Półpasiec u dzieci

Półpasiec to bolesna choroba, która może dotykać pacjentów w każdym wieku, w tym dzieci. Jak przebiega? Skąd się bierze? Czy istnieją skuteczne metody leczenia? Na te oraz wiele innych pytań odpowiedzi znajdziesz w poniższym tekście.

Spis treści:

1. Czy półpasiec występuje u dzieci?
2. Przyczyny półpaśca u dzieci
3. Półpasiec u dzieci – objawy
4. Diagnostyka półpaśca u dzieci – jakie badania należy wykonać?
5. Czy półpasiec u dzieci jest zaraźliwy?
6. Leczenie półpaśca u dzieci
7. Półpasiec u dzieci – powikłania
8. Jak uchronić się przed półpaścem?
9. Podsumowanie

Czy półpasiec występuje u dzieci?

Półpasiec to reaktywacja utajonego wirusa Voricella zoster, który znajduje się w komórkach nerwowych po przechorowaniu ospy wietrznej. Ogólną częstość występowania tej choroby na całym świecie szacuje się na 3–5 na 1000 osób, jednak większość przypadków występuje u pacjentów w podeszłym wieku. W populacji pediatrycznej ta wartość jest około 4 do 7 razy niższa.

>> Przeczytaj też: Półpasiec – choroba jednej połowy ciała

Przyczyny półpaśca u dzieci

W wielu przypadkach nie udaje się ustalić, dlaczego zakażenie wirusem ospy wietrznej ulega reaktywacji w postaci półpaśca; jest jednak znanych kilka istotnych czynników ryzyka:

• obniżona odporność: wrodzone i nabyte niedobory odporności, stan po przeszczepieniu narządu, leczenie immunosupresyjne,
• choroby przewlekłe, np. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, astma,
• niektóre infekcje, zwłaszcza COVID-19,
• zaburzenia hormonalne: prawdopodobnie odpowiedzialne za zwiększoną zachorowalność wśród nastolatków.

>> Zobacz także: Gorączka u dziecka – kiedy budzi niepokój?

Półpasiec u dzieci – objawy

Pacjenci najczęściej zgłaszają objawy ogólne, takie jak:

• złe samopoczucie,
• ból głowy,
• gorączkę (niezbyt wysoką, zazwyczaj około 38°C),
• lokalne powiększenie węzłów chłonnych,
• nietypowe odczucia skórne (mrowienie, pieczenie, ból czy dyskomfort) przez dwa do trzech dni przed pojawieniem się klasycznej wysypki.

Uwaga: Powyższe dolegliwości mogą wystąpić przed lub jednocześnie z pojawieniem się wysypki.

To właśnie wysypka jest głównym objawem pozwalającym na postawienie rozpoznania. Zwykle jest jednostronna, ograniczona do pojedynczego dermatomu (obszaru skóry unerwionego przez jedną gałązkę nerwu) i zwykle postępuje, tworząc przejrzyste pęcherzyki, które w ciągu 7–10 dni stają się mętne i pokrywają się strupem.

Najczęstszą lokalizacją półpaśca jest klatka piersiowa, drugą z najczęstszych – twarz.

Diagnostyka półpaśca u dzieci – jakie badania należy wykonać?

Rozpoznanie zwykle opiera się na obrazie klinicznym i nie wymaga dodatkowych badań. Oznaczenie przeciwciał anty-VZV zaleca się jedynie wtedy, gdy historia szczepień pacjenta przeciwko ospie wietrznej jest nieznana bądź obraz kliniczny jest niejasny (co zdarza się bardzo rzadko).

Analiza DNA metodą PCR płynu z pęcherzyków może pomóc w ustaleniu etiologii w nietypowych przypadkach u pacjentów seropozytywnych wobec VZV. Do rozróżnienia szczepów szczepionkowych wirusa od szczepów typu dzikiego również można zastosować metodę PCR, chociaż nie jest ona rutynowo dostępna.

Czy półpasiec u dzieci jest zaraźliwy?

Płyn w pęcherzykach ze zmian skórnych zawiera cząsteczki wirusa zdolne do wywoływania ospy, stąd tak – półpasiec jest zaraźliwy dla osób nieszczepionych, które nie zachorowały dotychczas na ospę. Zakaźność jest jednak mniejsza niż w przypadku zakażenia pierwotnego.

