Przerost endometrium – objawy, przyczyny, leczenie 

Przerost endometrium, nazywany także rozrostem endometrium to schorzenie ginekologiczne często dotykające kobiety z zaburzeniami hormonalnymi. Co oznacza przerośnięte endometrium? Czy przerost endometrium po menopauzie to groźne zjawisko? Jak wygląda aktualnie leczenie przerostu endometrium? Aby dowiedzieć się więcej o tym schorzeniu, warto dokładnie zgłębić poniższy artykuł.   

Spis treści:

1. Endometrium – co to znaczy? 
2. Na czym polega przerost endometrium? 
   • Czy przerost endometrium jest groźny? 
3. Przyczyny przerostu endometrium 
4. Przerost endometrium – objawy  
5. Przerost endometrium – jak wygląda diagnostyka? 
6. Przerost endometrium – na czym polega leczenie? 
   • Przerost endometrium leczenie hormonalne 
   • Przerost endometrium – zabieg operacyjny  
7. Przerost endometrium – rokowania  

Endometrium – co to znaczy? 

Na wstępie tego artykułu warto wyjaśnić sobie, co to jest endometrium. Endometrium to błona śluzowa wyściełająca jamę macicy, które podlega cyklicznym zmianom, uzależnionym od zmieniającego się stężenia hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. Przed owulacją, pod wpływem estrogenów grubość endometrium zwiększa się, co ma na celu przygotowanie macicy do zagnieżdżenia się zarodka. W sytuacji, gdy nie doszło do owulacji, pod wpływem zmian hormonalnych zachodzi proces ścieńczenia endometrium i jego złuszczania się, co objawia się krwawieniem miesięcznym. 

Na czym polega przerost endometrium? 

W poprzednim akapicie opisano fizjologiczne zmiany, jakie zachodzą w obrębie endometrium jamy macicy. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do nieprawidłowych zmian w obrębie błony śluzowej macicy, co skutkuje utrwalonym jej pogrubieniem. W nomenklaturze medycznej częściej używa się sformułowania rozrost endometrium. Prowadzą do niego przede wszystkim zaburzenia hormonalne, na skutek których dochodzi do nieregularnego wzrostu gruczołów w obrębie endometrium i tym samym jego pogrubienia.  

Czy przerost endometrium jest groźny? 

Nieleczony i niekontrolowany przerost endometrium zwiększa ryzyko rozwoju raka trzonu macicy, a więc najczęstszego nowotworu złośliwego dotyczącego narządów płciowych u kobiet.  

Warto wiedzieć, że nie każde przerośnięte endometrium wiąże się z takim samym ryzykiem nowotworzenia. Wyróżniamy dwa rodzaje rozrostu endometrium: 

• rozrost bez towarzyszącej atypii – w tym przypadku komórki, które namnażają się w obrębie błony śluzowej macicy, są prawidłowe, co związane jest z mniejszym ryzykiem nowotworzenia;  

• rozrost endometrium z atypią – atypia w obrębie endometrium, a więc namnażanie się nieprawidłowo zbudowanych komórek, wiąże się z większym ryzykiem rozwoju raka trzonu macicy.  

Warto przeczytać: Rola badań genetycznych w diagnostyce nowotworów

Przyczyny przerostu endometrium 

Jak już zostało wspomniane, przerost endometrium jest ściśle związany z zaburzeniami hormonalnymi, a dokładniej ze zwiększonym stężeniem estrogenów przy jednoczesnym małym stężeniu progesteronu. Niedobór progesteronu sprawia, że nie dochodzi do prawidłowego ścieńczenia endometrium, charakterystycznego dla drugiej fazy cyklu.  

Istnieją pewne czynniki, związane przede wszystkim z nadmiernym narażeniem na estrogeny, które zwiększają ryzyko rozrostu endometrium. Zaliczamy do nich: 

• stosowanie antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej opartej przede wszystkim na estrogenach, 

• otyłość, 

• stosowanie niektórych leków – w tym tamoksyfenu, które jest używany w terapii raka piersi,  

• występowanie cykli bezowulacyjnych – na przykład w przebiegu zespołu policystycznych jajników, 

• guzy jajnika wydzielające estrogeny, w tym mechanizmie może powstawać również przerost endometrium po menopauzie. 

