Rak odbytu stanowi ok. 1-3% wszystkich nowotworów złośliwych jelita grubego. Wzrost przypadków obserwuje się po 60 r.ż., ale tak naprawdę można zachorować w każdym wieku. Kto jest najbardziej narażony? Dowiedz się, jakie są objawy raka odbytu, jak wygląda diagnostyka i leczenie tej choroby, a także – jak można jej zapobiegać. Zapraszamy do lektury!
Spis treści:
- Rak odbytu – czym jest ta choroba?
- Rak odbytu – czynniki ryzyka i przyczyny choroby. Kto jest narażony na zachorowanie?
- Rak odbytu – objawy kliniczne. Rak odbytu a hemoroidy
- Diagnostyka raka odbytu
- Leczenie raka odbytu – rokowanie
- Rak odbytu – podsumowanie
Rak odbytu – czym jest ta choroba?
Nowotwór odbytu to zmiana złośliwa, która może rozwijać się jako:
- rak brzegu odbytu – umiejscowiony na skórze wokół odbytu;
- rak kanału odbytu – umiejscowiony pomiędzy zwieraczem zewnętrznym odbytu i jego ujściem.
Rak odbytu bywa czasem utożsamiany z rakiem odbytnicy, ale są to dwie różne jednostki chorobowe.
Rak odbytu – czynniki ryzyka i przyczyny choroby. Kto jest narażony na zachorowanie?
Najważniejszym czynnikiem rakotwórczym zaangażowanym w powstanie raka odbytu jest zakażenie wirusem HPV. Materiał genetyczny wirusa HPV został wyizolowany aż w 91% próbek raka odbytu.
W wyniku infekcji wirusowej może rozpocząć się przemiana nabłonka płaskonabłonkowego odbytu obejmująca następujące fazy:
- stadium dysplazji niskiego stopnia (LSIL), które jest pierwszym krokiem w kierunku zmiany nowotworowej i bywa określane jako stan przedrakowy;
- stadium dysplazji wysokiego stopnia (HSIL) – około 9-13% zmian wysokiego stopnia w przeciągu 5 lat przechodzi w stadium nowotworu;
- stadium neoplazji, w którym następuje namnażanie się komórek nowotworowych.
Wirus HPV odpowiedzialny za powstawanie raka odbytu jest tym samym wirusem, który powoduje raka szyjki macicy. W przypadku raka odbytu – podobnie jak w przypadku raka szyjki macicy – najczęściej występują dwa onkogenne typy wirusa – HPV 16 i HPV 18.
>> Warto wiedzieć: Prof. Dębska i dr Rzepka o profilaktyce raka szyjki macicy
Do czynników ryzyka zachorowania na raka odbytu należą:
- duża liczba partnerów seksualnych;
- stosunki analne;
- niedobory odporności w przebiegu leczenia immunosupresyjnego (u osób po przeszczepach narządów) lub towarzyszące zakażeniu wirusem HIV;
- zakażenia ropne odbytu, szczelina odbytu;
- palenie tytoniu;
- wiek powyżej 60 r.ż.
Rak odbytu – objawy kliniczne. Rak odbytu a hemoroidy
Początkowe objawy raka odbytu:
- pieczenie, świąd w okolicy odbytu;
- śluz w stolcu;
- świeża krew w stolcu – występuje w ok. 50% przypadków raka odbytu;
- guzek wyczuwalny w okolicy odbytu.
Jeśli choroba rozwija się, dołączają takie objawy, jak:
- bóle brzucha, zlokalizowane w miednicy;
- parcie na stolec;
- zaburzenia czynności zwieraczy.
>> Sprawdź: Ból brzucha – przyczyny, lokalizacje, diagnostyka
Dalszy rozwój choroby może powodować niedrożność mechaniczną przewodu pokarmowego i przerzuty. Zdarza się, iż pacjent zgłasza się do lekarza z powodu guza w pachwinie, który okazuje się być przerzutem raka odbytu do węzłów chłonnych pachwinowych, gdzie zazwyczaj w pierwszej kolejności pojawiają się przerzuty choroby.
Jak można odróżnić objawy raka odbytu od hemoroidów?
Objawy raka odbytu w początkowym stadium są podobne do objawów występujących w przebiegu hemoroidów. Są to świąd, pieczenie, krwawienie z odbytu – pacjent widzi świeżą krew w stolcu oraz zgrubienie w odbycie. Objawy obydwu chorób są tak bardzo podobne, że na ich podstawie nie da się postawić rozpoznania. Niestety badanie per rectum, które wykonuje lekarz, również nie zawsze pozwala odróżnić te dwa stany chorobowe.
Dlatego pacjent z takimi objawami zawsze powinien być skierowany na dalszą diagnostykę, aby ewentualnie wykluczyć groźną chorobę.
Również inne niezłośliwe choroby – jak ropień odbytu lub szczelina odbytu – mogą charakteryzować się podobnymi objawami. W każdym przypadku zachodzi konieczność wykluczenia raka odbytu.
Diagnostyka raka odbytu
Rozpoznawanie raka odbytu rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem oraz badania per rectum. Dalsze etapy diagnostyki obejmują badanie wziernikiem – anoskopię, w czasie której pobierany jest również wycinek do badania histopatologicznego. O ostatecznym rozpoznaniu decyduje badanie histopatologiczne, czyli badanie pobranego w czasie anoskopii materiału. Badania mające na celu ustalenie istnienia przerzutów to:
- USG jamy brzusznej i pachwinowych węzłów chłonnych,
- rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa miednicy,
- RTG klatki piersiowej.
Kobiety z podejrzeniem raka odbytu mogą zostać skierowane na badanie ginekologiczne i cytologię szyjki macicy.
Leczenie raka odbytu – rokowanie
Sposób leczenia raka odbytu zależy od lokalizacji zmiany. Jeśli jest to rak brzegu odbytu, leczenie jest operacyjne i polega na wycięciu guza. W przypadku tej lokalizacji możliwe jest zachowanie funkcji zwieraczy. Jeśli wycięcie guza nie jest możliwe stosuje się radiochemioterapię. W przypadku umiejscawiania w kanale odbytu leczeniem jest radiochemioterapia, a w razie jej niepowodzenia leczenie operacyjne.
Rokowanie w raku odbytu zależy od stopnia zaawansowania. Jeśli zmiana jest miejscowa, 5-letnie przeżycie obserwuje się u 82% chorych. W przypadku przerzutów regionalnych 5-letnie przeżycie notuje 66% pacjentów, jeśli choroba jest uogólniona – 34%.
>> Może też zainteresować Cię: Rak endometrium – objawy, diagnostyka, leczenie
Rak odbytu – podsumowanie
Rak odbytu jest groźnym nowotworem złośliwym. Powodzenie jego leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. Dlatego jeśli zauważymy objawy sugerujące tę chorobę – świąd, pieczenie, krwawienie z odbytu – zgłaszajmy się jak najszybciej do lekarza. Leczenie hemoroidów na własną rękę może opóźnić rozpoznanie i pogorszyć rokowanie.
Bibliografia
- Rutkowski A., Rak odbytu, wykład w czasie konferencji Kongres HPV 2024 – Profilaktyka, diagnostyka i leczenie chorób związanych z HPV w ginekologii i ginekologii onkologicznej, 10-11 maja 2024.
- https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/88026,rak-odbytu-wczesne-objawy-rozpoznanie-i-leczenie
