Przewlekła białaczka limfocytowa – objawy, diagnostyka, leczenie

Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) to najczęstszy rodzaj białaczki u dorosłych, charakteryzujący się niekontrolowanym wzrostem nieprawidłowych limfocytów we krwi, szpiku kostnym i węzłach chłonnych.

W artykule omówimy, czym jest choroba, jakie są jej przyczyny, kto jest najbardziej narażony na zachorowanie, jakie daje objawy, jak wygląda proces diagnostyczny oraz jakie metody leczenia są obecnie dostępne.

Dowiesz się również, dlaczego wczesne wykrycie choroby jest kluczowe dla skutecznej terapii. Przeczytaj i dowiedz się, jak ważne są regularne badania krwi i monitorowanie stanu zdrowia.

Spis treści:

1. Przewlekła białaczka limfocytowa – co to za choroba?
2. Jakie są przyczyny przewlekłej białaczki limfocytowej?
3. Kto może zachorować na przewlekłą białaczkę limfocytową?
4. Objawy przewlekłej białaczki limfocytowej
5. Przewlekła białaczka limfocytowa – diagnostyka i badania
6. Przewlekła białaczka limfocytowa – leczenie
7. Przewlekła białaczka limfocytowa – podsumowanie

Przewlekła białaczka limfocytowa – co to za choroba?

Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) to nowotworowa choroba układu krwiotwórczego, która rozwija się w wyniku niekontrolowanego namnażania się nieprawidłowych limfocytów B, czyli komórek odpornościowych odpowiedzialnych za produkcję przeciwciał.

W przeciwieństwie do ostrych białaczek PBL postępuje powoli, a objawy mogą być łagodne lub nawet nieobecne przez wiele lat. Choroba ta jest najczęściej diagnozowana u osób starszych, a jej przebieg może być bardzo zróżnicowany – od łagodnego do agresywnego, wymagającego intensywnego leczenia.

Jest klasyfikowana jako rodzaj chłoniaka nieziarniczego, ponieważ nieprawidłowe limfocyty gromadzą się głównie w węzłach chłonnych, szpiku kostnym i krwi. W miarę postępu choroby dochodzi do upośledzenia funkcji szpiku kostnego, co prowadzi do:

• niedokrwistości,
• małopłytkowości,
• zwiększonej podatności na infekcje.

Jakie są przyczyny przewlekłej białaczki limfocytowej?

Przyczyny choroby nie są w pełni poznane, ale naukowcy identyfikują kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Do najważniejszych należą:

• Mutacje genetyczne, które prowadzą do niekontrolowanego wzrostu limfocytów B. Dane naukowe podają, że mutacje w genach takich jak TP53, NOTCH1 czy SF3B1 mogą odgrywać kluczową rolę w rozwoju choroby.
• Zachorowania na PBL wśród krewnych.
• Narażenie na chemikalia.
• Ekspozycja na promieniowanie jonizujące.
• Palenie tytoniu.

Należy pamiętać, że wpływ czynników środowiskowych nie jest do końca jasny i wymaga dalszych badań.

Kto może zachorować na przewlekłą białaczkę limfocytową?

Przewlekła białaczka limfocytowa jest najczęściej diagnozowana u osób w wieku powyżej 60. roku życia, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety, a choroba jest rzadko spotykana u osób poniżej 40. roku życia.

Osoby z rodzinną historią PBL lub innych chorób hematologicznych są również bardziej narażone na rozwój tej choroby. Warto podkreślić, że PBL występuje częściej w krajach zachodnich, co może być związane z czynnikami środowiskowymi lub genetycznymi. Jednak dokładne przyczyny tej różnicy geograficznej pozostają niejasne.

Objawy przewlekłej białaczki limfocytowej

We wczesnych stadiach przewlekła białaczka limfocytowa często przebiega bezobjawowo, a choroba jest wykrywana przypadkowo podczas rutynowych badań krwi. W miarę postępu choroby mogą pojawić się następujące objawy:

• powiększenie węzłów chłonnych – jest to jeden z najczęstszych objawów PBL; węzły mogą być powiększone, ale zwykle nie są bolesne,
• zmęczenie i osłabienie – spowodowane niedokrwistością, która wynika z zajęcia szpiku kostnego przez nieprawidłowe limfocyty,
• nawracające infekcje – ze względu na upośledzenie funkcji układu odpornościowego,
• utrata masy ciała – niezwiązana z dietą lub zwiększoną aktywnością fizyczną,

UWAGA nr 1 Nieplanowana utrata masy ciała zawsze jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej, przeprowadzenia szczegółowego badania podmiotowego i przedmiotowego, a dalej do przeprowadzenia określonych (zależnych od wieku, czynników ryzyka i objawów) badań diagnostycznych!

• nocne poty – mogą być związane z aktywnością choroby,
• powiększenie śledziony lub wątroby – może prowadzić do uczucia pełności w brzuchu lub bólu w nadbrzuszu.

W zaawansowanych stadiach choroby mogą wystąpić objawy związane z małopłytkowością, takie jak krwawienia z dziąseł, siniaki czy przedłużone krwawienia po urazach.

>> Może Cię zainteresować:

• Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?
• Objawy chorej wątroby. Na co zwrócić uwagę i jakie badania wykonać?

Przewlekła białaczka limfocytowa – diagnostyka i badania

Diagnostyka przewlekłej białaczki limfocytowej opiera się na kilku kluczowych badaniach. Pierwszym krokiem jest zwykle morfologia krwi obwodowej z rozmazem, która może wykazać zwiększoną liczbę limfocytów.

