Katar to nie tylko jeden z objawów przeziębienia, który znika po kilku dniach. W niektórych przypadkach utrzymuje się dłużej niż 14 dni – mówi się wtedy o chronicznym katarze. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się jakie są jego objawy, przyczyny i metody leczenia.
Spis treści:
- Czym jest katar?
- Przewlekły katar: jak się objawia?
- Chroniczny katar w ciąży: czy jest groźny?
- Nawracający katar u dziecka
- Diagnozowanie przyczyny przewlekłego kataru: jak wygląda?
- Przewlekły katar: leczenie
Czym jest katar?
Nieżyt nosa (powszechnie nazywany katarem) to stan zapalny błony śluzowej nosa. Jest częstą dolegliwością, która występuje zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych.
Wyróżnia się ostry i przewlekły katar. Pierwszy z wymienionych występuje najczęściej w przebiegu przeziębienia wywołanego przez wirusy (np. rynowirusy, koronawirusy). W niektórych przypadkach może być spowodowany również zakażeniem bakteryjnym, choć zdarza się to rzadziej.
Z kolei chroniczny katar dzieli się na alergiczny, niealergiczny (idiopatyczny lub naczynioruchowy), mieszany (łączący cechy obu powyższych). Jakie są jego przyczyny i objawy?
Przewlekły katar: jak się objawia?
Jakie są objawy nawracającego kataru? W przypadku alergicznego nieżytu nosa występują m.in.:
- wodnisty katar,
- uczucie blokady nosa,
- kichanie,
- świąd nosa i oczu
U osób z alergią może pojawić się również wysypka na skórze, zaczerwienienie oczu, a także obrzęk powiek.
Przewlekły katar u dziecka lub osoby dorosłej nie zawsze jest spowodowany alergią. Jeśli przyczyny są inne, mówi się o niealergicznym (idiopatycznym lub naczynioruchowym) nieżycie nosa. Jego objawy mogą utrzymywać się przez cały rok i zaostrzać się w niektórych okresach (np. wiosną i jesienią). Należą do nich m.in. kichanie, wodnisty katar i uczucie zatkania nosa.
Przyczyny nawracającego kataru
Jakie są przyczyny chronicznego kataru?
- Alergiczny nieżyt nosa
Alergiczny nieżyt nosa jest związany z IgE-zależnym stanem zapalnym błony śluzowej nosa. Wywołują go alergeny środowiskowe, np. pyłki drzew, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśnie czy alergeny zawodowe.
>> Przeczytaj także: Alergia IgE-zależna, czyli jaka?
- Niealergiczny nieżyt nosa
Niealergiczny (naczynioruchowy lub idiopatyczny) nieżyt nosa jest przewlekłą chorobą niezapalną. Charakteryzuje się poszerzeniem naczyń krwionośnych w błonie śluzowej nosa, co prowadzi do obrzęku i nadprodukcji wydzieliny. Objawy mogą być wywoływane przez:
- zmiany temperatury i wilgotności powietrza,
- suche powietrze,
- dym tytoniowy,
- intensywne zapachy (np. perfumy),
- pikantne potrawy,
- wahania hormonalne (np. w ciąży, okresie dojrzewania).
Nadmierne stosowanie kropli obkurczających błonę śluzową nosa (rhinitis medicamentosa) również może prowadzić do przewlekłego kataru.
>> Przeczytaj także: Nieżyt nosa i astma – czy to alergia?
Chroniczny katar w ciąży: czy jest groźny?
Nawracający katar może być spowodowany zmianami w gospodarce hormonalnej w trakcie ciąży, które są zjawiskiem fizjologicznym. Zwykle objawy ustępują w ciągu dwóch tygodni po porodzie. Problem pojawia się, gdy do przewlekłego kataru dochodzą inne niepokojące objawy (np. łzawienie oczu, zmiany skórne, duszności). W takiej sytuacji warto skonsultować się z lekarzem, ponieważ może okazać się, że przyczyną nie są zmiany w gospodarce hormonalnej, ale alergia lub inne dolegliwości czy choroby.
