Polineuropatie – rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka

Polineuropatie to schorzenia układu nerwowego, które mogą znacząco wpływać na jakość życia pacjenta. Charakteryzują się uszkodzeniem wielu nerwów obwodowych, co prowadzi do różnorodnych objawów, takich jak drętwienie, osłabienie mięśni czy ból.

W artykule omówimy, czym jest polineuropatia, jakie są jej przyczyny i objawy, a także jakie badania warto wykonać, aby ją zdiagnozować. Dowiesz się również, jakie są metody leczenia oraz jak radzić sobie z chorobą na co dzień.

Spis treści:

1. Czym jest polineuropatia?
2. Jakie są objawy polineuropatii?
3. Rodzaje polineuropatii
4. Polineuropatia – badanie, które warto wykonać
5. Co to jest zespół Guillaina-Barrégo (GBS)?
6. Leczenie polineuropatii
7. Polineuropatia jak z nią żyć?
8. Polineuropatia – podsumowanie

Czym jest polineuropatia?

Polineuropatia to grupa schorzeń charakteryzujących się uszkodzeniem wielu nerwów obwodowych. Może mieć różne podłoże, np. autoimmunizacyjne. Uszkodzone nerwy przestają prawidłowo przewodzić impulsy, co prowadzi do szeregu objawów neurologicznych.

>> Warto przeczytać: Choroby autoimmunologiczne – czym są? Objawy, diagnostyka i leczenie

Jakie są objawy polineuropatii?

Objawy polineuropatii zależą od rodzaju i stopnia uszkodzenia nerwów. Do najczęstszych należą:

• drętwienie i mrowienie kończyn,
• osłabienie mięśni,
• zaburzenia czucia (np. brak reakcji na ból lub temperaturę),
• ból neuropatyczny,
• problemy z równowagą i koordynacją ruchową.

>> Przeczytaj też: Mrowienie i drętwienie lewej ręki – co oznacza i jak leczyć te objawy?

Rodzaje polineuropatii

Polineuropatie można podzielić według różnych kryteriów:

• ze względu na przyczynę, m.in.:
  • polineuropatia metaboliczna (np. cukrzycowa),
  • polineuropatia toksyczna (np. alkoholowa),
  • polineuropatia autoimmunizacyjna (np. zespół Guillaina-Barrégo (GBS), przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna (CIDP)).
• ze względu na dominujący objaw, m.in.:
  • polineuropatia czuciowa (zaburzenia czucia, mrowienie),
  • polineuropatia ruchowa (osłabienie mięśni),
  • polineuropatia mieszana (z objawami zarówno czuciowymi, jak i ruchowymi).

Polineuropatia – badanie, które warto wykonać

Aby zdiagnozować polineuropatię, lekarz może zlecić szereg badań, takich jak np. badanie przewodnictwa nerwowego (EMG/NCS), które ocenia funkcjonowanie nerwów i mięśni. Istotną rolę odgrywają również badania krwi – wykonuje się je w celu wykrycia niedoborów witamin, nieprawidłowego poziomu glukozy czy obecności specyficznych autoprzeciwciał.

W przypadku polineuropatii o podłożu autoimmunizacyjnym ważną rolę odgrywają przeciwciała przeciwko gangliozydom w klasie IgM oraz IgG, które można wykryć we krwi pacjenta.

Co to jest zespół Guillaina-Barrégo (GBS)?

GBS to autoimmunizacyjne schorzenie zapalne, prowadzące do ostrej neuropatii i postępującego osłabienia mięśni kończyn. W cięższych przypadkach może dojść do porażenia mięśni gładkich układu pokarmowego oraz układu oddechowego, co obserwuje się u 20–30% pacjentów.

Śmiertelność wynosi od 5% do 10% i najczęściej jest ona skutkiem niewydolności oddechowej. Choroba może wystąpić w każdym wieku, choć u dzieci diagnozowana jest rzadziej. Szacuje się, że zapadalność na GBS wynosi od 1 do 5 przypadków na 100 000 osób rocznie.

