Czy zauważyłeś, że Twój paznokieć zaczyna oddzielać się od łożyska? To może być onycholiza, czyli zjawisko które polega na oddzieleniu się płytki paznokciowej od znajdującego się pod nią łożyska. Zmiany te choć często bagatelizowane, mogą sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne lub prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Onycholiza objawia się zmianami w wyglądzie paznokcia, które mogą wpływać nie tylko na aspekt estetyczny, ale także na komfort życia codziennego. Dowiedz się, jak rozpoznać onycholizę, jakie są jej przyczyny oraz jak skutecznie ją leczyć.
Spis treści:
- Co to jest onycholiza?
- Onycholiza a grzybica
- Przyczyny onycholizy
- Diagnostyka onycholizy
- Leczenie onycholizy
Co to jest onycholiza?
Onycholiza to częściowe oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska. Proces ten zwykle rozpoczyna się od wolnego brzegu paznokcia i postępuje w kierunku jego nasady. Chociaż onycholiza najczęściej dotyczy paznokci dłoni, może również występować na paznokciach stóp.
Onycholiza może dotyczyć obu płci, wszystkich grup wiekowych i ras, ale najczęściej występuje u dorosłych kobiet.
Onycholiza paznokcia – jak wygląda?
Z klinicznego punktu widzenia onycholiza objawia się zmianą zabarwienia paznokcia, w miejscu, gdzie dochodzi do utraty integralności pomiędzy łożyskiem, a płytką paznokciową – w tym miejscu płytka przyjmuje typowo białawe lub żółtawe zabarwienie. W miejscach odwarstwienia płytka staje się przezroczysta, a granica między zdrową a zmienioną tkanką jest wyraźnie widoczna. Paznokieć często wygląda na pogrubiony i zniekształcony, staje się kruchy i łamliwy. W przypadku ostrej onycholizy może wystąpić krwotok podpaznokciowy (ma to miejsce dość często w onycholizie pourazowej) oraz niekiedy bolesność – w przypadku towarzyszącego zmianom stanu zapalnego.
Onycholiza a grzybica
Onycholiza bywa często mylona z grzybicą paznokci (onychomikozą), ale są to różne schorzenia. W przypadku grzybicy paznokieć jest zwykle bardziej matowy i kruchy, podczas gdy w onycholizie głównym objawem jest odklejanie się płytki.
Warto pamiętać że przewlekła onycholiza może sprzyjać rozwojowi infekcji grzybiczych paznokci, dlatego tak ważna jest jej prawidłowa diagnostyka.
>> Przeczytaj także: Łamliwe, rozdwajające się i kruche paznokcie. Stan paznokci a zdrowie.
Przyczyny onycholizy
Przyczyny onycholizy są zróżnicowane i mogą mieć charakter mechaniczny, chemiczny, dermatologiczny lub ogólnoustrojowy. Do najczęstszych należą:
- Czynniki mechaniczne – naciśnięcie, uderzenie lub uszkodzenie paznokcia może prowadzić do oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska;
- Czynniki chemiczne – nadmierne stosowanie lakierów do paznokci, zmywaczy i detergentów,
- Choroby skóry;
- Infekcje płytki paznokciowej – bakteryjne (np. Pseudomonas aeruginosa) oraz grzybicze,
- Choroby ogólnoustrojowe – nadczynność tarczycy, cukrzyca, niedokrwistość;
- Leki – niektóre antybiotyki, czy leki stosowane w przebiegu chemioterapii;
- Niewłaściwa higiena i pielęgnacja paznokci – zbyt częste moczenie paznokci, nadmierne przycinanie lub niewłaściwe szlifowanie paznokci;
- Zaburzenia krążenia – problemy z krążeniem obwodowym mogą prowadzić do pogorszenia stanu paznokci;
- Niedobory żywieniowe – niedobór witamin i mikroelementów, zwłaszcza cynku czy witamin z grupy B, może osłabić strukturę paznokci.
Warto mieć świadomość, że onycholiza może również wpisywać się w obraz kliniczny niektórych schorzeń dermatologicznych, w tym między innymi:
- łuszczycy pospolitej,
- liszaja płaskiego,
- łysienia plackowatego,
- pęcherzowego oddzielania się naskórka,
- toksycznej nekrolizy naskórka,
- pęcherzycy zwykłej.
Co więcej, onycholiza może towarzyszyć erytrodermii. Erytrodermia to stan dermatologiczny, cechujący się zajęciem przez zmiany rumieniowo-złuszczające ponad 90% powierzchni skóry. Erytrodermia może wystąpić w przebiegu takich dermatoz jak łuszczyca pospolita, chłoniaki skóry, atopowe zapalenie skóry, czy pęcherzyca liściasta. Należy wyraźnie podkreślić, że erytrodermia niewiadomego pochodzenia wymaga wyjaśnienia jej przyczyny oraz wykluczenia obecności choroby nowotworowej.
