pH krwi to jeden z parametrów służących do oceny równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Nieprawidłowa wartość może być oznaką poważnych problemów zdrowotnych, które wymagają niezwłocznej interwencji lekarskiej. Dowiedz się, czym jest pH krwi, jakie są jego normy oraz jak przebiega badanie.
Spis treści:
- Co to jest pH krwi?
- Jakie jest prawidłowe pH krwi?
- Jak zbadać pH krwi?
- Badanie pH krwi – jak interpretować wynik?
Co to jest pH krwi?
pH krwi to miara kwasowości lub zasadowości krwi.Odczyn pH przedstawiany jest na skali od 0 do 14. Wartość 7 uznaje się za neutralną. Poniżej tej wartości odczyn jest kwaśny, a powyżej – zasadowy.
| pH krwi zależy od stosunku między stężeniem zasad (głównie wodorowęglanu HCO3−), które zwiększają pH, a kwasów (głównie kwasu węglowego powstającego z dwutlenku węgla i wody), które obniżają pH. |
W utrzymaniu stałego i optymalnego pH krwi biorą udział głównie:
- układy buforowe krwi i tkanek,
- nerki,
- płuca.
Utrzymanie prawidłowego pH krwi jest bardzo istotne dla funkcjonowania organizmu, ponieważ enzymy, procesy metaboliczne i transport tlenu zależą między innymi od równowagi kwasowo-zasadowej. Nawet niewielkie odchylenia od normy mogą prowadzić do zaburzeń pracy narządów wewnętrznych.
Jakie jest prawidłowe pH krwi?
Norma pH krwi pobranej z tętnicy wynosi 7,35–7,45. Taka wartość pozwala na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Jeżeli ocenie zostanie poddana krew żylna lub włośniczkowa, odczyn pH może być nieco inny.
Jak zbadać pH krwi?
Ocenę pH krwi umożliwia badanie gazometryczne krwi. Najczęściej wykonuje się je z krwi tętniczej. Niekiedy dopuszczalne jest użycie arterializowanej krwi włośniczkowej (z opuszki palca) lub żylnej. Jednak dla uzyskania rzetelnych wyników rekomendowane jest pobranie krwi z tętnicy.
Gazometria krwi jest wykonywana w diagnostyce i monitorowaniu leczenia niewydolności oddechowej lub zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Oprócz pH krwi oceniane są także inne parametry:
- ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla,
- ciśnienie parcjalne tlenu,
- wysycenie hemoglobiny tlenem,
- stężenie wodorowęglanów,
- nadmiar zasad,
- całkowitą zawartość dwutlenku węgla w osoczu.
Gazometria krwi tętniczej wykonywana jest w warunkach szpitalnych.
Badanie pH krwi – jak interpretować wynik?
Wynik badania gazometrycznego, podczas którego oceniane jest pH krwi, powinien być zawsze zinterpretowany przez lekarza. Wszelkie odstępstwa od normy wymagają dalszej diagnostyki oraz postępowania terapeutycznego dopasowanego indywidualnie do danego przypadku.
Obniżone pH krwi
Obniżenie pH krwi poniżej wartości 7,35 oznacza kwasicę. Kwasicę dzielimy na oddechową, nieoddechową oraz mieszaną.
W przebiegu kwasicy oddechowej do obniżenia pH krwi dochodzi na skutek wzrostu ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla. Przyczyną mogą być m.in. niewydolność serca, choroby płuc i opłucnej, choroby neurologiczne prowadzące do porażenia nerwów ruchowych (np. miastenia,), niedrożność dróg oddechowych, uszkodzenie nerwowej regulacji oddychania.
W przypadku kwasicy nieoddechowej obniżone pH krwi jest związane ze zmniejszeniem stężenia HCO3−. Wśród przyczyn tego stanu można wymienić m.in. cukrzycę, nadczynność przytarczyc, zatrucie metanolem, alkoholizm, przewlekłe biegunki czy kwasice cewkowe.
W kwasicy mieszanej dochodzi do obniżenia pH krwi przy jednoczesnym wzroście ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla i zmniejszeniu stężenia HCO3−. Oznacza to, że są to zmiany w równowadze kwasowo-zasadowej są uwarunkowane zarówno oddechowo, jak i nieoddechowo.
>> Zobacz także: Kwasica mleczanowa – co to jest, objawy, przyczyny, badania i leczenie
Wysokie pH krwi
Podwyższone pH krwi powyżej 7,45 oznacza zasadowicę. Jak w przypadku kwasicy, zasadowica również może być spowodowana zaburzeniami metabolicznymi lub oddechowymi.
W zasadowicy metabolicznej dochodzi do wzrostu pH krwi na skutek wzrostu ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla i stężenia HCO3− lub utraty kationów H+. Wśród przyczyn można wymienić m.in. przedłużające się wymioty, stosowanie diuretyków, hipowolemię, hipokaliemię, nadmierną podaż substancji alkalizujących.
W zasadowicy oddechowej dochodzi do wzrostu pH krwi i spadku ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, natomiast HCO3− może być prawidłowe lub obniżone. Przyczyną jest m.in. hiperwentylacja (np. w sytuacji stresowej), gorączka, zatrucie toksynami, choroby wątroby.
>> Zobacz także: Kwasica ketonowa (cukrzycowa) – co to jest i jakie daje objawy? Przyczyny, badania, leczenie
pH krwi jest istotnym wskaźnikiem równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, który może ujawnić obecność poważnych zaburzeń metabolicznych lub oddechowych. Prawidłowa wartość wynosi 7,35–7,45. Każde odchylenie od normy wymaga szczegółowej diagnostyki i szybkiej interwencji medycznej. Badanie pH krwi wykonywane jest w ramach gazometrii krwi.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.IV.24.5.3. (dostęp 18.11.2024)
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.2. (dostęp 18.11.2024)
- B. Łoniewska, Ostre zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, Stany nagłe. Neonatologia, Medical Tribune Polska 2019
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/54225,gazometria (dostęp 18.11.2024)
- B.K. Budziszewska, Zaburzenia metaboliczne i wodno-elektrolitowe u pacjentów z hematologicznymi chorobami nowotworowymi, Varia Medica 2018, t. 2, nr 3, s. 201–215
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.2.3. (dostęp 19.11.2024)
