Rwa kulszowa – przyczyny, objawy, leczenie

Bóle kręgosłupa dotykają coraz większą część społeczeństwa – w tym również osoby młode. Jednym z najczęstszych zespołów bólowych jest rwa kulszowa. W jej przebiegu charakterystyczne jest promieniowanie dolegliwości do pośladka, tylnej powierzchni uda i stopy, czyli na przebiegu nerwu kulszowego. Schorzenie może znacznie utrudnić codzienną aktywność. Dlatego konieczne jest jego wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniej terapii. Dowiedz się, co to jest rwa kulszowa, ile trwa i jak wygląda jej leczenie.

Spis treści:

1. Rwa kulszowa – jakie daje objawy?
2. Jakie są przyczyny rwy kulszowej?
3. Rwa kulszowa – diagnostyka
4. Jak wygląda leczenie rwy kulszowej?

Rwa kulszowa – jakie daje objawy?

Dolegliwości promieniują wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego – przez pośladek na kończynę dolną [1]. Szacuje się, że schorzenie może dotykać od 2 do 43% populacji ogólnej [2] i 5–10% pacjentów zgłaszających bóle krzyża [3].

Nerw kulszowy jest największym nerwem w ciele człowieka. Ma szerokość około 1,5 centymetra. Odchodzi od nerwów tworzących splot krzyżowy, mający swój początek w kanale rdzeniowym lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa. Nerw kulszowy zaopatruje ruchowo tylne mięśnie uda, a także ruchowo i czuciowo podudzie oraz stopę.

Objawy rwy kulszowej mogą pojawić się nagle (np. po przyjęciu określonej pozycji) lub narastać stopniowo [2]. Są to [4]:

• osłabienie siły mięśniowej,
• zaburzenia czucia,
• mrowienie i drętwienie okolicy unerwionej przez nerw kulszowy.

Bardzo charakterystyczne jest to, gdzie boli rwa kulszowa. Ból promieniuje do pośladka, tylnej powierzchni uda i łydki oraz stopy. Dolegliwości nasilają się podczas podnoszenia nogi w pozycji leżącej, pochylania się lub poruszania. Zwykle sam ból pleców jest mniej dokuczliwy niż ból kończyny dolnej [3]. Czas trwania rwy kulszowej może różnić się między poszczególnymi osobami.

Jakie są przyczyny rwy kulszowej?

Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest ucisk na korzenie nerwowe, z których powstaje nerw kulszowy.

Inne przyczyny rwy kulszowej to [2]:

• lokalne stany zapalne,
• zmiany nowotworowe,
• zwężenie kanału kręgowego na skutek zmian zwyrodnieniowych,
• przesunięcie kręgów (kręgozmyk),
• urazy,
• cukrzyca.

Natomiast czynniki zwiększające ryzyko rwy kulszowej intensywna aktywność fizyczna i wykonywanie pracy wymagającej podnoszenia ciężkich przedmiotów [3].

Rwa kulszowa – diagnostyka

Rozpoznanie rwy kulszowej opiera się głównie na wywiadzie medycznym i badaniu fizykalnym [3]. Pytania lekarza koncentrują się przede wszystkim na rodzaju dolegliwości, czasie ich trwania, lokalizacji, czynnikach nasilających i objawach towarzyszących. Specjalista ocenia czucie, siłę mięśniową i odruchy. W diagnostyce przyczyny rwy kulszowej zastosowanie mają badania obrazowe – tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i RTG.

Jak wygląda leczenie rwy kulszowej?

Podstawą terapii rwy kulszowej jest leczenie zachowawcze. Jego celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych i ucisku na nerw kulszowy [3]. Obejmuje ono:

• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
• leki rozluźniające mięśnie,
• odciążenie kręgosłupa i odpoczynek (ale nie unieruchomienie i brak aktywności),
• rehabilitację.

Rehabilitacja przy rwie kulszowej obejmuje terapię ruchową, kinezyterapię oraz fizykoterapię. Chory może zostać skierowany na masaż, krioterapię, ultradźwięki, przezskórną elektrostymulację, termoterapię, magnetostymulację [5]. Specjaliści stosują także różnego rodzaju techniki mobilizacji i manipulacji manualnej [4].

Ćwiczenia na rwę kulszową powinny być dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta. Plan treningów może składać się z [4]:

• ćwiczeń kontroli motorycznej,
• ćwiczeń siłowych,
• ćwiczeń kierunkowych,
• neuromobilizacji.

W niektórych przypadkach konieczne jest chirurgiczne leczenie rwy kulszowej. Wskazaniami są m.in. długotrwałe utrzymywanie się bólu, niedowłady, zaburzenia zwieraczy, brak czucia [1]. Rodzaj operacji zależy od przyczyny dolegliwości. Może to być np. usunięcie przepukliny jądra miażdżystego lub poszerzenie kanału kręgowego.

Skutki nieleczonej rwy kulszowej mogą być bardzo poważne. Dolegliwości nasilają się i przybierają postać przewlekłą. Ich złagodzenie jest trudne, a niekiedy niemożliwe. Z czasem dochodzi do stopniowego uszkodzenia nerwu kulszowego, czego efektem są zaburzenia neurologiczne oraz utrata sprawności.

Przeczytaj też: HLA B27: istotny marker genetyczny w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa (ZZSK)

Przyczyną rwy kulszowej jest ucisk na korzenie nerwowe, z których powstaje nerw kulszowy. Schorzenie może być spowodowane również przez uraz, zmiany zwyrodnieniowe, stany zapalne czy nowotwór. Głównym objawem jest ból pleców w odcinku lędźwiowym, który promieniuje do nogi. Mogą mu towarzyszyć osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia i drętwienie kończyny. Dolegliwości nigdy nie powinny być bagatelizowane. Rwa kulszowa wymaga konsultacji z lekarzem, który przeprowadzi rzetelną diagnostykę i ustali indywidualny plan leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. G. Wójcik, J. Piskorz, Niecharakterystyczny ból imitujący lewostronną rwę kulszową – opis przypadku, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, t. 21,nr 3, 240–243
2. A. Zajkowska, Rwa kulszowa, https://podyplomie.pl/neurologia/31142,rwa-kulszowa (dostęp 17.04.2024)
3. B.W. Koes i in., Diagnosis and treatment of sciatica https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1895638/ (dostęp 17.04.2024)
4. R. Ostelo, Physiotherapy management of sciatica, Journal of Physiotherapy 2020, vol. 66, nr 2, 83-88
5. W. Łubkowska, B. Mroczek, Współczesne kierunki rehabilitacji w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego – przegląd systematyczny, Pomeranian Journal Life Science 2018, 64(1), 152-160