Zastanawiasz się czy kondycja Twoich włosów, skóry i paznokci może być wynikiem niedoborów minerałów? Sprawdź szczegóły badania Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie.
Diagnostyka onycholizy
Diagnostyka onycholizy opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie chorobowym oraz wnikliwym badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez lekarza dermatologa. W razie potrzeby mogą być wykonane dodatkowe badania i procedury, w tym przede wszystkim:
- badanie mykologiczne – czyli tak zwane zeskrobiny z paznokci, celem badania jest wykluczenie grzybicy,
- biopsję skóry – jeżeli onycholizie towarzyszą nieokreślone zmiany skórne, to warto wykonać wycinek skóry i badanie histopatologiczne, ponieważ może okazać się, że onycholiza jest tylko jednym z objawów i towarzyszy liszajowi płaskiemu lub innej dermatozie,
- badanie USG Doppler (żylny i tętniczy) – pozwala na ocenę krążenia obwodowego w obrębie kończyn dolnych i ewentualne zdiagnozowanie zaburzeń naczyniowych,
- onychoskopię – a więc dermatoskopię wykonaną w obrębie płytki paznokciowej.
Onycholiza wymaga również wykonania pewnych badań laboratoryjnych, które mogą wskazać na jej przyczynę. W diagnostyce onycholizy warto wykonać oznaczenie:
- stężenia glukozy na czczo – w celu wykluczenia cukrzycy,
- morfologii krwi obwodowej – w poszukiwaniu niedokrwistości,
- stężenia ferrytyny – w celu określenia rezerw żelaza w organizmie,
- panelu tarczycowego (stężenie TSH, fT3, fT4) – w celu wykluczenia schorzeń tarczycy.
W niektórych przypadkach onycholiza może towarzyszyć schorzeniom reumatologicznym. Przy takim podejrzeniu warto wykonać podstawowe badania w kierunku schorzeń tkanki łącznej, w tym na przykład oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych.
Leczenie onycholizy
Należy pamiętać, że odwarstwiona część paznokcia nie przyrośnie ponownie do łożyska. Celem leczenia jest więc zadbanie o to, aby nowo rosnący paznokieć nie oddzielał się dalej od macierzy.
Ogólne środki lecznicze obejmują:
– Regularne przycinanie uszkodzonego paznokcia, utrzymywanie go w krótkiej długości, aby uniknąć dalszych urazów.
– Unikanie czynności, które mogą prowadzić do kolejnych uszkodzeń paznokcia i łożyska paznokciowego, np. chodzenie/bieganie w zbyt ciasnym obuwiu.
– Ograniczenie stosowania lakierów do paznokci, zmywaczy, rozpuszczalników i detergentów, które mogą podrażniać i osłabiać paznokieć.
– Wykonywanie prac w rękawiczkach, szczególnie stosowanie lekkich rękawiczek bawełnianych pod rękawiczkami winylowymi podczas pracy w mokrym środowisku, aby chronić paznokcie.
Leczenie specyficzne onycholizy zależy od jej przyczyny. Może to oznaczać zaprzestanie lub zmianę stosowanego leku, leczenie infekcji paznokcia lub odpowiednie postępowanie w przypadku chorób ogólnoustrojowych lub dermatoz. Onycholiza, która ma krótkotrwały przebieg i znaną przyczynę, może zostać wyleczona. Paznokcie rąk rosną średnio 4-6 miesięcy, natomiast paznokcie stóp rosną dwa razy dłużej, dlatego na efekty leczenia trzeba poczekać.
Jeśli zauważyłeś u siebie objawy onycholizy lub masz wątpliwości co do kondycji swoich paznokci, nie czekaj, aż problem się pogłębi. Skonsultuj się z dermatologiem lub podologiem, aby przeprowadzić odpowiednie badania i rozpocząć leczenie. Wczesna terapia i stosowanie się do zaleceń może pomóc uniknąć trwałych uszkodzeń paznokci i poprawić ich stan.
Opieka merytoryczna i współpraca: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- Vélez NF., Jellinek NJ. Simple onycholysis: a diagnosis of exclusion. J Am Acad Dermatol. 2014 Apr;70(4):793-794.
- Zaias N., Escovar SX., Zaiac MN. Finger and toenail onycholysis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2015 May;29(5):848-53.
- https://www.healthline.com/health/onycholysis
- Braun-Falco O., Plewing G., Wolff H.H. i wsp.: Dermatologia. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010.
- Grover C., Chauhan A. Idiopathic/Simple Onycholysis: Response to Combination Topical Therapy. Indian Dermatol Online J. 2022 Sep 5;13(5):643-647.
