Podstawowe badania krwi – jak często wykonywać?

Badania krwi to jedno z najważniejszych narzędzi diagnostycznych, pozwalających na ocenę ogólnego stanu zdrowia oraz wczesne wykrywanie nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Ich regularne wykonywanie jest zalecane wszystkim osobom – bez względu na wiek i nawet wtedy, gdy nie występują żadne objawy chorobowe. Wiele chorób nie daje objawów w początkowym etapie rozwoju, jedynym sposobem ich zdiagnozowania są badania laboratoryjne lub obrazowe. Dowiedz się, jakie są podstawowe badania krwi dla kobiet i mężczyzn.

Spis treści:

1. Jakie badania krwi należy robić raz w roku?
2. Podstawowe informacje o badaniach krwi – które z nich należy wykonywać regularnie?
   • Morfologia krwi
   • Profil lipidowy (lipidogram)
   • Poziom glukozy we krwi (glikemia)
   • Poziom witaminy D
3. Nie tylko podstawowe badania krwi – które parametry również należy przebadać?

Jakie badania krwi należy robić raz w roku?

Podstawowe badania krwi, które należy wykonywać raz w roku to:

• morfologia krwi,
• poziom glukozy,
• lipidogram.

Rekomenduje się, aby rozszerzyć podstawowe badania krwi o:

• poziom witaminy D,
• poziom albuminy i kreatyniny,
• ALT i AST,
• poziom ferrytyny (kobiety obficie miesiączkujące, osoby regularnie oddające krew),
• wapń i fosforany (kobiety po 50. roku życia),
• antygen PSA (mężczyźni po 50. roku życia).

W dalszej części artykułu podstawowe badania krwi zostaną omówione bardziej szczegółowo, aby wskazać, jakie informacje można z nich uzyskać i dlaczego jest to tak istotne dla zdrowia.

Podstawowe informacje o badaniach krwi – które z nich należy wykonywać regularnie?

Krew jest źródłem wielu informacji o stanie zdrowia naszego organizmu. Analizując jej skład, można uzyskać cenne dane na temat funkcjonowania poszczególnych narządów oraz ogólnego stanu zdrowia.

Morfologia krwi

Morfologia to jedno z najczęściej wykonywanych badań krwi. Dostarcza szczegółowych informacji o krwinkach czerwonych, białych oraz płytkach krwi. Dzięki temu badaniu można wykryć anemię, infekcje, stany zapalne, odwodnienie oraz inne nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu.

W ramach profilaktyki zalecane jest wykonywanie morfologii krwi raz w roku – nawet gdy nie występują żadne objawy chorobowe.

Profil lipidowy (lipidogram)

Lipidogram to badanie, które ma duże znaczenie profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz chorób serca. Pozwala na ocenę stężenia różnych frakcji lipidów we krwi. W jego skład wchodzą:

• cholesterol całkowity,
• cholesterol LDL,
• cholesterol HDL,
• trójglicerydy
• cholesterol nie-HDL.

Osoby po 20. roku życia powinny wykonywać badanie profilu lipidowego co 5 lat. Jeżeli istnieje chociaż jeden czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, lipidogram należy powtarzać co roku lub z częstotliwością ustaloną indywidualnie przez lekarza.

Poziom glukozy we krwi (glikemia)

Regularne monitorowanie glikemii pozwala na wykrycie stanu przedcukrzycowego, cukrzycy typu 2 oraz hipoglikemii. Jest to podstawowe badanie krwi, które należy wykonywać co roku – nawet gdy nie występują objawy wskazujące na zaburzenia gospodarki węglowodanowej.

Poziom witaminy D

Witamina D odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu kostnego, wspomagając wchłanianie wapnia i fosforu, a także w wielu innych procesach fizjologicznych (m.in. wspomaga układ odpornościowy). Jej niedobór może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak osteoporoza, krzywica u dzieci, zwiększone ryzyko infekcji czy zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego.

W Polskim klimacie wiele osób cierpi na niedobór witaminy D, który często pozostaje nierozpoznany. Regularne oznaczanie jej poziomu pozwala na wczesne wykrycie deficytu i wdrożenie odpowiedniej suplementacji.

Rekomendowane jest, aby zawsze przed rozpoczęciem suplementacji witaminy D zbadać jej poziom we krwi. Pozwala to na precyzyjne dostosowanie dawki do indywidualnych potrzeb, a tym samym zapewnia skuteczność i bezpieczeństwo suplementacji.

Badanie kontrolne witaminy D należy wykonać po trzech miesiącach od rozpoczęcia suplementacji, a następnie wystarczy powtarzać je raz w roku. Można to robić wiosną (np. w kwietniu) – aby sprawdzić z jaki jest stan naszej witaminy D po zimowej suplementacji, lub jesienią (np. w październiku), aby skontrolować stan zapasów po zakończeniu lata.

Regularne wykonywanie badania witaminy D jest rekomendowane osobom z grupy ryzyka jej niedoboru. Są to m.in. seniorzy, kobiety w wieku okołomenopauzalnym, osoby z nadwagą lub niedowagą, osoby z obniżoną odpornością, osoby prowadzące siedzący tryb życia.

Nie tylko podstawowe badania krwi – które parametry również należy przebadać?

Aby kompleksowo monitorować stan zdrowia, oprócz podstawowych badań krwi należy:

• minimum raz w roku mierzyć ciśnienie krwi i masę ciała,
• raz na pół roku zgłosić się na przegląd stomatologiczny,
• raz w roku przeprowadzić kontrolę znamion,
• raz w roku badanie ogólne moczu,
• raz w roku badanie kału na krew utajoną (po 40. roku życia),
• wykonywać USG jamy brzusznej (raz na 3–5 lat, a po 50. roku życia raz na rok),
• raz na 5 lat wykonywać RTG klatki piersiowej (osoby palące co roku),
• raz na 5 lat wykonywać kolonoskopię (po 50. roku życia).

Kobiety powinny raz w roku zgłaszać się na badanie ginekologiczne, cytologię i mammografię, oraz co miesiąc wykonywać samobadanie piersi. Panom zalecane jest regularne samobadanie jąder (raz w miesiącu), badanie jąder przez lekarza (raz na 3 lata) oraz badanie proktologiczne (raz w roku po ukończeniu 50 lat).

Regularne badania krwi i inne testy diagnostyczne są niezbędnym elementem dbania o zdrowie. Przynajmniej raz w roku należy wykonać morfologię krwi, lipidogram oraz oznaczyć poziom glukozy. Nie można zapomnieć także o innych elementach profilaktyki, jak chociażby badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej, samobadanie piersi czy samobadanie jąder.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/w-praktyce/pierwszy-kontakt/136164,zeby-nie-zachorowac (dostęp 22.10.2024)
2. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99884,morfologia-krwi-przygotowanie-wyniki-wskazania (dostęp 22.10.2024)
3. K.J. Filipiak, M. Sokólski, Lipidogram — interpretacja, pożądane normy lipidogramu w różnych grupach pacjentów,
4. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/103910,odczyn-biernackiego-ob-szybkosc-opadania-krwinek-czerwonych (dostęp 22.10.2024)
5. O. Kaczmarczyk, Krew w stolcu – diagnostyka przewlekłego krwawienia do przewodu pokarmowego, Medycyna po Dyplomie 2023