>> Sprawdź również artykuł: Alergia a ciąża
Nawracający katar u dziecka
Czym może być spowodowany przewlekły katar u niemowlaka lub starszego dziecka? Tak jak w przypadku osób dorosłych, może wynikać on z alergii. Jeśli objawy utrzymują się przez więcej niż 4 dni w tygodniu i co najmniej przez 4 tygodnie w roku, mówi się o przewlekłym alergicznym nieżycie nosa. Do jego głównych objawów należą: kichanie, blokada, kaszel lub pokasływanie. Z kolei, jeśli uciążliwe dolegliwości występują z mniejszą częstotliwością, stwierdza się okresowy alergiczny nieżyt nosa. Zazwyczaj wywołują go alergeny sezonowe (w Polsce są to najczęściej pyłki roślin wiatropylnych).
>> Przeczytaj także: Alergia na pyłki traw. Objawy i leczenie alergii na trawy.
Wśród przyczyn przewlekłego kataru u dzieci wymienia się również bakterie. Nawracający katar o etiologii bakteryjnej może być wtórny do ostrej infekcji wirusowej lub gronkowcowej. W niektórych przypadkach jest spowodowany urazem lub długotrwałą obecnością ciała obcego w jamie nosowej. Do jego charakterystycznych objawów należą m.in. śluzowo-ropna wydzielina o żółtym, szarawym lub zielonym zabarwieniu, a także ból głowy, gorączka lub stan podgorączkowy.
Diagnozowanie przyczyny przewlekłego kataru: jak wygląda?
W jaki sposób ustala się, co jest przyczyną przewlekłego kataru u dorosłych lub dzieci? Diagnozę stawia się na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego, badania otolaryngologicznego i innych badań diagnostycznych, które zależą od wskazań lekarza.
Nawracający, chroniczny katar – badania laboratoryjne
W rozpoznaniu alergicznego nieżytu nosa wykorzystuje się badania laboratoryjne, które pozwalają na wykrycie alergenów wywołujących uciążliwe objawy. Przykładem mogą być pakiety, które zawierają 9 testów na alergeny, takie jak sierść kota, roztocze kurzu domowego czy bylica pospolita.
Z kolei przy podejrzeniu zaostrzenia bakteryjnego nieżytu nosa i zapalenia zatok przynosowych może być przydatne pobranie wydzieliny z nosogardzieli do badań. Nie jest ono jednak wykonywane rutynowo, ponieważ w większości przypadków nie przynosi dodatkowych korzyści diagnostycznych.
Przewlekły katar: leczenie
Jak leczyć przewlekły katar? Wybór metody leczenia zależy od przyczyny nieżytu nosa.
W przypadku alergicznego nieżytu nosa stosuje się glikokortykosteroidy donosowe, które znoszą blokady przewodów nosowych, a także zmniejszają kichanie, ilość wydzieliny z nosa i świąd. Ponadto w farmakoterapii kataru o podłożu alergicznym wykorzystuje się doustne leki przeciwhistaminowe, ponieważ histamina wywołuje wczesną reakcję błony śluzowej nosa na alergen.
Leczenie chronicznego kataru obejmuje również unikanie czynników sprawczych. U osób z zawodowym nieżytem nosa powinno się rozważyć np. stosowanie masek ochronnych lub zmianę miejsca pracy.
Katar wydaje się niegroźną dolegliwością, ale nie należy go lekceważyć. Jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas, a dodatkowo towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. zmiany skórne, kichanie) może oznaczać to, że nie wynika z przeziębienia. Warto mieć na uwadze, że przyczyną nawracającego kataru bywa alergia, zaburzenia hormonalne lub inne czynniki, wymagające wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- https://sklep.alablaboratoria.pl/pakiet/119/niezyt_nosa_i_astma_u_doroslych_-_pakiet_alergenow_zawiera_9_alergenow_
- Fornal, Rafał, et al. „Nieżyt nosa-najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia.” Alergia Astma Immunologia 20.4 (2015).
- https://podyplomie.pl/pediatria/21734,przewlekly-katar-u-dzieci-plan-postepowania?srsltid=AfmBOooJKuSnGir8Yvr8QXn8sWG70Q6FtMXcZ8jwGItomm1ec4MzyVmN
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992,niezyt-nosa
- David Peden, MD “An overview of rhinitis” UpToDate.com
