Test Coombsa, znany również jako test antyglobulinowy, to jedno z podstawowych narzędzi w diagnostyce wielu schorzeń hematologicznych i immunologicznych. Chociaż może być stosowany w różnych sytuacjach klinicznych, jego głównym celem jest wykrycie obecności przeciwciał lub kompleksów immunologicznych, które mogą uszkadzać krwinki czerwone. Odczyn Coombsa ma kluczowe znaczenie w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, a także w kontekście niektórych reakcji poszczepiennych czy w leczeniu pacjentów z anemią hemolityczną. W artykule przyjrzymy się bliżej temu badaniu, kiedy i jak się je wykonuje oraz jak interpretować wyniki.
Spis treści:
- Odczyn Coombsa: co to jest?
- Kiedy wykonuje się test antyglobulinowy?
- Kto powinien wykonać test Coombsa?
- Odczyn Coombsa: interpretacja wyników
Odczyn Coombsa: co to jest?
Odczyn Coombsa to test diagnostyczny stosowany w celu wykrywania przeciwciał, które reagują z krwinkami czerwonymi, prowadząc do ich niszczenia i rozpadu (hemolizy). Istnieją dwie podstawowe wersje tego testu: test Coombsa bezpośredni (DAGT) oraz test Coombsa pośredni (IAGT).
- Test Coombsa bezpośredni (DAGT) polega na wykrywaniu przeciwciał, które są już związane z powierzchnią czerwonych krwinek, co wskazuje na reakcję autoimmunologiczną. Jest szczególnie użyteczny w diagnostyce anemii hemolitycznych, które mogą być wynikiem reakcji autoimmunologicznej.
- Test Coombsa pośredni (IAGT) służy do wykrywania przeciwciał krążących w osoczu, które mogą reagować z krwinkami czerwonymi. Jest stosowany w diagnostyce konfliktu serologicznego w trakcie ciąży oraz w badaniach przed przetoczeniem krwi.
Kiedy wykonuje się test antyglobulinowy?
Wskazania do przeprowadzenia testu Coombsa obejmują m.in.:
- diagnostyka niedokrwistości autoimmunologicznej,
- choroba hemolityczna noworodków – ocena konfliktu serologicznego między matką a dzieckiem, szczególnie w układzie Rh,
- reakcje poprzetoczeniowe – wykrycie przeciwciał atakujących przetoczone erytrocyty w przypadku niezgodności grup krwi,
- niedokrwistość polekowa – podejrzenie hemolizy spowodowanej działaniem leków,
- badania prenatalne – ocena obecności przeciwciał u kobiet w ciąży, zwłaszcza z grupą krwi Rh(-),
- przygotowanie do transfuzji krwi – weryfikacja obecności przeciwciał w surowicy pacjenta przed przetoczeniem krwi,
- diagnostyka konfliktu serologicznego,
- monitorowanie leczenia – test jest również pomocny w śledzeniu skuteczności leczenia pacjentów z anemią hemolityczną lub po transfuzji.
>> Zobacz: Najczęstsze rodzaje anemii i ich przyczyny
Odczyn Coombsa. Jak wygląda badanie?
Test Coombsa wykonuje się poprzez pobranie próbki krwi pacjenta. W przypadku testu bezpośredniego, erytrocyty pacjenta są płukane i dodaje się do nich przeciwciała antyglobulinowe, które powodują aglutynację (zlepianie się) krwinek czerwonych, jeśli na ich powierzchni znajdują się już związane przeciwciała. Test pośredni natomiast polega na ocenie reakcji przeciwciał zawartych w osoczu pacjenta z krwinkami czerwonymi pochodzącymi od dawcy. Gdy przeciwciała reagują z krwinkami, obserwuje się aglutynację.
Kto powinien wykonać test Coombsa?
Test Coombsa jest stosunkowo powszechnie wykonywany w przypadkach podejrzenia problemów z układem odpornościowym lub krwionośnym. Powinien go wykonać każdy pacjent, u którego występują objawy mogące sugerować chorobę autoimmunologiczną, hemolityczną anemię lub konflikt serologiczny, szczególnie w następujących przypadkach:
- pacjenci z objawami anemii hemolitycznej, w tym bladością, osłabieniem, żółtaczką czy ciemnym moczem.
