Pokrzywka to schorzenie, które dość często jest przyczyną wizyt w gabinecie dermatologa. Choroba ta może mieć wiele różnorodnych przyczyn, jednak w niektórych przypadkach ich ustalenie jest niemożliwe. Co to jest pokrzywka idiopatyczna i na czym polega jej leczenie? Co robić w przypadku wystąpienia przewlekłej pokrzywki idiopatycznej? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Co to jest pokrzywka idiopatyczna?
- Przyczyny pokrzywki idiopatycznej
- Objawy pokrzywki idiopatycznej
- Diagnostyka pokrzywki idiopatycznej
- Jak leczyć pokrzywkę idiopatyczną?
Co to jest pokrzywka idiopatyczna?
Pokrzywka idiopatyczna to taki rodzaj pokrzywki, w przypadku którego nie udało się znaleźć przyczyny pojawiania się zmian skórnych. Aby rozpoznać pokrzywkę idiopatyczną konieczne jest jednak wykonanie licznych badań diagnostycznych, które mają na celu wykluczenie znanych i możliwych przyczyn tego schorzenia. Pokrzywka idiopatyczna zaliczana jest do pokrzywek przewlekłych, a zgodnie z nomenklaturą dermatologiczną – do pokrzywek przewlekłych spontanicznych. Tego rodzaju pokrzywki cechują się czasem trwania powyżej 6 tygodni. Jeżeli objawy pokrzywki trwają krócej niż 6 tygodni, to wówczas mówi się o pokrzywce ostrej.
>> Przeczytaj też: Pokrzywka: objawy, przyczyny, rodzaje
Przyczyny pokrzywki idiopatycznej
Przyczyny pokrzywki idiopatycznej nie są łatwe do zidentyfikowania, tak jak w przypadku innych rodzajów pokrzywek. W etiopatogenezie tego stanu chorobowego pod uwagę bierze się takie czynniki jak:
- obecność autoprzeciwciał skierowanych przeciwko przeciwciałom klasy IgE,
- niealergiczne reakcje na pokarmy lub leki,
- obecność autoprzeciwciał IgE skierowanych przeciwko autoantygenom – a więc białkom ludzkiego organizmu, które zostają błędnie rozpoznawane jako antygeny i wzbudzają reakcje immunologiczne,
- stres i czynniki emocjonalne – u niektórych pacjentów związek między napięciem emocjonalnym, a wysiewem zmian pokrzywkowych jest ściśle skorelowany.
>> Przeczytaj także: Alergia IgE-zależna, czyli jaka?
Objawy pokrzywki idiopatycznej
Symptomy pokrzywki idiopatycznej nie różnią się istotnie od objawów związanych z innymi rodzajami tego schorzenia. Podstawowym wykwitem chorobym jest klasycznie bąbel pokrzywkowy, a więc zmiana obrzękowa, barwy różowe lub perłowej. Bąble pokrzywkowe są wyniosłe ponad poziom skóry, co oznacza że możemy je wyczuć podczas palpacyjnego badania skóry pacjenta. Bąble pokrzywkowe pojawiają się i znikają – w typowej sytuacji zmiany te nie utrzymują się na skórze dłużej, niż 24 godziny. Zmianom skórnym towarzyszy świąd, a czasami również pieczenie. Pokrzywka idiopatyczna może, choć nie musi być związana z obrzękiem naczynioruchowym, który manifestuje się obrzękiem w obrębie czerwieni wargowej, narządów płciowych i powiek.
>> Warto przeczytać: Pokrzywka u dziecka – jak ją rozpoznać i leczyć?