Jednym z kluczowych czynników ryzyka jest przebyta infekcja górnych dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego. Mechanizm ten jest prawdopodobnie związany z mimikrą molekularną – reakcja immunologiczna skierowana początkowo przeciwko patogenowi może krzyżowo oddziaływać na antygeny komórek nerwowych, prowadząc do ich uszkodzenia.

W diagnostyce zespołu Guillaina-Barrégo pomocne mogą być testy wykrywające autoprzeciwciała przeciwko gangliozydom, zwłaszcza w określonych wariantach choroby. Gangliozydy to glikolipidy obecne w błonach komórkowych neuronów, a ich uszkodzenie przez autoprzeciwciała prowadzi do zaburzeń przewodnictwa nerwowego.

Autoprzeciwciała najczęściej wykrywane w GBS to:

• przeciwciała anty-GM1 – często występują w wariancie aksonalnym GBS (AMAN, AMSAN),
• przeciwciała anty-GD1a, anty-GD1b, anty-GT1a – związane z cięższymi postaciami choroby i zajęciem nerwów czaszkowych,
• przeciwciała anty-GQ1b – charakterystyczne dla wariantu zespołu Millera-Fishera (MFS), który objawia się ataksją, oftalmoplegią i arefleksją.

Chociaż wykrycie tych przeciwciał nie jest niezbędne do postawienia diagnozy GBS, ich obecność może wspierać rozpoznanie i pomóc w różnicowaniu poszczególnych wariantów choroby. Warto wykonywać badania wieloparametrowe, które umożliwiają detekcję kilku autoprzeciwciał w trakcie jednego testu.

>> Przeczytaj też: Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa – co to jest? Objawy, przyczyny, badania, dziedziczenie 

Leczenie polineuropatii

Leczenie zależy od przyczyny choroby. W niektórych przypadkach możliwe jest zahamowanie postępu choroby, a nawet częściowa regeneracja nerwów. Stosuje się:

• farmakoterapię – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, witaminy,
• rehabilitację – ćwiczenia poprawiające sprawność ruchową,
• terapię nakierowaną na przyczynę polineuropatii – np. w przypadku GBS stosuje się leczenie immunomodulujące, tj. plazmaferezę oraz immunoglobuliny dożylne. Takie leczenie ma na celu zahamowanie nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego.

Polineuropatia – jak z nią żyć?

Życie z polineuropatią wymaga dostosowania codziennych nawyków i wprowadzenia odpowiednich metod radzenia sobie z objawami. Warto zwrócić uwagę na:

• zdrową dietę – bogatą w witaminy i składniki odżywcze,
• aktywność fizyczną – dostosowaną do możliwości pacjenta,
• unikanie czynników pogarszających stan nerwów, takich jak alkohol czy toksyny,
• wsparcie psychologiczne – radzenie sobie ze stresem i emocjonalnymi skutkami choroby.

Polineuropatia – podsumowanie

Polineuropatia to poważne schorzenie, które może znacząco wpłynąć na życie pacjenta. Wczesna diagnostyka (np. testy z krwi w kierunku przeciwciał antygangliozydowych) i odpowiednie leczenie mogą pomóc w złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia.

Jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania. Pamiętaj – szybka reakcja to klucz do skuteczniejszego leczenia!

Piśmiennictwo

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/guillain-barre-syndrome/symptoms-causes/syc-20362793 (dostęp 12.02.2025)
2. https://www.euroimmun.pl/neuropatie-u-pacjentow-z-chorobami-onkologicznymi/ (dostęp 12.02.2025)
3. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/165485,polineuropatie (dostęp 12.02.2025)
4. https://www.euroimmun.pl/cidp-screen-1-pomoc-w-diagnostyce-przewleklej-zapalnej-polineuropatii-demielinizacyjnej/ (dostęp 12.02.2025)