Przewlekła biegunka u dorosłego lub dziecka to uciążliwy objaw, który znacząco wpływa na samopoczucie i jakość życia. Może także prowadzić do powikłań groźnych dla zdrowia. Dowiedz się, jakie są przyczyny długotrwałej biegunki, kiedy zgłosić się do lekarza i jakie badania wykonać.
Spis treści:
- Czym jest przewlekła biegunka?
- Przyczyny długotrwałej biegunki
- Kiedy biegunka powinna niepokoić?
- Nawracająca biegunka – jakie badania wykonać?
- Leczenie przewlekłej biegunki
Czym jest przewlekła biegunka?
Przewlekła biegunka jest stanem chorobowym, który utrzymuje się ponad 4 tygodnie. Polega na oddawaniu 3 lub więcej stolców na dobę o luźnej lub wodnistej konsystencji.
Długotrwała biegunka może przybierać następujące postacie:
- biegunka sekrecyjna – związana ze zwiększeniem zawartości wody w stolcu,
- biegunka osmotyczna – związana z zaburzeniami wchłaniania niektórych substancji,
- biegunka tłuszczowa – związana z zaburzeniami trawienia lub wchłaniania tłuszczów,
- biegunka zapalna – związana z uszkodzeniem lub zaburzeniem czynności nabłonka jelitowego na skutek procesu chorobowego,
- biegunka spowodowana przyspieszonym pasażem jelitowym – związana z zaburzeniem procesów wchłaniania i zagęszczania na skutek zwiększonej motoryki jelit.
| Warto wiedzieć Zdarza się przewlekła biegunka bez dodatkowych objawów. Częściej jednak towarzyszą jej dolegliwości zależne od przyczyny problemu. Mogą to być m.in. bóle brzucha, dyskomfort w jamie brzusznej, utrata masy ciała, ogólne osłabienie, niedokrwistość, gwałtowne parcie na stolec. |
Różnice między ostrą a przewlekłą biegunką
Główne różnice między biegunką ostrą a przewlekłą dotyczą czasu trwania, a także możliwych przyczyn. Ustalenie rodzaju dolegliwości jest bardzo istotne z punktu widzenia diagnostyki i postępowania leczniczego.
Ostra biegunka również definiowana jest jako oddawanie stolców o luźnej lub wodnistej konsystencji w ilości powyżej 3 na dobę. Jednak w tym przypadku objawy utrzymują się maksymalnie do 14 dni.
W przeciwieństwie do długotrwałej biegunki, biegunka ostra najczęściej jest spowodowana zakażeniem przewodu pokarmowego, zatruciem lub niepożądanym działaniem leków. Zdarza się, że ma podłoże psychogenne.
Przyczyny długotrwałej biegunki
Przewlekła biegunka może być objawem chorób układu pokarmowego – jelit, wątroby, trzustki. Występuje przy zaburzeniach czynnościowych, inwazji pasożytniczej, stosowaniu niektórych leków, nadwrażliwości pokarmowej, nowotworach czy chorobach tarczycy. Ustalenie przyczyny długotrwałej biegunki jest możliwe po zebraniu dokładnego wywiadu medycznego i przeprowadzeniu dodatkowych badań.
Przyczyny długotrwałej biegunki u dziecka
Najczęstsze przyczyny przewlekłej biegunki u dziecka to:
- zaburzenia jelitowe po infekcji bakteryjnej lub antybiotykoterapii,
- nietolerancja węglowodanów (laktozy, fruktozy, sorbitolu),
- choroby zapalne jelit,
- celiakia,
- infekcje pasożytnicze,
- alergie pokarmowe,
- choroby trzustki,
- zaburzenia autoimmunologiczne,
- zespół jelita drażliwego.
Zdarza się, że przewlekła biegunka spowodowana jest nadużywaniem środków przeczyszczających. Najczęściej spotykane jest to u nastolatków niezadowolonych ze swojej masy ciała.
Przyczyny długotrwałej biegunki u dorosłych
Najczęstsze przyczyny przewlekłej biegunki u dorosłych to:
- nadużywanie alkoholu,
- choroby zapalne jelit (m.in. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO),
- zespół jelita drażliwego,
- nadczynność tarczycy,
- stosowanie niektórych leków,
- alergie i nietolerancje pokarmowe.