Do przerostu endometrium predysponuje także wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki oraz późne wystąpienie ostatniej miesiączki. W obu tych przypadkach kobieta jest narażona przez dłuższy czas na działanie wyższych stężeń estrogenów.  

Przerost endometrium – objawy   

Przerost endometrium nieco inaczej objawia się u kobiet przed i po menopauzie. U pacjentek w okresie pomenopauzalnym mamy do czynienia przede wszystkim z pojawieniem się krwawienia lub plamienia z dróg rodnych.  

U kobiet w okresie rozrodczym możemy obserwować nieregularne i obfite krwawienia miesiączkowe oraz krwawienia międzymiesiączkowe o różnym nasileniu. Należy mieć świadomość, że przerost endometrium może nie dawać żadnych symptomów i być wykryty przypadkowo podczas rutynowego badania ultrasonograficznego.  

Przerost endometrium – jak wygląda diagnostyka? 

Podstawą wysunięcia podejrzenia obecności przerostu endometrium jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu chorobowego oraz wykonanie przezpochwowego badania ultrasonograficznego, które pozwala na ocenę narządów miednicy oraz na zmierzenie grubości endometrium. Lekarz może zdecydować o konieczności wykonania biopsji endometrium lub łyżeczkowania jamy macicy. Pobrany tymi metodami materiał tkankowy jest kierowany do badania histopatologicznego, które pozwala między innymi na stwierdzenie atypii komórkowej i wykluczenie raka trzonu macicy.  

Przerost endometrium – na czym polega leczenie? 

W tym przypadku do dyspozycji mamy leczenie farmakologiczne z wykorzystaniem hormonów, ale również leczenie operacyjne. Sposób terapii przerostu endometrium zależny przede wszystkim od tego, czy mamy do czynienia z atypią komórkową w obrębie endometrium, która zwiększa ryzyko rozwoju raka trzonu macicy.  

Przerost endometrium leczenie hormonalne 

W przypadku przerostu endometrium bez atypii zastosowanie znajduje leczenie hormonami. Najczęściej stosowane leki na przerost endometrium to progestageny. Hormony te można stosować zarówno doustnie, jak i w postaci wewnętrznego systemu uwalniającego hormony. Taka terapia trwa co najmniej pół roku. W przypadku braku skuteczności leczenia hormonalnego lekarz może zaproponować pacjentce leczenie operacyjne, ale zależy to od indywidualnej sytuacji klinicznej chorej, w tym jej wieku i dalszych planów prokreacyjnych. 

Przerost endometrium – zabieg operacyjny  

Zabieg na przerost endometrium stosuje się wówczas, gdy mamy do czynienia z przerostem endometrium z towarzysząca atypia komórkową. Wykonuje się wówczas operacyjne usunięcie macicy, a więc histerektomię.  

Przerost endometrium – rokowania  

Podjęcie leczenia przerostu endometrium pozwala na trwałe wyleczenie, jednak w niektórych przypadkach możemy mieć do czynienia z nawrotami dolegliwości. W celu zmniejszenia ryzyka nawrotu przerostu endometrium warto stosować się do zaleceń lekarskich, które obejmują przede wszystkim: 

• redukcję masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości, 

• stosowanie antykoncepcji zawierającej także progesteron,   

• unikanie palenia tytoniu, 

• leczenie zaburzeń współistniejących, w tym zespołu policystycznych jajników. 

Podsumowując, przerost endometrium to zaburzenie ginekologiczne, które wymaga ścisłego monitorowania oraz leczenia. W niektórych przypadkach przypadłość ta może wiązać się z dużym ryzykiem rozwoju raka trzonu macicy. Kobiety, u których w przeszłości stwierdzono przerost endometrium, wymagają regularnej kontroli ginekologicznej.   

Bibliografia

1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom 1 i 2, PZWL, wydanie I, Warszawa 2015,  
2. R. Kordek, Onkologia, Podręcznik dla studentów i lekarzy, Via Medica, s. 240–243, Gdańsk 2007, 
3. E. Stefanowicz, Rozrost endometrium, Medycyna Praktyczna. [dostęp online].