Rak prostaty to drugi co do częstości nowotwór złośliwy u mężczyzn, ustępujący pod względem częstości jedynie nowotworowi płuca. Diagnozuje się go co roku u ponad 16 tysięcy mężczyzn w Polsce. Wskaźnik umieralności sięga nawet 50%, co stanowi piątą przyczynę zgonów.
Choroby nowotworowe od wielu lat są największym wyzwaniem współczesnej medycyny. Powodzenie leczenia zależy od wielu czynników, jednakże jednym z najważniejszych jest stadium, w jakim został zdiagnozowany nowotwór. Im wcześniej uda się wykryć chorobę, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Badania profilaktyczne pozwalają na wczesną diagnostykę nowotworów i wdrożenie optymalnego leczenia.
Rak prostaty – objawy
Rak prostaty na wczesnym etapie nie powoduje żadnych objawów lub też objawy te są często mylone z łagodnym rozrostem prostaty. Symptomy, na które należy zwrócić uwagę to częstomocz, pojawienie się krwi w moczu, utrudnione oddawanie moczu. Niepokojące powinny być również częste oddawanie moczu w czasie nocy (nokturia), uczucie niepełnego wypróżnienia czy też bóle w podbrzuszu.
Każdy z takich objawów powinien zwrócić naszą uwagę i skłonić do wizyty u lekarza.
Czynnikami ryzyka zachorowania na raka prostaty są wiek, wywiad rodziny, otyłość, a także obciążenie genetyczne.
Rak prostaty – jak przebiega diagnostyka nowotworu?
Diagnostyka nowotworów prostaty opiera się na badaniu fizykalnym oraz na oznaczeniu swoistego antygenu sterczowego (PSA). Lekarz w czasie badania fizykalnego ocenia wielkość prostaty oraz ewentualne zgrubienia, niesymetryczności czy też występujące guzki. W czasie wizyty pacjent powinien też otrzymać skierowanie na oznaczenie poziomu PSA całkowitego we krwi. Wartość stężenia PSA należy interpretować w połączeniu z wiekiem pacjenta, gdyż wartość ta rośnie w miarę starzenia się organizmu. Przyczyną jest naturalne zwiększenie objętości prostaty.
PSA to glikoproteina powstająca w komórkach nabłonkowych prostaty, która jest uwalniana do krwiobiegu w wyniku jego uszkodzenia. Wzrost stężenia PSA obserwujemy w przebiegu łagodnego rozrostu prostaty, nowotworów prostaty, ale i też np. po biopsji gruczołu.
W przypadku podwyższonego wyniku PSA całkowitego badanie powinno być uzupełnione o oznaczenie frakcji PSA niezwiązanej z białkami i określanej jako wolne PSA.
W przypadku raka prostaty stosunek pomiędzy wolnym PSA a PSA całkowitym jest niższy niż w przypadku łagodnego rozrostu.
Wynik poniżej 0,25 (fPSA/tPSA) może być podstawą do skierowania pacjenta na biopsje gruczołu krokowego. Materiał pobrany w czasie biopsji analizuje się pod kątem obecności komórek nowotworowych podczas badania histopatologicznego. Od jego wyniku zależy dalsze postępowanie terapeutyczne.
Dlaczego tak ważne jest profilaktyczne wykonywanie oznaczenia PSA wolnego po 40. roku życia?
Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca, aby badanie stężenia PSA wykonać po raz pierwszy w wieku 40-45 lat.
- U mężczyzn z początkowym stężeniem PSA <1 ng/ml kolejne oznaczenie można wykonać po 8 latach.
- Dla wartości wyższej niż 1 ng/ml u panów w wieku 45-59 lat oraz wyższej niż 2 po 60 r.ż., kolejne oznaczenia powinno się wykonywać z częstotliwością co 2-4 lata.
- Oznaczanie stężenia PSA u pacjentów po 75. roku życia nie jest zalecane, gdyż wiąże się z bardzo dużym ryzykiem wykrycia choroby nieistotnej klinicznie i wszelkimi tego konsekwencjami.
Każdy wyniki badania PSA należy skonsultować z urologiem.
Badania dostępne w ofercie ALAB laboratoria
- PSA całkowity – sprawdź szczegóły!
- PSA wolny – sprawdź szczegóły!
- Pakiet mężczyzny 40+ (zawiera 22 badania) – sprawdź szczegóły!
Czy badania genetyczne również mogą być przydatne do oceny ryzyka zachorowania na raka prostaty?
Rak prostaty może być związany z obciążeniem genetycznym. U około 5 – 10% pacjentów rak prostaty jest dziedziczny, natomiast u młodych pacjentów (poniżej 55 r.ż.) aż 40% nowotworów prostaty jest związanych z obciążeniem genetycznym. Mutacje w genach BRCA1/2, CHECK2, czy NSB1 nawet kilkukrotnie zwiększają ryzyko wystąpienie nowotworu prostaty u pacjentów w młodszym wieku.
Rak prostaty – kiedy powinniśmy się zgłosić na badanie genetyczne?
Istotnym czynnikiem genetycznym jest występowanie raka prostaty u członków rodziny. Powinniśmy też zachować czujność w przypadku wystąpienia nowotworów piersi czy jajnika w rodzinie pacjenta, gdyż mutacje w genie BRCA1 powodują zwiększenie ryzyka na zachorowanie nowotworu piersi u kobiet.
W przypadku podejrzenia o obciążenie genetyczne, pacjent powinien skorzystać z konsultacji lekarza genetyka, który prawidłowo oceni stopień ryzyka i skieruje na odpowiednie badanie.
Szczegóły badań genetycznych w diagnostyce ryzyka wystąpienia raka prostaty znajdziesz w ALAB laboratoria:
- Panel NGS – rodzinne uwarunkowanie nowotworem piersi, jajnika i prostaty, analiza przesiewowa sekwencji kodującej genów BRCA1 i BRCA2 z wykorzystaniem NGS
- Predyspozycja dla mężczyzn (bad. przesiewowe) – rodzinna postać nowotworów prostaty, piersi, jelita grubego,tarczycy, płuca, nerki, czerniaka (najczęstsze mutacje w genach BRCA1/2,CHEK2, NBN, HOXB13, CDKN2A)
