Jednym z parametrów badanych w ogólnym badaniu moczu jest pH moczu. Może on dostarczyć bardzo ważnych informacji o stanie organizmu. Jego wartość zależy od diety i procesów metabolicznych. Nieprawidłowości mogą też wynikać z obecności bakterii lub innych zaburzeń wymagających bardziej szczegółowej diagnostyki i leczenia. Dowiedz się, jakie jest prawidłowe pH moczu i kiedy skonsultować się z lekarzem.
Spis treści:
- Co to jest pH moczu?
- Zasadowe, obojętne czy kwaśne: jakie powinno być pH moczu?
- Podwyższone pH moczu: co może oznaczać?
- Niskie pH moczu: z czym może się wiązać?
- Jak obniżyć lub podwyższyć pH moczu?
Co to jest pH moczu?
Odczyn pH moczu określa jego kwasowość lub zasadowość. Jest to jeden z obowiązkowych parametrów fizykochemicznych analizowanych w badaniu ogólnym moczu. Odzwierciedla wydalanie jonów wodorowych H+ pochodzących z katabolizmu białek.
| Warto wiedzieć Skala pH jest miarą kwasowości i zasadowości wodnych roztworów związków chemicznych. Przyjmuje wartości od 0 do 14. pH 7 oznacza roztwór neutralny. Im mniejsza wartość, tym jest on bardziej kwaśny, a im większa – zasadowy. |
Odczyn pH moczu jest ściśle związany z funkcjonowaniem nerek, które odpowiadają za regulację równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Wartość pH może zmieniać się w zależności od diety, stylu życia, aktywności fizycznej czy stanu zdrowia.
Kiedy sprawdza się pH moczu?
Badaniem, które pozwala na sprawdzenie pH moczu jest badanie ogólne moczu. Polega ono na ocenie cech fizycznych i biochemicznych próbki moczu oraz potwierdzeniu lub wykluczeniu obecności różnego rodzaju substancji.
Badanie ogólne moczu jest jednym z najczęściej wykonywanych testów laboratoryjnych. Wykonuje się go profilaktycznie lub w diagnostyce m.in. zakażeń układu moczowego, kamicy dróg moczowych, chorób nerek, cukrzycy czy chorób układowych.
Aby ocenić pH moczu w badaniu ogólnym moczu przeprowadza się test paskowy.
Czy można sprawdzić pH moczu w domu?
Oceny pH moczu można dokonać samodzielnie w domu przy pomocy pasków lakmusowych dostępnych w aptekach. Są one pokryte specjalnymi reagentami, które zmieniają kolor w zależności od wartości pH.
Należy jednak pamiętać, że sprawdzanie pH moczu w domu nie ma wartości diagnostycznej. Jednorazowy pomiar jest niewystarczający. Ponadto może dochodzić do błędów podczas badania, skutkujących fałszywym wynikiem pH. Jedynym wiarygodnym testem jest badanie ogólne moczu przeprowadzone w laboratorium, które ocenia jednocześnie inne parametry, dając szerszy kontekst.
Wynik badania ogólnego moczu (w tym odczynu pH moczu) powinien być zawsze oceniony przez lekarza. Na podstawie uzyskanych parametrów i obrazu klinicznego specjalista decyduje o rozszerzeniu diagnostyki i/lub wdrożeniu działań terapeutycznych.
Zasadowe, obojętne czy kwaśne: jakie powinno być pH moczu?
Za pH moczu w normie u osób dorosłych przyjmuje się wartości referencyjne 5,0-7,5. Oznacza to, że może być od lekko kwaśnego po lekko zasadowy. Najczęściej pH moczu utrzymuje się w przedziale 6,0-6,5. Wartość ta może różnić się w zależności od diety, stylu życia czy stanu zdrowia.
Podwyższone pH moczu: co może oznaczać?