Przewlekła biegunka może występować przy nowotworach. Są to m.in rak jelita grubego, rak trzustki, rakowiak.
>> To może Cię zainteresować: Bulgotanie (przelewanie) w brzuchu i wodnista biegunka – przyczyny i zapobieganie
Kiedy biegunka powinna niepokoić?
Każda nawracająca lub ciągła biegunka jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej. Pilna interwencja jest potrzebna, gdy:
- przewlekłej biegunce towarzyszą objawy dodatkowe (szczególnie gorączka, znaczne osłabienie, wymioty, silny ból brzucha, krew, śluz lub ropa w stolcu),
- biegunka lub towarzyszące jej objawy nasilają się,
- pojawiają się objawy odwodnienia.
Należy pamiętać, że szczególnie niebezpieczna jest długotrwała biegunka u dziecka, seniorów oraz osób z osłabionym układem odpornościowym.
Nawracająca biegunka – jakie badania wykonać?
Badania wykonywane przy przewlekłej biegunce to:
- testy laboratoryjne krwi (m.in. morfologia, mocznik, poziom elektrolitów, OB, kreatynina, mocznik, enzymy trzustkowe),
- badania kału (m.in. w kierunku pasożytów),
- badania obrazowe (m.in. endoskopia górnego i/lub dolnego odcinka przewodu pokarmowego, USG jamy brzusznej).
Przy podejrzeniu, że długotrwała biegunka jest spowodowana nietolerancją lub alergią pokarmową wykonuje się także testy oddechowe czy badanie przeciwciał przeciwko alergenom pokarmowym.
Leczenie przewlekłej biegunki
Leczenie przewlekłej biegunki zależy od przyczyny. Podobnie jest w przypadku możliwości całkowitego wyleczenia. W niektórych przypadkach objawy wywołane są przez chorobę przewlekłą, w przypadku której odpowiednia terapia pozwala jedynie na uzyskanie remisji.
Jeżeli długotrwała biegunka jest spowodowana nietolerancją lub alergią pokarmową, leczenie polega na wdrożeniu diety z wyłączeniem danego składnika. Dietoterapia stosowana jest także m.in. przy celiakii (dieta bezglutenowa) i chorobie Leśniowskiego-Crohna. Chorym zalecane jest spożywanie lekkostrawnych posiłków w regularnych odstępach czasu, w małych i częstych porcjach, a także odpowiednie nawadnianie organizmu. Bardzo istotne jest uzupełnienie stwierdzonych niedoborów pokarmowych. Lekarz może zdecydować o zastosowaniu leków przeciwbiegunkowych (np. loperamidu).
W niektórych przypadkach konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego choroby podstawowej, która wywołuje przewlekłą biegunkę. W przypadku nowotworów niezbędne może być leczenie chirurgiczne połączone z terapią przeciwnowotworową.
Przewlekła biegunka u dziecka i dorosłego jest poważnym problemem, który zawsze wymaga przeprowadzenia dokładnej diagnostyki oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia. W przeciwnym razie może nie tylko pogarszać jakość życia, ale także powodować groźne powikłania zdrowotne. Szczególnie niepokoić powinny objawy towarzyszące, takie jak stolec z domieszką krwi, silny ból brzucha, utrata masy ciała. Wśród przyczyn przewlekłej biegunki można wymienić wrzodziejące zapalenie jelita grubego, alergie i nietolerancje pokarmowe, zespół jelita drażliwego, nowotwory przewodu pokarmowego czy stosowanie niektórych leków.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- A. Prystupa i in., Diagnostyka i leczenie pacjenta z przewlekłą biegunką w gabinecie lekarza rodzinnego, Medycyna Ogólna 2010, 16, s. 45–53
- Z. Rybaczek i in., Przewlekła biegunka u dzieci w praktyce lekarza POZ, https://podyplomie.pl/pediatria/32116,przewlekla-biegunka-u-dzieci-w-praktyce-lekarza-poz (dostęp 07.08.2024)
- M. Badian, T. Dzierżanowski, Biegunka u pacjentów z nowotworem, Medycyna Paliatywna 2018, 10(2), s. 49–55
