Padaczka, znana również jako epilepsja, to przewlekłe zaburzenie neurologiczne, które dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Schorzenie to jest wynikiem nieprawidłowych wyładowań elektrycznych w mózgu, prowadzących do powtarzających się napadów padaczkowych. W przypadku dzieci padaczka stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne – jej objawy mogą być subtelne, a przyczyny zróżnicowane. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie nie tylko poprawiają jakość życia dziecka, ale także wspierają jego prawidłowy rozwój. Jak rozpoznać tę chorobę, co ją powoduje i jakie kroki podjąć, by skutecznie jej przeciwdziałać? Na te kluczowe pytania odpowiadamy w poniższym artykule.
Spis treści:
- Padaczka u dzieci – co to za choroba?
- Padaczka u dzieci – objawy epilepsji dziecięcej
- Przyczyny padaczki u dzieci
- Rodzaje padaczki dziecięcej
- Padaczka u dzieci – jakie badania wykonać?
- Padaczka u dziecka – jak reagować podczas ataku?
- Czy padaczka u dzieci jest uleczalna? Przebieg leczenia epilepsji u dziecka
Padaczka u dzieci – co to za choroba?
Padaczka to zaburzenie neurologiczne, które objawia się powtarzającymi napadami padaczkowymi. W wyniku nadmiernej, chaotycznej aktywności elektrycznej neuronów w mózgu dochodzi do zaburzenia normalnego funkcjonowania organizmu. Napady mogą mieć różną intensywność i objawy, w zależności od rodzaju padaczki. W przypadku dzieci przyjmują różnorodne formy, od krótkich epizodów nieobecności (tzw. petit mal), przez złożone napady częściowe, po uogólnione napady toniczno-kloniczne.
Często padaczka u dzieci nie jest chorobą jednostkową, lecz objawem innych zaburzeń lub chorób. Może mieć podłoże genetyczne, metaboliczne, strukturalne lub idiopatyczne. Szacuje się, że około 4-10 na 1000 dzieci cierpi na padaczkę, co czyni ją jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych w tej grupie wiekowej.
>> Przeczytaj także: Padaczka (epilepsja) – rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Padaczka u dzieci – objawy epilepsji dziecięcej
Objawy padaczki u dzieci mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od rodzaju napadów oraz lokalizacji patologicznej aktywności w mózgu. Do najczęstszych objawów należą:
- utrata świadomości – dziecko może nagle stracić kontakt z otoczeniem, co może objawiać się zamieraniem, brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne lub nieświadomymi ruchami.
- drgawki i skurcze mięśni – najczęściej obejmujące kończyny, ale mogą także występować w innych częściach ciała.
- ruchy mimowolne – dziecko może wykonywać powtarzające się, niekontrolowane ruchy, np. trzepotanie rąk, mruganie oczami czy gryzienie języka.
- zmiany w zachowaniu – napady mogą powodować nagłe zmiany w zachowaniu, takie jak dezorientacja, agresja, lęk lub euforia.
- zaburzenia sensoryczne – dziecko może doświadczać nieprzyjemnych doznań, takich jak mroczki przed oczami, dziwne zapachy, dźwięki czy smaki.
Objawy mogą być subtelne (zwłaszcza u młodszych dzieci), a napady krótkie i niezauważone przez otoczenie.
Przyczyny padaczki u dzieci
Do najczęstszy przyczyn padaczki dziecięcej należą:
- czynniki genetyczne – mutacje w genach odpowiedzialnych za funkcjonowanie kanałów jonowych i receptorów neuronalnych mogą prowadzić do zaburzeń aktywności mózgu.
- choroby metaboliczne – takie jak fenyloketonuria czy inne zaburzenia przemiany materii.
- uszkodzenia mózgu – takie jak niedotlenienie okołoporodowe, urazy głowy, infekcje mózgu (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu).
- wady rozwojowe układu nerwowego – np. malformacje korowe, które wpływają na prawidłowy rozwój neuronów.
W wielu przypadkach przyczyna padaczki pozostaje nieznana, mimo dokładnych badań. Takie przypadki określane są jako idiopatyczne.
Rodzaje padaczki dziecięcej
Wyróżnia się następujące rodzaje padaczki u dzieci:
- Padaczka idiopatyczna, której jedną z najczęstszych form jest padaczka rolandyczna, występująca u dzieci w wieku przedszkolnym. Objawia się głównie napadami, które obejmują twarz i język. Często ustępuje samoistnie w okresie dojrzewania.
- Padaczka z napadami ogniskowymi – rodzaj padaczki, w którym napady zaczynają się w jednym miejscu w mózgu i mogą rozprzestrzeniać się na inne obszary. Napady ogniskowe mogą obejmować drgawki i skurcze mięśni w jednej części ciała oraz zaburzenia sensoryczne.
- Padaczka miokloniczna – charakteryzuje się nagłymi, krótkotrwałymi skurczami mięśni, które mogą obejmować całe ciało lub jedynie jego część.
- Zespół Dravet – ciężka forma padaczki, która pojawia się zwykle w pierwszym roku życia. Napady są trudne do opanowania, a dzieci często doświadczają opóźnień w rozwoju oraz innych trudności neurologicznych. Zwykle jest to wynik mutacji w genie SCN1A.
- Padaczka noworodkowa – występuje w pierwszych dniach życia i może być związana z zaburzeniami strukturalnymi mózgu, infekcjami lub problemami metabolicznymi. Wymaga szybkiego leczenia, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji neurologicznych.