- kobiety w ciąży – szczególnie w przypadku konfliktu serologicznego rh-.
- pacjenci po transfuzji krwi – w celu monitorowania reakcji immunologicznych.
- noworodki matek z konfliktem serologicznym.
- pacjenci przyjmujący niektóre leki – jeśli podejrzewa się, że lek wywołuje hemolizę erytrocytów – np. penicyliny (ampicylina, penicylina), cefalosporyny (ceftriakson, cefotetan), izoniazyd, metylodopa, prokainamid, chinina, chlorochina, fludarabina, interferony, cisplatyna, rytuksymab.
>> To może Cię zainteresować: GBS – badanie przesiewowe u kobiet w ciąży
Odczyn Coombsa: interpretacja wyników
Wyniki testu Coombsa są interpretowane na podstawie obecności lub braku aglutynacji. W zależności od tego, czy test jest dodatni czy ujemny, lekarz będzie mógł podjąć odpowiednią decyzję diagnostyczną i terapeutyczną.
Dodatni odczyn Coombsa: co oznacza?
Dodatni wynik testu Coombsa, zarówno w przypadku testu bezpośredniego, jak i pośredniego, wskazuje na obecność przeciwciał, które atakują krwinki czerwone. Może to być wynikiem procesów wspomnianych powyżej, ale również pojawiać się w przebiegu niektórych infekcji wirusowych i bakteryjnych (np. mononukleozy zakaźnej, kiły, Mycoplasma pneumoniae, wirusowego zapalenia wątroby) oraz chorób nowotworowych układu krwiotwórczego, takich jak białaczki, chłoniaki czy szpiczak mnogi. Dodatni wynik testu Coombsa może także wystąpić w rzadkich przypadkach po szczepieniach, które mogą wywołać odpowiedź immunologiczną prowadzącą do produkcji przeciwciał przeciwko erytrocytom.
W przypadku dodatniego wyniku testu konieczna jest dalsza diagnostyka, obejmująca m.in.:
- morfologię krwi z rozmazem – ocena liczby i wyglądu erytrocytów.
- poziom bilirubiny i ldh – wskaźniki rozpadu krwinek czerwonych.
- haptoglobinę – jej niski poziom sugeruje hemolizę.
- testy w kierunku chorób zakaźnych i autoimmunologicznych.
Sposób leczenia zależy od przyczyny dodatniego testu Coombsa:
- w niedokrwistości autoimmunohemolitycznej – stosuje się glikokortykosteroidy (np. prednizon), leki immunosupresyjne (azatiopryna, rytuksymab), a w ciężkich przypadkach splenektomię (usunięcie śledziony).
- w infekcjach – leczenie przyczynowe (np. antybiotyki w zakażeniach bakteryjnych).
- w chorobach nowotworowych – terapia podstawowej choroby (np. chemioterapia w białaczkach i chłoniakach).
- w przypadku polekowej hemolizy – odstawienie podejrzanego leku.
- w ciężkiej hemolizie – może być konieczna transfuzja krwi.
Dalsze postępowanie zależy od wyników dodatkowych badań oraz ogólnego stanu pacjenta.
Odczyn Coombsa jest kluczowym badaniem diagnostycznym w wielu obszarach medycyny, szczególnie w diagnostyce anemii hemolitycznych, konfliktów serologicznych oraz monitorowaniu reakcji na transfuzje krwi. Wczesna diagnoza oraz odpowiednia interpretacja wyników tego testu mogą znacząco wpłynąć na skuteczność leczenia pacjenta. Jeśli występują jakiekolwiek niepokojące objawy lub wskazania do przeprowadzenia tego testu, warto skonsultować się z lekarzem, który zdecyduje o dalszym postępowaniu.
Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz
Bibliografia
- Theis SR., Hashmi MF. Coombs Test. 2022 Sep 12. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–.
- Parker V., Tormey CA. The Direct Antiglobulin Test: Indications, Interpretation, and Pitfalls. Arch Pathol Lab Med. 2017 Feb;141(2):305-310.
- Zarandona JM., Yazer MH. The role of the Coombs test in evaluating hemolysis in adults. CMAJ. 2006 Jan 31;174(3):305-7.
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.3.2.20. (dostęp: 07.02.2025).