Uwaga: Ospa wietrzna nie jest „zwykłą” chorobą; przebieg trudno jednoznacznie przewidzieć nawet u osób zdrowych; potencjalne powikłania są rzadkie, lecz bardzo ciężkie. Pamiętaj o tym i jeśli Ty lub Twoje dziecko nie chorowaliście na ospę, zaszczepcie się.

Leczenie półpaśca u dzieci

W leczeniu, oprócz postępowania objawowego, zalecane są leki przeciwwirusowe takie jak acyklowir, famcyklowir, walacyklowir i brywudyna; ograniczają pojawianie się nowych zmian i przyspieszają gojenie.

Z uwagi na dostępność i cenę zdecydowanie najczęściej stosowane są doustne preparaty zawierające acyklowir. Należy go włączyć do 72 godzin od wystąpienia choroby; po tym czasie także można rozpocząć leczenie, szczególnie w przypadku:

• zajęcia twarzy lub szyi,
• obecności powikłań,
• ciężkiej postaci wysypki,
• współistnienia ciężkiej postaci atopowego zapalenia skóry.

Uwaga: Dzieci z obniżoną odpornością lub z poważnymi powikłaniami, takimi jak zajęcie oka, wymagają hospitalizacji i dożylnego podania leku.

Półpasiec u dzieci – powikłania

Do najczęstszych powikłań półpaśca należą:

• postać oczna (wiąże się z dużym ryzykiem utraty wzroku!),
• zespół Ramseya Hunta: jednostronne porażenie twarzy, ból ucha i zmiany skórne w obrębie małżowiny usznej lub przewodu słuchowego zewnętrznego,
• półpasiec krtani: występuje bardzo rzadko, obejmuje silny ból gardła i trudności w połykaniu, którym czasami towarzyszy gorączka i powiększenie węzłów chłonnych szyjnych,
• neuralgia popółpaścowa: ból utrzymujący się przez co najmniej trzy miesiące od przechorowania,
• zaburzenia w unaczynieniu mózgu: niedowłady, narastające upośledzenie zdolności poznawczych, drgawki; to rzadkie powikłanie występuje w bardzo różnym czasie po półpaścu,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
• lokalne osłabienie mięśni: pojawia się od 1 dnia do nawet 4 miesięcy po chorobie,
• zespół Guillaina-Barre: postępujące osłabienie mięśni, które może prowadzić do zgonu.

>> To może Cię zainteresować: Sepsa – poważne zagrożenie dla dziecka

Jak uchronić się przed półpaścem?

Najskuteczniejszą metodą profilaktyki są szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Podawane są 2 dawki szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni. Gdy doszło do kontaktu z osobą chorą na ospę wietrzną lub półpasiec pierwszą dawkę szczepionki można podać do 96 godzin po kontakcie, optymalnie do 72.

>> Przeczytaj też: Półpasiec i możliwości zapobiegania tej chorobie

Podsumowanie

Półpasiec to efekt reaktywacji zakażenia wywołanego przez wirusa ospy wietrznej. Zazwyczaj objawia się charakterystyczną wysypką po jednej stronie ciała. Choroba może dawać poważne powikłania, w tym prowadzić do utraty wzroku. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania jest szczepienie przeciwko ospie wietrznej.

---

Źródła

1. Kennedy PGE. The Spectrum of Neurological Manifestations of Varicella-Zoster Virus Reactivation. Viruses. 2023 Jul 30;15(8):1663. doi: 10.3390/v15081663. PMID: 37632006; PMCID: PMC10457770. (dostęp: 12.12.2024).
2. Pietrzak, Maja K. MD*; Pokorska-Śpiewak, Maria MD, PhD*,†. Shingles in Children. The Pediatric Infectious Disease Journal 43(8):p e275-e277, August 2024. | DOI: 10.1097/INF.0000000000004404 (dostęp: 12.12.2024).
3. Saguil A, Kane S, Mercado M, Lauters R. Herpes Zoster and Postherpetic Neuralgia: Prevention and Management. Am Fam Physician. 2017 Nov 15;96(10):656-663. PMID: 29431387. (dostęp: 12.12.2024).
4. Patil A, Goldust M, Wollina U. Herpes zoster: A Review of Clinical Manifestations and Management. Viruses. 2022 Jan 19;14(2):192. doi: 10.3390/v14020192. PMID: 35215786; PMCID: PMC8876683. (dostęp: 12.12.2024).