Jeśli liczba limfocytów przekracza 5000/μL i utrzymuje się przez co najmniej 3 miesiące, może to wskazywać na PBL.

Kolejnym krokiem jest wykonanie immunofenotypowania, które pozwala na identyfikację nieprawidłowych limfocytów B. Badanie to polega na ocenie markerów powierzchniowych komórek za pomocą cytometrii przepływowej.

Dodatkowo w celu oceny stopnia zaawansowania choroby, wykonuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI).

W niektórych przypadkach konieczna może być biopsja szpiku kostnego, aby ocenić stopień jego zajęcia przez chorobę.

Badania genetyczne, takie jak analiza mutacji w genie TP53, są również ważne, ponieważ mogą wpływać na rokowanie i dostosowanie terapii.

Przewlekła białaczka limfocytowa – leczenie

Leczenie przewlekłej białaczki limfocytowej zależy od:

• stopnia zaawansowania choroby,
• wieku pacjenta,
• ogólnego stanu zdrowia,
• obecności określonych mutacji genetycznych.

We wczesnych stadiach choroby, gdy objawy są łagodne lub nieobecne, często stosuje się strategię „obserwacji i czekania” (watch and wait). Polega to na regularnym monitorowaniu stanu pacjenta bez wdrażania leczenia, dopóki choroba nie zacznie postępować.

W przypadku zaawansowanej choroby lub nasilonych objawów stosuje się różne metody leczenia, w tym:

• chemioterapię – tradycyjne leczenie, które może obejmować leki takie jak chlorambucyl czy fludarabina,
• terapia celowana – nowoczesne leki (głównie biologiczne), które działają na określone mechanizmy molekularne w komórkach nowotworowych,
• immunoterapia – leki takie jak rytuksymab, które stymulują układ odpornościowy do walki z komórkami nowotworowymi,
• przeszczep szpiku kostnego – może być rozważany u młodszych pacjentów z agresywną postacią choroby.

Wybór leczenia jest zawsze indywidualny i prowadzony przez hematologa.

Przewlekła białaczka limfocytowa – podsumowanie

Przewlekła białaczka limfocytowa to choroba, która może rozwijać się przez wiele lat bez wyraźnych objawów. Wczesne wykrycie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy rokowania.

Regularne badania krwi, zwłaszcza u osób starszych lub z rodzinną historią choroby, mogą pomóc w szybkim rozpoznaniu PBL.

Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, takie jak powiększenie węzłów chłonnych, zmęczenie czy nawracające infekcje, koniecznie zgłoś się do lekarza.

Pamiętaj, że wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia i rokowanie. Jaki wniosek można wyciągnąć z powyższych informacji? Przede wszystkim taki, że nie należy odkładać badań profilaktycznych i dbania o swoje zdrowie.

---

Źródła

1. Hallek M. Chronic lymphocytic leukemia: 2020 update on diagnosis, risk stratification and treatment. Am J Hematol. 2019 Nov;94(11):1266-1287. doi: 10.1002/ajh.25595. Epub 2019 Oct 4. PMID: 31364186. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajh.25595 (dostęp 24.03.2025)
2. Rawstron AC, Bennett FL, O’Connor SJ, Kwok M, Fenton JA, Plummer M, de Tute R, Owen RG, Richards SJ, Jack AS, Hillmen P. Monoclonal B-cell lymphocytosis and chronic lymphocytic leukemia. N Engl J Med. 2008 Aug 7;359(6):575-83. doi: 10.1056/NEJMoa075290. PMID: 18687638. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa075290?url_ver=Z39.88-2003 (dostęp 24.03.2025)
3. Goldin LR, Slager SL, Caporaso NE. Familial chronic lymphocytic leukemia. Curr Opin Hematol. 2010 Jul;17(4):350-5. doi: 10.1097/MOH.0b013e328338cd99. PMID: 20389242; PMCID: PMC2891437. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2891437/ (dostęp 24.03.2025)
4. Hallek M, Cheson BD, Catovsky D, Caligaris-Cappio F, Dighiero G, Döhner H, Hillmen P, Keating M, Montserrat E, Chiorazzi N, Stilgenbauer S, Rai KR, Byrd JC, Eichhorst B, O’Brien S, Robak T, Seymour JF, Kipps TJ. iwCLL guidelines for diagnosis, indications for treatment, response assessment, and supportive management of CLL. Blood. 2018 Jun 21;131(25):2745-2760. doi: 10.1182/blood-2017-09-806398. Epub 2018 Mar 14. PMID: 29540348. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006497120321340?via%3Dihub (dostęp 24.03.2025)
5. Woyach JA, Ruppert AS, Heerema NA, Zhao W, Booth AM, Ding W, Bartlett NL, Brander DM, Barr PM, Rogers KA, Parikh SA, Coutre S, Hurria A, Brown JR, Lozanski G, Blachly JS, Ozer HG, Major-Elechi B, Fruth B, Nattam S, Larson RA, Erba H, Litzow M, Owen C, Kuzma C, Abramson JS, Little RF, Smith SE, Stone RM, Mandrekar SJ, Byrd JC. Ibrutinib Regimens versus Chemoimmunotherapy in Older Patients with Untreated CLL. N Engl J Med. 2018 Dec 27;379(26):2517-2528. doi: 10.1056/NEJMoa1812836. Epub 2018 Dec 1. PMID: 30501481; PMCID: PMC6325637. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6325637/ (dostęp 24.03.2025)