- Padaczka dziecięca związana z zespołem Westa – zespół padaczkowy, który pojawia się u niemowląt w wieku 3-12 miesięcy. Charakteryzuje się napadami o charakterze krótkotrwałych skurczów ciała (tzw. napadami infantylnymi) oraz opóźnieniem rozwoju. Może być związana z zaburzeniami genetycznymi lub metabolicznymi.
- Padaczka z napadami toniczno-klonicznymi (grand mal) – w tym typie padaczki napady obejmują zarówno fazę tonicznej sztywności ciała, jak i klonicznych, rytmicznych skurczów. Jest to klasyczny rodzaj padaczki, który może obejmować utratę świadomości i często pojawia się w różnych formach padaczki u dzieci.
- Zespół Lennoxa-Gasta – ciężka forma padaczki, która pojawia się u dzieci między 1. a 8. rokiem życia. Charakteryzuje się napadami różnych typów, w tym toniczno-klonicznymi, a także opóźnieniem rozwoju psychoruchowego. Wymaga intensywnego leczenia.
Padaczka u dzieci – jakie badania wykonać?
W diagnostyce padaczki u dzieci kluczowe są badania, które pozwalają określić przyczynę napadów. W praktyce diagnostycznej wykonuje się:
- elektroencefalogram (EEG) rejestruje aktywność elektryczną mózgu, co pomaga w wykryciu zmian charakterystycznych dla padaczki,
- rezonans magnetyczny (MRI) dostarcza szczegółowych obrazów mózgu, umożliwiając wykrycie ewentualnych zmian strukturalnych, takich jak guzy czy uszkodzenia,
- tomografię komputerowa (CT) stosowaną w nagłych przypadkach, gdy podejrzewa się urazy mózgu,
- badania laboratoryjne sprawdzające poziom elektrolitów, glukozy czy witamin, które mogą wpływać na napady,
- badanie neurologiczne oceniające stan układu nerwowego dziecka, w tym odruchów, koordynacji i innych funkcji neurologicznych.
Jeśli podejrzewa się podłoże genetyczne, wykonuje się badania wykrywające mutacje odpowiedzialne za dziedziczne formy padaczki.
>> Przeczytaj także: Sekwencjonowanie egzomu
Padaczka u dziecka – jak reagować podczas ataku?
Podczas napadu padaczkowego niezwykle ważne jest zachowanie spokoju i skupienie się na zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa. Po zauważeniu pierwszych oznak ataku, należy delikatnie ułożyć dziecko na lewym boku, aby zapobiec zadławieniu się śliną lub wymiocinami. Koniecznym jest usunięcie z otoczenia wszystkich twardych i ostrych przedmiotów, które mogłyby spowodować uraz. Warto pamiętać, że nie wolno wkładać niczego do ust dziecka ani próbować na siłę powstrzymywać jego ruchów, gdyż może to prowadzić do dodatkowych obrażeń.
Napad zazwyczaj trwa kilka minut. Jeśli jednak epizod przedłuża się powyżej pięciu minut lub dziecko nie odzyskuje przytomności po zakończeniu napadu, konieczne jest niezwłoczne wezwanie pogotowia. Po zakończeniu napadu dziecko może być zdezorientowane i osłabione.
Czy padaczka u dzieci jest uleczalna? Przebieg leczenia epilepsji u dziecka
Leczenie padaczki u dzieci zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna, rodzaj napadów oraz ogólny stan zdrowia dziecka. W większości przypadków podstawą terapii są leki przeciwpadaczkowe, które pomagają kontrolować napady. Dobór odpowiedniego leku wymaga indywidualnego podejścia, a czasami konieczna jest zmiana lub modyfikacja terapii w zależności od reakcji organizmu dziecka.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy napady są trudne do kontrolowania, po konsultacji lekarskiej stosuje się alternatywne metody leczenia, takie jak dieta ketogenna. Jest to specjalistyczna dieta wysokotłuszczowa, która w określonych sytuacjach może znacząco zmniejszyć częstotliwość napadów. W przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne możliwe jest także zastosowanie metod chirurgicznych, takich jak resekcja obszaru mózgu odpowiedzialnego za napady, lub wszczepienie urządzenia do stymulacji nerwu błędnego (VNS).
Rokowania w padaczce dziecięcej są różnorodne. U wielu dzieci, zwłaszcza przy wczesnym rozpoznaniu i odpowiedniej terapii, udaje się osiągnąć pełną remisję napadów. W niektórych przypadkach choroba ustępuje samoistnie wraz z wiekiem, co jest typowe dla łagodniejszych form padaczki, takich jak padaczka rolandyczna.
Padaczka u dzieci to złożona choroba, która wymaga kompleksowego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie, które pozwalają na minimalizowanie wpływu napadów na życie dziecka oraz jego rozwój. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym i terapeutycznym wiele dzieci z padaczką może prowadzić normalne, aktywne życie.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-neurologiczne/138834,padaczka-u-dziecka
- https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/epilepsy/seizures-and-epilepsy-in-children
- Minardi C., Minacapelli R. Valastro P. et al. Epilepsy in Children: From Diagnosis to Treatment with Focus on Emergency. J Clin Med. 2019 Jan 2;8(1):39.
- Gogou M., Cross JH. Seizures and Epilepsy in Childhood. Continuum (Minneap Minn). 2022 Apr 1;28(2):428-456.
