę witaminy D po oznaczeniu stężenia 25(OH)D w surowicy).
Zapewnienie odpowiedniej podaży białka
W diecie eliminacyjnej ważne jest, aby matka dostarczała organizmowi wystarczającą ilość białka, zwłaszcza, że w okresie laktacji zapotrzebowanie na ten makroskładnik jest znacznie większe. Nie tylko produkty mleczne są bogatym źródłem białka, ale również:
- mięso: drób, wołowina, wieprzowina, cielęcina (należy unikać przetworzonych produktów mięsnych, które mogą zawierać mleko, tj. wędliny, kiełbasy, kabanosy, parówki),
- ryby: łosoś, makrela, sardynki (są one również bogate w kwasy omega-3),
- rośliny strączkowe: fasola, soczewica, ciecierzyca,
- orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, pestki dyni.
Obserwacja reakcji organizmu dziecka
Po wprowadzeniu diety eliminacyjnej należy obserwować, czy objawy u dziecka ustępują. Zwykle poprawa widoczna jest po 2-4 tygodniach. Jeśli objawy nie ustępują, może to wskazywać na reakcje krzyżowe lub reakcję na inne alergeny w diecie matki.
Skaza białkowa u niemowlęcia – podsumowanie
- Skaza białkowa u niemowlęcia wymaga wykluczenia z diety matki karmiącej piersią białek mleka krowiego.
- Dieta eliminacyjna dla matki karmiącej dziecko ze skazą białkową ma zapobiegać niepożądanym reakcjom alergicznym u dziecka.
- Dieta matki karmiącej dziecko ze skazą białkową musi być dobrze zbilansowana i bogata w alternatywne źródła składników odżywczych, takich jak wapń, witamina D i białko.
- Obserwacja dziecka i postepowanie zgodnie ze wskazówkami otrzymanymi od lekarza specjalisty są niezbędne, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno matki, jak i dziecka.
- Dzięki odpowiedniemu postępowaniu matka może zapewnić swojemu dziecku zdrowy rozwój, nie rezygnując z karmienia piersią.
Piśmiennictwo
- Munblit D, Palmer DJ, Boyle RJ. Maternal Elimination Diet and Symptoms of Cow’s Milk Allergy in Breastfed Infants-Reply. JAMA Pediatr. 2021 Apr 1;175(4):426-427. doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.5320. PMID: 33427856.
- Błażowski Ł. Kurzawa R., Alergia na białka mleka krowiego – teoria i praktyka. Część I. Obraz kliniczny i zasady rozpoznawania. Standardy Medyczne, 2017, T. 14, 695-703.
- Małaczyńska T. Leczenie dietetyczne dzieci z alergią na białka mleka krowiego. Alergia Astma Immunologia 2013, T.10, 745-755.
- Horvath A. i wsp. Diagnostyka i leczenie alergii na białka mleka krowiego. Stanowisko Sekcji Alergii na Pokarmy Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18, DOI:10.17444/SMP2021.18.16.
- Durban, R., Groetch M., Meyer R. i wsp.: Dietary Management of Food Allergy. Immunology and Allergy Clinics of North America 2021, 41(2): 233-270.