Podwyższone pH moczu oznacza, że jest on bardziej zasadowy. Jest to spotykane m.in. u osób stosujących dietę wegetariańską lub ubogobiałkową. Innymi przyczynami mogą być m.in. zakażenia bakteriami ureazododatnimi (np. Proteus mirabilis), hiperkaliemia (nadmiar potasu) czy zaburzenia czynności cewek nerkowych.
Czy zasadowe pH moczu jest groźne dla zdrowia?
Podwyższone pH moczu nie zawsze oznacza problem zdrowotny. Jeżeli jednak utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu inne objawy (np. ból lub pieczenie podczas oddawania moczu), wymaga konsultacji z lekarzem i dalszej diagnostyki.
Należy pamiętać, że zasadowe pH moczu sprzyja powstawaniu kamieni fosforanowo-wapniowych i struwitowych, co prowadzi do rozwoju kamicy nerkowej.
>> Zobacz także: Kamica układu moczowego – przyczyny, rodzaje, objawy, zalecenia dietetyczne
Niskie pH moczu: z czym może się wiązać?
Niskie pH moczu oznacza, że ma on odczyn kwaśny. Lekko kwaśny odczyn moczu wpływa hamująco na rozwój drobnoustrojów, ponieważ wówczas nie mają odpowiednich warunków do bytowania.
Na niskie pH moczu mogą mieć wpływ także:
- dieta bogatobiałkowa (obfitująca w mięso),
- intensywny wysiłek fizyczny,
- spożywanie alkoholu,
- hipokaliemia (niedobór potasu),
- gorączka,
- choroby nerek,
- kwasica metaboliczna (np. w przebiegu cukrzycy typu 1),
- choroby metaboliczne.
Czy kwaśne pH moczu może być groźne dla zdrowia?
Podobnie jak podwyższone, niskie pH moczu nie musi być sygnałem świadczącym o nieprawidłowościach. Jednak wynik badania ogólnego moczu zawsze należy skonsultować z lekarzem – szczególnie gdy stwierdzono odchylenia od normy innych parametrów lub obecne są objawy wskazujące np. na chorobę nerek lub chorobę metaboliczną.
Niskie pH moczu sprzyja wytrącaniu się kryształów z kwasu moczowego oraz powstawaniu kamieni cystynowych, co prowadzi do rozwoju kamicy nerkowej.
Jak obniżyć lub podwyższyć pH moczu?
Ważne jest ustalenie przyczyny zmiany pH moczu. Jeżeli odpowiada za nią infekcja lub choroba, konieczne jest podjęcie właściwego leczenia pod okiem lekarza.
Ponieważ zbyt kwaśne lub zbyt zasadowe pH moczu sprzyja wytrącaniu się kamieni moczowych, warto przyjrzeć się swojej diecie i stylowi życia. Ważne jest także spożywanie minimum 2 litrów płynów na dobę.
>> Zobacz także: Kolor moczu – co oznacza i kiedy zwiastuje problemy ze zdrowiem? Jakie badania wykonać?
Wpływ na pH moczu ma dieta, styl życia oraz ogólny stan zdrowia. Parametr ten można zbadać, zgłaszając się na badanie ogólne moczu. Jego wykonywanie jest wskazane nie tylko, gdy obecne są objawy, ale także w celach profilaktycznych.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- D. Miszewska-Szyszkowska, M. Durlik, Najczęstsze błędy w interpretacji wyników badania ogólnego moczu, Medycyna po Dyplomie 11/2012
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51970,ogolne-badanie-moczu (dostęp 18.11.2024)
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/mocz-jak-powstaje-kiedy-zrobic-badanie-i-jak-sie-przygotowac/ (dostęp 18.11.2024)
- M. Ossowski i in., Ocena właściwości bakteriobójczych moczu ludzkiego wobec ziarniaków z rodzaju Staphylococcus, Nauki Przyrodnicze i Medyczne: Najnowsze Doniesienia Dotyczące Nauk Medycznych i Biotechnologicznych, Instytut Promocji Kultury i Nauki Dr Jerzy Bednarski, Lublin 2018