Diagnostyka pokrzywki idiopatycznej
Postawienie diagnozy pokrzywki idiopatycznej wymaga wykonania wielu badań diagnostycznych i niekiedy również testów alergicznych. W diagnostyce pokrzywki konieczne jest przede wszystkim wykonanie takich badań i procedur jak:
- morfologia krwi obwodowej wraz z rozmazem,
- oznaczenie stężenia CRP i OB – w celu stwierdzenia stanu zapalnego,
- wykonanie badania kału w kierunku pasożytów i G. lamblia,
- badanie w kierunku infekcji wywołanej przez Helicobacter pylori,
- oznaczenie przeciwciał anty-HCV oraz antygenu HbS,
- oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych,
- stężenie TSH, fT3, fT4 oraz oznaczenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG,
- wykonanie wymazu – między innymi z gardła, czy nosa, w celu identyfikacji ognisk zakażenia,
- badania USG jamy brzusznej,
- RTG klatki piersiowej.
W celu różnicowania pokrzywki idiopatycznej z takimi jednostkami chorobowymi jak na przykład pokrzywka naczyniowa, konieczne może być wykonanie biopsji skóry i badania histopatologicznego.
Jak leczyć pokrzywkę idiopatyczną?
Leczeniem pierwszego rzutu jest stosowanie leków antyhistaminowych (potocznie określanych mianem leków przeciwalergicznych). Do leków o tym działaniu należy na przykład rupatadyna, loratadyna, desloratadyna, czy bilastyna. Należy jednak mieć świadomość, że tylko około połowa pacjentów zareaguje na typowe dawki leków przeciwhistaminowych, a ich zwiększenie do czterokrotności dawki podstawowej pozwoli na sukces terapeutyczny u około 60-70% z nich. Terapią z wyboru jest stosowanie leków przeciwhistaminowych II generacji, które w porównaniu do I generacji cechują się mniejszym nasileniem działań niepożądanych.
W przypadku nieskuteczności leków antyhistaminowych, drugim etapem leczenia jest terapia z wykorzystaniem leku immunosupresyjnego – cyklosporyny. Takie leczenie powinno być prowadzone pod opieką specjalisty. W trakcie stosowania cyklosporyny konieczne jest bowiem regularne wykonywanie badań laboratoryjnych, w tym oznaczania stężenia kreatyniny. Kolejną opcją terapeutyczną jest omalizumab, czyli przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko immunoglobulinie klasy IgE. Warto zaznaczyć, że zarówno omalizumab, jak i cyklosporyna mogą być stosowane łącznie z lekami antyhistaminowymi.
W zaostrzeniach pokrzywki idiopatycznej konieczne może być krótkotrwałe zastosowanie sterydoterapii ogólnej (a więc doustnej lub domięśniowej). W celu poprawy komfortu pacjenta do leczenia można również włączyć preparaty miejscowe, w tym glikokortykosteroidy w postaci kremów lub maści, preparaty chłodzące, a także emolienty.
Pokrzywka idiopatyczna to jedna z rodzajów pokrzywki przwlekłej, w której nie udało się zidentyfikować bezpośredniego czynnika odpowiedzialnego za wywoływanie objawów choroby. Należy podkreślić, że postawienie takiej diagnosty wynika szczegółowo przeprowadzonej diagnostyki. Leczenie pokrzywki idiopatycznej obejmuje stosowanie leków antyhistaminowych, często w zwiększonych dawkach. Możliwe opcje terapeutyczne opierają się również na przyjmowaniu cyklosporyny oraz omalizumabu.
Bibliografia
- Li L, Landon JE, Kim SC. Trendy w farmakologicznym leczeniu przewlekłej pokrzywki idiopatycznej w latach 2016 do 2020. Ann Alergia Astma Immunol. 2022 maj; 128(5):602-603,
- Maurer M, Weller K, Bindslev-Jensen C i wsp. Niezaspokojone potrzeby kliniczne w przewlekłej pokrzywce spontanicznej. Raport grupy zadaniowej GA2LEN. Alergia 2011; 66: 317–30,
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- J. Kruszewski, R. Nowicki i inni, Pokrzywki – rozpoznawanie i leczenie. Stanowisko Panelu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011.
